Καλύτερα δεύτερος;

του Στρατή Μπουρνάζου

Παιδιά που φεύγουν για διακοπές, Παρίσι, Ιούλιος 1936 (λεπτομέρεια). Πρακτορείο Keystone

Άκουγα, πριν από μέρες, σε μια ωραία εκδήλωση του «Κοινωνία-Δημοκρατία» για τη φτώχεια, τον Σάββα Ρομπόλη να εξηγεί με στοιχεία την απελπιστική κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων, καταλήγοντας στο ότι το ΙΚΑ χρεοκοπεί τον Σεπτέμβρη. H σκέψη ξεπήδησε σχεδόν αντανακλαστικά στο μυαλό μου: Μήπως τελικά είναι καλύτερα να έρθει δεύτερος ο ΣΥΡΙΖΑ;

Λίγο πολύ, φαντάζομαι, το έχουμε σκεφτεί όλοι μας. Όχι από ηττοπάθεια, αποφυγή των δύσκολων, φόβο μπροστά στο άγνωστο, αντιεξουσιασμό ή για τη βολή μας. Αλλά με τον εξής απλό συλλογισμό: αφού κάθε μέρα σκάει κι από μια καινούργια βόμβα (τα φάρμακα που πληρώνουν απ’ την τσέπη τους οι ασφαλισμένοι, το χαρτί που δεν υπάρχει για να τυπωθούν τα σχολικά βιβλία, τα μαγαζιά που κλείνουν καθημερινά, οι ακάλυπτες επιταγές που αποτελούν πλέον τον κανόνα), και τέτοιες βόμβες θα σκάνε συνεχώς και μετά τις 17 του Ιούνη, δεν είναι κρίμα κι άδικο να κληθεί ο ΣΥΡΙΖΑ να διαχειριστεί το χάος, για το οποίο μάλιστα δεν ευθύνεται; Ας τα λουστεί όλα αυτά η ΝΔ (ή το ΝουδουΠασόκ), συνεχίζει ο ίδιος συλλογισμός, να απαξιωθεί εντελώς, κι αφού φτάσουμε, αργά ή γρήγορα, στο «κατώτερο σκαλί στου κακού τη σκάλα», τότε, μετά την καταστροφή, θα έρθει ένας πανίσχυρος ΣΥΡΙΖΑ, πιο ετοιμασμένος και δικαιωμένος, να σαρώσει τα πάντα.

Ο συλλογισμός δεν είναι αβάσιμος, προσκρούει όμως σε μερικά σοβαρά εμπόδια:

Πρώτον, παραγνωρίζει τη σημασία της συγκυρίας· τώρα είναι η στιγμή: την ατομική και συλλογική ελπίδα, την προσδοκία, τον αναβρασμό του κόσμου δεν μπορείς να τα βάλεις στον πάγο, και να τα ανασύρεις, ως φρεσκοκατεψυγμένα είδη, σε μερικούς μήνες, όταν θα είναι «κατάλληλες οι συνθήκες». Δεν λέω ότι θα έχουν κατ’ ανάγκην σκορπίσει· μπορεί και να έχουν γιγαντωθεί. Λέω όμως ότι τα σημερινά δεδομένα δεν μπορείς να τα θεωρείς ως δεδομένα και έπειτα από κάποια –άγνωστο πόσα– τέρμινα.

Δεύτερον, η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ ασφαλώς δεν θα λύσει αυτομάτως τα προβλήματα. Ας μην υποτιμάμε όμως την αλλαγή του κλίματος, το τι μπορεί να σηματοδοτήσουν, για έναν ολόκληρο λαό, μερικά στοιχειώδη που έχουν ξεχαστεί εδώ και χρόνια: η αξιοπρέπεια, η δικαιοσύνη, η διαφάνεια, η δημοκρατία, η λογοδοσία, η αλληλεγγύη και η κοινωνική φροντίδα για όσους έχουν ανάγκη, αν εφαρμοστούν· πώς όλα αυτά, μέσα στις πολύ σκληρές συνθήκες, μπορούν να σημάνουν ότι πνέει ένας άνεμος αλλαγής και προοπτικής, για την κοινωνία μας και για την Ευρώπη.

Τρίτον, ας σκεφτούμε τι σημαίνει η πρωτιά της ΝΔ και μια συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Οι προσχωρήσαντες στη ΝΔ Βορίδης-Άδωνης κ.τ.ό., ο συνδυασμός Μπακογιάννη-Σαμαρά-Λοβέρδου, υπό τη βαριά σκιά Χριστοφοράκου, η διαπόμπευση των οροθετικών, οι «εναγκαλισμοί» Ψωμιάδη με τη Χρυσή Αυγή, οι υποσχέσεις Σαμαρά για εκδίωξη των μεταναστών, η αλαζονεία Βενιζέλου,η παραμονή στην εξουσία ενός θιάσου που τον ενώνει η εξουσία και ο φόβος της τιμωρίας, συνθέτουν ένα ζοφερό σύμπλεγμα. Βέβαια, το πιθανότερο είναι ότι το σύμπλεγμα θα καταρρεύσει γρήγορα, μέσα στη γενική κατακραυγή. Και πάλι, όμως, ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω με το πάτημα ενός κουμπιού: η βλάβη μπορεί να αποδειχθεί ανήκεστος. Ας σκεφτούμε όχι μόνο την εκποίηση του εθνικού πλούτου και τους ανθρώπους που μένουν στο δρόμο, αλλά και την καλλιέργεια του φόβου, του μίσους, του ρατσισμού και του αγριανθρωπισμού. Όλα αυτά, όταν ριζώσουν, δεν αναστρέφονται εύκολα. Άλλωστε, το «αποθανέτω η ψυχή μου μετά των αλλοφύλων», η επένδυση στο κάρβουνο δεν ταιριάζει στη λογική της Αριστεράς.

Τέταρτον, ίσως για τον ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα να μην είναι ωφέλιμο να αναλάβει την κυβέρνηση στη χειρότερη στιγμή· είναι ωφέλιμο όμως για τον τόπο, για μεγάλα στρώματα των εργαζόμενων, τους φτωχούς, τους άνεργους, τους νέους. Ακόμα και αν η καταστροφή είναι αναπόφευκτη, είναι προτιμότερο, καθώς αυτή επέρχεται, τα ηνία να τα κρατά μια αριστερή κυβέρνηση, και όχι μια πασοκοακροδεξιά, βουτηγμένη στη διαπλοκή. Για το καλό, ξαναλέω όχι του ΣΥΡΙΖΑ, που θα καταβάλει πιθανότατα βαρύ τίμημα, αλλά για το καλό όλων μας. Ειδικά αν τα πράγματα είναι δραματικά, πολλοί, εντός και εκτός Αριστεράς, μάλλον θα νιώθουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη λ.χ., με τον Δραγασάκη υπουργό Οικονομίας και τον Δρίτσα Άμυνας, παρά με κάποιον όπως ο Σαχινίδης, ο Παπακωνσταντίνου, ο Αβραμόπουλος, ο Βορίδης ή ο Μεϊμαράκης. Είναι θέμα προσώπων, ήθους, αξιοσύνης αλλά και πολιτικής. Όπως έγραφε σε ένα παλιό του άρθρο ο οικονομολόγος Γιώργος Σταμάτης, η πολιτική αντιμετώπισης της κρίσης είναι σαν την ομπρέλα: δεν σταματάει τη βροχή, αλλά προστατεύει όποιον βρίσκεται από κάτω. Το θέμα, λοιπόν, είναι για ποιους ανοίγει, κάθε φορά, η κυβέρνηση τις ομπρέλες που διαθέτει.

***

Τέλος, ακόμα κι αν, παρά ταύτα, εξακολουθεί κανείς να θεωρεί προτιμότερο να μην κυβερνήσει τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά λίγο αργότερα, είναι σίγουρο ότι δεν μπορεί να κάνει και πολλά γι’ αυτό. Δεν μπορεί, υποθέτω, να ψηφίσει Σαμαρά (όπως θρυλείται ότι έκαναν κάποιοι παλιοί μουλούδες: ψήφιζαν Δεξιά για να ενταθούν τα αδιέξοδα του καπιταλισμού, η καταπίεση, άρα και η ταξική πάλη). Εμπρός λοιπόν, όλοι και όλες, στον αγώνα, ούτε ψήφος χαμένη!