στα ενθέματα στις 26 του φλεβάρη

Έργο της Brigitte Cloosterman

Από εδώ και εμπρός, η διαμάχη των ιδεών: Νικόλας Σεβαστάκης

Αστοχίες και στοχεύσεις της οικονομικής πολιτικής, μέρος Β΄: Από την Ανατολική Γερμανία στον ευρωπαϊκό Νότο: Χρήστος Χατζηιωσήφ

Αριστερά και πολιτικός φιλελευθερισμός:  Στέφανος Δημητρίου

Καταστροφές στην εποχή της παγκοσμιοποίησης: Γιώργος Μ. Χατζηστεργίου

Ανασχεδιάζοντας την ιστοσελίδα των ΑΣΚΙ: Ιωάννα Βόγλη και Στάθης Παυλόπουλος

Οι δεκαπέντε μέρες που το Υπουργείο Υγείας έγινε όντως Υπουργείο Αλληλεγγύης: Αποστόλης Σαμπαζιώτης

Οι γραφειοκράτες και η τρυφερότητα: Κώστας Αθανασίου

Από εδώ και εμπρός, η διαμάχη των ιδεών

του Νικόλα Σεβαστάκη

Χέρμπερτ Λιστ, «Ποδόσφαιρο στο δρόμο», Νάπολη 1959

Όχι πια περιγραφές του προβλήματος, λύσεις. Λύσεις στο πιάτο. Συγκεκριμένα πράγματα, ένα, δύο, τρία… Κάπως έτσι εγκαλείται αυτός που γράφει τούτες τις μέρες δίχως να έχει πρόχειρη απάντηση για το PSI, τα CDS, το τι θα περιέχουν τα άρθρα ενός μη μνημονιακού προϋπολογισμού. Κατανοητή η αντίδραση, αλλά νομίζω ότι στηρίζεται σε μια σύγχυση: απαιτεί από τον κάθε μεμονωμένο γραφιά να μεταβληθεί σε συλλογικό διανοούμενο ή σε ινστιτούτο μελετών με παραρτήματα και άφθονους πόρους. Kάτι παραπάνω: απαιτεί και από πολιτικές δυνάμεις ή χώρους που δεν κυβερνούν να είναι ήδη μια τέλεια οργανωμένη πολιτική εξουσία με όλες τις απαντήσεις για τις λεπτομέρειες της διαχείρισης της κρίσης και για τα επόμενα δέκα χρόνια.

Ας μην παραλογιζόμαστε. Άλλο η εύλογη προγραμματική ζήτηση, και άλλο η μετατροπή των διανοουμένων σε εικονικούς λειτουργούς μιας μελλοντικής κυβέρνησης εθνικής σωτηρίας. Άλλο πράγμα είναι η κριτική γνώμη και εμπειρογνωμοσύνη, και διαφορετική εκείνη η αφελής στάση που απαιτεί υπερπαραγωγή βεβαιοτήτων σε μια στιγμή όπου κανένας δεν μπορεί να πουλά βεβαιότητες.

Από την Ανατολική Γερμανία στον ευρωπαϊκό Νότο

ΑΣΤΟΧΙΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΕΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ, ΜΕΡΟΣ Β΄

του Χρήστου Χατζηιωσήφ

Τζωρτζ Γκρος, «Ρομπότ της δημοκρατίας», 1920

Γκρέθε Γιούργκενς, «Γραφείο ευρέσεως εργασίας», 1929

Τα χρόνια 1991-1993, στην πρώην Ανατολική Γερμανία, πουλήθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες χιλιάδες επιχειρήσεις, συχνά ως απλά ακίνητα, και βρέθηκαν στο δρόμο 2,5 εκατομμύρια εργαζόμενοι. Οι αγοραστές ήταν γνωστές δυτικογερμανικές και μεγάλες ξένες επιχειρήσεις, μαζί με εκατοντάδες τυχάρπαστους επιχειρηματίες ποικίλων προελεύσεων. Η αξία της κρατικής βιομηχανίας της Ανατολικής Γερμανίας είχε εκτιμηθεί ανάμεσα σε 200 και 600 δισεκατομμύρια μάρκα. Από τη ρευστοποίησή της όμως η Treuhand εισέπραξε μόνο 44 δισεκατομμύρια και πήρε υποσχέσεις από τους αγοραστές ότι θα επένδυαν άλλα 170 δισεκατομμύρια στις επιχειρήσεις που απέκτησαν.

Η όλη επιχείρηση εξελίχθηκε σε λεηλασία της δημόσιας περιουσίας τόσο της τέως Ανατολικής, αλλά και της Δυτικής Γερμανίας. Παρά τον στόχο της ιδιωτικοποίησης στο όνομα της μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας του ιδιωτικού σε σχέση με το δημόσιο, η διαδικασία ήταν άκρως πολιτικοποιημένη. Το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα έλεγχε την Treuhand, η Μπρίγκιτ Μπρόυελ, που διαδέχθηκε τον Ρόβεντερ, ήταν υπουργός Οικονομικών της χριστιανοδημοκρατικής κυβέρνησης της Κάτω Σαξωνίας και συγγένευε με επικεφαλής ιδιωτικών τραπεζών και μεγάλων βιομηχανιών. Οι Χριστιανοδημοκράτες φαίνεται ότι επωφελήθηκαν από παράνομες πληρωμές, οι οποίες ως σκάνδαλα σημάδεψαν την αποχώρηση του Χέλμουτ Κολ από την πολιτική. Ορισμένα από αυτά φημολογείται ότι συνδέονταν με παρεμβάσεις ξένων κυβερνήσεων υπέρ των δικών τους επιχειρήσεων, που διεκδικούσαν κομμάτια από το κουφάρι της ανατολικογερμανικής βιομηχανίας.

Τα σκάνδαλα της Treuhand απασχόλησαν επί σειρά ετών τα δικαστήρια, καθώς δεκάδες υπάλληλοί της κατηγορήθηκαν ότι χρηματίσθηκαν και πολλοί αγοραστές επιχειρήσεων διώχθηκαν για αθέτηση συμβατικών υποχρεώσεων και απάτη. Για την ανατολικογερμανική κοινωνία το τραύμα δεν υπήρξε όμως μόνο οικονομικό, αλλά ταυτόχρονα δημογραφικό και ηθικό. Μέσα σε λίγα χρόνια, ο πληθυσμός της πρώην Ανατολικής Γερμανίας μειώθηκε από 18 σε 15 περίπου εκατομμύρια, ενώ η πτωτική τάση συνεχίζεται. Ειδικευμένοι εργάτες, μηχανικοί, γιατροί και γενικότερα τα νεότερα και δυναμικότερα μέλη της κοινωνίας εγκαταστάθηκαν στη Δυτική Γερμανία, όπου μπορούσαν να βρουν εργασία και με καλύτερους όρους. Αντίστροφα, μερικές χιλιάδες στελέχη της πολιτικής, της διοίκησης, της εκπαίδευσης και των επιχειρήσεων από τη Δυτική Γερμανία, που δεν είχαν σπουδαίες προοπτικές εκεί, βρήκαν διέξοδο αναλαμβάνοντας ως οιονεί στελέχη αποικιακής διοίκησης ανώτερες θέσεις στις ανατολικογερμανικές «Νέες Χώρες».

Αριστερά και πολιτικός φιλελευθερισμός

του Στέφανου Δημητρίου

 

Έργο του Βίκτορ Μπαρτ, 1910

Η συνάφεια ανάμεσα στην Αριστερά και στον πολιτικό φιλελευθερισμό αρχικώς μπορεί να φαίνεται παράδοξη. Ωστόσο, μπορούμε να άρουμε την αμηχανία που προκαλεί η υποστήριξη αυτής της συνάφειας, όχι μόνο στην Αριστερά αλλά και σε όσους αναφέρονται μονομερώς στον πολιτικό φιλελευθερισμό, όταν, αποπειρώμενοι να προσδιορίσουμε τον όρο «δημοκρατικός σοσιαλισμός», βλέπουμε ότι δυσκολευόμαστε να αποσαφηνίσουμε τον συγκεκριμένο επιθετικό προσδιορισμό του σοσιαλισμού. Μπορούμε να το θέσουμε και διαφορετικά: ο δημοκρατικός σοσιαλισμός δεν μπορεί πλέον να προσδιορίζεται σε αντιδιαστολή και αντιπαράθεση με τον καταρρεύσαντα ολοκληρωτικό, υπαρκτό σοσιαλισμό. Χρειάζεται ο θετικός προσδιορισμός του και προϋπόθεση, για να διατυπωθεί εναργώς και να αποδοθεί τέτοιος προσδιορισμός, είναι η αποσαφήνιση της δημοκρατικότητας του σοσιαλισμού. Με ποια σημασία της δημοκρατίας, άρα και σύμφωνα με ποια θεωρία της δημοκρατίας, είναι δημοκρατικός ο δημοκρατικός σοσιαλισμός και το μεταρρυθμιστικό του περιεχόμενο;

Χρειαζόμαστε, σήμερα, μια κανονιστική θεωρία της δημοκρατίας;

Το παραπάνω πρόβλημα οδηγεί στην αναζήτηση των όρων που καθιστούν διακριβώσιμη τη συνάφεια ανάμεσα στην Αριστερά και τον πολιτικό φιλελευθερισμό, αλλά και στον εντοπισμό των ορίων που διασώζουν τα διαφοροποιητικά τους γνωρίσματα. Ο εντοπισμός και των δύο εξαρτάται από το καθεστώς της σχέσης ανάμεσα στην ελευθερία και την ισότητα. Η σύνδεση ή, ακριβέστερα, η συνάφεια ανάμεσα στη σοσιαλιστική και τη φιλελεύθερη παράδοση εξαρτάται από το αν αποτελεί θεωρητικό ζητούμενο και πολιτική διακύβευση η ισόρροπη σχέση ανάμεσα στις δύο αυτές αρχές. Η αναφορά στη φιλελεύθερη παράδοση, που μας ενδιαφέρει, δεν περιλαμβάνει τον οικονομικό φιλελευθερισμό ή αλλιώς νεοφιλελευθερισμό, ο οποίος αντιμάχεται τις αξίες του κλασικού πολιτικού φιλελευθερισμού και αποσυνδέει την πολιτική από την οικονομία, ενώ, παραλλήλως, αναγνωρίζει ως αποκλειστικό προσδιοριστικό γνώρισμα της έννοιας «ελευθερία» την παντελή απουσία πολιτικών ρυθμίσεων της οικονομικής δραστηριότητας.

Η σχέση ελευθερίας και ισότητας ιστορικώς απετέλεσε το βασικό κριτήριο διάκρισης, εφόσον μάλιστα προαπαιτείται για τη διατύπωση και την αντιμετώπιση του προβλήματος περί το πώς είναι δυνατό – εάν πράγματι είναι (σε επίπεδο του θεωρητικού προβληματισμού δεν πρέπει να φοβόμαστε την αναμέτρηση με τέτοια προβλήματα) – να εξασφαλίσουμε την αναγκαία, για τις μεταρρυθμιστικές και στρατηγικού χαρακτήρα χειραφεσιακές σκοπεύσεις, συμβατότητα δικαιοσύνης και ελευθερίας. Είναι δηλαδή αναπόφευκτος ο περιορισμός της ελευθερίας, προκειμένου να επιτευχθεί η κοινωνική δικαιοσύνη; Θα πρέπει αναποδράστως να μειώσουμε το εύρος της δικαιοσύνης και του πολιτικού χαρακτήρα των δικαιωμάτων, προκειμένου να μην υποστεί περιορισμούς η αρχή της ελευθερίας;

Καταστροφές στην εποχή της παγκοσμιοποίησης

του Γιώργου Μ. Χατζηστεργίου

Η ζωή στην κατεστραμμένη από την ατομική βόμβα Χιροσίμα το 1945. Εικόνες από γιαπωνέζικο καρτούν της δεκαετίας του 1970.

Οι πρόσφατες μεγάλες οικολογικές καταστροφές στην Ιαπωνία και στον Κόλπο του Μεξικού πέρασαν γρήγορα στο περιθώριο των ειδήσεων υπό το βάρος της βαριάς οικονομικής και κοινωνικής καταστροφής την οποία βιώνει αργά και βασανιστικά η Ελλάδα, η Ευρώπη και ο πλανήτης ολόκληρος. Όμως, τα ερωτήματα που προέκυψαν από αυτές παραμένουν πάντοτε ανοιχτά, και περιμένουν τις απαντήσεις που μπορούν να μας δώσουν το κλειδί για την αντιμετώπιση και των δύο τύπων καταστροφής: της οικολογικής και της οικονομικής.

Γεφύρι της Άρτας, Λισσαβόνα και Τσερνομπίλ

Από την εποχή του περίφημου γεφυριού της Άρτας που γκρεμιζόταν και ξαναχτιζόταν για να βρεθεί ο σωστός τρόπος να σταθεί χωρίς πρόβλημα, μέχρι τον σύγχρονο καλπασμό προς τη μεγαλειώδη κάλυψη πολύ μεγάλων ανοιγμάτων που έχει κι αυτός τις δικές του παράπλευρες απώλειες με καταρρεύσεις γεφυρών και στεγάσεων, όπως αυτές του Θόλου του Βουκουρεστίου ή του Κολοσσαίου του Χάρτφορντ στο Κολοράντο των ΗΠΑ, τα κατορθώματα της τεχνολογίας έχουν και τη σκοτεινή τους όψη. «Κάθε νέα τεχνολογική ανακάλυψη κουβαλάει και την πιθανότητα ενός νέου τύπου ατυχήματος», σύμφωνα με την περίφημη ρήση του γάλλου πολεοδόμου και στοχαστή επί των καταστροφών Πώλ Βιριλιό, που κατέληγε: «Η επινόηση του υπερωκεάνιου έφερε την πιθανότητα να συμβεί το ναυάγιο του Τιτανικού».

Το ότι η πιθανότητα του ατυχήματος είναι εγγενής στην τεχνολογία δεν αναιρεί τις δυνάμει ευεργετικές επιπτώσεις της στη ζωή των ανθρώπων ούτε μπορεί να σταματήσει την εξέλιξή της. Αυτό που έχει όμως σημασία και διαφοροποιεί ριζικά την εποχή μας από τις προηγούμενες είναι ότι έχει απείρως πολλαπλασιαστεί η δυνητική ένταση της καταστρεπτικότητας. Αν πολλούς αιώνες πριν η αποτυχία των προσπαθειών να θεμελιωθεί με ασφάλεια το γεφύρι της Άρτας είχε ως θύμα της, σε συμβολικό επίπεδο, τη γυναίκα του πρωτομάστορα, και πάντως όχι ολόκληρο το χωριό, ακόμα και σε περιπτώσεις πολύ μεγάλων καταστροφών του παρελθόντος υπήρχε το περιθώριο της δημιουργικής διαχείρισής τους, ώστε «το πτώμα να γίνει γεγονός αναστάσιμο». Είναι ενδεικτική η περίπτωση της Λισσαβώνας που γκρεμίστηκε από τσουνάμι και σεισμό 9 Ρίχτερ το 1755 και όχι μόνο δεν σβήστηκε από τον χάρτη αλλά χτίστηκε από την αρχή με βάση τη λογική του Διαφωτισμού, οπότε και μεταμορφώθηκε, από καθυστερημένη και μεσαιωνική, σε σύγχρονη αστική πόλη. Το Σικάγο μετά την ολοσχερή καταστροφή από τη Μεγάλη Πυρκαγιά το 1871 έγινε η «πόλη των ουρανοξυστών», σύμβολο της νέας εποχής του ραγδαία αναπτυσσόμενου αμερικανικού καπιταλισμού. Μπορεί όμως κανείς να πει το ίδιο για το Τσερνομπίλ ή τη Φουκουσίμα; Μπορεί να υπάρξει μετά θάνατον ζωή για πόλεις ή περιβάλλοντα που καταστρέφονται από την πυρηνική ενέργεια; Και, βεβαίως, τα πυρηνικά είναι μόνο ένα παράδειγμα. Ο Κόλπος του Μεξικού είναι ένα άλλο.

Οι δεκαπέντε μέρες που το Υπουργείο Υγείας έγινε όντως Υπουργείο Αλληλεγγύης

του Απόστολου Σαμπαζιώτη

 Το μπλογκ  του Συντονισμού Εργαζομένων-Απολυμένων Ψυχικής Υγείας-Πρόνοιας και Κατά των Εξαρτήσεων:  http://syntergpsyex.blogspot.com/

Φρανσίς Πικαμπιά, "Το φιλί"

Οι εργαζόμενοι στην ψυχική υγεία και την ειδική αγωγή από το 2005 ζούμε με όρους «μνημονίου»: οι δομές ειδικής αγωγής και αποασυλοποίησης –ξενώνες, οικοτροφεία, κέντρα ημέρας κλπ.–  υποχρηματοδοτούνται συστηματικά, μισθοί και λειτουργικά έξοδα καθυστερούν μήνες, με αποτέλεσμα κατά καιρούς να βρισκόμαστε σε κινητοποιήσεις.

Το καλοκαίρι του 2011, το Μεσοπρόθεσμο έδωσε τη χαριστική βολή: το Υπουργείο Οικονομικών σταματούσε τη χρηματοδότηση των δομών ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, εν μέσω εκτέλεσης του προϋπολογισμού. Σωματεία και εργαζόμενοι, μαζί με συναδέλφους της αντιμετώπισης της εξάρτησης, οργανώσαμε τότε μαζικές κινητοποιήσεις και πετύχαμε τη συνέχιση της χρηματοδότησης μέχρι περίπου τα τέλη της χρονιάς. Σύντομα ξαναβρεθήκαμε μπροστά στην απόφαση μείωσης του προϋπολογισμού του 2012 κατά 55%, πράγμα που σήμαινε την κατάρρευση των υπηρεσιών και της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, το κλείσιμο δομών και ξενώνων, την εγκατάλειψη παιδιών, εφήβων και ενηλίκων στους οποίους παρέχουμε υπηρεσίες, τη δημιουργία ασύλων, και την ανεργία για τους εργαζόμενους. Ήδη οι εργασιακές συνθήκες έχουν επιδεινωθεί σημαντικά: ανασφάλεια, απολύσεις, μη ανανεώσεις συμβάσεων, αλλαγές συμβάσεων από οκτάωρο σε τετράωρο. Έτσι, την Πέμπτη 9 Φεβρουαρίου οργανώσαμε κινητοποίηση και διαμαρτυρία στο υπουργείο Υγείας.

Με μια αυθόρμητη κίνηση, αποφασίσαμε να παραμείνουμε στο Υπουργείο διεκδικώντας τα αυτονόητα για την ψυχική υγεία και την ειδική αγωγή. Η εμπειρία του αγώνα του Σεπτέμβρη, τα αδιέξοδα της δουλειάς μας και η ανθρωπιστική κρίση που ζούμε αρκούσαν για να μας πείσουν. Έτσι, περνούσαμε τις μέρες και τις νύχτες μας στο ισόγειο του υπουργείου: ορίσαμε βάρδιες, ανταλλάσσαμε ιδέες, μιλούσαμε για τις αλλαγές γύρω μας, την καθημερινότητα στους χώρους εργασίας, τη ματαίωση και τον ενθουσιασμό μας, συναντιόμασταν στις συνελεύσεις. Αρχίσαμε να φέρνουμε φαγητά στην κατάληψη, να παίζουμε μουσική και να τραγουδάμε: μετά από καιρό κοινών συναντήσεων, τώρα πια συνδεόμασταν ουσιαστικά! Την Κυριακή 12 Φλεβάρη, την ημέρα της άγριας καταστολής και ψήφισης του Μνημονίου 2, αυτό που κατακτούσαμε με την παρουσία μας στην κατάληψη μας ανακούφισε από το συνηθισμένο συναίσθημα της ήττας μετά από κάθε διαδήλωση.

Παρά το ότι μέρα με τη μέρα αυτοί που καταφέρναμε να εντάξουμε την κατάληψη στην καθημερινότητά μας δεν ήμασταν όσοι στην αρχή, καθημερινά κατέφθαναν μηνύματα συμπαράστασης, δημοσιογράφοι από την Ελλάδα και άλλες χώρες, ψηφίσματα από σωματεία και εργαζόμενους από την υγεία και αλλού. Έτσι, αποφασίσαμε να επιδιώξουμε το συντονισμό όσων χώρων της υγείας πλήττονται από την πολιτική της κυβέρνησης και της τρόικας, με στόχο τη δημιουργία Πανυγειονομικού Συντονιστικού. Η συσπείρωση ανθρώπων από διαφορετικούς χώρους στις συνελεύσεις έδειξε ότι η ανάγκη αυτή δεν ήταν μόνο δική μας: συνάδελφοι από την αντιμετώπιση της εξάρτησης, νοσοκομεία, υπουργεία, συνάνθρωποί μας που λαμβάνουν τις υπηρεσίες μας και εκπρόσωποι των οικογενειών τους ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά μας. Η αίσθηση ότι δεν είμαστε πια μόνοι ήταν διάχυτη. Την Πέμπτη 23 του Φλεβάρη, σε μια πανηγυρική Συνέλευση, ύστερα από πορεία διαμαρτυρίας στη Βουλή και τη ΓΣΕΕ, αποφασίσαμε να λήξουμε τη κατάληψη και να συνεχίσουμε τον αγώνα μας στους δρόμους, στους χώρους δουλειάς μας, στα σωματεία, στο Πανυγειονομικό Συντονιστικό. Δυο βδομάδες μετά, ο σκοπός της κατάληψης είχε δικαιωθεί: δημιουργήσαμε ένα δημόσιο χώρο, όπου συναντηθήκαμε εργαζόμενοι και απολυμένοι από αρκετούς χώρους με όπλο την ελπίδα ότι μπορούμε να αλλάξουμε κάτι.

Αυτές τις δύο εβδομάδες καταφέραμε να δώσουμε το δικό μας νόημα στο πώς στεκόμαστε απέναντι στην κρίση, στις αποφάσεις που απαξιώνουν τη δημόσια υγεία, που υποβαθμίζουν την ποιότητα της ζωής μας και τη δημοκρατία. Με το να απεγκλωβιστούμε από τη μοναξιά και το συναίσθημα του αβοήθητου μπροστά σε αποφάσεις που παίρνονται για εμάς χωρίς εμάς, νιώσαμε τη δύναμή μας. Το επόμενο βήμα είναι να μοιραστούμε και με άλλους συναδέλφους και συνανθρώπους μας αυτή μας την εμπειρία, να τη συμπεριλάβουμε στον τρόπο ζωής μας και στη δουλειά μας. Άλλωστε, είμαστε ό,τι κάνουμε για να αλλάξουμε αυτό που είμαστε.

O Απόστολος Σαμπαζιώτης είναι ψυχολόγος

 

Ανασχεδιάζοντας την ιστοσελίδα των ΑΣΚΙ

Ο εμπλουτισμός της διαδικτυακής επικοινωνίας των Αρχείων με τους επισκέπτες τους

της Ιωάννας Βόγλη και του Στάθη Παυλόπουλου

Έργο του Edward McGowen, από το μπλογκ underplot.tumblr.com

Ζούνε τελικά τα πράγματα μια δεύτερη ζωή; Βλέποντας κανείς τα δεκάδες χιλιάδες ψηφιοποιημένα αρχειακά τεκμήρια στην οθόνη του υπολογιστή του, αναρωτιέται για τη δεύτερη ζωή τους, από το κλειστό κουτί στην προσωπική χρήση, ως την ανάρτηση στις ιστοσελίδες. Πώς αξιολογούμε την ιστορική πληροφορία στη σημερινή εποχή, όταν ο όγκος των πηγών και η χρήση των νέων μέσων την καθιστούν δύσκολα διαχειρίσιμη; Τι σημαίνει η ιστορική έρευνα μέσα στην πολυφωνία του ίντερνετ; Τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) ήταν από τους πρώτους φορείς που ασχολήθηκαν με την ταξινόμηση και οργάνωση της ψηφιακής πληροφορίας, όπως αποτυπώθηκε και στην ιστοσελίδα τους. Το τελευταίο διάστημα έγινε ριζικός ανασχεδιασμός της ιστοσελίδας με σκοπό την ανάδειξη του έντυπου και αρχειακού πλούτου των Αρχείων και την ελεύθερη πρόσβαση των επισκεπτών της σε τεκμηριωμένες ψηφιακές συλλογές για τον ελληνικό 20ό αιώνα.

Μέσα από την ιστοσελίδα γίνεται η παρουσίαση των αρχειακών συλλογών και βιβλιοθηκών που απόκεινται στα ΑΣΚΙ. Στην ενότητα «Αρχεία και Συλλογές» μπορεί κανείς να περιηγηθεί σε αρχεία φορέων και κομμάτων, καθώς και προσώπων. Στην περίπτωση του τμήματος του Αρχείου του ΚΚΕ, της ΕΔΑ, του ΚΣ της ΕΠΟΝ, του Ραδιοφωνικού Σταθμού Ελεύθερη Ελλάδα/Φωνή της Αλήθειας περιλαμβάνεται ένα σύντομο σημείωμα με γενικές πληροφορίες για τον φορέα και ακολουθεί συνοπτική περιγραφή του αρχείου. Για τα προσωπικά αρχεία (Μιχάλη Κύρκου, Αλέξανδρου Σβώλου, Γεώργιου Μυλωνά, Ορέστη Χατζηβασιλείου ή Αλέξανδρου Ξύδη), παρέχονται πληροφορίες για τη διαδικασία πρόσκτησης, συνοπτική περιγραφή του περιεχομένου, καθώς και βιογραφικά στοιχεία για τον δημιουργό του αρχείου. Ήδη έχουν αναρτηθεί οι περιγραφές για περισσότερα από 100 αρχεία φορέων και προσώπων, ενώ συνεχίζεται ο εμπλουτισμός της ενότητας.

Στη «Βιβλιοθήκη» μπορεί κανείς να ενημερωθεί για τις θεματικές κατηγορίες και τις σειρές εκδόσεων που περιλαμβάνονται στις συλλογές των ΑΣΚΙ. Εδώ βρίσκεται και η περιγραφή για τις προσωπικές βιβλιοθήκες σημαντικών πολιτικών και διανοητών του ελληνικού 20ού αιώνα, όπως του Ηλία Ηλιού, του Λεωνίδα Κύρκου, του Μιχάλη Παπαγιαννάκη, του Φίλιππου Ηλιού, του Άγγελου Ελεφάντη και του Μανόλη Κόρακα. Σύντομα θα αναρτηθεί ο κατάλογος των ΑΣΚΙ σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων.

Οι γραφειοκράτες και η τρυφερότητα

του Κώστα Αθανασίου

 

Ρόκε Ντάλτον

Αυτό που ξεχωρίζει στη ζωή του ποιητή και αγωνιστή Ρόκε Ντάλτον είναι ότι τον σκότωσαν οι σύντροφοί του. Για την ακρίβεια, τον δολοφόνησαν κάποιοι σύντροφοί του, γράφοντας μια από τις πιο μαύρες και άθλιες σελίδες στην ιστορία της Αριστεράς.

Ο Ρόκε Ντάλτον γεννήθηκε στις 14 Μαΐου του 1935, στο Σαν Σαλβαδόρ. Παράλληλα με τις νομικές του σπουδές, ενεπλάκη στους λογοτεχνικούς κύκλους της χώρας. Το 1957 έγινε μέλος του Κ.Κ. του Ελ Σαλβαδόρ. Φυλακίστηκε επανειλημμένως και το 1960 καταδικάστηκε σε θάνατο — σώθηκε μόνο και μόνο επειδή κατέρρευσε η δικτατορία, μόλις τέσσερις μέρες πριν από την εκτέλεσή του. Ο Ντάλτον εξορίστηκε, αλλά το 1974 γύρισε μυστικά στο Ελ Σαλβαδόρ και εντάχτηκε στο παράνομο αντάρτικο κίνημα της χώρας, το οποίο εκείνη την εποχή ταλανιζόταν από σοβαρές εσωτερικές διαμάχες.

Στις 10 Μαΐου 1975, πέντε μέρες πριν κλείσει τα σαράντα του, ο Ρόκε Ντάλτον δολοφονήθηκε, από μέλη μιας σκληροπυρηνικής φράξιας της οργάνωσής του και με διαταγή της ηγεσίας. Το γελοίο επιχείρημα περί συνεργασίας με τον εχθρό ήθελε απλώς να κρύψει την αδιαλλαξία της ηγεσίας της οργάνωσης μπροστά σε οποιαδήποτε «παρέκκλιση» από την απόλυτη υποταγή σε αυτήν.

Ο Ρόκε Ντάλτον (που «έκανε τις πέτρες να γελούν», σύμφωνα με τον Εδουάρδο Γκαλεάνο) ήταν ο χαρακτηριστικότερος εκπρόσωπος «μιας γενιάς που γεννήθηκε μισοπεθαμένη». Η ποίησή του είναι μια ποίηση βαθιά πολιτική, «στρατευμένη», που όμως συγκρούστηκε ανηλεώς με τον φτηνιάρικο σοσιαλιστικό ρεαλισμό της εποχής («Οι γραφειοκράτες κολυμπάνε σε μια θάλασσα ταραγμένης βαρεμάρας. / Με τη φρίκη των χασμουρητών τους είναι οι πρώτοι δολοφόνοι της τρυφερότητας. / Καταλήγουν να αρρωστήσουν απ’ το συκώτι τους και πεθαίνουν κρεμασμένοι στα τηλέφωνα», γράφει). Χωρίς να μπορεί πάντα να αποφύγει το «ξύλινο» και διδακτικό ύφος της εποχής, ταυτόχρονα ξεχειλίζει από σαρκασμό και ειρωνεία, τρυφερότητα και οργή, χιούμορ και θλίψη: «Τα δάκρυα μου, ακόμα και τα δάκρυα μου / έγιναν πέτρα. / Εγώ που πίστευα στα πάντα. / Στους πάντες. / Εγώ, που το μόνο που ζητούσα ήταν μια στάλα τρυφερότητα, / που δεν κοστίζει τίποτα / εκτός απ’ το να ’χεις καρδιά. / Τώρα πια είναι αργά. / Τώρα η τρυφερότητα δε φτάνει. / Έχω δοκιμάσει τη γεύση της μπαρούτης».

Ο Ντάλτον πήρε το 1956, το 1958 και το 1959 το Βραβείο Ποίησης της Κεντρικής Αμερικής, ενώ το 1969 πήρε το βραβείο ποίησης Κάσα δε λας Αμέρικας. Μεταφράσεις ποιημάτων του Ρόκε Ντάλτον έχουν δημοσιευτεί στο περιοδικό Σήματα Καπνού, το 2000, και στην εφημερίδα Εποχή, το 2007.

Ο Χούλιο Κορτάσαρ έλεγε ότι «όταν ο κόσμος διαβάσει το τελευταίο γράμμα που μου έστειλε ο Ρόκε Ντάλτον, θα καταλάβει πως ο δρόμος ενός αληθινού επαναστάτη δεν περνάει από την ασφάλεια, από τη βεβαιότητα, από κάποιο απλουστευτικό και μανιχαϊστικό σχήμα». Ο ίδιος ο Ντάλτον, άλλωστε, έλεγε ότι «εγώ έφτασα στην επανάσταση μέσω της ποίησης».

στα ενθέματα στις 19 του φλεβάρη

Έργο του Ανρί Ματίς

Για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας: Το κείμενο και οι υπογραφές

Μια πρωτοβουλία με σημασία και δυναμική

Λιτότητα και χρεοκοπία ή αλληλεγγύη και χειραφέτηση; Δημήτρης Χριστόπουλος

Μια αλληλεγγύη πέρα από πολιτικές και εθνικές γραμμές: Χριστίνα Κουλούρη

Κρίση και κριτική: Γιάννης Παπαθεοδώρου

Για τις λέξεις: Αριστείδης Μπαλτάς

Αστοχίες και στοχεύσεις της οικονομικής πολιτικής: Χρήστος Χατζηιωσήφ

Mηχανή Μπέικον: Kωνσταντίνος Χατζηνικολάου

Μια ομιλία του αντιπροέδρου της Βολιβίας στο Πανεπιστήμιο του Μεξικού: Μαρίνα Δημητριάδου

Περί αναίσθητης αυτοχειρίας και κυριαρχίας: Τάκης Καφετζής

Εθνικό Αριστερό Μέτωπο: Σπύρος Ι. Ασδραχάς

Για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας

e-mail για συλλογή υπογραφών: koindim@gmail.com

 

Ντ. Μπουρλιούκ, "Μελαγχολικό φεγγάρι", 1913

Η ελληνική κοινωνία δοκιμάζεται τόσο από την κρίση όσο και από τις αδιέξοδες συνταγές αντιμετώπισής της. Υποχωρούν θεσμοί που συγκροτήθηκαν μέσα από πολλούς αγώνες και θυσίες στη μεταπολεμική Ελλάδα: οι κοινωνικές ασφαλίσεις, το σύστημα δημόσιας υγείας και περίθαλψης, η εκπαίδευση, οι συγκοινωνίες, το φυσικό και αστικό περιβάλλον, η δυνατότητα ασφαλούς διαβίωσης, στοιχειώδη δημόσια αγαθά που συνιστούν την ελληνική εκδοχή ενός ήδη λειψού και απαξιωμένου κοινωνικού κράτους κατεδαφίζονται, με αποτέλεσμα η κοινωνία να οδηγείται στην ασφυξία.

Προβάλλεται εκβιαστικά το δίλημμα: λιτότητα ή χρεοκοπία; Ωστόσο, δεν πρόκειται για δίλημμα αλλά για αρνητικό άθροισμα: και λιτότητα και χρεοκοπία. Η ανά τρεις μήνες απειλή αποβολής της Ελλάδας από την ευρωζώνη είναι ηθικά ανοίκεια και οικονομικά καταστροφική, γιατί ενισχύει την βαριά ύφεση, μετατρέποντας την Ευρώπη σε κεντρικό παράγοντα αβεβαιότητας, οικονομικής αστάθειας και βαθέματος της κρίσης. Η ίδια η Ευρώπη διαμορφώνει τις συνθήκες ώστε η Ελλάδα να μην τηρεί τις δανειακές της υποχρεώσεις.

Κάθε μέρα γίνεται πιο φανερό ότι η συγκεκριμένη πολιτική αντιμετώπισης της κρίσης, που κορυφώνεται με το Μνημόνιο 2, δεν είναι μια πορεία διάσωσης και εξόδου ούτε άρσης των χρόνιων παθογενειών του ελληνικού πολιτικού και οικονομικού συστήματος, αλλά μια πορεία καταστροφική, βασισμένη στην κοινωνική αδικία. Την κρίση δεν την υφίστανται όσοι εκμεταλλεύτηκαν το κράτος και το δημόσιο συμφέρον επί δεκαετίες, αλλά οι πλέον ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια πρωτοφανή επιχείρηση αναδιανομής πλούτου και ισχύος, που υπονομεύει το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, δημιουργώντας ακραίες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Ταυτόχρονα, επανεμφανίζεται δυναμικά ο εθνικισμός, ενώ εντείνονται ο ρατσισμός και η ξενοφοβία.

Από το εξώφυλλο του βιβλίου του Benedict Livishts "The one and a half-eyed Archer"

Η ψευδώνυμη χρήση της έννοιας της «μεταρρύθμισης» είναι ενδεικτική για την αδυναμία υπέρβασης της κρίσης. Και αυτοί ακόμη που ήλπιζαν ότι η κρίση θα αποτελούσε ευκαιρία εξυγίανσης και τολμηρής θεσμικής ανανέωσης αντιλαμβάνονται πλέον ότι οι επιβαλλόμενες «μεταρρυθμίσεις» διαλύουν την κοινωνία. Ο λόγος που κυριάρχησε στο εσωτερικό και εντείνεται στο εξωτερικό είναι ηθικολογικός, τιμωρητικός και ενοχοποιητικός. Κάθε αντίρρηση και κριτική επισείει την κατηγορία του «λαϊκισμού», του «συντεχνιασμού» και του «αντιευρωπαϊσμού». Αφού πρώτα στιγματίστηκε η μεταπολίτευση και το πνεύμα δημοκρατίας που έφερε στον τόπο, παρακολουθήσαμε και τον εξαγνισμό της άκρας δεξιάς, με τη συμπερίληψή της στην κυβέρνηση. Παράλληλα, πυκνώνουν οι προτάσεις για κυβερνήσεις «αρίστων», για συνασπισμούς τεχνοκρατών που θα «σώσουν» τη χώρα. Πρόκειται για ισχυρές αντιδημοκρατικές και αυταρχικές τάσεις, που εκμεταλλεύονται, με λαϊκιστικό τρόπο, τα δικαιολογημένα αισθήματα αποτροπιασμού απέναντι στην παλιά τάξη πραγμάτων που καταρρέει. Ωστόσο, σε αντίθεση με έναν ρηχό «εθνικά υπερήφανο» λόγο εναντίον των δανειακών συμβάσεων, δεν νοσταλγούμε, βέβαια, αυτή την τάξη.

To γεγονός ότι Ελλάδα και Ευρώπη βυθίζονται σε μια αλληλοτροφοδοτούμενη κρίση, δείχνει όχι μόνο τις θεσμικές αδυναμίες της Ένωσης, αλλά και την αποτυχημένη διαχείρισή της από τις συντηρητικές ηγεσίες με νεοφιλελεύθερες συνταγές. Όσο και αν μοιάζει σήμερα δύσκολο, οφείλουμε να εργαστούμε για μια κοινωνική και δημοκρατική Ευρώπη, που θα προβάλλει τις ιστορικές και πολιτικές της αξίες, δίνοντας νέο περιεχόμενο στην παγκοσμιοποίηση — άλλωστε, η λύση δεν μπορεί να είναι αποκλειστικά εθνική, αλλά πρέπει να ανταποκρίνεται στις διαστάσεις της ηπείρου μας, και όχι μόνο. Σήμερα ταπεινώνουν τους Έλληνες, αύριο τους υπόλοιπους λαούς, σπέρνοντας δυσπιστία και μίσος ανάμεσά τους. Πρόκειται για μια καταστροφική στιγμή στην ευρωπαϊκή ιστορία. Έτσι, η αλληλεγγύη προς την Ελλάδα συνιστά πολιτικό διακύβευμα για όλη την προοδευτική Ευρώπη.

Απέναντι στον κυρίαρχο άκριτο και εν τέλει ταξικό λόγο, οφείλουμε να προτάξουμε την κριτική σκέψη, την καθημερινή εμπειρία και τις ανάγκες των πολιτών, ιδίως αυτών που πλήττονται άδικα από την κρίση. Όσοι και όσες υπογράφουμε το κείμενο, επιθυμούμε να συμβάλουμε στη διαμόρφωση ενός ισχυρού μετώπου υπεράσπισης της κοινωνίας και της δημοκρατίας. Μια μεγάλη συμπαράταξη, που θα φέρνει κοντά ανθρώπους από διαφορετικούς χώρους, με στόχο να αποκαταστήσει το νόημα των λέξεων, τη δημιουργική επικοινωνία ανάμεσα σε κοινωνικούς χώρους και πολίτες με διαφορετικές εντάξεις, που συμμερίζονται τις θεμελιώδεις αρχές της δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης και της δημοκρατίας, τις συντεταγμένες δηλαδή της ιδιότητας του πολίτη σε ένα φιλελεύθερο και δημοκρατικό πολίτευμα.

Απορρίπτοντας τη λογική του «μονόδρομου», τα ανιστόρητα στερεότυπα που ενοχοποιούν την ελληνική κοινωνία καταρρακώνοντας τη συλλογική αξιοπρέπειά μας, επιδιώκουμε να αναδείξουμε, εντός κι εκτός Ελλάδας, τις συνέπειες της κρίσης. H ελληνική κρίση είναι μέρος μιας συνολικότερης κρίσης, η οποία αλλάζει θεμελιακά την ιστορική εποχή που ζούμε. Σ’ αυτήν τη μεταιχμιακή περίοδο είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι διακυβεύονται τόσο η έννοια του κοινωνικού, όσο και η δημοκρατία και τα δικαιώματα του πολίτη.

 Αθήνα, 11 Φεβρουαρίου 2012

Oι υπογραφές που δημοσιεύονται εδώ είναι όσες είχαν συγκεντρωθεί μέχρι αργά το βράδυ της Πέμπτης. Δείτε το σύνολο των υπογραφών στο koindim.wordpress.com

Λίνα Βεντούρα Παν. Πελοποννήσου, Ηλίας Νικολακόπουλος Παν. Αθηνών, Αντώνης Λιάκος Παν. Αθηνών, Κωνσταντίνος Τσουκαλάς Παν. Αθηνών, Δημήτρης Χριστόπουλος Πάντειο, Γιάννης Παπαθεοδώρου Παν. Ιωαννίνων Βαγγέλης Καραμανωλάκης Παν. Αθηνών-ΑΣΚΙ, Σπύρος Ι. Ασδραχάς ιστορικός-συνταξιούχος του ΙΚΑ, Αριστείδης Μπαλτάς ΕΜΠ, Γεράσιμος Μοσχονάς Πάντειο, Κώστας Γαβρόγλου Παν. Αθηνών, Χριστίνα Κουλούρη Πάντειο, Νίκος Πετραλιάς Ινστιτούτο «Ν. Πουλαντζάς», Κωστής Χατζημιχάλης Χαροκόπειο Παν., Χρήστος Χατζηιωσήφ Παν. Κρήτης, Γιώργος Γραμματικάκης πρώην πρύτανης Παν. Κρήτης, Σπύρος Αρταβάνης-Τσάκωνας Harvard Medical School και Collège de France, Νικόλας Βουλέλης δημοσιογράφος, Νίκος Θεοτοκάς Πάντειο, Κώστας Δουζίνας Birckbeck College, Nίκος Σαραντάκος συγγραφέας-μεταφραστής, Στρατής Μπουρνάζος «Ενθέματα» εφ. Αυγής, Γιάννης Σκαλτσάς ΑΣΚΤ, Γιάννης Κονταράτος εικαστικός, Στάθης Γουργουρής Columbia University, Νένη Πανουργιά Columbia University, Στέφανος Πεσμαζόγλου Πάντειο, Χάρης Γολέμης Ινστιτούτο «Ν. Πουλαντζάς», Γιάννης Χάρης μεταφραστής, Σία Αναγνωστοπούλου Πάντειο, Γιάνης Γιανουλόπουλος Πάντειο, Αθηνά Αθανασίου Πάντειο, Δημήτρης Πλουμπίδης ψυχίατρος-Παν. Αθηνών, Έφη Κάνερ Παν. Αθηνών, Γιώργος Αγγελόπουλος Παν. Μακεδονίας, Πέτρος Λινάρδος-Ρυλμόν ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, Γεράσιμος Κουζέλης Παν. Αθηνών, Σταύρος Κωνσταντακόπουλος Πάντειο, Μαρία Θεοδώρου αρχιτέκτονας, Λεωνίδας Εμπειρίκος ιστορικός, Μιλάγρος Αράνο ψυχολόγος, Γιώργος Γιαννακόπουλος υποψήφιος δρ. πολιτικής επιστήμης, Νέλλη Ασκούνη Παν. Αθηνών, Δάφνη Βουδούρη Πάντειο, Ελευθερία Ζέη Παν. Κρήτης, Δήμητρα Σαμίου ιστορικός, Μαρίκα Ρόμπου-Λεβίδη ανθρωπολόγος, Αλέκος Λεβίδης ζωγράφος, Αθηνά Σταυρίδου ΕΜΠ, Δημήτρης Πλάντζος, Παν. Ιωαννίνων, Μαρία Ευσταθιάδη συγγραφέας-μεταφράστρια, Νίκος Κοταρίδης Πάντειο, Γιώργος Φαράκλας-Ματορίκος Πάντειο, Ελένη Περδικούρη Παν. Πατρών, Δήμητρα Γκέφου-Μαδιανού Πάντειο, Ρένα Μόλχο ιστορικός, Αλέξης Ηρακλείδης Πάντειο, Άντα Διάλλα ΑΣΚΤ, Κέλλυ Λινάρδου ΑΣΚΤ, Λεωνίδας Καραμπίνης εικαστικός-ΤΕΙ Αθήνας, Δήμητρα Πέτρου εκπαιδευτικός, Μιχάλης Σπουρδαλάκης Παν. Αθηνών, Βασιλική Σακκά ιστορικός-εκπαιδευτικός, Πόπη Πολέμη ιστορικός, Σπύρος Καράβας Παν. Αιγαίου, Άννα Ματθαίου Παν. Θεσσαλίας, Αιμιλία Σαλβάνου ιστορικός, Άρης Στυλιανού ΑΠΘ, Δημήτρης Αρβανιτάκης ιστορικός, Μαρία Μανδαμαδιώτου ιστορικός, Όλγα Παπαδοπούλου εκπαιδευτικός, Άννα Παπαϊωάννου εκπαιδευτικός, Ανδρέας Λυμπεράτος Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών, Νίκος Σιγάλας ιστορικός, Χρήστος Ηλιάδης πολιτικός επιστήμονας, Παρασκευάς Ματάλας ιστορικός, Βάσια Λέκκα ιστορικός, Θανάσης Λάγιος ιστορικός, Λουδοβίκος Κωτσονόπουλος δρ πολιτικών επιστημών, Νικόλας Σεβαστάκης ΑΠΘ, Βίκυ Καραφουλίδου ιστορικός, Ιφιγένεια Καμτσίδου ΑΠΘ, Νίκος Παρασκευόπουλος ΑΠΘ, Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης ΑΠΘ, Ελένη Τάκου υποψήφια δρ, Έφη Γαζή, Παν. Πελοποννήσου, Στέφανος Δημητρίου Παν. Ιωαννίνων, Μάρθα Φωστέρη ψυχοθεραπεύτρια, Κωστής Παπαϊωάννου εκπαιδευτικός-αρθρογράφος, Χρυσάνθη Αυλάμη Πάντειο, Λίνα Λούβη Πάντειο, Βαγγέλης Κεχριώτης Παν. του Βοσπόρου, Μαρία Ρεπούση ΑΠΘ, Ειρήνη Αβραμοπούλου υπ. δρ κοινωνικής ανθρωπολογίας Cambridge University, Λεωνίδας Καρακατσάνης δρ πολιτικών επιστημών, Bruce Robbins Columbia University, Kύρκος Δοξιάδης Παν. Αθηνών, Πολυμέρης Βόγλης Παν. Θεσσαλίας, Έλσα Σταματοπούλου υπάλληλος ΟΗΕ, Γρηγόρης Ανανιάδης Πάντειο, Χαρά Κούκη ιστορικός, Ρεγγίνα Μαντανίκα πολιτικός επιστήμονας, Νίκος Σκούταρης Παν. Μααστρίχτ, Ανδρέας Τάκης ΑΠΘ, Ντίνα Βαΐου ΕΜΠ, Κωστής Κορνέτης Brown University, Έλσα Αμανατίδου Brown University, Φωτεινή Αναγνωστοπούλου φιλόλογος, Γιάννης Αναγνωστόπουλος αρχιτέκτονας, Αλέξανδρος Ευκλείδης σκηνοθέτης-θεατρολόγος, Τάκης Γιαννακόπουλος δικηγόρος, Δημήτρης Δημητρόπουλος ΙΝΕ/ΕΙΕ, Ευαγγελία Σουμέλη ερευνήτρια, Γιώργος Φουρτούνης Πάντειο, Δημοσθένης Παπαδάτος-Αναγνωστόπουλος RedNotebook, Aθηνά Σκουλαρίκη κοινωνιολόγος, Αλέξανδρος Κιουπκιολής ΑΠΘ, Βουβούλα Σκούρα γραφίστρια, Μάνος Αυγερίδης ΑΣΚΙ, Μαρία Καλαντζοπούλου πολεοδόμος-συγκοινωνιολόγος, Βασιλική Κατριβάνου ψυχολόγος, Παναγιώτης Στάθης ιστορικός, Ελένη Φουρναράκη Παν. Κρήτης, Αναστάσης Βιστωνίτης δημοσιογράφος, Ιωάννα Παπαθανασίου ΑΣΚΙ-ΕΚΚΕ, Georges Iggers State University of New York at Buffalo, Wilma Iggers ιστορικός, Βασίλης Γρόλιος δρ πολιτικής φιλοσοφίας, Απόστολος Πανταζής ΑΠΘ, Βάλια Αρανίτου Παν. Κρήτης, Judith Butler Columbia University

Μια πρωτοβουλία με σημασία και δυναμική

Το κείμενο για την «Υπεράσπιση της κοινωνίας και δημοκρατίας», που δημοσιεύουμε πρωτοσέλιδα, φαίνεται να  βρίσκει μεγάλη απήχηση,  τις λίγες μέρες που κυκλοφορεί, δημιουργώντας μια ευρεία συσπείρωση πολιτών, σε όλη την Ελλάδα, με βασικούς άξονες την υπεράσπιση της κοινωνίας, της δημοκρατίας και του κοινωνικού κράτους, την άρνηση της λογικής του «μονόδρομου» και των «αρίστων», την κριτική στη νεοφιλελεύθερη και συντηρητική Ευρώπη στην οπτική ακριβώς ενός ευρωπαϊκού ορίζοντα. Τις επόμενες μέρες θα κυκλοφορήσουν μεταφράσεις του  κειμένου στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά,  ισπανικά, πορτογαλικά και τουρκικά. Εκτιμώντας ότι  πρόκειται για πρωτοβουλία με σημασία και δυναμική, που σπάει τον κυρίαρχο τιμωρητικό και ηθικολογικό λόγο, ανοίγοντας ένα παράθυρο στην κριτική σκέψη και μια αχτίδα ελπίδας,  ζητήσαμε από τέσσερις ανθρώπους που υπέγραψαν από τους πρώτους το κείμενο, τη Χριστίνα Κουλούρη, τον Αριστείδη Μπαλτά, τον Γιάννη Παπαθεοδώρου και τον Δημήτρη Χριστόπουλο ένα σύντομο σχόλιο.

Στρ. Μπ.

Λιτότητα και χρεοκοπία ή αλληλεγγύη και χειραφέτηση;

του Δημήτρη Χριστόπουλου

Έργο του J.-M. Marello

Στο βιβλίο του Για την υπεράσπιση της κοινωνίας (Ψυχογιός, 2002), τίτλος στον οποίο μπορεί και να παραπέμπει αυτός του κειμένου «Για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας», ο Φουκώ αναδεικνύει ότι στο όνομα της κοινωνίας διεξάγεται ένας πόλεμος, τόσο έκδηλος όσο και υπόγειος, μεταξύ δύο ασυμφιλίωτων και ασύμμετρων δυνάμεων:  από τη μία, αυτών που παρουσιάζουν την κοινωνία ως τον χώρο του λόγου, της γνώσης, του δικαίου, της τάξης και της ειρήνης, και από την άλλη εκείνων που αναγνωρίζουν μέσα σε όλα αυτά τα ανθρωποκεντρικά μορφώματα τη συνέχιση του πολέμου με άλλα μέσα. Οι δυνάμεις όμως που διακυβεύονται εντός της Ιστορίας δεν υπακούουν σε καμία νομοτέλεια, και το μεγάλο παιχνίδι της Ιστορίας είναι ποιος θα οικειοποιηθεί καλύτερα τους κανόνες του συστήματος προς όφελός του.

