Φρανσουά Ολάντ: η πραγματική νίκη δεν έχει έρθει ακόμα

Η εκλογή Ολάντ (όπως και τα αποτελέσματα των ελληνικών εκλογών, με τα οποία συνέπεσε), έχει σημασία που υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα, τροποποιώντας τα δεδομένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Δημοσιεύουμε σήμερα δύο άρθρα σχετικά με τη σημασία και τις προοπτικές που διανοίγονται: του Pilippe Cohen, αρχισυντάκτη του περιοδικού Marianne (Marianne, 6.5.2012) και του οικονομολόγου Thommas Piketty (Liberation, 7.5.2012), καθηγητή στην Ecole d’économie του Παρισιού, ειδικευμένου στη μελέτη της ανισότητας και στενά συνδεμένου με το Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα.

του Φιλίπ Κοέν

μετάφραση: Μαρία Καλαντζοπούλου

Προεκλογική περιοδεία στο Κλεμόν Φεράν

 Από την αρχή κιόλας της προεκλογικής του εκστρατείας, ο Φρανσουά Ολάντ συμμορφώθηκε με μια ανάλυση που του υπαγόρευσε και την ανάλογη συμπεριφορά: Να υπογραμμίζει, πάνω απ’ όλα, τις διαφορές προσωπικότητας και συμπεριφοράς ανάμεσα στον ίδιο και τον απερχόμενο πρόεδρο. Να περιορίζει στον μέγιστο βαθμό τις όποιες δεσμεύσεις, έτσι ώστε να μη βρεθεί αναξιόπιστος έναντι υποσχέσεων που δεν τήρησε. Να μιλά κατά το δυνατόν λιγότερο για την κρίση. Να τονίζει ότι η εκλογή του θα συμπέσει με την επιστροφή της χώρας και του τρόπου διακυβέρνησής της στην κανονικότητα.

Κατά βάθος, ο Σαρκοζύ διατεινόταν ότι θα προστατέψει τους Γάλλους, ακόμα κι αν αυτό τους ενοχλούσε. Και ο Ολάντ τους καθησύχασε, λέγοντάς τους απλώς ότι θα τους σεβαστεί. Αυτή η προεκλογική στρατηγική σχηματοποιήθηκε μέχρι τη μονομαχία τους μεταξύ των δύο γύρων, ενώ ολοκληρώθηκε με το τρομερό σλόγκαν «Εγώ, ο πρόεδρος της δημοκρατίας», μέσω του οποίου το πρόγραμμα του Ολάντ παρουσιαζόταν ξεκάθαρα ως το αρνητικό του προγράμματος Σαρκοζύ. Εκ πρώτης όψεως, κάτι τέτοιο μπορεί να φαινόταν πολύ περιορισμένο, ιδίως μάλιστα ως προς τη δυνατότητά του να είναι νικηφόρο. Ταυτόχρονα όμως, η απλή παράθεση όλων των παρεκκλίσεων του προέδρου από την δημοκρατική παράδοση ή, απλώς, η ευπρέπεια ενίσχυε την ανάγκη να ψηφίσει κανείς τον Ολάντ για να τελειώνει επιτέλους αυτό το κακόγουστο προεδρικό σόου. […]

Σε αντίθεση με τον Φρανσουά Μιττεράν το 1981, ο Φρανσουά Ολάντ δεν κέρδισε βασιζόμενος στην ελπίδα, αλλά μάλλον στην απελπισία. Την απελπισία εκείνη που δημιούργησε ο Πρόεδρος και, χωρίς άλλο, εντάθηκε από την κρίση και τις «υποσχέσεις» ενός κοινωνικού κατακλυσμού ανάλογου με αυτόν της Ελλάδας ή της Ισπανίας. Σε αντίθεση με τον Λιονέλ Ζοσπέν το 1997, ο Φρανσουά Ολάντ δεν κέρδισε αυτή την εκλογή με ένα πρόγραμμα εμβληματικών μέτρων όπως οι θέσεις εργασίας για νέους ή το τριανταπεντάωρο. Η νίκη του δεν είναι η νίκη της ενωμένης Αριστεράς· δεν υπήρξε αυτή τη φορά σύσκεψη των δυνάμεων που τον υποστηρίζουν. Ο Φρανσουά Ολάντ προσπάθησε να κρατήσει για τη νίκη του μια εντελώς προσωπική διάσταση. Για να εξασφαλίσει το μέγιστο περιθώριο ελιγμών; Ίσως. Επίσης όμως επειδή διαθέτει μια οξεία αντίληψη της πολιτικής κατάστασης, αυτού που περιμένουν οι Γάλλοι.

Η νίκη του Φρανσουά Ολάντ δεν είναι απόλυτη. Θα ήταν ίσως αν του προσέφερε με κάθε τρόπο, όπως στον Φρανσουά Μιττεράν, μια περίοδο χάριτος μεγαλύτερη των τριών ημερών, καθώς είπαν ορισμένοι από τους συνεργάτες του. Η έκφραση αυτή καθαυτή έμοιαζε παρωχημένη, σαν ο προηγούμενος αιώνας να τον έφερε μαζί του. Αν ο Ολάντ τα καταφέρει, τότε η έκπληξη θα είναι ακόμη πιο ευχάριστη.

