Πειραματόζωα σε φαύλο κύκλο

Εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές για την κρίση. Αναζητώντας μια αριστερή στρατηγική-1

Δημοσιεύουμε σήμερα τα κείμενα του  Μάκη Καβουριάρη και του Βασίλη Πεσμαζόγλου, που εντάσσονται στη σειρά άρθρων σχετικά με την αναζήτηση μιας αριστερής πολιτικής στρατηγικής για την οικονομική κρίση, σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο∙ την επόμενη Κυριακή θα δημοσιευθεί το κείμενο της Μαρίας Καραμεσίνη.

«Ε»

του Μάκη Καβουριάρη

Τα περιθώρια άσκησης εθνικής πολιτικής 

Περιορισμένα θα έλεγα. Στην ευρωζώνη η νομισματική πολιτική ασκείται κατ’ αποκλειστικότητα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Γερμανία, όπως θα δούμε παρακάτω,  δεν  είναι διατεθειμένη να δεχτεί αλλαγές στην υπάρχουσα κατάσταση. Παρά το γεγονός ότι μας καταλογίζουν την κρίση του ευρώ, ακόμα και τον κίνδυνο διάλυσης της ΟΝΕ, η επιρροή μας στην διαμόρφωση της νομισματικής πολιτικής είναι ελάχιστη. Μικρότερη και από τη συμβολή μας στο ΑΕΠ της ευρωζώνης, που και αυτή δεν υπερβαίνει το 3%.

Η δημοσιονομική μας πολιτική προσδιορίζεται από τα όρια που επιβάλει το Σύμφωνο Σταθερότητας για τα δημόσια ελλείμματα και το χρέος. Και στο σημείο αυτό βλέπουμε ότι ο τρόπος που μας αντιμετωπίζουν είναι αμείλικτος.

Αν όμως μια χώρα έχει δεμένα τα χέρια της στο πεδίο της νομισματικής και της δημοσιονομικής πολιτικής, δεν μπορεί να ασκήσει με κυρίαρχο τρόπο την οικονομική και κοινωνική πολιτική, που θα της επιτρέψει να αντιμετωπίσει τα οικονομικά και κοινωνικά της προβλήματα. Ιδιαιτέρως σε περιόδους ύφεσης, όπου τα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής παίζουν καθοριστικό ρόλο για την ανάκαμψη της οικονομίας.

Φερνάν Λεζέ, «Σύνθεση με δύο παπαγάλους», 1935-1939

Σε ό,τι αφορά στην αντιμετώπιση της κρίσης από την κυβέρνηση, πιστεύω ότι ο εμπροσθοβαρής προσανατολισμός του προγράμματος σταθερότητας και ανάπτυξης ήταν μεγάλο λάθος. Για την όσο το δυνατόν γρηγορότερη αποκατάσταση της αξιοπιστίας μας επιλέχθηκε, για το 2010, μείωση του ελλείμματος κατά 4% του ΑΕΠ, δηλαδή κατά 9,6 δισ. ευρώ. Για τα δε δύο επόμενα έτη κατά 3% στο πρώτο και ό,τι θα περίσσευε στο δεύτερο. Με τα μέτρα που έχουν προταθεί μέχρι στιγμής, είναι αδύνατη η επίτευξη αυτού του στόχου. Αντίθετα, αν ο προσανατολισμός του προγράμματος ήταν οπισθοβαρής, με 3% το 2010 και το 2011 και 4% το 2012, η επίτευξη του στόχου για το 2010 θα ήταν εφικτή ή σχεδόν εφικτή. Θα μπορούσαμε δε, το 2012, με καλύτερες προϋποθέσεις από ό,τι σήμερα (μεγαλύτερη δανειοληπτική ικανότητα και ανάκαμψη της οικονομίας), να επιτύχουμε τη μείωση του ελλείμματος κατά 4%. Το 4% διαφέρει από το 3% κατά μία ολόκληρη μονάδα, δηλαδή κατά 2,4 δισ. ευρώ. Περίπου όσα μας λείπουν και για την κάλυψη των οποίων, υπό επιτήρηση, θα υποχρεωθούμε να πάρουμε και άλλα μέτρα, εξοντωτικά για μεγάλες κατηγορίες του πληθυσμού και με μεγάλο κοινωνικό κόστος και κινητοποιήσεις των εργαζομένων. Γιατί η συναίνεση έχει όρια.  Η κυβέρνηση, αναζητώντας την χαμένη αξιοπιστία μας στις αγορές και τους εταίρους μας στην ΟΝΕ, κινδυνεύει να χάσει την αξιοπιστία της σ’ αυτούς που για μια ακόμα φορά καλούνται να πληρώσουν την κρίση.