Αυτό που συμβαίνει σήμερα με  επιθετικό τρόπο είναι το εξής: μέρος των δυνάμεων που θεωρητικά αρέσκονται στην παρουσίαση της κοινωνίας ως του χώρου του λόγου, της τάξης, του δικαίου κλπ. είναι αυτές που έχουν αναλάβει να πολεμήσουν την κοινωνία ή –για να μην είμαστε τόσο αυστηροί– αυτές που έχουν αναλάβει τη θεωρητική πλαισίωση ή την απολογία του πολέμου. Αντίστροφα, μέρος των δυνάμεων που αντιλαμβάνονται την κοινωνία ως το κατεξοχήν πεδίο αντιθέσεων, «συνέχισης του πολέμου με άλλα μέσα», προσπαθούν να κινητοποιηθούν για την υπεράσπισή της. Έτσι αντιλαμβανόμαστε τη συγκυρία και γι’ αυτό υπογράψαμε το κείμενο. Το κείμενο λέει τα αυτονόητα, τα οποία μπορούμε να τα ταξινομήσουμε σε τέσσερις άξονες:

• Αυτό που ζούμε δεν είναι δίλημμα αλλά αρνητικό άθροισμα: και λιτότητα και χρεοκοπία. Άρα, το πραγματικό δίλημμα είναι «λιτότητα και χρεοκοπία» από τη μία, και χειραφέτηση από την άλλη.
• Η κοινωνία διαλύεται. Αποσαθρώνεται. Δε νοσταλγούμε όμως το «παλιό καθεστώς». Οι περισσότεροι από όσους υπογράφουν το κείμενο ήταν σχεδόν πάντα κριτικοί απέναντι στις ηγεμονικές επιλογές που καθοδήγησαν τον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό τα τελευταία χρόνια και τον έφεραν στο σημείο αυτό. Συμβαίνει όμως το εξής, εκ πρώτης όψης, παράδοξο. Οι κατεξοχήν εκφραστές του καθεστώτος αυτού στο πεδίο της πολιτικής και της διανόησης είναι αυτοί που αίφνης παρουσιάζονται ως διαλύτες του.
• Η δημοκρατία εκφυλίζεται. Την Κυριακή 12 Φεβρουαρίου, όταν το κείμενο είχε ετοιμαστεί, φοβηθήκαμε ότι θα χανόταν μέσα στην επικοινωνιακή μετατόπιση που θα επέφεραν οι φλόγες στο κέντρο της Αθήνας. Κι όμως, ο γερμανός υπουργός οικονομικών δεν περίμενε ούτε μια βδομάδα, έστω για τα προσχήματα. Ήδη τη δεύτερη μέρα μετά την ψήφιση της δανειακής σύμβασης ξεκίνησε νέος γύρος αξιώσεων, με αποτέλεσμα την αγανάκτηση ακόμη και των πιο «μνημονιακών» δυνάμεων. Έτσι, σε αυτή τη συγκυρία αναδεικνύεται με εμφατικό τρόπο ότι ο νεοφιλελευθερισμός δεν θέλει ούτε φιλελευθερισμό ούτε δημοκρατία. Το παράδειγμα δεν είναι ιστορικά καινοφανές. Τα μεγαλύτερα νεοφιλελεύθερα πειράματα δεν μπορούν να διεξαχθούν σε καθεστώς φιλελεύθερου-δημοκρατικού πολιτεύματος. Για τον λόγο αυτό, προσπαθούν να το ακυρώσουν, να το εμφανίσουν ως μια θεσμική πολυτέλεια.
• Η Ευρώπη  αποδιαρθρώνεται. Αναβιώνουν τα πλέον αρνητικά στερεότυπα και ταξινομήσεις όλων για όλους. Η νεοφιλεύθερη Ευρώπη συνθλίβει την πολιτική Ευρώπη,  την ιδέα δηλαδή ότι υπάρχει ένα μέλλον στη συγκρότηση μιας κοινής πολιτικής κοινότητας των ευρωπαϊκών λαών.  Και το χειρότερο, είναι τέτοια η ιστορική κληρονομιά που λειτουργεί σαν βαρίδι, αντί σαν πυξίδα. Η Ευρώπη για μια ακόμη φορά,  σε λιγότερο από έναν αιώνα, αποδεικνύεται ανεπίδεκτη μαθήσεως.

Μια αλληλεγγύη πέρα από πολιτικές και εθνικές γραμμές

της Χριστίνας Κουλούρη

Έργο του Μαρκ Σαγκάλ

Βρισκόμαστε σε μια εποχή κατακλυσμικών αλλαγών, ανάλογων με εκείνες που παρατηρούνται σε εποχές πολέμου. Η Ευρώπη βρίσκεται στο κέντρο της περιδίνησης, θύτης και θύμα για μια ακόμη φορά. Αν ο 20ός αιώνας υπήρξε ο αιώνας που δοκίμασε τα όρια του δυτικού πολιτισμού, ο 21ος ανέτειλε εξίσου δυσοίωνα για την Ευρώπη. Στην Ελλάδα ιδιαίτερα, νιώθουμε καθημερινά να κατεδαφίζονται δημοκρατικά κεκτημένα, να περιορίζονται ελευθερίες και δικαιώματα και να επεκτείνεται συνεχώς η κοινωνική αδικία. Το χειρότερο είναι ότι όλα αυτά παρουσιάζονται σαν «αναγκαίες θυσίες», σαν το αναπόφευκτο κόστος για να υπερβούμε την κρίση.

Ωστόσο, αυτός ο λόγος, αν αρχικά έπεισε ίσως κάποιους από μας, γρήγορα αποκαλύφτηκε τι έκρυβε από κάτω. Όλο και περισσότεροι νιώθουν σήμερα την ανάγκη να αντιδράσουν, αλλά δεν ξέρουν πώς, μέσα από ποιους φορείς, τη στιγμή που υπάρχει μια συνολική απαξίωση του πολιτικού συστήματος. Όλο και περισσότεροι πάλι αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης και δεν ενδιαφέρονται για αναλύσεις και χάρτινες «λύσεις».

Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, υπάρχει ο κίνδυνος μια πρωτοβουλία σαν τη δική μας να εκληφθεί ως μια ακόμη ακαδημαϊκή άσκηση, ως ένα ελιτίστικο εγχείρημα. Εντούτοις, είναι απαραίτητο να μη μένουμε πλέον αδρανείς και να δημιουργηθούν νέες συλλογικότητες που θα εκφράσουν τα τμήματα της κοινωνίας που βιώνουν την κρίση, αλλά δεν ακούγεται η φωνή τους.

Κρίση και κριτική

του Γιάννη Παπαθεοδώρου

Έργο του Βασίλι Καντίνσκι

Η ευρεία συλλογικότητα  που υπογράφει το κείμενο προέκυψε μέσα από το κοινό ενδιαφέρον πολιτών, με διαφορετικές πολιτικές αναφορές, «για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας». Μπροστά στην πρωτόγνωρη κρίση που δοκιμάζει τη χώρα μας αλλά και την Ευρώπη, πολλοί από εμάς θεώρησαν ότι χρειάζεται μια σταθερή δημόσια παρέμβαση που θα φέρνει στο προσκήνιο τη φωνή της κοινωνίας, μακριά από λαϊκισμούς, εθνικιστικές εξάρσεις, μεταπολιτικές λύσεις και οικονομικούς αυτοματισμούς. Η κατάρρευση του μεταπολιτευτικού πολιτικού συστήματος και η ρηγμάτωση της κοινωνίας έχουν οδηγήσει πλέον σε ανησυχητικά φαινόμενα που διαπερνούν το σύνολο των θεσμών, αποδυναμώνοντας την ίδια τη δημοκρατική συγκρότηση της δημόσιας σφαίρας. Η κρίση, ωστόσο –το γνωρίζουμε όλοι πια– δεν είναι κυρίως οικονομική, αλλά πολιτική. Πρέπει  να αντιμετωπιστεί, επομένως, με αντίστοιχους όρους, και μάλιστα σε ευρωπαϊκή κλίμακα.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι η ανάδυση μιας νέας πολιτικής  διαθεσιμότητας αλλά και μιας κριτικής συνείδησης, που θα αναλάβει να δείξει ότι το προτεινόμενο φάρμακο για την εξυγίανση των δημοσιονομικών προβλημάτων αποκλίνει σημαντικά από το πρότυπο της κοινωνικής και δημοκρατικής Ευρώπης. Σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, η Ευρώπη χρειάζεται μια επανεκκίνηση που θα εμπεριέχει τις αρχές της αλληλεγγύης, της αναδιανομής και της συνύπαρξης, με ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης. Αντί να συζητάμε λοιπόν –συχνά με απαξίωση και αυτοοικτιρμό– για τον επικίνδυνο «ιό της Ελλάδας», καλό θα ήταν να συζητήσουμε  για τις συνθήκες εκείνες που διασφαλίζουν την έξοδο από την κρίση σε μια προοπτική ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Για τις λέξεις

του Αριστείδη Μπαλτά

Wolga Yaguzhinskaya

Λένε: «Πρέπει να ανασκουμπωθούμε για να δουλέψουμε». Και απευθύνονται σε πάνω από ένα εκατομμύριο ανέργους.

Λένε: «Πρέπει να κάνουμε θυσίες». Και απευθύνονται σε μητέρες που δεν έχουν να δώσουν στα παιδιά τους να φάνε.

Λένε: «Πρέπει να αξιολογηθούμε». Και απευθύνονται σε αυτούς που οι ίδιοι απολύουν.

Λένε: «Πρέπει να αναβληθούν οι εκλογές». Και απευθύνονται σε ανθρώπους στα πρόθυρα της εξέγερσης.

***

Φράσεις επιθετικές. Φράσεις που θέλουν να ταπεινώσουν τους παραλήπτες τους. Για να τους σπάσουν το φρόνημα. Βία. Λεκτική βία. Ίσως η μητέρα κάθε βίας. Αλλά οι λέξεις μέσα στις φράσεις έχουν ιστορία. Κάποιες ιστορία ευγενική. Πράγμα που σημαίνει ότι βρισκόμαστε, μαζί με τους άλλους πολέμους, και εν μέσω ενός πολέμου για τις λέξεις. Δικός μας στόχος εδώ είναι να ανακτηθούν λέξεις ζωογόνες. Να βρεθούν λέξεις που απελευθερώνουν.

Όσοι και όσες υπογράφουν το κείμενο «Για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας» θέλουν να συμβάλουν, πιστεύω, σε αυτόν τον πόλεμο για τις λέξεις. Ίσως ανάμεσα σε πολλά άλλα  που έχουν να κάνουν. Θέλουν να συμβάλουν. Όχι απλώς οφείλουν. Γιατί το «θέλω» παραπέμπει εδώ στη χαρά της συμμετοχής.

Αστοχίες και στοχεύσεις της οικονομικής πολιτικής Α΄ ΜΕΡΟΣ

του Χρήστου Χατζηιωσήφ

Γιόζεφ Σαρλ, "Ιεραρχία", 1937

Η συναίνεση που απαιτούσαν οι εγχώριοι και ξένοι υποστηρικτές της πολιτικής που εφαρμόζεται στη χώρα μας από τον Μάη του 2010 επιτέλους επιτυγχάνεται, αλλά εναντίον αυτής της πολιτικής.

