Καρόλου Παπούλια συν[κατ]ηγορία…

Του Νικου Κοταριδη

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, σαν από πανουργία της Iστορίας ή του κοινού νου (σε εισαγωγικά όλα αυτά), παρέταξε τον (μεγάλου συμβολικού αλλά μικρού πολιτικού μεγέθους — ίσως γι’ αυτό ακριβώς) θεσμό της Προεδρίας από την πλευρά της εξέγερσης του Δεκέμβρη του 2008, ενάντια σε ένα κλειστό, ανελαστικό και εξαιρετικής «κουφαμάρας» πολιτικό σύστημα, ενάντια στα συγκροτήματα των ΜΜΕ, και βεβαίως στην «καπιταλιστική διεθνή» των Βρυξελλών. Ο Πρόεδρος είπε ό,τι περίπου κι εμείς, παρακάμπτοντας όσους τον ψήφισαν και ρισκάροντας το εάν θα τον ξαναψηφίσουν. Επιπλέον, νομιμοποίησε τα τμήματα εκείνα του πολιτικού συστήματος, δηλαδή μόνον εμάς, που βρεθήκαμε στο μάτι του κυκλώνα, αποφασισμένοι τότε να χάσουμε.

Γιάννης Ψυχοπαίδης, «Διαδήλωση»

Εάν λοιπόν ακολουθούμε μια στρατηγική διεμβολισμού του κλειστού αυτού πολιτικού συστήματος και υποστηρίζουμε την αυτονομία του απέναντι στην «καπιταλιστική διεθνή», εάν έχουμε κατά νου το ξεχαρβάλωμα του δικομματισμού, η υπόμνηση και η ανάδειξη αυτής της «στιγμής Παπούλια» θα μας οδηγούσε στην οικειοποίηση της υποψηφιότητάς του, για εκείνους ακριβώς τους λόγους που οι άλλοι δεν θα τον ψήφιζαν ποτέ. Παπούλιας ταυτισμένος με ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΛΑΟΣ σημαίνει απόλυτη κυριαρχία του αντιδεκεμβριανού μπλόκ, δηλαδή απόλυτη καταβύθιση των σημασιών δικαιοσύνης που φέρει η εξέγερση, εκ του γεγονότος και μόνον ότι υπήρξε. Αυτό ανήκει σε εδραίες νοοτροπίες της κοινωνίας μας, εξ ου και η συμπόρευση αναρχικών, αναρχοκομμουνιστών, κουκουλοφόρων, Αρχιεπισκόπου και Προέδρου της Δημοκρατίας — εμείς ήμασταν λιγάκι παραδίπλα.

Η απώθηση αυτής της «στιγμής Παπούλια» και η συνδρομή μας στην ουδετεροποίησή της σημαίνει πρακτικά την αδυναμία μας να προβάλουμε και να οικοδομήσουμε  μια διακριτή και συγκρουσιακή ταυτότητα, που ανάγεται σε μείζονες περιοχές του αξιακού συστήματος της κοινωνίας μας, όπως συνέβη με το Άρθρο 16, τις περιβαλλοντολογικές καταστροφές, την επισφάλεια, το μεταναστευτικό και βεβαίως «το δίκιο της εξέγερσης», που εξέφρασε ο Παπούλιας. Διεκδικήσαμε σε όλες αυτές τις περιπτώσεις να ορίσουμε εμείς το διακύβευμα του διαλόγου ή των συγκρούσεων, να αφηγηθούμε την ιστορία κατά τον τρόπο μας, στο πλαίσιο των δικών μας ιστορικών προοπτικών. Θυμίζω μονάχα τον Δεκέμβρη και όσα είπαμε για το πρόβλημα, τα επίδικα και τη φύση των συγκρούσεων διά των Αλαβάνου, Τσίπρα και, με ολίγον αριστερισμό, Παπαδημούλη.