Τα όρια της οικονομικής φιλοσοφίας της Ε.Ε.

Η χρηματοπιστωτική κρίση που ξέσπασε το 2008 και η συνέχειά της στην πραγματική οικονομία  είναι  αποκαλυπτική των ορίων της νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας και των μαθητευόμενων μάγων της, οι οποίοι, στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν νέους όρους για την  συσσώρευση του κεφαλαίου και την κερδοφορία του, έφεραν στην επιφάνεια υποχθόνιες δυνάμεις που, χωρίς κανέναν έλεγχο, κατακλύζουν την αγορά με οφσόρ εταιρείες και παράγωγα προϊόντα, τζογάροντας, με μεγάλο ρίσκο, πάνω στις μετοχές, τα ομόλογα, τα αποθεματικά των ταμείων, το συνάλλαγμα, τα εμπορεύματα. Με βάση την αρχή της μεγιστοποίησης και ιδιοποίησης του κέρδους και της μεταφοράς των ζημιών στην κοινωνία. Και με την αρωγή του κράτους, όταν οι μηχανισμοί έχουν φθαρεί και οι πολιτικοί διαφθαρεί.

Τρομοκρατημένοι οι μαθητευόμενοι μάγοι από τη δύναμη των υποχθονίων δυνάμεων, στις οποίες συγκαταλέγονται και οι οίκοι αξιολόγησης, ανακαλύπτουν τις αρετές της ρύθμισης και της οικονομικής διακυβέρνησης. Σ’ αυτή τη διαδικασία το 2010 θα είναι καθοριστικό.

Ο ανταγωνισμός αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο, τον πυλώνα και ας μην τον ορίζουν ως τέτοιο, της Ευρώπης του Μάαστριχτ και της Λισσαβώνας. Και ο μεν φορολογικός ανταγωνισμός οδηγεί στην μειωμένη φορολογία του κεφαλαίου, ο δε ανταγωνισμός κόστους στην μείωση των μισθών.

Μια αριστερή πολιτική στρατηγική για την οικονομία στην Ευρώπη

Η κρίση στην Ευρώπη δεν είναι μόνο νομισματική. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η ύφεση και οι επιπτώσεις της στην απασχόληση, η οποία είναι για την Αριστερά η πρώτη προτεραιότητα.

Σε περιόδους ύφεσης, είναι λάθος να επιδιώκουμε τον βίαιο περιορισμό των δημοσίων ελλειμμάτων, χωρίς παράλληλα την ενεργοποίηση διαδικασιών ανάκαμψης της οικονομίας, οι οποίες εξαρτώνται από την ρευστότητα στην οικονομία, την ενεργό ζήτηση και τις επενδύσεις.

Στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής του Συμβουλίου, τις αρχές Φεβρουαρίου, η ευρωομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς και της Βόρειας Πράσινης Συμμαχίας (GUE/NGL), προέβαλε μια σειρά από αιτήματα, όπως: τη θεσμική αναδιάρθρωση της ζώνης του ευρώ και του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος, τη λήψη  συγκεκριμένων μέτρων για να τεθεί τέρμα στα αμοιβαία κεφάλαια υψηλού κινδύνου, στην αγορά παραγώγων, στους φορολογικούς παραδείσους και τη φοροδιαφυγή, καθώς και τον έλεγχο των οίκων αξιολόγησης, οι οποίοι με τις αποφάσεις τους συμβάλλουν στην αποσταθεροποίηση, τη λήψη μέτρων για τη φορολόγηση των πολυεθνικών εταιρειών και της κίνησης των κερδοσκοπικών κεφαλαίων, τη δημιουργία εναλλακτικών μηχανισμών για τους οίκους αξιολόγησης,  την αντικατάσταση του ξεπερασμένου Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, το οποίο καμία χώρα της ευρωζώνης δεν τηρεί πια, με ένα σύμφωνο κοινωνικής αλληλεγγύης για την απασχόληση και την κατάρτιση, για την καταπολέμηση της φτώχειας, για την εξασφάλιση ενός ελάχιστου εισοδήματος για όλους, καθώς και για τον τερματισμό των ελαστικών μορφών εργασίας, και τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, προκειμένου να ενταχθούν ως στόχοι, με την καθοδήγηση νέων μορφών πιστώσεων, η βιώσιμη ανάπτυξη, η απασχόληση, η κατάρτιση, η έρευνα, και όχι μόνο η σταθερότητα των τιμών (Η Αυγή, 12.2.2010).

Τα δύο τελευταία αποτελούν κομβικά σημεία της δράσης της Αριστεράς στην Ευρώπη, πάνω στα οποία μπορεί να οικοδομηθεί η συνεργασία και η κοινή δράση ευρύτερων δυνάμεων.

Η πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης, απάντηση στην κρίση;

Η κρίση του ευρώ δεν βάζει το συνολικό πρόβλημα της πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης, αλλά το επίσης σημαντικό πρόβλημα της οικονομικής διακυβέρνησης.

Οι χώρες που έχουν τον πρώτο λόγο στο θέμα της οικονομικής διακυβέρνησης είναι η Γαλλία, η οποία από τη συνθήκη του Μάαστριχτ και μετά το επαναφέρει σε κάθε ευκαιρία και η Γερμανία, η οποία για πρώτη φορά συμφώνησε στη δημιουργία της, μόλις τον Φεβρουάριο του 2010. 

Όμως η Μέρκελ δεν αντιλαμβάνεται την οικονομική διακυβέρνηση με τον ίδιο τρόπο που την αντιλαμβάνεται ο Σαρκοζύ. Για τη Μέρκελ, ο χώρος άσκησης της οικονομικής διακυβέρνησης είναι η Ευρώπη των 27, ενώ για τον Σαρκοζύ είναι η ευρωζώνη. Πίσω από αυτή την διαφορά κρύβονται οι εξουσίες της ΕΚΤ, που για την Μέρκελ πρέπει να διατηρηθούν ως έχουν, ενώ ο Σαρκοζύ επιδιώκει αλλαγές στον τρόπο χάραξης της νομισματικής πολιτικής και τον προσδιορισμό των επιτοκίων.

Φέτος θα συζητηθεί ο προϋπολογισμός της Ε.Ε για την περίοδο 2014-2020. Ο Σαρκοζύ και η Μέρκελ συμφωνούν στην αύξησή του από το 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ στο 5%. Σημειωτέον ότι ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός στις ΗΠΑ φτάνει το 20% του ΑΕΠ. Σημειωτέον, επίσης, ότι με 2% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ θα μπορούσαμε να υλοποιήσομε την φορολογική ομοσπονδία, η οποία θα οδηγούσε σε ενιαίο φορολογικό σύστημα και στην εξίσωση των επιπέδων ζωής των ευρωπαίων πολιτών.

Δεν ξέρω τι θα γίνει με την Ελλάδα και για πόσο καιρό θα συνεχίσει να αποτελεί πειραματόζωο στα χέρια μαθητευόμενων μάγων και θύμα των υποχθονίων δυνάμεων που αυτοί εξέθρεψαν. Ένα ξέρω: ότι ζούμε σε έναν φαύλο κύκλο που δεν τον αξίζουμε και μας πληγώνει.

Ο Μάκης Καβουριάρης είναι οικονομολόγος