Στα Ενθέματα στις 27 Μαΐου

venceremos! Πηγή: steki-venceremos.blogspot.com

Οι δυο ρεαλισμοί και η πιθανότητα του ΣΥΡΙΖΑ: Νικόλας Σεβαστάκης

Αντανακλάσεις: Μάνος Αυγερίδης

Η τούρτα: Αριστείδης Μπαλτάς

Το μέλλον της ευρώπης κρίνεται στην Ελλάδα: Ετιέν Μπαλιμπάρ / Μικαέλ Λεβύ / Ελένη Βαρίκα

Tο ιστορικό διακύβευμα είναι η δημιουργία μιας νέας ηγεμονίας: Αντώνης Λιάκος

Τέσσερα χρόνια από το θάνατο του Άγγελου Ελεφάντη, τρία χρόνια από το θάνατο του Μιχάλη Παπαγιαννάκη

• Οι κουβέντες με τον Άγγελο και οι μονόλογοί του: Μάκης Καβουριάρης
• Η δεύτερη γραφή μιας ιστορίας που δεν γράφτηκε: Νίκος Πολίτης
• Αριστερός αρχάγγελος: Κυριάκος Κατζουράκης
• Μάιος 2012: Μαριάννα Δήτσα
• Επανάσταση στη ζωή, μεταρρύθμιση στην πολιτική: Κώστας Ζαχαριάδης

Ελληνική κρίση, μια κρίση παραδειγματική: Γκυ Μπουρζέλ

Οι δυο ρεαλισμοί και η πιθανότητα του ΣΥΡΙΖΑ

του Νικόλα Σεβαστάκη

Νταβίντ Μπουρλιούκ, «Μελαγχολικό φεγγάρι», 1913

Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πιθανότητες να είναι πρώτη πολιτική δύναμη στις εκλογές του Ιουνίου. Ακόμα όμως και αν δεν συμβεί αυτό, το γεγονός ότι ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας στρέφεται προς μια δύναμη της ριζοσπαστικής Αριστεράς έχει ιδιαίτερη σημασία. Το λέω αυτό αναλογιζόμενος κυρίως τις δύο, μάλλον χοντροκομμένες, «εξηγήσεις» για την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ, έτσι όπως τις προτείνουν οι αντίπαλοί του εδώ και πολλές μέρες. Την εξήγηση που μιλά για «αυταπάτη των απελπισμένων», αλλά και την άλλη υπόθεση, αυτή της νοσταλγίας για κάποια φιλόστοργη παλαιοπασοκική μήτρα. Αμφισβητώ αυτές τις εύκολες προσεγγίσεις, μένοντας απλώς σε ένα και μόνο δεδομένο της κατάστασης: στο ότι οι άνθρωποι που ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές της 6ης Μαΐου προέρχονται κατά κανόνα από τις λεγόμενες παραγωγικές ηλικίες και τις μεγάλες πόλεις. Τι σημαίνει αυτό; Ότι πρόκειται ακριβώς για κόσμο ο οποίος ένιωσε και νιώθει πάντα στο σαρκίο του τις δραματικές μεταβολές στην εργασία, τις ανατροπές της καθημερινότητας, την μετάλλαξη των συνθηκών ζωής. Κάτι δηλαδή τελείως διαφορετικό από την αργόσχολη τάξη, την οποία κατακεραυνώνουν ο Πάγκαλος και άλλοι. Αυτό το κομμάτι της κοινωνίας βρίσκεται, αντίθετα, στην κόψη του πικρού ενήλικου ρεαλισμού. Έχει ζήσει και την άνοδο και πτώση των παραμυθητικών εξάρσεων των προηγούμενων τριών δεκαετιών.

