Νέες αφίξεις: το ΔΝΤ στην Ευρώπη

Καρλ Ρέσινγκ, «Στις κορυφές του Ολύμπου». Από το λεύκωμα «Η προκατάληψή μου ενάντια στην εποχή μου», Βερολίνο 1932

του Κέννεθ Ρογκόφ

Ο νεοκεϋνσιανός Κέννεθ Ρογκόφ,  καθηγητής οικονομικών στο Χάρβαρντ, υπήρξε για χρόνια ανώτατο στέλεχος του ΔΝΤ.  Δημοσιεύουμε το άρθρο του (με μικρές περικοπές·  για το πλήρες κείμενο βλ. www.project-syndicate.org, 2.4.2010), θεωρώντας ότι εκθέτει με σαφήνεια μια καίρια κεντρική πολιτική ιδέα: η παρέμβαση του ΔΝΤ στην Ελλάδα αποτελεί ένα πολύ μεγάλο στοίχημα γι’ αυτό, καθώς σηματοδοτεί μια νέα εποχή, εποχή άμεσης εμπλοκής του στην πολιτική και οικονομία της Ευρώπης.

«Ε»

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αναλαμβάνοντας κεντρικό ρόλο στο σχέδιο της ευρωζώνης για τη διάσωση της Ελλάδας, ολοκληρώνει έναν ιστορικό κύκλο. Το πρώτο διάστημα της λειτουργίας του, αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η βασική αποστολή του ήταν να βοηθήσει στην ανόρθωση της Ευρώπης πάνω στα ερείπια του πολέμου.  Κάποτε το ΔΝΤ υπήρξε υπεύθυνο για δεκάδες προγράμματα σε όλη τη Γηραιά Ήπειρο, στη συνέχεια όμως και μέχρι την οικονομική κρίση οι περισσότεροι Ευρωπαίοι θεωρούσαν ότι ήταν πλέον αρκούντως πλούσιοι ώστε να μη χρειαστεί ποτέ να δοκιμάσουν την ατίμωση της προσφυγής στο ΔΝΤ.

Free Free Palestine

Για να μη γίνει η δική μας ανοχή το συνώνυμο της ενοχής

του Τάσου Κουράκη

Η στρατιωτική κατοχή της Παλαιστίνης από το κράτος του Ισραήλ, της Β. Κύπρου από την Τουρκία, όπως και κάθε κατοχή, αλλά και η εξαθλίωση των λαών, οι γενοκτονίες, οι άνθρωποι που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις ρίζες και το βιος τους –δηλαδή οι οικονομικοί μετανάστες και  πρόσφυγες– δεν αποτελούν εξαιρετικά φαινόμενα ή μη αναμενόμενα γεγονότα στην κοινωνία που ζούμε. Γιατί αυτά τα δεινά είναι σύμφυτα με τον κόσμο της εκμετάλλευσης και με την κοινωνία της αγοράς. Αυτό το ξέρουμε.

H ανάδυση μιας νέας μεσαίας τάξης και η τουρκική Αριστερά

Σύνθεση με τον Κεμάλ και διαδηλωτές κατά του Ερντογάν, 2006

Συνέντευξη του Τούρκου πολιτικού επιστήμονα Φουάτ Κεϋμάν

Στις μέρες μας υπάρχει η εντύπωση ότι το να είσαι αριστερός ταυτίζεται με την άσκηση κριτικής στο κυβερνών κόμμα του Τ. Ερντογάν. Κάποιοι πιστεύουν ότι είναι «αριστεροί  και δημοκράτες» μόνο και μόνο γιατί ασκούν κριτική στην κυβέρνηση, ακόμα και αν ταυτόχρονα υποστηρίζουν ένα πραξικόπημα, τη στρατιωτική κηδεμονία! Πώς εξέπεσαν τόσο οι έννοιες της Αριστεράς και της δημοκρατίας;

Η Τουρκία από το 1980 βιώνει μια συνεχή διαδικασία, που δεν σημαίνει μόνο παγκοσμιοποίηση της χώρας, εξευρωπαϊσμό και άνοιγμα στον κόσμο, αλλά και άνοιγμά της σε διαφορετικές ταυτότητες στο εσωτερικό. Άνοιγμα πολυπολιτισμικό και πλουραλιστικό σε πεδία όπως ο εκσυγχρονισμός της χώρας, η θέση της γυναίκας, το Κουρδικό, το ζήτημα των μειονοτήτων, η ισχυροποίηση της ισλαμικής ταυτότητας. Η Αριστερά δεν μπόρεσε να «διαβάσει» αυτήν τη διπλή αλλαγή: αυτός είναι ο πρώτος λόγος που οι έννοιες της Αριστεράς και της δημοκρατίας έχουν εκπέσει τόσο πολύ.