Ο νέος πρόεδρος, κατά βάθος, εστίασε καταρχάς την προσοχή στην ικανότητά του να θέτει τα μεγάλα ζητήματα. Εν πρώτοις, στην Ευρώπη. Αν κατάφερε να διατυπώσει μια υπόσχεση, αυτή ήταν να δηλώσει ότι η Γαλλία εξακολουθεί να έχει έναν προορισμό και ότι, δεδομένου ότι η ιστορία της εξαρτάται εφεξής από την Ευρώπη, μπορεί ακόμα να την επηρεάσει, να την κινητοποιήσει με την καλή έννοια. Η εξέλιξη της κρίσης στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Ιταλία αποδεικνύει ότι αυτό που αποκαλούμε «σχέδιο Μερκοζύ» δεν οδηγεί σε καμιά λύση, μάλλον το αντίθετο. Θα έπρεπε λοιπόν να πούμε όχι στην Άγκελα Μέρκελ, να μην ικανοποιούμαστε σε διακοσμητικές αλλαγές, αλλά να πάρουμε ξανά τα ηνία, δεδομένου ότι η ίδια πολιτική θα αποφέρει τα ίδια αποτελέσματα στη Γαλλία όπως και στα γειτονικά της κράτη.Το άλλο στοίχημα του Φρανσουά Ολάντ είναι να πείσει τους Γάλλους ότι έχουν ακόμα κάτι το κοινό μεταξύ τους. Η ισχύς της λαϊκιστικής ψήφου –και δεν έχουμε κατά νου μόνο το Εθνικό Μέτωπο– αντανακλά μια Γαλλία που δεν ανησυχεί μόνο για οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους, όσο σημαντικοί κι αν είναι αυτοί. Δεν θα λείψουν ασφαλώς οι σχολιαστές που θα πουν: ουδέν καινόν υπό τον ήλιον, η Γαλλία ήταν πάντοτε μοιρασμένη στα δύο, Δεξιά εναντίον Αριστεράς και Αριστερά εναντίον Δεξιάς. Απατώνται. Το γεγονός ότι, παρά την απογοήτευσή τους, εκατομμύρια άνθρωποι από τα λαϊκά στρώματα –θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε, από τις αναλύσεις των αποτελεσμάτων, αν πρόκειται για την περιαστική και αγροτική Γαλλία, όπως μπορούμε να υποθέσουμε– κατέληξαν να ψηφίσουν τον Σαρκοζύ, δείχνει επίσης ότι έχουμε να κάνουμε με μια κατάσταση «ηθικού πανικού» (ένα είδος κοινωνικής καταστροφολογίας), όπως το εξήγησε ο Γκαέλ Μπρυστιέ στο βιβλίο του Voyage au bout de la droite (Ταξίδι στα άκρα της Δεξιάς). Ένα αίσθημα που δεν κατευνάζεται απλώς με τη συμπόνοια απέναντι στα «βάσανα της κοινωνίας». Ακόμα κι αν αυτή η Γαλλία δεν τον ψήφισε, καθήκον του Φρανσουά Ολάντ και των πολιτικών δυνάμεων που τον υποστηρίζουν είναι να καταφέρουν να της χαρίσουν ξανά την εμπιστοσύνη για το μέλλον. Ο Λωράν Μπουβέ κάνει λόγο, επ’ αυτού, για την πολιτισμική ταυτότητα. Η επιχειρηματολογία του στηρίζεται ιδιαίτερα στο γεγονός ότι ο λαϊκισμός κερδίζει χώρες που η κρίση τις έχει πλήξει λιγότερο από άλλες. Ας το σκεφτούμε, δεδομένου ότι η ίδια η Γαλλία έχει πληγεί μέχρι στιγμής λιγότερο, σε σχέση με την πλειοψηφία των γειτονικών της χωρών, από την κρίση.

Οι πρώτες αντιδράσεις των σοσιαλιστών και η πρώτη ομιλία του νικητή έμοιαζε να μεταφέρουν ένα αίσθημα βαρύτητας που πρέπει να εμπνεύσει αυτή τη δύσκολη διχαστική συγκυρία. Ο Φρανσουά Ολάντ υπενθύμισε την πρόθεσή του να επερωτήσει τους ευρωπαϊκούς εταίρους της Γαλλίας, έτσι ώστε να προωθήσει μια νέα οικονομική πολιτική. Μένει να ελπίσουμε πως ανάμεσα στις πρώτες του πολιτικές κινήσεις, ο νέος πρόεδρος θα σκέφτεται περισσότερο μια ευρύτερη Γαλλία παρά μια ολαντική Γαλλία. Ο «επαναστατικός ολαντισμός», για να επαναλάβουμε την διατύπωση του Εμμανυέλ Τοντ, περνά καταρχάς από εκεί.