Αντανακλάσεις

του Μάνου Αυγερίδη

Carrer de Ferlandina, Ραβάλ, Βαρκελώνη. Φωτογραφία: Μ. Βαλεαρίδης

 Βαρκελώνη, 24 Μαΐου. Δύο μικρές ιστορίες: Μια φίλη περπατάει σ’ ένα απ’ τα στενά δρομάκια της Ραβάλ, στο κέντρο της Βαρκελώνης. Η Ραβάλ, μια από τις παλιότερες συνοικίες της πόλης, συνδυάζει τη φήμη του «εναλλακτικού» και του «ψαγμένου» με αυτή του «επικίνδυνου». Από τη μία είναι γεμάτη μουσεία και γκαλερί, δισκάδικα, ωραία μπαράκια και εστιατόρια, από την άλλη παραμένει μια φτωχογειτονιά, τόπος κατοικίας για πολλούς μετανάστες. Τα περισσότερα κτίρια είναι ψηλά, παλιά και ετοιμόρροπα. Σηκώνοντας το κεφάλι κυριαρχεί η εικόνα των απλωμένων ρούχων, στριμωγμένων στα σκοινιά μπροστά απ’ τα μικρά μπαλκονάκια· μερικές δορυφορικές κεραίες, κάποιες σημαίες της Μπάρτσα και της Καταλονίας εδώ κι εκεί. Στο ισόγειο, μαγαζιά μεταναστών, πουλάνε ή επιδιορθώνουν ό,τι χρειάζεται να καταναλωθεί ή να επιδιορθωθεί. Διάφορες «ύποπτες φάτσες» όπως έχουμε συνηθίσει να ακούμε, συχνάζουν στις γωνίες, συνήθως σε παρέες· καπνίζουν, μιλάνε, γελάνε ή τσακώνονται. Οι έντονες μυρωδιές, ωραίες ή ανυπόφορες, συμπληρώνουν την αίσθηση του ανοίκειου, με την έννοια της ανασφάλειας, συχνά, ιδίως τις νυχτερινές ώρες, και συγχρόνως του ελκυστικού και ενδιαφέροντος. Κάπως έτσι είναι η Ραβάλ, για μένα, στο λίγο διάστημα που την έχω γνωρίσει.

Ξαναρχίζω λοιπόν: Μια φίλη περπατάει σ’ ένα απ’ τα στενά δρομάκια της περιοχής. Είναι μόνη της και ο πεζόδρομος εκείνη την ώρα άδειος. Την πλησιάζει ένας ψηλός, μαύρος άντρας, μια απ’ αυτές τις «ύποπτες φάτσες», όπως έχουμε συνηθίσει να λέμε· της μιλάει. Η κοπέλα κρατάει την τσάντα της σφιχτά, σύμφωνα με τις οδηγίες που παίρνει κανείς όταν φτάνει στην πόλη. Το πρώτο συναίσθημα είναι ο φόβος. Ο άντρας τής λέει πως είναι όμορφη, την καλημερίζει, κάνει μια μικρή κίνηση, σαν υπόκλιση. Η κοπέλα του χαμογελάει, τον ευχαριστεί, ανταποδίδει τον χαιρετισμό και χωρίζουν. Το χαμόγελο τη συντροφεύει για το υπόλοιπο της ημέρας, εκείνη τη μέρα ένιωθε πιο όμορφη, γιατί εκείνος ο άντρας της το είπε. Δεν θυμάμαι να έχω κάνει ποτέ κάτι παρόμοιο, και νιώθω πως αυτός ο άντρας καταλαβαίνει την άνοιξη –ίσως και τη ζωή– κάπως καλύτερα από μένα.

Η τούρτα

του Αριστείδη Μπαλτά

Γιόεφ Ριπλ Ρόναϊ, «Γονυπετής νεαρή γυναίκα», 1910

Μια πυκνή πολιτική περίοδος αποκαλύπτει στην κοινή θέα το πραγματικό περιεχόμενο θέσεων και αποφάνσεων. Πρόκειται για περιεχόμενο που προηγουμένως οι πολλοί έτειναν να στη σφαίρα του αυτονόητου, για περιεχόμενο που αφηνόταν έτσι στη σοβαρή ενασχόληση μόνο των ειδικών. Χαρακτηριστική τέτοια περίοδος υπήρξε εκείνη των διερευνητικών εντολών, ενώ το περιεχόμενο στο οποίο αναφέρομαι αφορά το στερεότυπο «κρίση του πολιτικού συστήματος».