Μια νέα συναίνεση φαίνεται να διαμορφώνεται ανάμεσα στους εκπροσώπους του αστικού κόσμου της χώρας: Η πολιτική που υιοθετήθηκε με το Μνημόνιο του Μαΐου του 2010 ήταν «καταστροφική». Δημοσιογράφοι που την υποστήριξαν με φανατισμό, σήμερα την καταδικάζουν απερίφραστα. Πολιτικοί που την εισήγαγαν ή την κάλυψαν την αποκηρύσσουν. Αυτή τη νέα ομοφωνία συνόψισε και αιτιολόγησε ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, μπροστά στους γερμανούς ακροατές του, στο Βερολίνο στις 24 Ιανουαρίου: «Το Μνημόνιο, χωρίς ικανοποιητική προετοιμασία», συνοδευόταν από «εξωπραγματικούς όρους» και αποτέλεσε «πολιτικά μοιραίο λάθος». Το «λάθος» της οικονομικής πολιτικής, σύμφωνα με αυτή την ανάγνωση, συνίστατο στο ότι η περικοπή των δαπανών προκάλεσε μια «πρωτόγνωρη» ύφεση.

Μπροστά στην ομόφωνη καταδίκη αυτής της πολιτικής είναι φυσικό ότι ορισμένοι από αυτούς που την υποδέχθηκαν να δηλώνουν τώρα είτε ότι αγνοούσαν το περιεχόμενο του Μνημονίου (Μ. Χρυσοχοΐδης) είτε ότι είχαν μόνο τρεις ώρες στη διάθεσή τους για να το διαβάσουν (Λ .Κατσέλη). Άλλοι πάλι, όπως ο Χάρης Καστανίδης, κατηγόρησαν τους συντάκτες του Μνημονίου ότι δεν έλαβαν υπόψη τους τις συμβουλές του μεγάλου μονεταριστή οικονομολόγου Μίλτον Φρήντμαν (ραδιόφωνο ΝΕΤ, 31.1.2012).

Οι καθυστερημένες καταδίκες και διαφοροποιήσεις προκαλούν εύλογες απορίες. Πρώτον, γιατί επί δύο χρόνια το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιμένουν σε αυτή την πολιτική, εάν είναι πράγματι τόσο εμφανώς λανθασμένη; Δεύτερον, γιατί οι έλληνες πολιτικοί εξακολούθησαν να ψηφίζουν τις επικαιροποιήσεις του Μνημονίου και μόλις ψήφισαν τη νέα ενισχυμένη μορφή του;

Η ομιλία του Κ. Σημίτη στο Βερολίνο προσφέρει έμμεσα την απάντηση. Κατά τον πρώην πρωθυπουργό, το δημόσιο χρέος δεν ήταν η αιτία της κρίσης. «Η μειωμένη ανταγωνιστικότητα των περιφερειακών χωρών και τα μεγάλα ελλείμματα στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών τους ήταν ένας πολύ σοβαρότερος λόγος για την έξαρση του χρέους στις χώρες της περιφέρειας της Ένωσης από τη διαχειριστική ανικανότητα των διοικούντων της. Κατά μέσο όρο το διάστημα 2000-07 το ετήσιο έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου της Ελλάδος ήταν -8,4% και της Πορτογαλίας – 9,4% ενώ το πλεόνασμα της Γερμανίας ήταν 3,2% και της Ολλανδίας 5,4%. Για να καλύψουν το έλλειμμα, οι περιφερειακές χώρες είναι υποχρεωμένες να δανείζονται όλο και περισσότερο. Το αποτέλεσμα είναι η αύξηση του δημόσιου χρέους τους».

Αυτή η ερμηνεία της ελληνικής κρίσης δεν είναι πρωτότυπη· ενυπήρχε σε όλες τις συνταγές που προτάθηκαν για το ξεπέρασμά της μέσω της εσωτερικής υποτίμησης. Ο δηλωμένος στόχος της εσωτερικής υποτίμησης ήταν να καταστήσει τα εγχώρια παραγόμενα προϊόντα φθηνότερα και ανταγωνιστικότερα στις εξωτερικές αγορές και, κάτι που συνήθως αναφέρεται ασαφώς και φευγαλέα, να μειώσει το διαθέσιμο εισόδημα για την πραγματοποίηση εισαγωγών. Αθροιστικό αποτέλεσμα της εσωτερικής υποτίμησης, η μείωση του ελλείμματος στις εξωτερικές συναλλαγές.

Ήταν επίσης γνωστή η σύγκρουση ανάμεσα στους δύο στόχους, δηλαδή ότι η εσωτερική υποτίμηση με τη μείωση των εισοδημάτων μειώνει αυτόματα και τα φορολογικά έσοδα του δημοσίου, και έτσι αντιστρατεύεται την επιδιωκόμενη μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Αυτό έλπιζαν ότι θα ξεπερνιόταν με ακόμα μεγαλύτερη περικοπή των κρατικών δαπανών. Πρόκειται για το περίφημο «εμπροσθοβαρές» του αρχικού προγράμματος.

Είναι αλήθεια ότι στις σχετικές τοποθετήσεις, όπως για παράδειγμα στις δηλώσεις του Στρως-Καν περί της ανάγκης εσωτερικής υποτίμησης, η σχέση δημόσιου χρέους και εμπορικού ελλείμματος παρέμενε ασαφής. Οι εγχώριοι υποστηρικτές του Μνημονίου, όταν ανέφεραν το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο, το παρουσίαζαν ως ένα παράλληλο ή πρόσθετο πρόβλημα χωρίς άμεση σύνδεση με το δημόσιο χρέος. Στην ομιλία Σημίτη, η σχέση αυτή αναγνωρίζεται ως άμεση: «Οι περιφερειακές χώρες είναι υποχρεωμένες να δανείζονται όλο και περισσότερο. Το αποτέλεσμα είναι η αύξηση του δημόσιου χρέους τους». Η παρέμβαση Σημίτη, όσο διστακτική και αν ηχούσε, αποτέλεσε πραγματική ρήξη με τις επανειλημμένες δημόσιες αυτοενοχοποιήσεις ελλήνων πολιτικών και ανώτερων δημόσιων λειτουργών στο εξωτερικό.

Μηχανή Μπέικον

                   του Κωνσταντίνου Χατζηνικολάου

Αναστασία Δούκα, «BACON», 2012

Σε μια φωτογραφία ο Φράνσις Μπέικον, ενώ στέκεται φαινομενικά ακίνητος στη μέση του εργαστηρίου του, ένα ελαφρύ λύγισμα στο γόνατο προδίδει νεύρο και προδιαγράφει κίνηση, θυμίζοντας κάποιον οδηγό, έναν στάλκερ, που μόλις έχει φτάσει στο δωμάτιο του χάους και είναι έτοιμος να μας ξεναγήσει στην επικράτειά του: ένα μακελειό χαρτιού με ρημαγμένα βιβλία, αποκόμματα, κούτες και στουπιά, μια λάσπη μέσα απ’ την οποία ξεπρόβαλαν τα σώματα που ζωγράφισε κατά τη διάρκεια της ζωής του· όντα δίχως δέρμα με όλο το μελάνι της οργανικότητάς τους να στηρίζεται σε μια λεπτή μεμβράνη για να μη χυθεί έξω.

Όταν το ατελιέ της Ρις Μιουζ, εκεί όπου ο Μπέικον εργάστηκε για τριάντα χρόνια, μεταφέρθηκε απ’ το Λονδίνο στη γενέτειρά του, το Δουβλίνο, για ν’ ανασυσταθεί ακέραιο στην γκαλερί Χιου Λέιν, αφού προηγουμένως είχε καταγραφεί κάθε εύρημα –μια πράξη θρησκοληψίας, γεωλογίας και εξονυχιστικής αστυνομικής έρευνας–, έμοιαζε με την παράλογη μετακόμιση μιας αρένας μετά από πάλη με νύχια, ένας χώρος που ήταν στάβλος, κλουβί και θερμοκήπιο.

Κατά έναν τρόπο, το εργαστήριο του Μπέικον αποτελούσε την προέκταση του εργαστηρίου στο οποίο έζησε ο Τζακομέτι, εκείνης της γκρίζας σπηλιάς με τα μακρόστενα γλυπτά σαν σταλακτίτες πεσμένους απ’ τα τοιχώματα. Δύο τμήματα του ίδιου σωλήνα που οδηγούσε μυστικά σε κάτι πιο βαθύ και πρωταρχικό, ίσως μέχρι το σπήλαιο στην Αλταμίρα όπου οι πρόγονοί τους ζωγράφιζαν τα βοοειδή.

Ο Μπέικον ήταν μια μηχανή. Ένας τύπος μπετονιέρας, όπως έλεγε, που άλεθε ό,τι έβλεπε, φτιάχνοντας ένα μείγμα αναταραχής το οποίο εκσφενδόνιζε στο μουσαμά –τυχαία, δηλαδή ανεπανάληπτα–, με στόχο να λιώσει τους νευρώνες μας. Χρησιμοποιώντας το πεταμένο υλικό που έβρισκε κυριολεκτικά κάτω απ’ τα πόδια του, χιλιάδες εικόνες που τον ερέθιζαν να παράγει καινούργιες εικόνες, κρεάτινες, με την οσμή του ζώου πριν το θάνατο, προσπάθησε να παγιδεύσει τη μία και μοναδική, τη χαμένη εικόνα που θα απέδιδε με τη μεγαλύτερη γνησιότητα το τσάκισμα της ανθρωπότητας, την πληρότητα του σπαραγμού. Γι’ αυτό και δεν έπαψε ποτέ να ζωγραφίζει πέρα απ’ το περιορισμένο πεδίο που είχε ήδη οριοθετήσει στο πρώτο του τρίπτυχο το 1944, τις Τρεις σπουδές για φιγούρες στη βάση μίας Σταύρωσης: μορφές εν συσπάσει εγκλωβισμένες σε σχεδόν κενούς χώρους, μια οδυνηρή συντομογραφία.

Μια ομιλία του αντιπροέδρου της Βολιβίας

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΜΕΞΙΚΟΥ

της Μαρίνας Δημητριάδου

O αντιπρόεδρος της Βολιβίας Άλβαρο Γκαρσία Λινέρα κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στο Πανεπιστήμιο του Μεξικού

Πόλη του Μεξικού, 15 Φεβρουαρίου 2012. Μία βδομάδα μετά, η ομιλία του Άλβαρο Γκαρσία Λινέρα στο Αυτόνομο Εθνικό Πανεπιστήμιο του Μεξικού συζητιέται ακόμη στους διαδρόμους και τις αίθουσες του πανεπιστημίου. Στο Μεξικό που διανύει προεκλογική περίοδο (οι εκλογές είναι προγραμματισμένες για τον Ιούλιο), όπου τα μικρόφωνα ψάχνουν τους υποψήφιους για την προεδρία για να επιβεβαιώσουν την έκπτωση του πολιτικού λόγου, το χαμηλό μορφωτικό τους επίπεδο και κυρίως τη μικρή σχέση τους με τη μεξικανική πραγματικότητα, ο Γκαρσία Λινέρα έμοιαζε με όαση!