Ιστορικά και πολιτικά αιτούμενα μιας συνεργασίας

Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟ ΤΟΝ Γ. ΣΚΛΗΡΟ ΣΤΟΝ Δ. ΧΑΤΖΗ

του Νίκου Πετραλιά

Αλφόν Χόροβιτς, "Μάης" ("Νέοι Πρωτοπόροι", Μάης 1936)

Είναι σε όλους γνωστή η πραγματικά σημαντική συμβολή των ΑΣΚΙ στη μελέτη της ιστορικής πορείας της ελληνικής Αριστεράς, και όχι μόνον. Κατά τη διάρκεια των δεκαπέντε χρόνων λειτουργίας τους κατόρθωσαν να εκφράσουν και να μετατρέψουν σε πράξη αυτό που ο Φίλιππος Ηλιού ονόμασε υπαγωγή της ιστορίας της Αριστεράς στις απαιτήσεις της επιστημονικής ιστοριογραφίας.

Όμως, η διερεύνηση της ιστορίας της Αριστεράς είναι μια πολύ σημαντική υπόθεση, που δεν αφορά μόνον ιστορικούς και ιστοριογράφους. Αφορά επίσης, ίσως κατά κύριο λόγο, και την ίδια την Αριστερά. Και ακόμα περισσότερο τη ριζοσπαστική και ανανεωτική Αριστερά, αφού αυτή έχει αναλάβει την υποχρέωση να διασφαλίζει την ενότητα της αριστερής πολιτικής και της ιστορικής αυτογνωσίας, με την επιστημονική προσέγγιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει καθημερινά η κοινωνία και, μαζί με αυτήν, και η Αριστερά.

Η ανάδευση μιας μαρξικής αυτογνωσίας

Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟ ΤΟΝ Γ. ΣΚΛΗΡΟ ΣΤΟΝ Δ. ΧΑΤΖΗ

του Σπύρου Ι. Ασδραχά

Γ. Σκληρός

Εκθέτω, με τη συντομία που επιβάλλει ο φιλόξενος χώρος των «Ενθεμάτων», το σκεπτικό που διέπει τις συναντήσεις που συνδιοργανώνουν τα ΑΣΚΙ και το Ινστιτούτο Ν. Πουλαντζάς:  πρόκειται για την μαρξιστικής αναφοράς ελληνική ιστοριογραφία. Σκεφτήκαμε ότι θα έπρεπε να προσδιορίσουμε χρονικά το πεδίο παρατήρησης, αρχίζοντας από τον Γ. Σκληρό και καταλήγοντας στον Δ. Χατζή: ως προς την αφετηρία περιττεύουν οι εξηγήσεις· ως προς την κατάληξη αξίζει να υπομνησθεί η διαπλοκή τού ιστορικού με το πνευματικό, η θεώρηση, αλλοιώς, της διανοητικής ιστορίας υπό το πρίσμα μιας ιστορίας συνολικής που υπακούει σε μαρξικές υποθέσεις έρευνας.

Ο Δ. Χατζής με τον Ν. Καρβούνη στο βουνό, στα χρόνια της Αντίστασης

Κρίναμε επίσης ότι οι θεματικές διακρίσεις θα έπρεπε να συναρθρώνονται σε ένα τρίπτυχο, χρονολογικό, νοηματικό και παραδειγματολογικό. Το χρονολογικό αφορά τη διαχρονικότητα της ελληνικής ιστορίας, με εκπρεπέστερο εκπρόσωπό της τον Γιάνη Κορδάτο· ωστόσο, η διαχρονικότητα, κοντολογής το ζαμπελικό και παπαρρηγοπουλικό σχήμα, με τις αυτονόητες υπερβάσεις τους, δεν αποτέλεσε μιαν ενιαία θεματική ενότητα. Προκρίθηκε ένας άλλος καταμερισμός: Αρχαιότητα, Βυζάντιο (με τα δυτικά του παρεπόμενα), οθωμανική κυριαρχία, ελληνικό κράτος. Παράλληλα, άλλες θεματικές διακρίσεις, που περιττεύει να τις αναφέρω, καθώς αναγράφονται στο Πρόγραμμα. Θα επισημάνω μόνο ότι στην ενότητα της Αρχαιότητας συμπεριελήφθηκε ένα προδρομικό κείμενο του Δ. Γληνού, η «Εισαγωγή» στον Σοφιστή. Και τούτο γιατί θέτει καίρια προβλήματα: επιβίωση και αναβίωση, τύχες της Αρχαιότητας στον νεώτερο ελληνισμό κι ακόμη μεθοδολογικές προτάσεις και ανοίγματα, λόγου χάρη προς την ψυχανάλυση.