Όπως όλοι ξέρουμε, δεν προκηρύχθηκαν εκλογές επειδή κατέρρευσε η κυβερνητική πλειοψηφία στη Βουλή. Ούτε γιατί είχαν εξαντληθεί τα συνταγματικά περιθώρια που θα μπορούσε να επικαλεστεί τυπικά η τελευταία. Οι εκλογές έγιναν για λόγους καθαρά πολιτικούς: με την κατά το δυνατόν πιο ουδέτερη διατύπωση, η εξόφθαλμη αναντιστοιχία της λαϊκής βούλησης με τη κυβερνητική πολιτική διάβρωνε εκ των έσω την κυβερνητική πλειοψηφία, καθιστώντας εξαιρετικά δύσκολη τη συντεταγμένη διακυβέρνηση. Τόσο απλά.

Το μέλλον της Ευρώπης κρίνεται στην Ελλάδα

της Ελένης Βαρίκα, του Μικαέλ Λεβύ και του Ετιέν Μπαλιμπάρ

μετάφραση: Ελένη Καλαφάτη

István Huber Dési, «Διαδήλωση», 1928

Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα βρίσκεται σε μια κατάσταση πρωτοφανη, τουλάχιστον απο το τέλος της γερμανικής Κατοχής το 1944: αποτομη μείωση των μισθών και των συντάξεων, 50% ανεργία των νέων,   xρεοκοπημένες επιχειρήσεις, εμπορικά καταστήματα, εφημερίδες, εκδοτικοί οίκοι. Χιλιάδες  επαίτες και άστεγοι στους δρόμους. υπερβολικοί και αυθαίρετοι φόροι, αλλεπαλληλες περικοπές μισθών και συντάξεων, μαζικές ιδιωτικοποιήσεις και διάλυση των δημόσιων υπηρεσιών (υγεία, εκπαίδευση) και της κοινωνικής ασφάλισης. Οι αυτοκτονίες πολλαπλασιάζονται. Και ο κατάλογος των δεινών του «Μνημονίου» δεν έχει τελειωμό.

Αντίθετα, οι τραπεζίτες, οι εφοπλιστές και η Εκκλησία (ο πιο σημαντικος γαικτημονας), αυτοί, δεν φορολογούνται. Αποφασίζεται δια ουκαζιου η μείωση όλων των κοινωνικών δαπανών αλλά κανείς δεν τολμα να αγγιξει τις  υπέρογκες  «αμυντικές» δαπάνες: Η Ελλάδα εξαναγκαζεται να συνεχίσει να αγοράζει στρατιωτικό υλικό εκατομμυρίων ευρώ από  τους ιδιους ευρωπαίους προμηθευτές οι οποίοι – καθαρή σύμπτωση- ειναι αυτοιπου απαιτούν την πληρωμή του χρέους (Γερμανία, Γαλλία).

 Η Ελλάδα έχει γίνει ένα εργαστήριο για την Ευρώπη. Εκεί δοκιμάζονται πάνω σε ανθρώπινα πειραματόζωα οι μέθοδοι που στη συνέχεια θα εφαρμοστούν στην Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιρλανδία, την Ιταλία και ούτω καθ’ εξής.  Οι υπεύθυνοι αυτού του πειράματος, η τρόικα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ΔΝΤ) και οι συνεταίροι τους των ελληνικών κυβερνήσεων, δεν ανησυχούσαν: ειδε  κανείς ποτέ ινδικά χοιρίδια, ποντίκια εργαστηρίου, να αντιτίθενται σε ένα επιστημονικό πείραμα; Ω του θαύματος! Τα ανθρώπινα πειραματόζωα εξεγέρθηκαν: παρά την άγρια καταστολή που ασκείται από μια αστυνομία σε μεγάλο βαθμό διαβρωμένη από τους νεοναζί, οι οποίοι στρατολογήθηκαν τα τελευταία χρόνια, οι γενικές απεργίες, οι καταλήψεις των πλατειών, οι διαδηλώσεις και οι διαμαρτυρίες δεν έχουν σταματήσει εδώ κι ένα χρόνο. Και τώρα, αποκορύφωμα του θράσους, οι Έλληνες ψήφισαν κατα της συνέχισης του «πειράματος», μειώνοντας στο μισό την εκλογική δύναμη  των κυβερνητικών κομμάτων  και τετραπλασιάζοντας  τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ.

 Δεν χρειάζεται να ανήκει κανείς στην ριζοσπαστική Αριστερά για να δει πόσο καταστροφικές είναι οι νεοφιλελεύθερες συνταγές της τρόικας. Ο Πωλ Κρούγκμαν, βραβείο Νόμπελ Οικονομίας, δεν παύει να το λεει:πως ειναι δυνατόν να   «εξυγιανθουν τα δημοσιονομικά» της Ελλάδας αν γονατίσε η χώρα, αν  επιταθεί η ύφεση, η οποία, προφανώς, δεν μπορεί παρά να μειώσει τα έσοδα και να προκαλέσει ελλείμματα στον προϋπολογισμό; Σε τι χρησίμευσαν, άραγε, τα «γενναιόδωρα» δάνεια της Ευρώπης και του ΔΝΤ;  Μα, για να πληρωθεί… το χρέος προς τις τράπεζες, έστω και αν η χώρα φορτώνεται με καινούριο χρέος. Οι «ειδικοί» της τρόικας έχουν τον καπιταλισμό για θρησκεία (Β. Μπένγιαμιν, 1921): μια θρησκεία της οποίας οι θεότητες –οι χρηματιστικές αγορές με τα απρόβλεπτα, αυθαίρετα και παράλογα θεσπίσματά τους– απαιτούν θυσίες (ανθρώπινες).

Μετατρέποντας την αυθαιρεσία, την αδιαφάνεια και τον φόβο σε τρόπο διακυβέρνησης, μια τέτοια πολιτική βίαιης καθυποταξης ενός λαού δεν μπορούσε παρά να προκαλέσει αντιδράσεις οργής, σύγχυσης, θυμού. Ένα τμήμα αυτού του θυμού διοχετευτηκε προς μια αποτρόπαιη  ρατσιστική, αντισημιτική και ξενόφοβη δύναμη, την Χρυσή Αυγή. Αλλα οι «αγανακτισμένοι», στην μεγάλη πλειοψηφία τους, στήριξαν, για πρώτη φορά μετά το 1958, στην ριζοσπαστική Αριστερά. Αυτή η Αριστερά είναι βαθιά ευρωπαϊκή. Δεν έχει καμιά πρόθεση να εγκαταλείψει το ευρώ, αλλά αρνείται κατηγορηματικά το Μνημόνιο που επέβαλε η τρόικα και αποδέχτηκαν οι διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων: το ΠΑΣΟΚ και στη συνέχεια η κυβερνηση της «εθνικής ενότητας», με τη Νέα Δημοκρατία και την άκρα Δεξιά.

 Η αριστερά αυτή  προτείνει  συγκεκριμένη εναλλακτική  πολιτική, ρεαλιστική και άμεσα εφαρμόσιμη:  μορατόριουμ για το χρέος,   που θα συνοδεύεται από διεθνή λογιστικό έλεγχο που θα εξακριβώσει τη νομιμότητά του, κοινωνικό έλεγχο των τραπεζών, κατάργηση των αντικοινωνικών μέτρων τα οποία πήραν οι κυβερνήσεις που υπέγραψαν το Μνημόνιο. Ο ΣΥΡΙΖΑ, με τη στήριξη ενός ευρέος φάσματος δυνάμεων που εντάσσονται στο ρεύμα της δημοκρατικής Αριστεράς,  των κοινωνικών κινημάτων, των αγανακτισμένων, των εργαζομένων που αγωνίζονται, των δικτύων υποστήριξης των μεταναστών, των φεμινιστικών  ομάδων, των ομάδων queer, των οικολογικών κινημάτων,  πέτυχε να γίνει η δεύτερη πολιτική δύναμη της χώρας.

 «Δεν ήξεραν ότι ήταν αδύνατο, και γι’αυτο το έκαναν», θα έλεγε ο Μαρκ Τουαίν.

Μια νεα εκλογική αναμέτρηση θα διεξαχθεί τον Ιούνιο. Ορισμένες δημοσκοπήσεις δείχνουν τη ριζοσπαστική Αριστερά στην πρώτη θέση. Για εμάς, είναι σαφές ότι το μέλλον της Ευρώπης   κρινεται στην Ελλάδα. Οι εκπρόσωποι του χρηματιστικού κεφαλαίου, ο Χοσέ Μανουέλ Μπαρόζο ή ο Βόλφγκανγκ  Σόιμπλε το έχουν καταλάβει και γι’αυτό απειλούν τους Έλληνες με κάθε είδους αντίποινα, αν τολμήσουν να μην ψηφίσουν τους υποψήφιους που εγκρίνουν οι τράπεζες και το ΔΝΤ.  Η νέα γαλλική κυβέρνηση, που οχυρώνεται πίσω από μια  συνετή σιωπή, θα έπρεπε να δηλωσει δυνατά και ξεκάθαρα , ότι θα σεβαστεί τις αποφάσεις του ελληνικού λαού, και ότι θα απορρίψει κάθε πρόταση απομάκρυνσης  της Ελλάδας από την Ευρώπη ή την Ευρωζώνη.

 Είναι επείγον να υποστηρίξουμε την ελληνική ριζοσπαστική Αριστερά, να ενισχύσουμε τη δημοκρατική, αντιφασιστική και ενωτική ορμή που την ωθεί. Βρίσκεται, αυτή την στιγμή, στην εμπροσθοφυλακή του αγώνα για την απαλλαγή της Ελλάδας και κατά συνέπεια τηs Ευρώπηs, από τον εφιάλτη της νεοφιλελεύθερης λιτότητας.

Το μέλλον της Ευρώπης κρίνεται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα.των Etienne Balibar, Michaël Löwy και  Ελένης Βαρίκα είναι προσιτό στο http://blogs.mediapart.fr/edition/les-invites-de-mediapart/article/230512/l-avenir-de-l-europe-se-joue-en-grece, στις 23.5.2012.

István Huber Dési, «Διαδήλωση», 1928

Tο ιστορικό διακύβευμα είναι η δημιουργία μιας νέας ηγεμονίας

 Για το νέο κοινωνικό ζήτημα, τη σημασία της 6ης Μαΐου για την Ευρώπη, τον ρόλο του ΣΥΡΙΖΑ, τον «αντιλαϊκισμό» ως μορφή λαϊκισμού, την «κυβέρνηση της Αριστεράς»

συνέντευξη του Αντώνη Λιάκου

Ρόμπερτ Μπερένι, «Γυμνή γυναίκα ξαπλωμένη», 1907

 Έπειτα από δύο χρόνια εφαρμογής του Μνημονίου, και στο περιβάλλον της διεθνούς κρίσης, με ποιους νέους όρους τίθεται σήμερα το κοινωνικό ζήτημα;

Στον 19o και στον 20ό αιώνα το κοινωνικό ζήτημα αφορούσε τη συμμετοχή και την ένταξη των εργατικών στρωμάτων στο κοινωνικό σώμα και στους πολιτικούς θεσμούς. Ήταν μια πορεία προοδευτικής ενσωμάτωσης. Σήμερα συμβαίνει το αντίθετο: μια πορεία προοδευτικής απώθησης, απόσχισης, αποσωμάτωσης. Η απάντηση στο παλαιό κοινωνικό ζήτημα ήταν η δημιουργία του κράτους πρόνοιας, σήμερα η κατεδάφισή του. Τα τρία μεγάλα ζητήματα είναι βέβαια το δημοσιονομικό και η τύχη του ευρώ (που αφορά μια οικονομική και κοινωνική αρχιτεκτονική της Ευρώπης, αλλά και τη διαχείριση των δημόσιων θεσμών), δεύτερο το πρόβλημα της ανεργίας και της μη ανάπτυξης, που συμπαρασύρει συντάξεις και υγειονομική ασφάλιση, και τρίτο το πρόβλημα της μετανάστευσης με την ανασφάλεια που προκαλεί, η οποία, με τη σειρά της, τρέφει τον ρατσισμό και τον φασισμό.

Το αποτέλεσμα των εκλογών της 6ης Μαΐου και η επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ καταγράφει –και συγχρόνως συγκροτεί περαιτέρω– ένα ρεύμα αντίστασης, το οποίο φαίνεται να αποδεικνύεται ανθεκτικό και το αμέσως επόμενο διάστημα, επιμένει. Τι σηματοδοτεί, κοινωνικά, πολιτικά, ιδεολογικά, αυτό το ρεύμα;

Συγκεφαλαιώνει μετατοπίσεις οι οποίες συνέβησαν τα προηγούμενα χρόνια, δημιουργώντας αστερισμούς ιδεών και στάσεων. Την κριτική στην προηγούμενη περίοδο η οποία διεύρυνε τα χάσματα πλούτου και φτώχειας, ασφάλειας και ανασφάλειας, την κριτική στα ΜΜΕ και τον τιμωρητικό λόγο των συντηρητικών διανοουμένων, τον πολιτικαντισμό και τη στειρότητα των κομμάτων. Τα κινήματα Οccupy, και ό,τι έρχεται ως καλλιτεχνική διαμαρτυρία. Όταν οι πολιτικές μετατοπίσεις συνοδεύονται και από πολιτισμικές μετατοπίσεις, δείχνουν πού πάνε τα πράγματα. Είδατε λ.χ. καμιά μνημονιακή ταινία, ακούσατε κανένα μνημονιακό τραγούδι; Φυσικά, όλοι όσοι ψήφισαν το κόμμα αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκην αριστεροί, και αυτό πρέπει να μας προβληματίζει για το αν πρέπει να σκεφτόμαστε τη γεωγραφία των ψηφοφόρων με πολιτικούς ή με κοινωνικούς χάρτες.

Οι κουβέντες με τον Άγγελο και οι μονόλογοί του

TΕΣΣΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΕΛΕΦΑΝΤΗ

του Μάκη Καβουριάρη

…Εκείνα τα ξαφνικά βραδινά τηλεφωνήματά του: «Έλα το βράδυ στο σπίτι, έχω μαγειρέψει. Α, πού είσαι, όπως έρχεσαι πάρε και κάνα μπουκάλι κρασί (καμιά φορά πρόσθετε και ψωμί, άντε να το βρεις βραδιάτικα). Και κοίτα μην αργήσεις!» (το θεωρούσε ένα από τα κουσούρια μου, μαζί με άλλα που τα απέδιδε στην ικαριώτικη καταγωγή μου). Και πάντα πήγαινα, γιατί ήταν ο Άγγελος και γιατί η κουβέντα μαζί του με γοήτευε. Δηλαδή οι μονόλογοί του γι’ αυτά που τον απασχολούσαν εκείνη την περίοδο ή εκείνη τη στιγμή. Τα μικρά και τα μεγάλα. Τα δέντρα του, όταν έμενε στη Μάρκου Μουσούρη, οι γλάστρες του όταν μετακόμισε στη Δόμπολη, το μικρό άνοιγμα ανάμεσα στα απέναντι σπίτια που έφτανε, λόγω υψομετρικής διαφοράς, μέχρι τη θάλασσα. Την ιστορία του ΚΚΕ, το αντάρτικο, τον Εμφύλιο, τις μετέπειτα ζωές της αριστεράς, την αριστερά που μας «έλαχε» (κρίμα που δεν έζησε την 6η Μαΐου, κρίμα που δεν θα δώσει το παρών στις 18 Ιουνίου), το έθνος, για το οποίο έγραφε στο τέλος της ζωής του (ελπίζω κάποτε να βρεθεί το χειρόγραφο αυτής της δουλειάς), τα βιβλία που τον ενδιέφεραν, το θέατρο, την Άννα στο θέατρο, το προσεχές ταξίδι του Nicola στην Αθήνα. Και βέβαια για τη ζωή μας στο Παρίσι. Για τους δασκάλους του, τον Λερουά-Γκουράν και τον Χάουπτ, τους ανθρώπους εκείνης της εποχής και την πορεία τους… Τα minima memoralia που ξαναζούσαν στην αφήγησή του.

Η δεύτερη γραφή μιας ιστορίας που δεν γράφτηκε

 

TΕΣΣΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΕΛΕΦΑΝΤΗ

του Νίκου Πολτη

«Ο Εμφύλιος έφτανε στο τέλος του. Τα γύρω χωριά είχαν ήδη χαθεί απ’ τους αντάρτες. Ένασούρουπο έπεσε και το δικό μας. Ορμάγαν λυσσασμένοι οι φαντάροι, πυροβολούσαν και λεηλατούσαν ό,τι εύρισκαν μπροστά τους. Mπούκαραν και στο δικό μας το σπίτι. Το τι έγινε, δύσκολα περιγράφεται. Ένα μόνο σου λέω, πως οι εικόνες αυτές είναι ακόμη και τώρα ολοζώντανες στη μνήμη μου. Τέλος πάντων. Τελευταίος μπήκε ένας φαντάρος λίγο σαστισμένος, φοβισμένος ίσως κι αυτός; Δεν ξέρω. Οι άλλοι τα ’χαν πλιατσικολογήσει όλα, κι ετούτος δεν είχε πια τίποτα να πάρει. Κάνει μια με τη ζώνη του, την περνάει στο λαιμό του σκύλου μας, τον τραβάει και φεύγει. Τα γαβγίσματα αυτά, τι γαβγίσματα δηλαδή; ουρλιαχτά ήταν, τ’ άκουγα για πολύν καιρό.

Αριστερός αρχάγγελος

TΕΣΣΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΑΓΓΕΛΟΥ ΕΛΕΦΑΝΤΗ

του Κυριάκου Κατζουράκη

Από το «Τέμπλο» του Κ. Κατζουράκη

Η απορία πολλών φίλων του Άγγελου είναι τι θα έλεγε σήμερα. Αν κοιτάξεις όμως τα κείμενα του ξέρεις τι θα έλεγε και αν θέλεις μπορείς να τα χρησιμοποιήσεις.

Ακριβώς πριν από είκοσι χρόνια ζωγράφισα τον Άγγελο «Αριστερό αρχάγγελο» στο «Τέμπλο». Ερχόταν τα βράδια και πόζαρε όρθιος, γυμνός απ’ τη μέση και πάνω. Εκείνη την περίοδο είχαμε ανησυχήσει όλοι οι φίλοι του με την υγεία του και προσπαθούσα να αποφύγω αυτή την ανησυχία για να τον ζωγραφίσω. Όσο προσπαθούσα τόσο πιο πολύ δυσκολευόμουν. Ένα βράδυ έτσι που πόζαρε όρθιος τον κοίταξα σαν να τον έβλεπα πρώτη φορά και κατάλαβα ότι δεν έπρεπε να αποφύγω την ανησυχία μου. Κατάλαβα ότι ο κίνδυνος δεν ήταν στο σώμα του, ότι η νόσος ήταν η δική μου ανησυχία. Άκουγα τη φωνή του και ζωγράφιζα με ένταση. Πριν απ’ όλα ήταν το βλέμμα του. Σταματούσε να μιλάει — σταματούσα κι εγώ. Ήταν ένα ντουέτο εμβάθυνσης στα πιο καθημερινά ζητήματα, που κράτησε πολλές μέρες. Ένιωθα την ενέργεια να βγαίνει από μέσα του χωρίς βιασύνη κι έτσι δεν βιαζόμουν. Αυτά τα αισθήματα που εξέπεμπε ο Άγγελος ήταν οικεία σε μένα, τα έχω νοιώσει μερικές φορές με έργα του Πικάσο. Αυτό το μαγικό αίσθημα ότι η τέχνη είναι κάτι πολύ απλό, ότι τα λόγια πολλές φορές περισσεύουν και ότι η φιλία είναι η οικειότητα με τον εαυτό. Όταν τέλειωσα το έργο, μέσα μου όρισα τον Άγγελο δάσκαλό μου στη ζωγραφική και του κότσαρα στο δεξί χέρι ένα πορτραίτο του Πικάσο, αναμνηστικό αυτής της εμπειρίας, μια «γυναίκα κλαίουσα».

Εξακολουθώ να χρησιμοποιώ τον Άγγελο ως δάσκαλό μου στη ζωγραφική, δίπλα στον Μόραλη, τον Ριβέρα, τον Μάλεβιτς, τον Μπέκμαν, και κουβαλάω πάντα μαζί μου το βλέμμα του.

Μάιος 2012

της Μαριάννας Δήτσα

Μάης ο μήνας, μνημονεύω Μιχάλη Παπαγιαννάκη, για τα τρία του, γιατί τα μνημόσυνα συνιστούν κανονιστικές τελετουργικές σημαδούρες: σαρανταήμερο, ετήσιο, τριετές, κι αν κάποιος είναι ανθεκτικός στην ισχνή μνήμη των ανθρώπων, στα δέκα πάλι, όπως έγινε με τόση φιλότητα για τον Δήμο Μαυρομάτη. Ο Άγγελος Ελεφάντης είναι αυτήν τη χρονιά στα αζήτητα, αφού τέσσερα είναι τα χρόνια από τότε που πέθανε.

Αυτό τον καιρό πολιτικολογούμε: πολιτική συν λόγος. Ερώτηση κρίσεως: Γιατί αυτό το ρήμα προσέλαβε απαξιωτική χροιά; Στις παρέες ευτυχώς συνέχεια πολιτικολογούμε και αναρωτιόμαστε τι θα έλεγε ο Άγγελος· και εγώ πάντα προσθέτω τι θα έλεγε και ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης. Η πολιτική γυροβολιά μάς έβγαλε από κατατονία και μονοτονία. Αναρωτιόμαστε τι θα έλεγα. Δεν ξέρουμε, αφού είναι πεθαμένοι. Οι ζωντανοί είναι πάντα απρόβλεπτοι. Η μόνη ηλίθια ερώτηση που άκουσα είναι: Τι θα ψήφιζε ο Άγγελος;

Επανάσταση στη ζωή, μεταρρύθμιση στην πολιτική

ΤΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΑΚΗ

 του Κώστα Ζαχαριάδη

Είναι δύσκολο να γράψεις ένα άρθρο για τον Παπαγιαννάκη. Τι να γράψεις σε λίγες λέξεις; Η ανατροπή στο πολιτικό σκηνικό της χώρας, οι νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Αριστερά, οι ανακατατάξεις στην Ευρώπη φέρνουν πολλές φορές την πολιτική ατζέντα και την αντιπαράθεση σε αχαρτογράφητες περιοχές… Αχαρτογράφητες; Όχι ακριβώς. Τα «νέα» ζητήματα που προκύπτουν είναι αρκετά «παλιά». Στην Αριστερά, και όχι μόνο, υπήρχαν πολιτικοί που είχαν εγκαίρως ανοίξει την κουβέντα και είχαν προειδοποιήσει, ανεξάρτητα από το πόσο είχαν εισακουστεί ή μπόρεσαν να συμβάλουν. Μια ανασκόπηση και ιστορική αναδρομή βοηθά να ατενίσουμε το μέλλον με μεγαλύτερη πληρότητα και αισιοδοξία. Είναι ίδιον της ελληνικής πολιτικής σκηνής η βραχεία μνήμη και η λήθη για το παρελθόν. Και σήμερα η μάχη ενάντια στη λήθη είναι επίκαιρη όσο ποτέ.

Ελληνική κρίση, μια κρίση παραδειγματική

Χρειαζόμαστε μια κοινωνική και δημοκρατική ευρωπαϊκή ιδέα

  του Γκυ Μπουρζέλ

μετάφραση: Μαρία Καλαντζοπούλου

Λάιονελ Φάινινγκερ, «Ατμομηχανή 4», 1933

Η ελληνική κρίση επανέρχεται στο προσκήνιο, θέτοντας σε κίνδυνο τα πρώτα  βήματα της γαλλικής προεδρίας. Είναι ανάγκη να επιστρέψουμε λοιπόν στη στοιχειώδη παιδαγωγική, πρωταρχική αρχή της οποίας είναι η επανάληψη. Αν μέσα στο τοπίο καταστροφής, που παρουσιάζει αυτή τη στιγμή η Ελλάδα,  θέλουμε να διακρίνουμε απλώς και μόνο την έκφραση της κυβερνητικής αβελτηρίας και της κοινωνικής αδιαφορίας, δικαιολογημένων ασφαλώς από τη θεραπεία λιτότητας με δόσεις που αντιστοιχούν σε άλογο, αφενός θα σκοτώσουμε τον ασθενή, αλλά, πάνω απ’ όλα, δεν θα έχουμε κατανοήσει στο παραμικρό τις ιστορικές διαδικασίες μεταλλαγών, το ότι οι συγκυρίες μας οδηγούν να αναψηλαφήσουμε τις πιο άμεσες αιτίες. Με αυτή την έννοια, η ελληνική σάγκα είναι αποκαλυπτική. Εμφανίζεται στην τομή τριών αυτόνομων λογικών: μιας κρίσης της κοινωνίας, μιας κρίσης του κράτους μια κρίσης της Ευρώπης.

Κατά τη διάρκεια των δύο σχεδόν αιώνων της σύγχρονης ιστορίας της, η Ελλάδα δόμησε την οικονομική της ανάπτυξη πάνω σε ένα κοινοτιστικό μοντέλο.