Η Αριστερά μοιάζει να υποχώρησε από τη θέση της να γράφει στα παλιά της τα παπούτσια δημοσκοπήσεις και δημοφιλίες, να στυλώνει τα ποδάρια σε δικές της πολιτικές αξιώσεις, αυτές ακριβώς που τη διακρίνουν κατά τρόπο ασυμφιλίωτο από τους άλλους και έως τις σοσιαλιστικές ημέρες. Πέρα από αυτή τη στάση, που επιβεβαίωνει τους φόβους τους και καταφάσκει την Αριστερά ως ιστορική ύβρις, η υπέρ, κατά ή παρών ψήφος μας δεν πάει μακριά.

Μόνο εξέγερση σημαίνει όμως ο Παπούλιας; Ας το δούμε και λιγάκι ξεκομμένα μια φορά. Σημασία δεν έχει τι «είναι» ο Παπούλιας, αλλά η ανάδειξη ορισμένων στιγμών ως ρωγμών και ασυνεχειών στο σύστημα που αντιπροσωπεύει. Το τι «είναι» ο Παπούλιας δεν παραπέμπει σε μια μεταφυσική ή θεσμική ουσία, αλλά στην ανάδειξη ως διακριτής και μοναδικής αυτής της «στιγμής Παπούλια», στην ιδεολογική σύγκρουση για τον εποικισμό της με σημασίες που ανάγονται σε δικές μας ιδεολογικές αξιώσεις. Κάτι παίζεται και στο πεδίο της ιδεολογίας, αυτό το λαμπρό πεδίο της ταξικής πάλης — όχι όμως διά του ρηχού τηλεοπτικού συνδικαλισμού.

Είναι αυτό επαρκής λόγος για να ψηφίσουμε Παπούλια; Φτάνει και περισσεύει, εάν δεν παραιτηθούμε από την αξίωση να προσδιορίσουμε εμείς τις σημασίες της. Αν δεν δίνουμε μάχες που παραπέμπουν στην αξίωση της Αριστεράς να προσδιορίζει αυτή κατά τη δική της ιδεολογία, δηλαδή αγκυρωμένη τις μερικότητες που αντιπροσωπεύει, το νόημα της Ιστορίας.

Ωστόσο, ο Παπούλιας της εξέγερσης, της κοινωνικής αλληλεγγύης, της προστασίας του περιβάλλοντος είναι ταυτόχρονα μέρος της πλέον σκοτεινής εξουσίας, του πλέον διεφθαρμένου πολιτικού προσωπικού, των πλέον καταστροφικών πολιτικών. Επιπλέον, η εκλογή αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς εδραιώνει τη συνοχή ενός καθεστωτικού μπλοκ, από το οποίο η Αριστερά έχει αποκλειστεί.

Δεν έπρεπε να ψηφίσουμε Παπούλια, διότι η εγγραφή της εκλογής αυτής στην κομματική και ιδεολογική διαμάχη δεν είναι αυτονόητη, κι εμείς δεν μπορούμε να τη σηκώσουμε με τους δικούς μας όρους. Αυτοί συμφωνήσανε να ουδετεροποιήσουν την εκλογή,  θέλουν πρόεδρο που να μην θυμίζει τις κοινωνικές και ιδεολογικές συγκρούσεις. Και για τον Δεκέμβρη, θέλουν, όπως και ο Παπούλιας, να περιορίζουν το δίκιο της εξέγερσης στο γεγονός και μόνον ότι υπήρξε, χωρίς περαιτέρω αναφορές σε κοινωνικές πραγματικότητες. ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑΟΣ εν χορώ, όπως και τον Δεκέμβρη, με ανοιχτά τα κοινωνικά μέτωπα, με εκρηκτικές κοινωνικές ανισότητες, ανυπόφορα αυταρχικό κράτος, συναινέσεις και περιθωριοποίηση, εκτοπισμό της Αριστεράς από το πολιτικό, όλα αυτά μαζί δεν προμηνύουν τις καλύτερες των ημερών.

