Στα Ενθέματα την Κυριακή των εκλογών, 17 Ιουνίου

Αμεντέο Μοντιλιάνι, «Καρυάτιδα»

Καλύτερα δεύτερος; Στρατής Μπουρνάζος

Η κυβέρνηση της Αριστεράς, η δημοκρατία και το κόμμα: Θόδωρος Παρασκευόπουλος

Δημοκρατική νομιμότητα και πολιτική αντίσταση: Στεφανος Δημητρίου

Kατά «εχεφρόνων»: Σπύρος Ασδραχάς

H σχέση μεταξύ πολιτικού και κοινωνικού και η «επόμενη μέρα»: Μανώλης Mελισσάρης

Στη σφενδόνη, πάλι στη σφενδόνη: Πολυμέρης Βόγλης

Νέοι, εργασία και πολιτική στην Ευρώπη της κρίσης: Μιχάλης Βακαλούλης

Τακτικές και φόβοι: Δημοσθένης Δαγκλής

Αρετή/αμαρτία και Χρυσή Αυγή: Αλέξανδρος Κεσσόπουλος

Καλύτερα δεύτερος;

του Στρατή Μπουρνάζου

Παιδιά που φεύγουν για διακοπές, Παρίσι, Ιούλιος 1936 (λεπτομέρεια). Πρακτορείο Keystone

Άκουγα, πριν από μέρες, σε μια ωραία εκδήλωση του «Κοινωνία-Δημοκρατία» για τη φτώχεια, τον Σάββα Ρομπόλη να εξηγεί με στοιχεία την απελπιστική κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων, καταλήγοντας στο ότι το ΙΚΑ χρεοκοπεί τον Σεπτέμβρη. H σκέψη ξεπήδησε σχεδόν αντανακλαστικά στο μυαλό μου: Μήπως τελικά είναι καλύτερα να έρθει δεύτερος ο ΣΥΡΙΖΑ;

Λίγο πολύ, φαντάζομαι, το έχουμε σκεφτεί όλοι μας. Όχι από ηττοπάθεια, αποφυγή των δύσκολων, φόβο μπροστά στο άγνωστο, αντιεξουσιασμό ή για τη βολή μας. Αλλά με τον εξής απλό συλλογισμό: αφού κάθε μέρα σκάει κι από μια καινούργια βόμβα (τα φάρμακα που πληρώνουν απ’ την τσέπη τους οι ασφαλισμένοι, το χαρτί που δεν υπάρχει για να τυπωθούν τα σχολικά βιβλία, τα μαγαζιά που κλείνουν καθημερινά, οι ακάλυπτες επιταγές που αποτελούν πλέον τον κανόνα), και τέτοιες βόμβες θα σκάνε συνεχώς και μετά τις 17 του Ιούνη, δεν είναι κρίμα κι άδικο να κληθεί ο ΣΥΡΙΖΑ να διαχειριστεί το χάος, για το οποίο μάλιστα δεν ευθύνεται; Ας τα λουστεί όλα αυτά η ΝΔ (ή το ΝουδουΠασόκ), συνεχίζει ο ίδιος συλλογισμός, να απαξιωθεί εντελώς, κι αφού φτάσουμε, αργά ή γρήγορα, στο «κατώτερο σκαλί στου κακού τη σκάλα», τότε, μετά την καταστροφή, θα έρθει ένας πανίσχυρος ΣΥΡΙΖΑ, πιο ετοιμασμένος και δικαιωμένος, να σαρώσει τα πάντα.

Ο συλλογισμός δεν είναι αβάσιμος, προσκρούει όμως σε μερικά σοβαρά εμπόδια:

Πρώτον, παραγνωρίζει τη σημασία της συγκυρίας· τώρα είναι η στιγμή: την ατομική και συλλογική ελπίδα, την προσδοκία, τον αναβρασμό του κόσμου δεν μπορείς να τα βάλεις στον πάγο, και να τα ανασύρεις, ως φρεσκοκατεψυγμένα είδη, σε μερικούς μήνες, όταν θα είναι «κατάλληλες οι συνθήκες».