Κύκλοι συζητήσεων για τη μαρξιστική ιστοριογραφία στην Ελλάδα

Στον πρώτο κύκλο συναντήσεων τίθενται ζητήματα που αφορούν την οικονομική διάσταση της ελληνικής μαρξικής ιστοριογραφίας και τις μαρξιστικές προσεγγίσεις στην αρχαιότητα και στους κλέφτες και τους αρματολούς. Συμμετέχουν: Σπύρος Ι. Ασδραχάς, Βαγγέλης Πρόντζας, Παντελής Λέκκας, Έλενα Πατρικίου, Νίκος Θεοτοκάς, Νίκος Κοταρίδης.

Πάνος Δημητρίου: μια διαδρομή συνυφασμένη με την πορεία του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος τον 20ό αιώνα

του Ηλία Νικολακόπουλου

Βελιγράδι, Δεκέμβριος 1944. Αντιπροσωπεία της ΕΠΟΝ (Πάνος Δημητρίου, Λευτέρης Ελευθερίου, Χάρης Αντωνιάδης) στο ιστορικό φρούριο όπου είχε φυλακιστεί ο Ρήγας Βελεστινλής.

Αισθάνομαι ότι αποτελεί ιδιαίτερη τιμή η πρόσκληση  να μιλήσω για έναν άνθρωπο, η διαδρομή του οποίου συμπλέκεται και συμβαδίζει με την αντιφατική πολιτική διαδρομή του κομμουνιστικού κινήματος. Έχοντας βιώσει επί δεκαετίες όλες τις  ανατάσεις και όλες τις διαψεύσεις, μπορεί να επαναλάβει το στίχο του Ελυάρ: «Και αν ήταν να ξεκινήσω πάλι από την αρχή, θα ακολουθούσα ξανά τον ίδιο δρόμο». Βέβαια, με τον αναστοχασμό που προσφέρει σήμερα η ύστερη γνώση.

Ουγγαρία, πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης

Συνέντευξη του Ούγγρου διανοούμενου Λάζλο Φολντένυι

Χαρακτικό του Γιάννη Κεφαλληνού

Σήμερα διεξάγεται ο δεύτερος γύρος των βουλευτικών εκλογών στην Ουγγαρία. Ο πρώτος, στις 11 Απριλίου, υπήρξε  ένας θρίαμβος της Δεξιάς και της Ακροδεξιάς: το εθνικιστικό-δεξιό κόμμα Fidesz πήρε 53%, ενώ το ακροδεξιό-φασιστικό Jobbik 17%.  Ο László F. Földényi (εξέχων Ούγγρος διανοούμενος, ιστορικός της τέχνης και καθηγητής συγκριτικής φιλολογίας στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης· στα ελληνικά κυκλοφορεί, από τις εκδόσεις Αρμός, το κείμενό του Ο Ντοστογιέφσκυ διαβάζει Χέγκελ στη Σιβηρία και κλαίει) μιλάει  στον  Paul Jandl για την Ακροδεξιά, τους διανοούμενους και τον νέο αντισημιτισμό. Η  συνέντευξη δημοσιεύτηκε στη Die Welt, στις 7.4.2010 (το πλήρες κείμενο, μεταφρασμένο στα αγγλικά, εδώ)

«Ε»

Λάζλο Φολντένυι

Λέτε ότι οι Ούγγροι έχουν χάσει την πίστη τους στον πολυκομματισμό και τη δημοκρατία, κάτι που δεν σας εκπλήσσει, καθώς εδώ και δυόμισι αιώνες η μονολιθική αυταρχική εξουσία είναι ίδιον της ουγγρικής ιστορίας. Να διακρίνω στα λόγια σας  αταραξία ή παραίτηση;

Είναι μια μη αξιολογική τοποθέτηση.  Αισθάνομαι θλίψη γι’ αυτό και το θεωρώ μια μείζονα κρίση. Ξαναπιάνουμε το νήμα της ιστορίας μας από κει που το είχαμε αφήσει το 1945. Και ο αντισημιτισμός, ο οποίος αποτελεί ξανά μια υπολογίσιμη πολιτική δύναμη, φαίνεται να είναι τμήμα αυτής της κατάστασης. Τους τελευταίους μήνες, τα αντισημιτικά περιστατικά και τα εμπρηστικά άρθρα είναι τόσα, που έχω χάσει τον αριθμό.