Μέσα σε μιάμιση ώρα και σε μια αίθουσα εκατόατόμων του Ινστιτούτου Οικονομικών Επιστημών (με αναμετάδοση εικόνας και ήχου σε άλλες τρεις αίθουσες), ο αντιπρόεδρος της Βολιβίας μάς ανέπτυξε τις αντιφάσεις και τις προκλήσεις της διαδικασίας μετασχηματισμού του κράτους από την επαναστατική κυβέρνηση της Βολιβίας, η οποία δέχεται αρκετές επιθέσεις το τελευταίο διάστημα.

Απόφοιτος μαθηματικών του ίδιου πανεπιστημίου, μαχητής στον Αντάρτικο Στρατό Τούπαχ Κατάρι, απόφοιτος κοινωνιολογίας στο διάστημα που ήταν στη φυλακή (1992-27), πανεπιστημιακός δάσκαλος, αγωνιστής στον Πόλεμο του Νερού στη γενέτειρά του Κοτσαμπάμπα το 2000, ο αντιπρόεδρος στην πρώτη ιθαγενική κυβέρνηση της Βολιβίας (από το 2005), δηλώνει κλασικός μαρξιστής και κομμουνιστής.

Άρχισε την ομιλία του περιγράφοντας, με ιδιαίτερα θεατρικό τρόπο, την αστάθεια της Βολιβίας πριν το 2005: την αλλαγή πέντε κυβερνήσεων μέσα σε πέντε χρόνια, με την πρεσβεία των ΗΠΑ, το ΔΝΤ και ξένες επιχειρήσεις να έχουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της εσωτερικής πολιτικής και την οικονομική επιβίωση της χώρας. Η πολιτική αστάθεια δήλωνε μια κρίση του κράτους, το οποίο περιέγραψε ως ένα σύνολο θεσμών, μια διοικητική μηχανή, ένα συσχετισμό δυνάμεων και τάξεων, αλλά και ένα σύστημα πεποιθήσεων που επιτρέπουν την κυριαρχία του κράτους και ρυθμίζουν την κοινωνική συμπεριφορά.

Η κρίση αυτή κορυφώθηκε με τη μεταφορά του πολιτικού στις μεγάλες λαϊκές συνελεύσεις των μεγάλων κινητοποιήσεων: από τη ρύθμιση της καθημερινότητας που ήταν μέχρι τότε ο ρόλος τους, άρχισαν να συζητούν το ποιος πρέπει να αποφασίζει την τύχη του νερού, της γης, της Βολιβίας…

Περί αναίσθητης αυτοχειρίας και κυριαρχίας

 

 του Τάκη Καφετζή

Για τους δικούς και τους συγγενείς, δεν έχουν καμία σημασία οι πλείστοι όσοι λόγοι που διαφέντευσαν την κίνηση του φιλτάτου προσώπου τους προς την αυτοχειρία. Τους αρκεί η πιστοποίηση του αποτελέσματος της κίνησης. Ό,τι προηγήθηκε θα καταγραφεί ως άλλο ένα δεδομένο στην πειθαρχική στατιστική των εγκληματολογικών χρονικών. Θα καταχωριστεί στα συμβάντα του καθημερινού δελτίου της αστυνομικής γραφειοκρατίας. Θα απασχολήσει κάποιους νοσταλγούς του Ντυρκέιμ, με επίμονο το φλερτ τους προς την ιατροδικαστική. Το πολύ πολύ θα δώσει τροφή στις δεισιδαιμονίες, τις προκαταλήψεις, τον φόβο των χριστιανών στον καφενέ της γειτονιάς.

Οι αυτόχειρες δεν προειδοποιούν για το διάβημά τους. Αφήνουν μερικές φορές ένα σημείωμα, ένα post scriptum δηλαδή. Ως τέτοιο, διαβάζεται συνήθως σαν τεκμήριο μιας ετεροχρονισμένης αυτογνωσίας. Είναι όμως γνωστό πως η αυτογνωσία υπάρχει μόνον μέσα από τη συγχρονία της. Δεν έχει το περιθώριο να αναφαίνεται σε έναν «χρόνο-μετά» την τέλεσή της, εκδιπλώνεται τη στιγμή ακριβώς που επιτελείται. Ίσως γι’ αυτό είναι ευφημισμός ο «ιδανικός αυτόχειρας», κάτι σαν ιδεαλιστικό, ά-χρονο και ά-τοπο ξόρκι του τέλους του.

Στη χώρα, τα τελευταία δύο χρόνια, αυτοί που «είναι στα πράγματα» λένε συνεχώς πως βρίσκονται «με το πιστόλι στον κρόταφο». Εννοούν πως δεν κυβερνούν, απλώς η τύχη τα ’φερε έτσι να διαμεσολαβούν αποφάσεις κάποιων τρίτων. Λογικά, θα είχαν δύο επιλογές. Είτε να πάρουν το πιστόλι και να το γυρίσουν ανάποδα (σ’ αυτούς που τους το κολλάνε στον κρόταφο) είτε να το πάρουν και να τινάξουν μόνοι τους τα μυαλά τους στον αέρα. Στην πρώτη εκδοχή, θα δικαιούντο να μιλήσουν για μια γενναία κίνηση «σωτηρίας της χώρας», στην οποία μάλιστα θα καλούσαν το πλήθος να διατρανώσει τη λύτρωσή του στο πρόσωπό τους. Αν και κάτι τέτοιο θα θύμιζε ρωμαϊκή αρένα, φέρνοντας πολλά προβλήματα σε μια κοινωνία που θέλει να μην κινείται πίσω, στην εποχή της αφτιασίδωτης βαρβαρότητας. Στη δεύτερη εκδοχή, δεν θα μπορούσαν να αναπαρασταθούν post mortem ως ηρωικοί αυτόχειρες, διότι η κίνησή τους δεν είναι το αποτέλεσμα ελεύθερης-αυτεπίγνωστης επιλογής, αλλά απεγνωσμένη αντίδραση παγιδευμένου ζώου. Οπότε, όμως, δεν υπάρχει και κανένας λόγος να λένε ότι, μ’ αυτό τον τρόπο, υπηρετούν τη σωτηρία της πατρίδας — απλώς, πασκίζουν να μην περιβληθεί ελεεινά η υστεροφημία τους, ή, καλύτερα, να μην πεταχτεί στα σκυλιά ό,τι απέμεινε από το σαρκίο τους.

Εθνικό Αριστερό Μέτωπο

Ζητήσαμε από τον Σπύρο Ι. Ασδραχά, με αφετηρία το κείμενο «Για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας», αλλά και όλες τις τελευταίες πολιτικές εξελίξεις, ένα σχόλιο, επικεντρωμένο στην Αριστερά και την αριστερή πολιτική. Δημοσιεύουμε με χαρά το κείμενό του, με την υποσημείωση, του συγγραφέα, ότι, υπαγόμενο στις δουλείες του δεδομένου χώρου της εφημερίδας, αναγκαστικά είναι βραχυλογικό, και οι σκέψεις που διατυπώνονται επιδέχονται ασφαλώς περαιτέρω ανάπτυξη.

του Σπύρου Ι. Ασδραχά

Φωτογραφία του Σπύρου Μελετζή

Νομίζω ότι ο καιρός των κλαυθμών και των καταγγελιών θα έπρεπε να έχει ήδη απέλθει. Εκείνο που προέχει είναι η σταθμισμένη πολιτική πρόταση και δράση. Προϋπόθεση, η πολιτικοποίηση της οικονομικής ανάλυσης. Έχει γίνει από τις κυβερνήσεις που χαρακτηρίζονται ως «μνημονιακές»· απομένει να γίνει και από την πολυσπερματική Αριστερά. Εργαλείο, η εθνικοποίηση της ταξικότητας. Έχει αρχίσει η εθνικοποίηση της αντίδρασης στον οικονομικό καταναγκασμό που συνεπάγεται η κυριαρχία των δανειστών, δηλαδή της χρηματοπιστωτικής απόληξης του καπιταλισμού. Η τελευταία διαδικασία αφορά το πολιτικό σχήμα της Δεξιάς, με πιθανό παρεπόμενο τον εγκλωβισμό, για λόγους ιδεολογικής εμμονής, των λαϊκών τάξεων που τη στηρίζουν. Οι όροι του προβλήματος — απλώς συνοψίζω.

Μέσα στο σύστημα

Πρώτον, όπως ήδη γίνεται.

Δεύτερον, όπως διαφαίνεται ότι είναι δυνατό ή επιθυμητό να γίνει μέσα στο σύστημα, δυνατότητα και επιθυμία εκφραζόμενη από πολιτικά σχήματα, τα οποία ωστόσο, ως προς το παρόν, δεν ασκούν καμιά πολιτική εξουσία.

Τρίτον, καθώς αποτελούμε μέρος του ευρωπαϊκού συστήματος χρειάζεται να σταθμίσουμε τις δυνατότητες παρέμβασης, δηλαδή να πούμε με καθαρότητα και τιμιότητα ποιες είναι οι λεγόμενες εναλλακτικές λύσεις, μέσα πάντα στο σύστημα, και ποιος ο χρονικός τους ορίζοντας.

 

Η αριστερή απάντηση

Πρώτον, προϋποθέτει την ενότητα της Αριστεράς. Στο τακτικό πεδίο είναι η απάντηση στον εκλογικό δόλο με έναν άλλο δόλο που συνεπάγεται τη συσπείρωση και την επιτυχία.

Δεύτερον, η απάντηση στο πρόβλημα μπορεί να έχει μια κοινή βάση, δηλαδή την άρση της εθνικής υποταγής, μέσω της λεγόμενης «μνημονιακής» πολιτικής, αλλά θα πρέπει να διακλαδίζεται σε μια πυραμίδα επιμέρους προτάσεων, έστω και αν στο μέλλον οι προτάσεις αυτές θα επέφεραν την κατάργηση του ενωτικού σχήματος. Προηγουμένως όμως θα έπρεπε το ενωτικό σχήμα να δοκιμαστεί στις εκλογές κατά τις οποίες είναι πιθανό και ευκταίο να απεγκλωβιστούν οι ψηφοφόροι από τους ιδεολογικούς φενακισμούς και τις πελατειακές αλληλοεξαρτήσεις.