Η κυβέρνηση της Αριστεράς, η δημοκρατία και το κόμμα

 Η «κυβέρνηση της Αριστεράς» αποτέλεσε ένα από τα βασικά επίδικα της προεκλογικής αντιπαράθεσης. Λόγω της σημασίας του, και καθώς εκτιμάμε ότι θα παραμείνει στο προσκήνιο (ακόμα και στην περίπτωση που ο ΣΥΡΙΖΑ δεν σχηματίσει κυβέρνηση), δημοσιεύουμε σήμερα το κείμενο του Θ. Παρασκευόπουλου, συντονιστή της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο βασίζεται στην ομιλία του στην εκδήλωση των «Ενθεμάτων» και RedNotebook «Τι σημαίνει κυβέρνηση της Αριστεράς»; (1.6.2012). Η ομιλία του Κώστα Αθανασίου, στην ίδια εκδήλωση, δημοσιεύθηκε στα «Ενθέματα» την προηγούμενη Κυριακή (https://enthemata.wordpress.com/2012/06/10/oarkoudos/).

 του Θόδωρου Παρασκευόπουλου

Σουζάν Βαλαντόν, «Η πρόγνωση του μέλλοντος ή η χαρτορίχτρα», 1912

Σκεφτόμουν, όσο μιλούσε ο Κώστας Αθανασίου, πόσο θα χαιρόντουσαν την κουβέντα μας, αλλά πιο πολύ την κατάσταση που δίνει αφορμή γι’ αυτή τη συζήτηση, δύο άνθρωποι που δεν ζουν πια: ο προκάτοχος του Στρατή στη διεύθυνση των «Ενθεμάτων», ο Άγγελος Ελεφάντης και ο προκάτοχος του Κώστα στη θέση του συντονιστή της Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, ο Γιάννης Μπανιάς.

To ζήτημα του κόμματος, στο οποίο αναφέρθηκε και ο Κώστας, είναι το πιο κρίσιμο, κατά τη γνώμη μου, αυτή τη στιγμή. Ίσως κρισιμότερο από τις λεπτομέρειες του κυβερνητικού προγράμματος, είναι να υπάρξει γρήγορα η δομή εκείνη η οποία θα μας επιτρέψει, εάν έρθει η καλή εκείνη ώρα που θα σχηματιστεί η κυβέρνηση της Αριστεράς, να είμαστε δημοκρατικοί.  Η Θεανώ Φωτίου μας έλεγε, σε μια συζήτηση, ότι τα κόμματα φτιάχνονται όταν ο κόσμος κινείται, όταν ο κόσμος θέλει να τα φτιάξει.  Βρισκόμαστε σε αυτή τη στιγμή. Πρέπει, αμέσως μετά τις  εκλογές, να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την ίδρυση του κόμματός μας.

Δημοκρατική νομιμότητα και πολιτική αντίσταση

 του Στέφανου Δημητρίου

Μαξ Ερνστ, «Η καρμανιόλα», 1927

Αποτελεί πεποίθηση, πλέον, ότι η πολιτική που επιβλήθηκε με το Μνημόνιο επιφέρει περιορισμό της δημοκρατίας. Για την οικονομία της ανάλυσης και του επιχειρήματος, δεν θα υπεισέλθω σε ζητήματα που αφορούν τη θεωρία της δημοκρατίας, τη δικαιολόγηση ή τη θεμελίωση των αξιών της, καθώς και τη σχέση αυτών των αξιών με την υπερκείμενη αρχή της αυτονομίας. Ας δούμε το πρόβλημα: σε συνθήκες περιορισμού της δημοκρατίας, δικαιολογείται η στάση –και όχι δικαίωμα, γιατί τέτοιο δεν μπορεί να στηριχθεί– της πολιτικής αντίστασης;  Καταρχάς, θα πρέπει να αποσαφηνίσουμε τους όρους με τους οποίους τίθεται το πρόβλημα, δηλαδή το αναλυτικό πλαίσιο εντός του οποίου η πολιτική αντίσταση αποτελεί πρόβλημα. Η τελευταία είναι πρόβλημα, σε σχέση με μια άλλη έννοια: τη δημοκρατική νομιμότητα.

Κατά «εχεφρόνων»

του Σπύρου Ι. Ασδραχά

Έργο της Βάσως Κατράκη

Δεν  έχω την πρόθεση να επαναλάβω τα μυριόλεκτα, απλώς θα υπενθυμίσω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ δημιούργησε μια καινούργια συλλογικότητα, η οποία μπορεί να μεταλλαχθεί σε νέου τύπου ταξικότητα, με την προϋπόθεση ότι η χρηματιστική απόληξη του κλασικού καπιταλισμού δεν θα είναι σε θέση να αναχθεί σε εξισορροπητικό σύστημα. Δεν θα μιλήσω για την προδοσία μεγάλου τμήματος των οργανικών λογίων του γραπτού και κραυγαλέου προφορικού λόγου και για το αμάλγαμα συκοφαντίας, παραπληροφόρησης, και όχι αθώας προσληπτικής ανικανότητας του λόγου τον οποίο αντιμάχονται.

Θα ήθελα να σχολιάσω μια από τις συμβουλές των «εχεφρόνων», ότι δηλαδή η καλύτερη τύχη για τον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ θα ήταν η θητεία του στην αξιωματική αντιπολίτευση, που θα του παρείχε τη δυνατότητα να αργαστεί, όπως η προβιά που γίνεται δέρμα. Ένας τέτοιος ρόλος είναι προφανές ότι θα ήταν αποδιαρθρωτικός της νέας συλλογικότητας πριν αυτή αναχθεί σε εργαλείο κοινωνικής ανατροπής. Βεβαίως, τούτο δε σημαίνει ότι τα συστατικά στοιχεία της νεοδημιουργημένης κοινωνικής συμμαχίας θα επέστρεφαν στα κομματικά στεγάσματα από τα οποία εκδιώχθηκαν ή αποχώρησαν. Θα ήταν μια «μάζα» που μικροί σήμερα κομματικοί μαγνήτες θα προσπαθούσαν ίσως με επιτυχία να την ανακατανείμουν, σπάζοντας την ομοψυχία και ομοθυμία που προέκυψε από τον εμποτισμό στη χώρα μας της γενικής καπιταλιστικής κρίσης.

Θα ήθελα να πω ότι, παρά τις σταθμισμένες ή αστάθμητες προβλέψεις που δίνει η δεύτερη θέση στον ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ, ο τελευταίος είναι καταδικασμένος από τη λογική της ζώσας ιστορίας να γίνει πλειοψηφικός. Για να συμβεί αυτό χρειάζεται, έστω αυτές τις τελευταίες μέρες, βαθιά ανατροπή των εκλογέων των αριστερών κομμάτων, τα οποία  δεν είχαν την ιστορική τύχη της νέας συλλογικότητας που απέκτησε ο ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ. Σ’ αυτούς και μόνο,  και όχι στους αναποφάσιστους πέφτει το βάρος να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της ρήξης προς το κυρίαρχο σύστημα, η οποία για τους γνωστούς λόγους απέκτησε ιδιαίτερη ένταση στην Ελλάδα, ενώ στις άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου παρουσίασε, τουλάχιστον ως τώρα, ηπιότερες ρηγματώσεις. Κοντολογίς, η πρωτοκαθεδρία του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τους διαμορφωμένους πυρήνες της Αριστεράς, και όχι τόσο από άλλες εφεδρείες που ενδέχεται να έχουν  υποκύψει στον εκφοβισμό και στην απενεργoποίηση που αυτός συνεπάγεται.

Σπύρος Ι. Ασδραχάς, H Αυγή, 16.6.2012

Η σχέση μεταξύ πολιτικού και κοινωνικού και η «επόμενη μέρα»

του Μανώλη Μελισσάρη

Αντρέ Φουζερώ, «Μητέρα και παιδί με κόκκινη ποδιά»

Το άρθρο αυτό φιλοδοξεί να θέσει ένα θεωρητικό πλαίσιο, το οποίο αφενός θα εξηγεί την τρέχουσα πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα και, αφετέρου, θα χρησιμεύει ως πρώτο βήμα για τη θέση ορισμένων αρχών στις οποίες μπορεί να βασιστεί πολιτικά η χώρα από δω και στο εξής και, το κυριότερο, μακροπρόθεσμα.

Ο κεντρικός μου ισχυρισμός είναι ότι η Ελλάδα βιώνει τη μετάβαση από το κοινωνικό στο πολιτικό ως οργανωτικών αρχών, ως εγγυητών της συνοχής και λειτουργίας της. Με τον όρο «κοινωνικό» αναφέρομαι στον χώρο στον οποίο αναγνωρίζει ο ένας τον άλλο στη βάση ηθικών, θρησκευτικών και άλλων τέτοιων κοινοτήτων και όπου υποχρεώσεις και δικαιώματα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τους ουσιαστικούς δεσμούς μεταξύ των μερών. Το «πολιτικό» είναι το πεδίο στο οποίο συνευρίσκονται άνθρωποι άγνωστοι μεταξύ τους κι επιχειρούν να θέσουν ένα πλαίσιο για τη συνύπαρξή τους, που δεν θα είναι βασισμένο σε συγκυριακές και ασταθείς κοινότητες, αλλά σε μια πλατφόρμα η οποία θα μπορεί να γίνει οικουμενικά αποδεκτή. Αυτός λοιπόν ο αποχωρισμός του πολιτικού από το κοινωνικό γίνεται με τρόπο τόσο απότομο, που γεννά συγκρούσεις επί βασικών πολιτικών ζητημάτων, όπως και προβλήματα πολιτικής νομιμοποίησης. Το θεμελιώδες ερώτημα, λοιπόν, είναι τι νόημα έχει αυτή η διάσπαση και πώς μπορεί να καθορίσει την «επόμενη μέρα».

Στη σφενδόνη, πάλι στη σφενδόνη

 του Πολυμέρη Βόγλη

Μπρους Ούλριχ, «Επανάσταση»

Η Αριστερά στις εκλογές της 6ης Μαΐου σημείωσε μια πρωτόγνωρη επιτυχία, η οποία θα διευρυνθεί περαιτέρω στις σημερινές εκλογές. Το ποσοστό, ανεξαρτήτως του εάν ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι απόψε πρώτο ή δεύτερο κόμμα, συνιστά στην κυριολεξία ιστορική νίκη· η Αριστερά είχε να καταγράψει τόσο υψηλά ποσοστά για πάνω από μισό αιώνα. Ωστόσο, αυτή η επιτυχία δεν προκάλεσε στον κόσμο της Αριστεράς μόνο ευφορία, αλλά και περισυλλογή και αμηχανία. Προφανώς, η οξύτητα της κρίσης και οι κίνδυνοι που εμπερικλείει περιορίζουν δραστικά τα  περιθώρια αισιοδοξίας, αλλά η αμηχανία έχει κι άλλους λόγους.

Στο φαντασιακό της Αριστεράς υπάρχει μια συλλογιστική, η οποία υποστηρίζει ότι η άνοδος της πολιτικής επιρροής της Αριστεράς αντανακλά τη μαζικοποίηση ενός κινήματος κοινωνικής αλλαγής. Αυτή η συλλογιστική βασίζεται περισσότερο σε μια προσδοκία που πηγάζει από την εμπειρία της Αριστεράς στο παρελθόν, και λιγότερο στη σημερινή πραγματικότητα στην Ελλάδα.

Νέοι, εργασία και πολιτική στην Ευρώπη της κρίσης

και ο  ΣΥΡΙΖΑ ως πολιτικός επιταχυντής της κοινωνικής πρωτοβουλίας

 συνέντευξη του Μιχάλη Βακαλούλη στην Ελένη Τσερεζόλε

Ο Μιχάλης Βακαλούλης (vakaloulis.wordpress.com) διδάσκει θεωρία της συλλογικής δράσης, μεθοδολογία και πολιτική κοινωνιολογία της παγκοσμιοποίησης στο Πανεπιστήμιο Paris VIII. Σπούδασε οικονομία, πολιτικές επιστήμες και είναι διδάκτορας φιλοσοφίας. Πολλές μελέτες του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Το ερευνητικό του πεδίο αφορά τα σύγχρονα προβλήματα των κοινωνικών κινημάτων στη διάδρασή τους με τη θεσμική πολιτική, τη κριτική ανάλυση των σύγχρονων μορφών διαχείρισης των επιχειρήσεων μέσα στη κεφαλαιοκρατική κρίση, τις νέες μορφές πολιτικοποίησης. Η σχέση της νεολαίας με την εργασία και την πολιτική αποτελεί αντικείμενο μιας συγκριτικής κοινωνιολογικής μελέτης που διεξάγει το τελευταίο διάστημα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

 

Albert Gleizes, «Οι λουόμενοι», 1912

Πώς αντιλαμβάνονται οι νέοι εργαζόμενοι τη θέση και την ένταξή τους στο περιβάλλον της επιχείρησης;

Με βάση τα εμπειρικά δεδομένα μια τελευταίας εμπειρικής έρευνας στη Γαλλία, η μεγάλη πλειοψηφία της εργαζόμενης νεολαίας ταλαντεύεται ανάμεσα στην προσωρινή απασχόληση και τον επαγγελματικό νομαδισμό. Η είσοδος στην αγορά εργασίας είναι μια επίπονη και αβέβαιη διαδικασία, γεμάτη εμπόδια, που προϋποθέτει μια εντατική προσωπική κινητοποίηση δεξιοτήτων και δικτύων. Οι νέοι γνωρίζουν ότι για να «πετύχουν» χρειάζεται να μετατραπούν σε «επιχειρηματίες» της ίδιας τους της προαγωγής. Αυτή η ακατάπαυστη επιταγή επικοινωνίας και επαγγελματικής αυτοπροβολής είναι ένα ουσιαστικό χαρακτηριστικό της συλλογικής τους ταυτότητας. Στις σημερινές συνθήκες, η εξεύρεση μιας θέσης απασχόλησης δεν εμφανίζεται σαν θεμελιακό κοινωνικό δικαίωμα, αλλά σαν προσωποποιημένη επίδοση που επικυρώνει την ικανότητα να οργανώνεται η αποδοτική ένταξη στην οικονομική σφαίρα.

Τακτικές και φόβοι

του Δημοσθένη Δαγκλή

Πάμπλο Πικάσο, «Κορίτσι με μαύρα μαλλιά»

Το αίσθημα ανησυχίας, έως και πανικού, που διακατέχει τελευταία το κοινωνικό-οικονομικό-πολιτικό κατεστημένο είναι πρόδηλο. Η ογκούμενη λαϊκή αντίδραση στην επιβαλλόμενη κοινωνική αδικία, αντίδραση που εκφράζεται πολιτικο-κοινοβουλευτικά με τον ΣΥΡΙΖΑ, αποτελεί τον καθημερινό στόχο του συστήματος, με κύρια ομάδα κρούσης τους παντός είδους και μεγέθους μιντιακούς εκφραστές του. Με βασικό σκοπό την καλλιέργεια του φόβου, χρησιμοποιείται μια ευρεία μεθοδολογική γκάμα, της οποίας μπορούμε να διακρίνουμε κάποια βασικά στοιχεία.

Ένα στοιχείο αποτελεί η επιλεκτική αναφορά κάποιων ατυχών ή παρεξηγήσιμων μεμονωμένων δηλώσεων στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, με τη γνωστή μέθοδο της αποκοπής τους από το σύνολο. Αποτελεί συνήθη προπαγανδιστική τακτική, ευνοούμενη ιδιαίτερα από την έλλειψη συντονισμού του χώρου που βρίσκεται στο στόχαστρο.

Αρετή/αμαρτία και Χρυσή Αυγή

του Αλέξανδρου Κεσσόπουλου

Μιχαήλ Άγγελος, «Kαταραμένη ψυχή στην Κόλαση», λεπτομέρεια από την τοιχογραφία της Δευτέρας Παρουσίας στην Καπέλα Σιξτίνα, 1536-1541

Την τελευταία διετία, η Χρυσή Αυγή έχει αναπτύξει μια εντυπωσιακή πολιτική δυναμική, παρά το γεγονός, ή μάλλον και λόγω του γεγονότος, ότι προσφεύγει απροκάλυπτα στη χρήση βίας, εναντίον τόσο των πολιτικών της αντιπάλων όσο και των μεταναστών. Αφετηρία για να ερμηνεύσουμε την άνοδό της, μπορεί να αποτελέσει η ανίχνευση του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβάνονται τη δράση και τον λόγο της υποστηρικτές της, οι οποίοι προφανώς προσλαμβάνουν την πρακτική των ξυλοδαρμών ή των απειλών άσκησης φυσικής βίας ως ανεκτές ή ακόμη και αναγκαίες. Με δεδομένο όμως ότι η στρατηγική επιδίωξη της Χρυσής Αυγής, ο μετασχηματισμός της Ελληνικής Δημοκρατίας σε φασιστικό κράτος, εμπνέει αναμφισβήτητα μια πολύ μικρότερη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας από την εκλογική καταγραφή του 7%, πρέπει να εντοπίσουμε τα σημεία ακροδεξιάς ιδεολογίας, τα οποία, λόγω της συνάφειάς τους με πτυχές του κυρίαρχου λόγου, γίνονται αντιληπτά από αρκετούς πολίτες ως «λογικά».

Ειδικότερα, είναι χρήσιμο να εστιαστεί κανείς στην αντιπροσωπευτική δύναμη που διαθέτουν τα βασικά συνθήματα του χώρου αυτού, δηλαδή το «Έξω οι ξένοι» και το «Αλήτες, προδότες, πολιτικοί», προκειμένου να ερευνήσει πώς  συνδέονται με τον τρόπο που οι άνθρωποι διαπαιδαγωγούνται, από πολύ μικρή ηλικία, να οργανώνουν τη σκέψη τους και να αντιλαμβάνονται τον κόσμο.

Γράμμα σ’ αυτούς που δεν πρόκειται να το διαβάσουν

του Δημήτρη Αρβανιτάκη

Πάουλ Φλόρα, «Μισθοφόροι», 1962

Γράφω σε σας που χτες και σήμερα ηγηθήκατε των δύο κομμάτων που κυβέρνησαν αυτή τη χώρα από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Όταν άρχισα να καταλαβαίνω τον κόσμο, έπεφτε η Δικτατορία. Κι από τότε μεγάλωσαν κοντά δύο γενιές. Θα ήθελα να σας θυμίσω ποιοι είσαστε· να σας θυμίσω γιατί αυτή η κοινωνία θα πήγαινε στο γκρεμό, δίχως να έχει ανάγκη καμία κρίση· να σας θυμίσω γιατί τα αφεντικά του κόσμου διάλεξαν ετούτη τη χώρα για να ξεκινήσουν την κινεζοποίηση της Ευρώπης.·

Αυταπάτες δεν έχω: ξέρω ότι δεν έχετε ούτε τον τρόπο ούτε τη διάθεση να διαβάσετε αυτά που σας γράφει ένας «ανώνυμος». Αλλά, για μας τους ανώνυμους, για μας που νιώσαμε την ασφυξία, τη ντροπή και τον εξευτελισμό κάτω από την πελατειακή εξουσία σας, ο λόγος είναι απελευθέρωση, ο λόγος είναι η ίδια η ελευθερία.