Σε αντίθεση με άλλες χώρες, η Ουγγαρία ουδέποτε έχει αναμετρηθεί πραγματικά με τη συμμετοχή της στο Ολοκαύτωμα.

Τι είναι και τι θέλει το ΔΝΤ από τη ζωή μας

του Σπύρου Λαπατσιώρα

43 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ 21η ΑΠΡΙΛΙΟΥ. Αντιδικτατορική αφίσα της Διεθνούς Ένωσης Σπουδαστών, την εποχή της χούντας (Συλλογή Γιάνη Γιανουλόπουλου-Αρχείο ΕΜΙΑΝ).

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) θεσπίστηκε, ως γνωστόν, το 1944, στο Μπρέτον Γουντς των ΗΠΑ και άρχισε να λειτουργεί το 1945 με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σκοπός του ήταν η εποπτεία του συστήματος σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών που είχε θεσπιστεί με τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου, το οποίο είχε στόχο την αποφυγή της ανταγωνιστικής υποτίμησης των νομισμάτων, όπως αυτή που οδήγησε στους εμπορικούς πολέμους κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου.[1] Όταν τα κράτη αντιμετώπιζαν κάποιο προσωρινό πρόβλημα στο ισοζύγιο πληρωμών το οποίο δημιουργούσε πιέσεις στη συναλλαγματική ισοτιμία,  το ΔΝΤ παρείχε βραχυπρόθεσμα δάνεια ώστε να διατηρηθούν σταθερές οι συναλλαγματικές ισοτιμίες.

Το ΔΝΤ χρηματοδοτείται από τα κράτη-μέλη του οργανισμού (186 το 2009, με τελευταίο μέλος το Κόσσοβο) ανάλογα με το μερίδιο που υπολογίζεται ότι έχουν στη παγκόσμια οικονομία (quotas). Με βάση το ποσοστό χρηματοδότησης, κάθε κράτος έχει και το αντίστοιχο μερίδιο σε ψήφους.[2] Για την Ελλάδα αντιστοιχεί το 0,38% του συνολικού προϋπολογισμού του ΔΝΤ (περίπου 1 δισ. ευρώ), για την Ε.Ε. συνολικά περίπου το 30%, για τις ΗΠΑ το 17,09%, ενώ η Κίνα έχει το 3,72%. Βάσει των συμφωνιών που διέπουν το ΔΝΤ, κάθε χώρα μπορεί να δανειστεί ετησίως το 200% των ποσών που συνεισφέρει και 600% συνολικά — σε εξαιρετικές περιπτώσεις αυτό μπορεί να παραβιαστεί, όπως στην περίοδο της παγκόσμιας κρίσης που διανύουμε (όπου η αναλογία έχει διαμορφωθεί μέχρις στιγμής στο 1 προς 10).

Ένας χρόνος Ομπάμα: επιτεύγματα και απογοητεύσεις

Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης ενός έτους διακυβέρνησης Ομπάμα, το περιοδικό «The Nation» απευθύνθηκε σε μια σειρά προσωπικότητες του προοδευτικού κυρίως χώρου των ΗΠΑ, με τo εξής ερώτημα: Ποιο θεωρείτε το μεγαλύτερο επίτευγμα του Ομπάμα, στον πρώτο αυτό χρόνο και ποια η εντονότερη απογοήτευση; Δημοσιεύουμε αποσπασματικά ορισμένες χαρακτηριστικές απαντήσεις. Οι τίτλοι είναι των «Ενθεμάτων». Το σύνολο των απαντήσεων είναι προσιτό στο www.thenation.com/doc/20100201/forum

Ένα δύσκολο, αλλά καλό πρώτο έτος

Με αμιγώς πολιτικούς όρους η μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας είναι το σημαντικότερο επίτευγμα του Ομπάμα. Σύμφωνοι, οι προσδοκίες ήταν πολύ μεγαλύτερες, και οι υποχωρήσεις επώδυνες, αλλά οι αλλαγές που επιφέρει αυτός ο νόμος ξεπερνούν όλες τις προηγούμενες προσπάθειες και των Κλίντον και του Αλ Γκορ και του Τζων Κέρρυ και του Χάουαρντ Ντην κ.ά. Είναι μια πάρα πολύ μεγάλη υπόθεση.

Μετά την πτώση του Τείχους, πρέπει να βρούμε μια νέα γλώσσα των συλλογικών ιδεωδών

Λούντβιχ Κίρχνερ, «Η καλλιτέχνις (Μαρκέλα)», 1910

Συνέντευξη του ιστορικού Τόνυ Τζαντ στην Κρ. Μπότσιτς

Οι Ευρωπαίοι ερωτευθήκαμε τον Ομπάμα προτού ακόμα γίνει πρόεδρος. Ταυτόχρονα, δεν ξέρουμε καλά καλά το όνομα του νέου μας προέδρου, του προέδρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα αισθήματα λοιπόν δεν φαίνεται να είναι αμοιβαία…

Υπήρχε στην αρχή τεράστιος ενθουσιασμός για τον Μπάρακ Ομπάμα στις ΗΠΑ, η δυναμική του οποίου πήγαζε ωστόσο, σε πολύ μεγάλο βαθμό, από εσωτερικές καταστάσεις της αμερικανικής κοινωνίας: το στοίχημα ότι η Αμερική θα μπορούσε να εκλέξει έναν μαύρο για πρόεδρο, μόλις 140 χρόνια μετά το τέλος της δουλείας και μόλις 40 μετά το τέλος των φυλετικών διακρίσεων. Η εκλογή σήμαινε –παρόλο που αυτό ήταν κάπως υπεραισιόδοξο–  ότι ήμασταν έτοιμοι να κλείσουμε μια για πάντα το φυλετικό ζήτημα.

Ο δημοσιογράφος Τάσος Δήμου: Ένας σπουδαίος αγωνιστής της δημοκρατίας

του Κώστα Παπαϊωάννου

Αθήνα, 14.11.1973,10.30 το πρωί: τα τανκς κατεβαίνουν στην Ομόνοια (Αρχείο Β. Καραμανώλη-Μ. Κατσίγερας, «Ελλάδα 20ός αιώνας. Οι φωτογραφίες», εκδ. Ποταμός)

Ο αξέχαστος Τάσος Δήμου

Γεννήθηκε το 1924 στο Επταχώριο Καστοριάς, πρωτοδούλεψε ως δημοσιογράφος σε αντιστασιακά φύλλα της Κατοχής, το 1946 στον Ριζοσπάστη και από το 1952 στην Αυγή, στο εργατικό ρεπορτάζ, όπου έγινε ο κορυφαίος. Η χούντα τον βρήκε γραμματέα της Ενώσεως Συντακτών Αθηναϊκού Τύπου (ΕΣΑΤ) που είχε ιδρυθεί το 1935 και αριθμούσε 450 μέλη (το σύνολο των συντακτών των περιοδικών και μέρος των συντακτών των εφημερίδων: κάποιους που δεν έγραφε η ΕΣΗΕΑ λόγω «αριστερών φρονημάτων» και κάποιους που δεν ήθελαν να γραφτούν εκεί) και της Ομοσπονδίας Εργαζομένων Τύπου Ελλάδος με συμμετοχή δημοσιογράφων (πλην ΕΣΗΕΑ), τυπογράφων, υπαλλήλων κλπ. (που ήταν προσωπικό δημιούργημά του), παραλίγο όμως να τον βρει… στη φυλακή!

Ήταν ο κύριος ομιλητής στη συγκέντρωση που οργάνωσε η Ομοσπονδία Τύπου στο Θέατρο Διάνα στις 20 Αυγούστου, μετά την οποία έγιναν εκτεταμένα επεισόδια στην Αθήνα, έδρασαν προβοκάτορες και απειλήθηκε στρατιωτική επέμβαση. Θεωρήθηκε… υποκινητής των επεισοδίων, (ίσως γιατί στην ομιλία του έλεγε ότι «χρέος μας είναι να υπερασπιστούμε τις Θερμοπύλες της Δημοκρατίας, να αποτρέψουμε την επερχόμενη δικτατορία που πρώτος στόχος της θα είναι ο Τύπος») και καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλακή.