 Όχι, λοιπόν. Είμαστε απέναντι, γιατί εικονογραφεί και αντιπροσωπεύει το πολιτικό προσωπικό και τους κομματικούς μηχανισμούς που έκλεισαν τα αυτιά στις σωτήριες, επίμονες, σχεδόν μονότονες παρεμβάσεις της Αριστεράς. Έκλεισαν την πόρτα στην ίδια την Αριστερά, σε συλλογικότητες και κοινωνικούς φορείς, ευτέλισαν τα συνδικάτα, τους συνεταιρισμούς και την αυτοδιοίκηση, εξαγόρασαν συνειδήσεις εκποιώντας δημόσια αγαθά, προσκολλήθηκαν στα ιμπεριαλιστικά κέντρα και τα συμφέροντα, ρήμαξαν τη χώρα, τον πλούτο και τη συνοχή της, στέρησαν από τα παιδιά το μέλλον τους, όπως λέει και ο Παπούλιας. Τα συμφέροντα που αντιπροσωπεύουν είναι εδώ, ισχυρά και αμετακίνητα.

«Τι να κάνουμε;», λοιπόν; Να μείνουμε με νύχια και με δόντια στο πολιτικό παιχνίδι,  να το κρατήσουμε ανοιχτό το πολιτικό στην κοινωνική κριτική και την κινηματική δράση, να μην αφήσουμε να περιχαρακωθεί και να εξαντληθεί η πολιτική διεργασία εντός του τρικομματισμού. Η αποτύπωση του μπλοκ αυτού με τον όρο «εθνική συναίνεση» είναι λάθος· μην τους χαρίζουμε τις λέξεις και το φορτίο τους. Οικειοποιούνται το πρόσημο αυτό για να προσδώσουν νομιμοποίηση και καθολικότητα στις ταξικές πολιτικές τους και το «εθνικό» δεν έχει κανένα νόημα, παρά μονάχα εφόσον σημαίνει την αναίρεση της αυτονομίας της πολιτείας μας.

Το ερώτημα με αφορμή την εκλογή, εκτός από το υπέρ ή κατά στην ψηφοφορία, αφορά τις προϋποθέσεις της πολιτικής μας. Δεν έχουμε μόνο να διαλέξουμε, αλλά να αποσαφηνίσουμε το στρατηγικό πλαίσιο που διέπει τη γραμμή μας, να ενισχύσουμε την ενότητα και να αποκαταστήσουμε το κύρος της Αριστεράς ως φορέα έγκυρου πολιτικού λόγου. Η Αριστερά θα έπρεπε να μεταγράφει τα διλήμματα ρουτίνας στο πεδίο των δικών της ιστορικών προοπτικών και να προβληματοποιεί τους αυτοματισμούς της πολιτικής μηχανικής των δημοσκόπων. Θα συνιστούσε υψηλή πολιτική στάση εάν το απρόβλεπτο δεν παρέπεμπε στο τι θα ψηφίζαμε, αλλά στο νόημα που θα αποδίδαμε σε αυτή τη στάση, στην παραγωγή αφηγήσεων για την εκλογή για τις μικρές και μεγάλες συγκρούσεις. Εάν, ό,τι και να κάναμε, διαμόρφωνε συνειδήσεις και επιβεβαίωνε μονιμότητες και διάρκειες: ήτοι, εμείς, που ερχόμαστε από πολύ μακριά και το πού πηγαίνουμε είναι λίγο πολύ γνωστό, ψηφίζουμε υπέρ ή κατά, επειδή ακριβώς περιμένουμε έτσι κι αλλιώς και κάθε στιγμή τον Παπούλια και ό,τι αυτός αντιπροσωπεύει στη γωνία. Κατά συνέπεια, η θετική ή αρνητική στάση μας συναρτάται με την εκτίμησή μας για το εάν βρισκόμαστε στην σωστή γωνία. Συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης, με καθαρά λόγια και ανοιχτό ορίζοντα.

Ο Νίκος Κοταρίδης διδάσκει ιστορία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο