Mια μικρή δίκη με μεγάλη σημασία

του Στρατη Μπουρναζου

Σκίτσο του Καρλ Σμιτ-Ρότλουφ

Την προηγούμενη Παρασκευή το Α΄ Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών αθώωσε τη Στέλλα Πρωτονοταρίου, πρώην διευθύντρια του 132ου Δημοτικού στην Γκράβα, από την κατηγορία της παράβασης καθήκοντος, επειδή είχε οργανώσει μαθήματα αλβανικών (και αραβικών) για παιδιά μεταναστών που ήταν μαθητές του σχολείου. Δεν ξέρω αν το συναίσθημα που αρμόζει είναι η ικανοποίηση ή η απογοήτευση: ικανοποίηση για την αθώωση και την πάνδημη συμπαράσταση της εκπαιδευτικής κοινότητας, απογοήτευση επειδή η πρωτεργάτρια μιας τέτοιας πρωτοβουλίας σύρθηκε στα δικαστήρια — απογοήτευση που αυξάνεται καθώς προχθές μάθαμε ότι εκκρεμεί και άλλη δίωξη για την ίδια υπόθεση, επειδή τα μαθήματα γίνονταν… υπό την εποπτεία της αλβανικής πρεσβείας, για την οποία η Στ. Πρωτονοταρίου  θα απολογηθεί τις επόμενες μέρες, στο πλαίσιο της σχετικής προανάκρισης που διενεργεί η Γενική Ασφάλεια.

***

Η δίκη αυτή έχει μεγάλη συμβολική σημασία στη συγκυρία που έγινε. Λίγες μόνο μέρες πριν τη συζήτηση στη Βουλή του νομοσχεδίου για την ιθαγένεια και τα πολιτικά δικαιώματα των μεταναστών, μας δείχνει τη ζωτική ανάγκη αυτό να υποστηριχτεί από άλλες κρατικές μέριμνες: το νομοσχέδιο (παρότι θα έπρεπε να έχει κατατεθεί εδώ και χρόνια  και παρότι, μ’ όλες  τις ελλείψεις του, είναι πολύ σημαντικό) δεν μπορεί, ως διά μαγείας, να λύσει όλα τα ζητήματα της μεταναστευτικής πολιτικής, πολύ περισσότερο που αυτή ήταν σχεδόν ανύπαρκτη για μια εικοσαετία. Αν το καλοσκεφτούμε, η Αστυνομία υπήρξε ουσιαστικά η μόνη υπηρεσία του ελληνικού κράτους που ασχολήθηκε συστηματικά και σχεδιασμένα με τους μετανάστες. Από κει και πέρα, εκτός από μια πολύ φειδωλή νομιμοποίηση, τα πάντα αφέθηκαν στην τύχη τους. Το σχολείο είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Η κερδοσκοπία της καταστροφής στην Αϊτή

του Τζέρεμυ Σκέιχιλ

μετάφραση: Στρ. Μπουλαλάκης

Τη λογική της κερδοσκοπίας από την καταστροφή, όπως λειτούργησε στο Ιράκ, την είδαμε στη Νέα Ορλεάνη κι από ό,τι φαίνεται θα τη δούμε πολύ πιο έντονα στην Αϊτή τις επόμενες μέρες, εβδομάδες και μήνες. Ιδιωτικές εταιρείες σεκιούριτι διαβλέπουν μεγάλες προοπτικές κέρδους στην Αϊτή, γεγονός για το οποίο δεν είναι άμοιρες ευθυνών και οι υπερβολές των μήντια σχετικά με τους «πλιατσικολόγους». Μετά τον τυφώνα «Κατρίνα», ο αριθμός των ιδιωτικών εταιρειών ασφάλειας (δηλωμένων και αδήλωτων) πολλαπλασιάστηκε μέσα σε μια νύχτα. Τράπεζες, πλούσιοι ιδιώτες, η κυβέρνηση των ΗΠΑ, οι πάντες κατέφυγαν στις υπηρεσίες των εταιρειών σεκιούριτι. Συνάντησα ακόμα και ένοπλους Ισραηλινούς μισθοφόρους, υπεύθυνους για τη λειτουργία ενός σημείου ελέγχου έξω από προστατευόμενη γειτονιά της ελίτ στη Νέα Ορλεάνη. Δούλευαν για μια εταιρεία που ονομάζεται –και σοβαρολογώ απολύτως– Instinctive Shooting International (Ενστικτώδης Πυροβολισμός).

Οι προοπτικές αυτού του είδους κερδοσκοπίας διαγράφονται σήμερα λαμπρές στην Αϊτή.

Ο μισθοφορικός όμιλος με την οργουελιανής έμπνευσης ονομασία Διεθνής Ένωση Επιχειρήσεων Ειρήνης (International Peace Operations Association-IPOA) έσπευσε να προσφέρει τις «υπηρεσίες» των εταιρειών-μελών του, που χίμηξαν στην Αϊτή προσφέροντας την παραδοσιακή «ανθρωπιστική βοήθεια», υπό τη μορφή της κερδοσκοπίας από τις καταστροφές. Λίγες ώρες μετά τον μεγάλο σεισμό στην Αϊτή, η IPOA δημιούργησε μια ειδική ιστοσελίδα για τους υποψήφιους πελάτες, λέγοντας: «Μετά τα τραγικά γεγονότα στην Αϊτή, οι εταιρείες-μέλη της IPOA βρίσκονται σε ετοιμότητα για να προσφέρουν μια μεγάλη ποικιλία των αναγκαίων υπηρεσιών για την ανακούφιση των θυμάτων του σεισμού».

Απλά πείτε όχι στους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης

Η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας έχει γίνει ένα από τα πιο «καυτά» ζητήματα στις σελίδες των γνωστότερων διεθνών εντύπων αφού, κατά της άποψή τους, αποτελεί  ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της Ευρωζώνης και κατ’ επέκταση της παγκόσμιας οικονομίας. Οι δημοσιονομικές ανισορροπίες της χώρας μας όμως φέρνουν στην επιφάνεια μια από τις πλέον σημαντικές παραμέτρους ενός απελευθερωμένου παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος: τον ρόλο των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης. Η αποθέωσή τους από τα ιερατεία του νεοφιλελευθερισμού και η τοποθέτησή τους στην κορυφή της ιεραρχίας αυτών που χαράσσουν πολιτική έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζονται ασφυκτικά οι ήδη πολύ μικροί (σε μια νομισματική ένωση) βαθμοί ελευθερίας για άσκηση αυτόνομης οικονομικής πολιτικής. Παράλληλα, η διαπλοκή τους με τα μεγάλα χρηματοπιστωτικά συμφέροντα δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας για την κατεύθυνση προς την οποία πιέζουν. Στο άρθρο που ακολουθεί και δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα http://www.truthout.org στις 17 Ιανουαρίου, 2010 ο διαπρεπής αριστερός οικονομολόγος Τζ. Επστάιν προσεγγίζει το ζήτημα και κάνει προτάσεις για την επίλυσή του.

Γ.Σ.

Του Τζεραλντ Επσταϊν[1]

Μετάφραση: Γαβριήλ Σακελλαρίδης

Νέα Υόρκη 2000. Φωτογραφία του Έλιοτ Έργουιτ

Οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης μας κάνουν ό,τι θέλουν.  Πρώτα συνέβαλαν στην πρόκληση της μεγαλύτερης οικονομικής καταστροφής από τη δεκαετία του 1930, και τώρα υποστηρίζουν πως δεν μπορούμε να λάβουμε τα αναγκαία δημοσιονομικά μέτρα για να βγούμε από αυτό το χάος. Εν τω μεταξύ, κλείνουν με κάθε τρόπο το μάτι στις τράπεζες — αν μπορούν να βρουν κάποια που να είναι ακόμα φερέγγυα. Γιατί συνεχίζουμε ακόμα να τους ακούμε;

Ο ρόλος που διαδραμάτισαν οι μεγάλοι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης, όπως η Standard & Poor’s και η Fitch,  στο ξεδίπλωμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης είναι πλέον γνωστός.  Παρέχοντας υψηλές αξιολογήσεις σε περίπλοκους, αδιαφανείς και σε τελική ανάλυση τοξικούς τίτλους που βασίζονταν σε στεγαστικά δάνεια (mortgage-backed securities) και συνεπώς βάζοντας τη δικιά τους σφραγίδα έγκρισης, οι οίκοι αξιολόγησης έδωσαν το δικαίωμα στις τράπεζες να εμπορευθούν αυτούς τους καταστροφικούς τίτλους σε ολόκληρο τον κόσμο. Τώρα, όλοι μας πληρώνουμε το τίμημα.

Μετανάστευση, ιθαγένεια και κοινωνική ένταξη: Ελληνική πραγματικότητα και διεθνής εμπειρία

Του Περικλή Παπανδρέου

Αλέξης Ακριθάκης, «Le bateau», 1976

Έχουν πλέον περάσει είκοσι χρόνια από τότε που η Ελλάδα μετατράπηκε με τρόπο αμετάκλητο σε χώρα υποδοχής μεταναστών. Η μαζική είσοδος των μεταναστών τροφοδότησε  εχθρικά αντανακλαστικά και δεν έλειψαν οι συγκρούσεις, αλλά σε γενικές γραμμές διαψεύστηκαν οι φοβικές τοποθετήσεις που αναγόρευαν σε μείζονα απειλή την έλευση των μεταναστών, καθώς και όσοι υπερεκτιμούσαν την απήχηση των ρατσιστικών αντιλήψεων μιας δραστήριας ακροδεξιάς μειονότητας. Δεδομένου του μεγέθους των πληθυσμών που εισέρευσαν σε μικρό σχετικά διάστημα, μπορούμε να πούμε ότι ο εικοσαετής απολογισμός της ελληνικής μεταναστευτικής εμπειρίας είναι θετικός. Σήμερα γνωρίζουμε ότι μεγάλο τμήμα των μεταναστών που ήλθαν τη δεκαετία του 1990 έχει νομιμοποιήσει την παρουσία του και έχει ενταχθεί στα εργατικά στρώματα της χώρας, συμβάλλοντας σημαντικά στην οικονομία και συνεισφέροντας στα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ πολλοί είναι εκείνοι που έχουν αγοράσει σπίτι ή έχουν ανοίξει επιχειρήσεις. Οι περισσότεροι νέοι πέρασαν από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, πολλοί το εγκατέλειψαν πρόωρα, αλλά δεν είναι λίγοι εκείνοι που συνεχίζουν τις σπουδές τους σε τριτοβάθμιο επίπεδο. Βέβαια ο δρόμος μέχρι εδώ δεν ήταν στρωμένος με ρόδα και οι μετανάστες και τα παιδιά τους κέρδισαν με επιμονή και σκληρή δουλειά τη θέση που κατέχουν σήμερα.

Μουσείο και παράδοση

H σταδιακή δημιουργία της ιδέας του «ολικού αρχείου»

του Παναγιωτη Σ. Παπαδόπουλου

 

Πολλές αναγνώσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν πάνω στο θεσμό του μουσείου. Μπορούμε να τον αντιληφθούμε ως ένα χώρο φύλαξης των αντικειμένων, αλλά και ένα χώρο άρρηκτα συνδεδεμένο με τον κρατικό εθνικισμό και με την επικράτηση ενός θριαμβευτικού παρόντος για το κράτη που το δημιούργησαν. Aπό την άλλη πλευρά, το πρόγραμμα υπέρβασης του μουσείου που έθετε η πρωτοπορία απέτυχε. Μάλιστα, στις σύγχρονες κοινωνίες η αντίθετη τάση είναι παρούσα: η μουσειοποίηση των πάντων. Μπροστά σε αυτή την τάση η φροντίδα μας είναι να ξεφύγουμε από θεοδικίες του στυλ «είναι καλό που το μουσείο είναι καλό» ή το αντίθετο του. Το αίτημά μας πρέπει να είναι να καταστήσουμε το μουσείο ιστορικό.

***

  Το μουσείο υπήρξε, για τρεις σχεδόν αιώνες, ο χώρος της πολιτιστικής νομιμότητας σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Αποτέλεσε τη θεμελίωση της παράδοσης και του έθνους, καθώς και τον κανόνα του μέλλοντος. Δίκαια έχει χαρακτηριστεί σαν η πιο ανθεκτική ετεροτοπία της ευρωπαϊκής κουλτούρας. Παράλληλα, όμως, υπήρξε ένας από τους κύριους εκφραστές των αξιωμάτων της νεωτερικότητας της οποίας, άλλωστε, είναι προϊόν.

 Η ιδέα ενός ολικού αρχείου –και το μουσείο αποτελεί την κατεξοχήν έκφραση του– του δημιουργείται σταδιακά. Οι συλλογές με τα σπάνια και παράδοξα αντικείμενα (cabinet of curiosities) το προαναγγέλλουν. Αντικείμενα που παραπέμπουν στη φυσική ιστορία, τη γεωλογία, την εθνογραφία, την αρχαιολογία και την τέχνη φιλοξενούνταν στους χώρους των. H αίθουσα των παραδοξοτήτων του 16ο αιώνα αποτελούσε μια ατομική επιλογή. Στη συνέχεια ο όψιμος μοντερνισμός του 18ου αιώνα διευρύνει αυτήν την επιλογή που δεν είναι απλά η υποκειμενική διάθεση του ατόμου και της ανάγκης του συλλέγειν. Αυτή καθίσταται ένα συνολικό σχέδιο μέσα στο οποίο πρέπει να συσσωρευθεί όλος ο εικαστικός χρόνος, όλες οι φόρμες και οι σχολές. Ο χώρος αυτός που περικλείει την ιστορικότητα δεν είναι ο ίδιος χρονικός αλλά έξω από αυτόν. Εφεξής, το μουσείο και οι συλλογές του συγκροτούν την ταυτότητα των δυτικών κοινωνιών, χαράσσοντας τα εξωτερικά και εσωτερικά όρια τα οποία λειτουργούν είτε ως αποκλεισμοί είτε θετικά ως κωδικοποίηση και ανανέωση της παράδοσης.

Αντώνης Μπριλλάκης: Διαδρομές και αναζητήσεις της Αριστεράς μετά τον Εμφύλιο

Ένας τόμος, ένα οφειλόμενο πολιτικό και ιστορικό χρέος σε μια ξεχωριστή μορφή του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, τον Αντώνη Μπριλλάκη, κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας και τις εκδόσεις Λιβάνη. Η έκδοση, που οφείλει πολλά στην οικογένεια, και ιδιαίτερα στη γυναίκα του Αντώνη Μπριλλάκη Τασούλα, είχε ξεκινήσει πριν χρόνια, με μέριμνα του Φίλιππου Ηλιού, ενώ τη συνέχισαν και την επιμελήθηκαν ο Ηλίας Νικολακόπουλος και η Εύη Ολυμπίτου. Ο τόμος, που περιλαμβάνει  μια εκτενή επιλογή άρθρων του Αντώνη Μπριλλάκη, από την πολύχρονη πολιτική διαδρομή του, περιέχει επίσης, εκτός από τα κείμενα των δύο επιμελητών, ένα λιτό αλλά ουσιαστικό σημείωμα της Τασσούλας Μπριλλάκη και τη σημαντική μαρτυρία του Γιάννη Παπαδημητρίου. Δημοσιεύουμε σήμερα αποσπάσματα από τα κείμενα του Η. Νικολακόπουλου και της Ευ. Ολυμπίτου.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

του Ηλία Νικολακόπουλου

Ο Αντώνης Μπριλλάκης στη Μαραθώνια
Πορεία Ειρήνης, Μάιος 1964. Δίπλα του ο
Μανώλης Γλέζος.

Το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου βρήκε την οργανωμένη εγχώρια Αριστερά απολύτως εξουθενωμένη και τον λαό της, αποκλεισμένο, επιτηρούμενο και διωκόμενο. Στις σκέψεις και τις συμπεριφορές των νικητών κυριαρχούσε η επιθυμία του κοινωνικού και πολιτικού εξοβελισμού μιας ενοχλητικής Αριστεράς, η οποία ανδρώθηκε τη δεκαετία του ’40 και με το χειραφετητικό της πρόταγμα διατάραξε τις ισορροπίες του παρελθόντος.

Τα πρώτα χρόνια της ΕΔΑ

της Ευδοκίας Ολυμπίτου

Με τη γυναίκα του Τασούλα, στο Μουσείο,
το 1957.

Η ίδρυση και η κοινοβουλευτική παρουσία της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ), η δυναμική δράση των οργανώσεων νεολαίας που την πλαισιώνουν, η ανάπτυξη του συνδικαλιστικού κινήματος, οι κινητοποιήσεις που οδηγούν στην απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων θα κάνουν αισθητή την παρουσία της Αριστεράς στον ταραγμένο πολιτικό στίβο της χρονικής  περιόδου που οριοθετείται από τη λήξη του Εμφυλίου και την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας το 1967.

Στις ζυμώσεις που προηγήθηκαν από την ίδρυση της ΕΔΑ (1/8/1951), η ομάδα των Επονιτών δεν συμμετέχει ενεργά. Ωστόσο ο παράνομος μηχανισμός του ΚΚΕ διατηρεί έναν ενδιάμεσο αλλά αποφασιστικό ρόλο προτείνοντας τους δικούς του υποψηφίους κατά τη συγκρότηση των ψηφοδελτίων για τις επερχόμενες εκλογές.  Έτσι, ο Αντώνης Μπριλλάκης, αν και ήταν ακόμη πολύ νέος και σχετικά άγνωστος στη νόμιμη πολιτική δράση, προτάθηκε και υποστηρίχθηκε μαζί με τους άλλους Επονίτες της Μακρονήσου, από τον παράνομο μηχανισμό.

Σε αυτές τις δεύτερες μετεμφυλιοπολεμικές εκλογές της 9^ης Σεπτεμβρίου 1951, η πρωτοεμφανιζόμενη ΕΔΑ συγκέντρωσε το 10,57% των ψήφων και 10 έδρες στη Βουλή. […] Ο Αντώνης Μπριλλάκης συγκέντρωσε 9.771 σταυρούς προτίμησης στην Αθήνα, που αντιστοιχούσαν στο 29% των ψήφων της ΕΔΑ στη συγκεκριμένη εκλογική περιφέρεια. Κατέλαβε ακόμη την πρώτη θέση στον νομό Χανίων, όπου επίσης ήταν υποψήφιος, με 3.526 σταυρούς που αντιστοιχούσαν στο 65% των ψήφων της ΕΔΑ. Μετά την ακύρωση της εκλογής των εξορίστων και φυλακισμένων βουλευτών από το Εκλογοδικείο στις 8 Δεκεμβρίου 1951, ο Αντώνης Μπριλλάκης αντικατέστησε τον φυλακισμένο Μάνθο Τσιμπουκίδη και εκλέχτηκε τέταρτος βουλευτής Αθηνών για εννέα μήνες. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι τη στιγμή αυτή αρχίζει η μακρά κοινοβουλευτική ιστορία του Αντώνη Μπριλλάκη, που θα περιελάμβανε έξι βουλευτικές θητείες στη 16χρονη προδικτατορική πολιτική παρουσία της ΕΔΑ.