To radiobubble και το σκεπτόμενο διαδίκτυο

του Αποστόλη Καπαρουδάκη και του Παναγιώτη Φραντζή

Έργο του Maxwell Holyoke-Hirsch (από το μπλογκ underplot.tumblr.com)

Το διαδικτυακό ραδιόφωνο radiobubble.gr, επί τέσσερα χρόνια, παραμένει στοίχημα μιας κοινότητας ανθρώπων που βρίσκονται σε ανοικτή κουβέντα όχι με τον κόσμο του «γρήγορου ίντερνετ» αλλά του σκεπτόμενου διαδικτύου. Ως ραδιόφωνο αντιμετωπίζει τη μουσική ως τέχνη, όχι ως εμπόρευμα. Ως μέσο επικοινωνίας λειτουργεί υπό την προϋπόθεση ότι κάθε παραγωγός έχει απόλυτη ευθύνη για τις εκπομπές του λογοδοτώντας μόνο στους ακροατές.

Πρόκειται για την πρώτη επιτυχημένη προσπάθεια δημιουργίας μιας ραδιοφωνικής web 2.0 κοινότητας αισθητικά προσδιορισμένης. Θεώρησε εξαρχής συστατικό στοιχείο της φυσιογνωμίας του «την κατάργηση της δικτατορίας των ειδημόνων» και απηύθυνε έκκληση προς τους «ακροατές» να γίνουν οι ίδιοι ραδιοφωνικοί παραγωγοί. Αποτέλεσε, έτσι, το ραδιοφωνικό αντίστοιχο της κουλτούρας των blogs, προσφέροντας τη δυνατότητα στον «ακροατή» να γίνει «παραγωγός», όπως τα blogs πρόσφεραν στον αναγνώστη τη δυνατότητα να γίνει δημιουργός-συγγραφέας-δημοσιογράφος.

Κι όλα αυτά, εξελίσσοντας την κουλτούρα που θεωρεί οικεία την τάση μιας ραδιοφωνικής εκπομπής να αποτελέσει η ίδια έργο τέχνης, όπως αυτή «ορίστηκε» από το Τρίτο του Χατζιδάκι, το Θέατρο στο Ραδιόφωνο, τις εκπομπές της Ρηνιώς Παπανικόλα και των ραδιοπειρατών. Τελικά, ξεπέρασε την απόσταση και τον απρόσωπο χαρακτήρα του διαδικτύου. Εκπέμπει από έναν ανοικτό σε όλους χώρο στο κέντρο της Αθήνας, ένα «cafe/bar» που αποτελεί σημείο συνάντησης των πιο ενεργών μελών της διαδικτυακής κοινότητας, των σημερινών και των αυριανών παραγωγών.

Οι παραπάνω καινοτομίες δεν έρχονται από κάποιους αμετανόητους ιδεαλιστές. Η επανάσταση του διαδικτύου καθιστά εφικτή μια δημοκρατική στροφή στη συλλογή και τη διάθεση της πληροφορίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Συνάμα αποτυπώνει την ευρύτερη τάση για πραγματική δημοκρατία στην παραγωγή και διακίνηση ιδεών, γνώσης και αγαθών σε μια κοινωνία ίσων και ελεύθερων προσωπικοτήτων.

Αυτή η δυναμική εκδηλώθηκε στις εξεγέρσεις του αραβικού κόσμου, στην «ισπανική άνοιξη», στα δικά μας «Ιουνιανά». Πολλή συζήτηση έγινε για τη σχέση που είχαν αυτές οι αναταραχές με τα social media. Σημείωνε ο αρθρογράφος του New Yorker Μάλκολμ Γκλάντγουελ πως τα σημαντικά κοινωνικά κινήματα ξεσπούν εκεί όπου γεννιόνται σοβαρές φιλίες προσώπων οπλισμένων με πίστη σε μια κοινή υπόθεση. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν αντικαθιστούν αυτούς τους δεσμούς, το αντίθετο: βοηθούν να δημιουργηθούν ισχυροί προσωπικοί δεσμοί ανθρώπων που δεν γνωρίζονταν μέχρι πρότινος και συναντώνται για έναν κοινό σκοπό.

Τα μεγάλα γεγονότα φέρνουν κοντά ανθρώπους που τα ζουν και προσπαθούν να τα ορίσουν. Η κοινότητα του radiobubble ενδυναμώθηκε μετά τον Δεκέμβρη του 2008 και τον φετινό Ιούνη. Πολλοί στήριξαν συνειδητά ένα «εναλλακτικό» –με τα ειδικά χαρακτηριστικά που προαναφέρθηκαν– μέσο επικοινωνίας.

Τον Απρίλιο απευθύναμε κάλεσμα στην κοινότητα του διαδικτύου για συμμετοχή στην παραγωγή ειδήσεων χρησιμοποιώντας την ένδειξη #rbnews στη ροή πληροφορίας μέσω twitter. Με τη συνδρομή και επαγγελματιών δημοσιογράφων, συντάχθηκαν δελτία ειδήσεων. Το δίκτυο των ανταποκριτών υπήρχε, ο καθένας που βρισκόταν στο δρόμο με ένα κινητό, μπορούσε να μεταδώσει αυτό που έβλεπε. Η μέριμνα να είναι διασταυρωμένη και έγκυρη η είδηση που μεταδίδει το radiobubble/news απέδωσε καρπούς: η κατηγορία #rbnews έφτασε στην πεντάδα των πιο δημοφιλών στο ελληνικό twitter, μηνύματά της πέρασαν την πόρτα του αρχισυντάκτη της Guardian και άλλων διεθνούς εμβέλειας μέσων ενημέρωσης.

Η σοβαρότητα της ενημέρωσης απαιτεί χρόνο, εκπαίδευση, επαγγελματισμό. Ποιον επαγγελματισμό όμως; Για να κάνει τι; Το πρόβλημα της δημοσιογραφίας δεν είναι μόνο να αμείβει αξιοπρεπώς, μα κυρίως να είναι δημοσιογραφία. Για αυτό, αν και συμβάλλει σε έναν πλουραλισμό, δεν αρκεί το «εναλλακτικό» εντός της ελεύθερης αγοράς. Απαιτείται η υπέρβαση της ίδιας της αγοράς. Είπαμε, δεν είμαστε ιδεαλιστές.

Ο Αποστόλης Καπαρουδάκης και ο Παναγιώτη Φραντζής  μετέχουν στην κοινότητα του διαδικτυακού ραδιοφώνου radiobubble.gr, στο οποίο και  κάνουν εκπομπή

Το radiobubble.gr σερβίρει καφέ, ποτό και ραδιόφωνο από το 146 της οδού Ιπποκράτους.