Κρίση υπερσυσσώρευσης ή χρηματοπιστωτική κρίση;

Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΚΡΙΣΗ -2

του Χρήστου Λάσκου

Είναι δεδομένο, όπως είδαμε στο προηγούμενο σημείωμα,  πως σημαντικός αριθμός μαρξιστών φαίνεται να συγκλίνει στην ιδέα ότι στη ρίζα της σημερινής κρίσης βρίσκεται ένα πρόβλημα κερδοφορίας, που έκανε την εμφάνισή του με εμφατικό τρόπο στη δεκαετία του ’70.[1] Η αδυναμία επίλυσης των προβλημάτων της καπιταλιστικής συσσώρευσης έκτοτε έχει διαμορφώσει μια κατάσταση, η οποία ίσως αποδειχτεί οριακή για την ίδια την επιβίωση του συστήματος. Περιγράφοντας χαρακτηριστικά τις συνθήκες υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος καπιταλισμός, ο Ντέηβιντ Χάρβεϋ (David Harvey)[2] υποστηρίζει πως το κεφάλαιο στη διάρκεια του 2010 έχει ανάγκη εξεύρεσης επικερδών επενδυτικών ευκαιριών τέσσερις φορές μεγαλύτερες από ό,τι στη δεκαετία του ’70 και δέκα φορές από ό,τι το ’50, ενώ το 2030 θα είναι υπερδιπλασιασμένες σε σχέση με σήμερα.

Ένας ευρωπαϊκός δημόσιος χώρος: Πώς και με ποιους όρους;

της Ιλεάνας Μορώνη

Ραούλ Ντυφύ, "Ο κόλπος της Σαιντ Αντρές", 1906

Αν κάτι δείχνει η τελευταία κρίση στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που ξέσπασε με αφορμή το πρόβλημα ελλείμματος και δανεισμού της Ελλάδας, αυτό είναι η επιτακτική ανάγκη να δημιουργηθεί ένας ευρωπαϊκός δημόσιος χώρος. Όσο δεν υπάρχει κοινή οικονομική πολιτική, που να είναι πρωτίστως πολιτική, δηλαδή να ξεφεύγει από τα στενά όρια της οικονομικής/νομισματικής διαχείρισης, είναι αδύνατο για την Ευρωπαϊκή Ένωση να υπερασπιστεί το κοινό της νόμισμα. Είναι επίσης αδύνατο, όσο δεν δημιουργείται ένας κοινός ευρωπαϊκός δημόσιος χώρος, να υπερασπίσουν οι ευρωπαίοι εργαζόμενοι, οι ευρωπαίοι πολίτες, τα δικαιώματά τους. Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς και με ποιους καταστατικούς όρους θα συγκροτηθεί ο ευρωπαϊκός δημόσιος χώρος. Όσο δεν υπάρχει ένας ευρωπαϊκός λαός, τα παραδείγματα που έχουμε για τον τρόπο και τους όρους συγκρότησης του δημόσιου χώρου είναι τα εθνικά παραδείγματα. Φαίνεται ότι, προς το παρόν, η σύγκρουση για τους όρους συγκρότησης του δημόσιου χώρου διεξάγεται μεταξύ εθνών-κρατών.

Μπορεί να αλλάξει η Ευρωπαϊκή Ένωση ή καλύτερα να φεύγουμε;

του Θόδωρου Παρασκευόπουλου

Ευγένιος Ντελακρουά, "Ο Φάουστ και η Μαργαρία στη φυλακή", 1828

Κατά τη γνώμη μου το σημαντικό λάθος όσων υποστηρίζουν την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από τη «ζώνη του ευρώ» δεν είναι η περιγραφή της κατάστασης στην Ένωση. Εκεί έχουν εν πολλοίς δίκιο. Η Ένωση είναι σήμερα η αποτελεσματικότερη μηχανή επιβολής των συμφερόντων του κεφαλαίου που υπήρξε ποτέ. Ενώ άλλα θεσμικά οικοδομήματα τα «τραβούν οι πεθαμένοι απ’ το ποδάρι», όπως θα έλεγε ο Μαρξ, η Ένωση είναι μοντέρνα: το θεσμικό της οικοδόμημα μοιάζει απρόσβλητο από τις άμεσες ταξικές συγκρούσεις που διεξάγονται σε εθνικό επίπεδο, είναι φτιαγμένο για να μην επηρεάζεται από τις κοινωνικές  διεργασίες και συγκρούσεις και να μειώνει το «πολιτικό κόστος» των κυβερνήσεων, αφού εκείνη κι όχι αυτές εμφανίζεται υπεύθυνη για την ασκούμενη πολιτική. Σε αυτό το οικοδόμημα γίνονται προσθήκες και μερεμέτια, προκειμένου να αποκτήσει την αντοχή που έλεγε ο Οράτιος πως έχει η ποίησή του.

Ιερουσαλήμ, Ιερουσαλήμ: τίποτα και τα πάντα

του Γιάννη Αλμπάνη

Ο Ναβουχοδονόσορας κυριεύει την Ιερουσαλήμ

Ιερουσαλήμ. ("Χρονικό της Νυρεμβέργης», Morse Library, Beloit College)

Προς το τέλος της ταινίας του Ρίντλεϊ Σκοτ «Βασίλειο των ουρανών», και αφού έχει προηγηθεί μια φοβερή σφαγή στη μάχη για τον έλεγχο της Ιερουσαλήμ,  ο σταυροφόρος υπερασπιστής της πόλης Μπάλιαν του Ιμπελίν ρωτάει τον μεγάλο Σαλαντίν τι ακριβώς είναι αυτή η πόλη για την οποία χύθηκε τόσο αίμα. Ο απελευθερωτής της Ιερουσαλήμ απαντάει με ένα σαρδόνιο χαμόγελο: «Τίποτα». Για να προσθέσει μετά από μια μικρή παύση: «Τα πάντα».

«Κυπραίες»: το ντοκιμαντέρ ως μέσον κοινωνικής αλλαγής

Συνέντευξη της Βασιλικής Κατριβάνου

 

 

To ντοκυμαντέρ «Κυπραίες» της Βασιλικής Κατριβάνου και της Bushra Azzouz, γυρισμένο στην Κύπρο κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος για το Σχέδιο Ανάν φέρνει στο φως ιστορίες του διαιρεμένου νησιού, κρυμμένες για χρόνια, διερευνώντας τις έννοιες της εστίας και της ασφάλειας, καθώς και την επιθυμία γυναικών, και από τις δύο πλευρές, να ζήσουν ξανά μαζί. Θα προβληθεί το Σάββατο 17 Απριλίου (19.00) και την Τρίτη 20 Απριλίου (22.30 στο πλαίσιο του Fog Dog, φεστιβάλ που οργανώνουν οι «Κινηματογραφιστές στην Ομίχλη» στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Ιερά Οδός 48 (για  τις «Κυπραίες» βλ. http://www.womenofcyprusfilm.com). Mε την ευκαιρία αυτή, μιλήσαμε με τη σκηνοθέτρια Βασιλική Κατριβάνου.

Η καπιταλιστική συσσώρευση και η κρίση

Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΚΡΙΣΗ- 1

του Χρήστου Λάσκου

Λε Σενιέ, «Άνθρωποι τον Δεκέμβρη», 1991

Δεδομένου ότι στις περιόδους των κρίσεων η κατεστημένη οικονομολογική σοφία αποδεικνύεται κάθε φορά άνθρακες, μια ορισμένη «επιστροφή στο Μαρξ» είναι σχεδόν επιβεβλημένη. Αυτό συνέβη και με την παρούσα καπιταλιστική κρίση. Το σύστημα, μάλιστα, προσέφερε τους μηχανισμούς του και ως προς αυτό. Ποιος δείκτης, αλήθεια, θα ήταν καλύτερος με τους δικούς του όρους από την μεγάλη αύξηση των πωλήσεων του Κεφαλαίου, για να αντιληφθούμε την «επικαιρότητα του μαρξισμού» — ακόμη και το Βήμα συμμετείχε στην θριαμβική επανάκαμψη προσφέροντας το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος. Προφανώς, αυτά έχουν τη σημασία τους. Δείχνουν, κυρίως, πόσο χαμένα τα έχουν οι φανατικοί υποστηρικτές του «αιώνιου συστήματος», αφότου ξέσπασε η κρίση στη δίνη της οποίας στροβιλίζεται ακόμα ο κόσμος μας κι ενώ ο ορίζοντας γίνεται όλο και σκοτεινότερος.

Το γράμμα ενός Ελληνόπουλου με Νιγηριανούς γονείς: Περί ταυτότητος…

του Γιάννη Μπασιάκου

Χαρακτικό του Καρλ Σμιντ-Ρότλουφ, 1918

Σήμερα το πρωί μού ήρθε ένα γράμμα στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, που με έβαλε σε σκέψεις. Σκέψεις περίταυτότητος. Τι είμαι; Ποια είναι η ταυτότητά μου; Καταρχάς, είμαι άνθρωπος. Διαφέρω από τις γάτες, τους σκύλους, ακόμη και τους χιμπατζήδες. Σκέφτομαι, μπορώ και γράφω, προβληματίζομαι για τους λόγους της ύπαρξής μου. Έχω όμως και μερικές άλλες ταυτότητες: ιδεολογικές, εθνοτικές, πολιτισμικές.

Είμαι κομμουνιστής. Ο φίλος μου ο Αιμίλιος θα διαφωνούσε έντονα, θυμίζοντάς μου τις ιδέες μου που καμιά σχέση δεν έχουν με τη σημερινή κομμουνιστική ορθοδοξία τύπου ΚΚΕ. Όμως είμαι φανατικά κατά της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, είτε είναι ο εκμεταλλευτής κεφαλαιοκράτης είτε κάποιος τεμπέλης που θέλει να ζει από τον δικό μου μόχθο είτε κάποιος δυνατός που εκμεταλλεύεται τη δική μου έλλειψη δύναμης. Η μόνη «εκμετάλλευση» που δέχομαι είναι των ανθρώπων που αγαπώ, που «εκμεταλλεύονται» την αγάπη μου, όπως η γυναίκα, ο γιος ή η κόρη μου. Μου είναι δύσκολο να αρνηθώ την ταυτότητα του κομμουνιστή, γιατί κατάγομαι από οικογένεια κομμουνιστών και είναι χαραγμένη μέσα μου η ιστορία ανθρώπων που προτίμησαν το εκτελεστικό απόσπασμα, από την αποκήρυξη της κομμουνιστικής τους ταυτότητας. Πώς να το κάνω αυτό τώρα εγώ, που δεν με απειλεί κανένας, και έχω την ευκαιρία να κάνω κάποια από τα όνειρά μου πραγματικότητα;

Οβελίας, αρνάκι, τσουρέκι και άλλες πασχαλιάτικες λέξεις

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

του Νίκου Σαραντάκου

Πάσχα στους στρατώνες, 9.4.1950 (Ηνωμένοι Φωτορεπόρτερ-Συλλογή Ν.Ε. Τόλη)

Μια και το έφερε η σύμπτωση να γράψω στο πασχαλιάτικο φύλλο, σκέφτηκα, μέρα που είναι, για μια φορά να μην παρακολουθήσω την πολιτική επικαιρότητα, μη μας πιάσει η ψυχή μας χρονιάρα μέρα, αλλά να λεξιλογήσω σχετικά με την ημερολογιακή επικαιρότητα, παναπεί να εξετάσουμε εδώ τις λέξεις του Πάσχα.
Και πρώτα-πρώτα το ίδιο το Πάσχα, που είναι λέξη άκλιτη, δάνειο από το αραμαϊκό pasha και αυτό από το εβραϊκό pesah (πέσαχ είναι το σημερινό εβραϊκό Πάσχα), από τον αόριστο ενός ρήματος που σημαίνει «αυτός προσπέρασε»। Και το «προσπέρασε» μας πηγαίνει στην Παλαιά Διαθήκη, στην Έξοδο, όπου στη δέκατη πληγή του Φαραώ ο άγγελος Κυρίου θανάτωσε τους πρωτότοκους γιους των Αιγυπτίων· πέρασε γραμμή τα σπίτια και έσπειρε τον όλεθρο, είχε όμως προηγουμένως ειδοποιήσει τους Εβραίους να σφάξουν ένα αρνάκι και να βάψουν την πόρτα του σπιτιού τους για να τα προσπεράσει. Ή, όπως το λέει στην Έξοδο: και παρελεύσεται κύριος πατάξαι τους Αιγυπτίους και όψεται το αίμα επί της φλιάς και επ’ αμφοτέρων των σταθμών, και παρελεύσεται κύριος την θύραν και ουκ αφήσει τον ολεθρεύοντα εισελθείν εις τας οικίας υμών πατάξαι. Άγρια πράγματα τα παλαιοδιαθηκικά, αλλά από εκεί θαρρώ προήλθε το αρνάκι που σουβλίζουμε – βέβαια με νέα σηματοδότηση μετά τη σταύρωση του Χριστού που ήταν ο αμνός ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου.