Συρία: ενάντια στον Άσαντ, ενάντια στη νατοϊκή επέμβαση

του Ταρίκ Αλί

μετάφραση: Καλλίμαχος Χρυσορρόης

Αφίσα του freestyle (Μichael Thompson) από το flick

Από την πρώτη κιόλας στιγμή, υποστήριξα ανοιχτά και δημόσια τη λαϊκή εξέγερση εναντίον της οικογενειακής κλίκας που, υπό το ένδυμα του μπααθισμού, κυβερνά τη Συρία. Αντιτίθεμαι σε αυτό το καθεστώς από τότε που το στρατιωτικό πραξικόπημα του πατρός Άσαντ ανέτρεψε το πολύ πιο φωτισμένο προηγούμενο καθεστώς: τους ηγέτες και τους αγωνιστές του τελευταίου τους είχα συναντήσει μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών, ενώ στις τάξεις του έβρισκες μερικούς από τους διαπρεπέστερους διανοούμενους του αραβικού κόσμου.

Για να είμαι ειλικρινής, δεν είχα φανταστεί ότι η Συρία θα εκρήγνυτο, όπως η Αίγυπτος, αλλά αισθάνθηκα μεγάλη χαρά όταν συνέβη αυτό.  Είχα την ελπίδα ότι το εύρος της εξέγερσης και η ολοφάνερη αποδοχή της από τον λαό θα ανάγκαζε το καθεστώς να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις και σε μια συμφωνία για την εκλογή ενός αντιπροσωπευτικού σώματος που θα ψήφιζε ένα νέο Σύνταγμα. Σύμφωνα με αρκετές ενδείξεις,  λίγοι μόνο στους κόλπους του καθεστώτος πριμοδοτούσαν μια τέτοια εξέλιξη. Πολύ λίγοι. Εις μάτην. Η βλακεία και η βαρβαρότητα, τα δύο κύρια χαρακτηριστικά του καθεστώτος, δεν  μπορούσαν να παραμεριστούν. Είχαν θεσμοποιηθεί, και ο Μπασάρ Άσαντ ήταν πεπεισμένος ότι οποιεσδήποτε παραχωρήσεις θα ήταν μοιραίες.

Από ποιους απειλείται η Θράκη;

Σα να μην πέρασε μια μέρα από τη δεκαετία του 1950…

του Χρήστου Ηλιάδη

Μουσουλμάνοι στην Κομοτηνή, τέλη της δεκαετίας του 1929. Φωτογραφία του Maynard Owen Williams («The National Geographic», Δεκέμβριος 1930)

Στο εξώφυλλο των Επίκαιρων της δεύτερης βδομάδας του Σεπτέμβρη διαβάζουμε τον τίτλο «Ενώ η Αθήνα κοιμάται, Γερμανοί και Τούρκοι στήνουν παράλληλο κράτος στην Θράκη». Στο αντίστοιχο άρθρο, που υπογράφει ο (και νεοπροσληφθείς στην ΕΡΤ) Μ. Κοττάκης, διαβάζουμε: «Όλα “φωνάζουν” ότι οι Τούρκοι έχουν θέσει σε εφαρμογή ένα σχέδιο εικοσαετίας για να ανοίξουν κάποια στιγμή το ζήτημα της τοπικής αυτονομίας».[1]

Ομολογώ ότι η αναφορά στην Γερμανία έχει κάποια πρωτοτυπία, σε επιχειρήματα τα οποία, κατά άλλα, αναπαράγονται αυτούσια και απαράλλαχτα για δεκαετίες τώρα, σχετικά με τον φόβο να «χαθεί» η Θράκη από την «δράση της Τουρκίας» και των «Τούρκων εθνικιστών».

Δεν ξέρω αν η Τουρκία προσπαθεί να κάνει κάτι, κάτω από το τραπέζι, στηΘράκη και τι μπορεί να είναι αυτό, και είμαι επίσης καχύποπτος σε κάθε εξουσιαστική σχέση «μητέρας πατρίδας» που υποτίθεται ότι «προστατεύει» τους «ομογενείς» της με «πατρικό» και «άδολο» ενδιαφέρον. Δεν μπορώ όμως να παίρνω στα σοβαρά τίτλους, επικεφαλίδες, ρεπορτάζ και επιχειρήματα για το «τι αλήθεια συμβαίνει στην Θράκη», τα οποία αναπαράγονται στον κυρίαρχο δημόσιο λόγο σχεδόν αυτούσια για πάνω από πενήντα χρόνια.

Από την εκδήλωση για τον νεοφασισμό της Τετάρτης

Aπό την εκδήλωση «Αντιμέτωποι με τον νεοφασισμό σήμερα. Μια συζήτηση για την άνοδο της Χρυσής Αυγής και την έξαρση της φασιστικής βίας», που οργάνωσαν το περιοδικό Unfollow και τα «Ενθέματα» της Αυγής την Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου, στον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων.

Φωτογραφίες του Άγγελου Καλοδούκα

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.

Κίνδυνος Θάνατος

του Στρατή  Μπουρνάζου

Aντιφασιστική αφίσα του Ισπανικού Εμφυλίου.

Πιστεύαμε, παλιότερα, ότι η δράση της Χρυσής Αυγής έπληττε κυρίως τους μετανάστες. Μετά, και άλλες ομάδες: ρομά, ομοφυλόφιλους, «αντιφρονούντες». Έπειτα, τη δημοκρατία, την κοινωνία, τον πολιτισμό μας. Σήμερα, απειλεί την ίδια τη ζωή. Δεν είναι σχήμα λόγου, επιβεβαιώνεται καθημερινά, από τις εφόδους και τα μαχαιρώματα μέχρι το τραγικό περιστατικό της Σπάρτης (τραγικό, όχι μόνο λόγω του νεκρού, αλλά και επειδή, αν δεν υπήρχε αυτός ο νεκρός, ίσως να είχαμε περισσότερους). Κίνδυνος Θάνατος, λοιπόν.Όμως, αν από τη μια συμφωνούμε εύκολα ότι χρειάζεται άμεση δράση εναντίον του ακροδεξιού αφηνιασμού, από την άλλη δυσκολευόμαστε να πούμε ποια πρέπει να είναι αυτή. Ασφαλώς, τη δυσκολία αυτή δεν μπορούμε να την προσγράψουμε στα δυνατά μας χαρτιά, ωστόσο, μερικές φορές, η αναγνώρισή της μπορεί να είναι πιο δημιουργική από τις έτοιμες ρετσέτες. Σ’ αυτό αποσκοπούν και οι σκέψεις που ακολουθούν.

Σημείο πρώτο. Ξενοφοβία, ομοφοβία, σεξισμός, εθνικισμός και ρατσισμός υπήρχαν ασφαλώς, ισχυροί και διάχυτοι, στην ελληνική κοινωνία τα προηγούμενα χρόνια. Είναι λάθος να το παραβλέπουμε, καθώς η Χρυσή Αυγή αρδεύεται από τη δεξαμενή αυτή, αλλά είναι ακόμα μεγαλύτερο λάθος να θεωρήσουμε ότι δεν υπάρχει ουσιώδης διαφορά. Το έχω διαβάσει αρκετές φορές: η ελληνική κοινωνία πάντα είχε πολλή «μαυρίλα», απλώς τώρα που άλλαξαν διάφορα (κατέρρευσε λ.χ. το πελατειακό σύστημα) πήρε τη σκυτάλη η Χρυσή Αυγή.

Το λάθος έγκειται, πρωτίστως, στο ότι δεν υπάρχει ένα αδιατάρακτο ιστορικό και ιδεολογικό συνεχές. Κάποιες κρίσιμες στιγμές, ορισμένα ρεύματα γίνονται ηγεμονικά — και μετά δεν ξεμπερδεύεις εύκολα μαζί τους: κατεξοχήν παράδειγμα, οι αριστερές ιδέες στα χρόνια της Αντίστασης. Έτσι, οι ρατσιστικές ιδέες προσλαμβάνουν εντελώς άλλη δυναμική όταν παύουν να είναι διάχυτες και αποκτούν συγκεκριμένο πολιτικό, ιδεολογικό, πρακτικό οργανωτή: μια συμμορία με κοινοβουλευτική εκπροσώπηση και απήχηση. Με λίγα λόγια, το 7% που ψήφισε (και το 10 ή 12% που λέει ότι θα ψηφίσει) Χρυσή Αυγή δεν είναι (όλοι) φασίστες, μπορεί όμως κάλλιστα να γίνουν. Αυτό, άλλωστε, είναι το στοίχημα, και για τη Χρυσή Αυγή και για εμάς: όχι μόνο αν οι τετρακόσιες χιλιάδες ψηφοφόροι γίνουν πεντακόσιες και εννιακόσιες χιλιάδες, αλλά και αν αυτές οι χιλιάδες γίνουν ακροδεξιοί, Χρυσαυγίτες, φασίστες (και δεν το εννοώ οργανωτικά). Η Χρυσή Αυγή θα επιδιώξει, με κάθε τρόπο, να αποκτήσει δεσμούς μ’ αυτό τον κόσμο, κι εμείς πρέπει, επίσης με κάθε τρόπο, να τους διαρρήξουμε.

Εργασία, κοινωνική προστασία και δημοκρατική αρχή

του Μανόλη Αγγελίδη

Roger de la Frasnaye, «Η κατάκτηση του αέρα», 1913

Πριν ακόμη εκδηλωθεί η κρίση στη σημερινή της μορφή, είχαν προβληθεί διάφοροι τόποι που συνέδεαν τα συστήματα κοινωνικής προστασίας και τις κοινωνικές πολιτικές με αυταρχικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα, χωρίς βεβαίως να διευκρινίζονται αυτά τα καθεστώτα. Έτσι, κάθε αναδιανεμητική πολιτική εθεωρείτο εξ ορισμού συνδεδεμένη με μορφές αναγκασμού. Αυτές οι πολιτικές θα έπρεπε να ανασταλούν για να παραχωρήσουν τη θέση τους σε πολιτικές που ευνοούν τον ανταγωνισμό, ο οποίος περίπου αυτομάτως θα επέλυνε και τα ζητήματα της κοινωνικής προστασίας. Tαυτοχρόνως, στο εσωτερικό αυτών των τόπων διαπιστώνει κανείς την απώθηση των ζητημάτων σύνδεσης της κοινωνικής πολιτικής με τη δημοκρατική αρχή. Η δογματική προσήλωση σε αυτές τις αντιλήψεις και οι απόπειρες πραγματοποίησής τους σε πολιτικές οδήγησαν σε όσα βιώνουμε σήμερα: από τη μια μεριά, στην πλήρη αποσύνθεση των δικτύων κοινωνικής προστασίας και, από την άλλη μεριά, στην άσκηση πολιτικών δημευτικής φορολογίας των πολιτών.

Μια ορισμένη θεωρητική παράδοση της κοινωνικής πολιτικής έχει αναπτύξει μια αμιγώς εργαλειακή μεθοδολογία, η οποία αναπτύσσεται βάσει της σχέσης κόστους/οφέλους ως προς τα μέτρα κοινωνικής προστασίας που είναι δυνατόν να υιοθετηθούν έναντι των ασθενέστερων τάξεων. Αυτή η μεθοδολογία επιτρέπει και δικαιολογεί την προϊούσα συρρίκνωση των δικτύων προστασίας της κοινωνικής εργασίας, με πρώτα θύματα τις δαπάνες για τη δημόσια υγεία, παιδεία κλπ. Ωστόσο, ένα άλλο θύμα αυτών των αντιλήψεων είναι η δημοκρατική αρχή κατά την εφαρμογή της, καθώς η συρρίκνωση των κοινωνικών πολιτικών συρρικνώνει ταυτοχρόνως και την αρχή της ισότητας, η οποία αποτελεί το υπόστρωμά τους.

Ο φόβος της λατινοαμερικανοποίησης

της Μαρίας Δαμηλάκου

«Ο Χουανίτο με τα ψάρια». Έργο του αργεντίνου ζωγράφου Αντόνιο Μπάρντι, 1961

Τις τελευταίες μέρες, ο «μπαμπούλας» της λατινοαμερικανοποίησης της Ελλάδας έκανε πάλι την εμφάνισή του. Η σκόπιμη παρερμηνεία των δηλώσεων του Αλέξη Τσίπρα σχετικά με την Αργεντινή γέμισε τα πρωτοσέλιδα πολλών εφημερίδων με κακόγουστες στερεοτυπικές μεταφορές παρμένες από τον κόσμο του τάνγκο. Δεν είναι, βέβαια, η πρώτη φορά τους τελευταίους μήνες που οι «υπεύθυνες» πολιτικές δυνάμεις προβάλλουν τη Λατινική Αμερική ως το απευκταίο, ως το αντιπρότυπο για κάθε «σοβαρή» χώρα που θέλει να παραμείνει με αξιώσεις στην «αγκαλιά» της ευρωπαϊκής «οικογένειας».

Αναρωτιέμαι από πού πηγάζουν αυτοί οι φόβοι που ακόμα και η απλή σύγκριση της χώρας μας με τη Λατινική Αμερική ξυπνά σε τμήματα της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας. Σίγουρα υπάρχουν πολλές πτυχές των λατινοαμερικανικών χωρών που θα έπρεπε να φοβίζουν μια κοινωνία σε βαθειά κρίση όπως είναι η δική μας σήμερα. Δεν αναφέρομαι μόνο στις τρομερές σκηνές από τις λεηλασίες στα σούπερ μάρκετ που είδαμε στην Αργεντινή του 2001. Ούτε στις αρνητικές συνέπειες της χρεωκοπίας. Υπάρχουν άλλα προβλήματα, πιο μόνιμα. Η φτώχεια, οι παραγκουπόλεις, ο αναλφαβητισμός, η βία, η περιθωριοποίηση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού, οι μεγάλες κοινωνικές ανισότητες εξακολουθούν να είναι μέρος της σκληρής πραγματικότητας σε όλες τις χώρες της Λατινικής Αμερικής ανεξάρτητα από το μέγεθος και τον πλούτο τους. Δεν φαίνεται να είναι αυτό, ωστόσο, που τρομάζει τις «σοβαρές» πολιτικές φωνές της χώρας μας. Γιατί, αν ήταν αυτό, δεν θα ακολουθούσαν τις καταστροφικές οικονομικές πολιτικές των τελευταίων ετών, που έχουν ήδη προσδώσει στην κοινωνία μας πολλά από τα παραπάνω χαρακτηριστικά των λατινοαμερικανικών κοινωνιών.

Η μονοφωνία του «αντιιμπεριαλισμού»

του Νικόλα Σεβαστάκη

Papa Adama, «Ο ιμπεριαλισμός στην Αφρική»

Το άρθρο που έγραψα με αφορμή τις αντιδράσεις που προκάλεσε η συνάντηση Τσίπρα-Πέρες έδωσε λαβή σε ενστάσεις και απορίες. Ο φίλος Θόδωρος Παρασκευόπουλος στα «Ενθέματα»της περασμένης Κυριακής υποστήριξε ότι υποπίπτω σε μια λάθος «μέθοδο κριτικής», πράγμα το οποίο με οδήγησε στη «συλλήβδην καταδίκη» της στάσης των αριστερών απέναντι στην πάγια πολιτική του ισραηλινού κράτους. Στο σχολιασμό του διαδικτύου γράφτηκε ότι εξισώνω θύτες και θύματα ή ότι κλίνω, ανομολόγητα, προς τη λογική του «ανθρωπιστικού» ιμπεριαλισμού, μιας και αναφέρομαι στην απεχθή ιρανική ηγεσία για να μιλήσω για το πρόβλημα το οποίο και με απασχολεί στη συγκεκριμένη περίπτωση. Ποιο είναι όμως αυτό το πρόβλημα; Γιατί θεώρησα σκόπιμο να περάσω σε ένα ζήτημα βάθους (ιδεολογικού και πολιτισμικού) με αφορμή ένα γεγονός της επικαιρότητας και κυρίως το θόρυβο που προκάλεσε;

Ας αποσαφηνίσω λοιπόν τη βασική μου πρόθεση. Περιττό να πω ότι η παρέμβασή μου δεν εμπίπτει σε μια ατζέντα εξωτερικής πολιτικής ή στο θέμα της διεθνούς πολιτικής ενός αριστερού κόμματος.

Το κοινωνικό πορτραίτο της Ελλάδας αλλάζει δραματικά

Με την ευκαιρία του «Κοινωνικού πορτρέτου της Ελλάδας, 2012» του ΕΚΚΕ

Οι ριζικές αλλαγές στην αγορά εργασίας και στη σύνθεση της φτώχειας, η άνοδος της ανεργίας  δημιουργούν επιτακτικά την ανάγκη για να δημιουργηθεί ένα επαρκές δίχτυ κοινωνικής προστασίας και να θεσμοθετηθεί ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα

συνέντευξη του Διονύση Μπαλούρδου

Διονύσης Μπαλούρδος

Πριν λίγες μέρες,  δόθηκε στη δημοσιότητα «Το κοινωνικό πορτραίτο της Ελλάδας 2012», έκδοση του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ). Σε αυτό αποτυπώνονται τα δεδομένα για την αγορά εργασίας, την ανεργία, τη μετανάστευση, τη φτώχεια και τις κοινωνικές τους επιπτώσεις. Ο παρών τόμος καλύπτει το  κρίσιμο διάστημα των τελευταίων δυόμισι χρόνων: από τη στιγμή του πρώτου Μνημονίου μέχρι και σήμερα. Οι ερευνητές και οι ερευνήτριες δείχνουν ότι στο διάστημα αυτό τα «δεδομένα αλλάζουν με ραγδαίους ρυθμούς»  και οι συνθήκες επιδεινώνονται σοβαρά για την  ελληνική κοινωνία: τριπλασιασμός των ανέργων,  απώλεια εισοδήματος των εργαζομένων κατά 13 δισ., ένα από τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής φτώχειας στην Ευρώπη,  η ανάδυση μιας νέας κοινωνικής ομάδας, των «νέων φτωχών» είναι μερικές από τις ανησυχητικές τάσεις που καταγράφουν. Για όλα αυτά, μιλήσαμε με τον οικονομολόγο και δημογράφο Διονύση Μπαλούρδο, διευθυντή ερευνών στο ΕΚΚΕ.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Γιώργος Βακαλό, «Ταυρομάχος»

* Το «κοινωνικό πορτρέτο της Ελλάδας» είναι μια έκδοση του ΕΚΚΕ που εγκαινιάστηκε το 2001. Στη συνέχεια,  επαναλήφθηκε το 2003-2004, το 2006, το 2010 και το 2012. Δώστε μας μια γενική εικόνα γι’ αυτήν: στόχοι, μεθοδολογία, προσέγγιση.

Το «Κοινωνικό πορτραίτο της Ελλάδας»  είναι  ένας συλλογικός τόμος που περιλαμβάνει άρθρα από την ερευνητική δραστηριότητα και τις επιστημονικές ενασχολήσεις των μελών του Ινστιτούτου Κοινωνικής Πολιτικής (το οποίο δεν υπάρχει  από τον Φεβρουάριο του 2012, λόγω της συγχώνευσης των Ινστιτούτων του ΕΚΚΕ σε ένα Ινστιτούτο). Ξεκίνησε το 2001, όταν Διευθυντής του Ινστιτούτου ήταν ο καθηγητής Γιάννης Σακέλλης.

Βασική επιδίωξη του τόμου είναι η αποτύπωση της εκάστοτε κοινωνικής κατάστασης στη χώρα μας, με βάση τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, και η επεξεργασία ειδικών θεμάτων αιχμής της επικαιρότητας έτσι ώστε να αποτελέσει, κατά κάποιον τρόπο, μια ακτινογραφία της ελληνικής κοινωνίας σε σχέση με την οικογένεια, την αγορά, εργασίας, το μεταναστευτικό, τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό  και διάφορους άλλους τομείς της ελληνικής κοινωνίας.

* Μπορείτε να μας συνοψίσετε σε λίγες φράσεις, τα συμπεράσματα του «Πορτραίτου» του 2012; Ποιες είναι βασικές διαφορές που αναδεικνύονται σε σχέση με το παρελθόν;

Οι βασικές διαφορές αφορούν την περίοδο πριν και μετά την ύφεση. Το «Πορτραίτο του 2010» ήταν ήδη ολοκληρωμένο όταν ξέσπασε η κρίση. Στο «Πορτραίτο του 2012», φιλοξενούμε πέντε συνεντεύξεις πανεπιστημιακών οι οποίοι δίνουν τη δική τους άποψη για την κρίση στη χώρα μας.

Μπορούμε να (αντι)στρέψουμε το μεταναστευτικό εναντίον της Χρυσής Αυγής

της Τασίας Χριστοδουλοπούλου

Κυριάκος Κατζουράκης, «Φυλακή 1», 2010. Λάδι σε πανί.

Η «αντιμνημονιακή» ρητορική της Χρυσής Αυγής, συνδυασμένη με τη φοβική επιθετικότητα συλλήβδην απέναντι στους ξένους, μαζί με την κατασκευασμένη αμεσότητα της καταγγελίας του πολιτικού συστήματος, βρίσκει  ευήκοα ώτα, σε τμήμα της κοινωνίας και του εκλογικού σώματος. Προνόμιο που έχασε ο ΛΑΟΣ και έμεινε εκτός Βουλής, μετά την είσοδο του στην κυβέρνηση Παπαδήμου, αφήνοντας ένα κενό χώρο, που ήλθε και κάλυψε η Χρυσή Αυγή.

Ο ΛΑΟΣ το 2009 προ Μνημονίου και προτού η κρίση δείξει τα δόντια της, με τον ίδιο πολιτικό λόγο, απέσπασε το 5,63% του εκλογικού σώματος. Ας μην το ξεχνάμε, το ακροδεξιό πατριωτικό τόξο έχει την εκλογική πελατεία του στη χώρα.

Η Χρυσή Αυγή, εκτός από αντιμνημονιακή, πλασάρεται ως αντισυστημική δύναμη. Με αυτά τα όπλα, διεκδικεί να ηγεμονεύει στο πεζοδρόμιο, με την έμπρακτη προπαγάνδα της, το βίαιο ακτιβισμό της, ενώ δεν χάνει ευκαιρία να κατηγορεί το κοινοβούλιο, ως ανιαρό, καταθλιπτικό και σάπιο.

Η βιοπολιτική της αυταρχικής δημοκρατίας και η διακυβέρνηση του επικίνδυνου σώματος

της Αθηνάς Αθανασίου

Φράνσις Μπέικον, «Δεύτερη εκδοχή του “Πίνακα 1946”», 1971

Ζούμε σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης. Η εξαίρεση έχει γίνει κανόνας και πρότυπο άσκησης της εξουσίας. Όπως έλεγε ο Καρλ Σμιτ, κυρίαρχος είναι «όποιος μπορεί να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης». Μέσω της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, η εξουσία εδραιώνει την κατίσχυσή της πάνω στην πολιτικά απογυμνωμένη ζωή, παρουσιάζοντας μάλιστα αυτή την αναστολή όχι ως απόκλιση από το δίκαιο αλλά ως την πλέον συνεπή και ενδεδειγμένη εφαρμογή του.

Με άλλα λόγια, αυτό που διαδραματίζεται στην κατάσταση εξαίρεσης είναι η συγκρότηση και η διαρκής παραγωγή ενός ορίου που αφορά το ποιες ζωές λογίζονται ως αξιοβίωτες και ποιες εγκαταλείπονται και μετατρέπονται σε επισφαλείς, και μάλιστα χωρίς λογοδοσία, αφού στη ζώνη της κατάστασης εξαίρεσης όλα επιτρέπονται εν ονόματι, ακριβώς, μιας αδήριτης και επιτακτικής έκτακτης ανάγκης. Επομένως η κατάσταση εξαίρεσης συνδέεται θεμελιακά με την κανονιστική διαχείριση της ζωής μέσω της παραγωγής σωμάτων που μετράνε ή απλώς μετριούνται. Το σώμα (ως ξένο ή οικείο, πάσχον ή υγιές, λειτουργικό ή δυσλειτουργικό) είναι το κατεξοχήν πεδίο εγκαθίδρυσης των όρων απονομής της ανθρώπινης και της πολιτικής ιδιότητας. Με αυτή την έννοια, η κατάσταση εξαίρεσης είναι μια βιοπολιτική συνθήκη.

Αποτυπώματα της νεοφιλελεύθερης «νέας εθνικοφροσύνης»

 Στην τρέχουσα ελληνική συγκυρία, τα στρατόπεδα κράτησης μεταναστών και η διαπόμπευση των οροθετικών εκδιδόμενων γυναικών δεν συνιστούν απλώς έναν προεκλογικό ελιγμό των αστικών κομμάτων «εθνικής σωτηρίας», αλλά αποτελούν θεμελιώδεις όψεις της εθνο-νεοφιλελεύθερης πολιτικής ηγεμονίας που συνδέεται οργανικά με την καλλιέργεια μιας μικρο-φασιστικής ομοθυμίας. Στην «ακροδεξιά του μεσαίου χώρου» (κατά την έκφραση του Δημοσθένη Παπαδάτου- Αναγνωστόπουλου) συμπυκνώνεται η λογική που συντηρεί το καθεστώς έκτακτης ανάγκης και τη βιοπολιτική της αυταρχικής δημοκρατίας.

«Αγανακτισμένοι» και Χρυσή Αυγή

του Αντώνη Λιάκου

Πλατεία Συντάγματος 2011. Από την ιστοσελίδα http://www.opinionpost.gr

Υπάρχει μια ιδεολογική εκστρατεία  για να σβήσουν  τα όρια ανάμεσα στην Αριστερά και στην Ακροδεξιά, ανάμεσα στις ρατσιστικές επιθέσεις και τις λαϊκές κινητοποιήσεις και διαμαρτυρίες. Μια από τις ιδέες, που κινδυνεύει να παγιωθεί, είναι η συμμετοχή της Χρυσής Αυγής στο κίνημα των «Αγανακτισμένων», και η ανάδειξή της μέσα από αυτό, το καλοκαίρι του 2011 στην Πλατεία Συντάγματος.

Επισκέφθηκα πολλές φορές την Πλατεία, παρακολουθώντας και την Πάνω Πλατεία με τις ελληνικές σημαίες και τις κρεμάλες, και την Κάτω με τις γενικές συνελεύσεις. Είναι φυσικό ότι σε παρόμοια κινήματα συμμετέχουν άνθρωποι με πολύ διαφορετικές ιδέες.  Αλλά τις ημέρες αυτές  οι Χρυσαυγίτες δεν ήταν στο Σύνταγμα: κυνηγούσαν και κακοποιούσαν μετανάστες στην Πατησίων και στην Αχαρνών.  Μια φορά προσέγγισαν οργανωμένα την πλατεία, και αποκρούστηκαν. Υπήρχαν φυσικά πολλοί εθνικιστές  στην Πάνω Πλατεία. Αλλά όχι οργανωμένη παρουσία της Χρυσής Αυγής.

Την  ιδέα ότι η Χρυσή Αυγή συμμετείχε στους «Αγανακτισμένους «την πρωτοδιάβασα σε άρθρο πολιτικού επιστήμονα του ιστορικού αναθεωρητικού ρεύματος σε κυριακάτικη εφημερίδα: «Οι εθνικοσοσιαλιστές […] στην “άνω πλατεία”, έγιναν ένα με το πλήθος […] «Η Χρυσή Αυγή γεννήθηκε στον Άγιο Παντελεήμονα, αλλά μεγάλωσε και νομιμοποιήθηκε πολιτικά στην πλατεία Συντάγματος», έγραφε ο Νίκος Μαραντζίδης (Η Καθημερινή, 20.5.2012).

Τοπική ιστορία: αυτή η άγνωστη

Με αφορμή το συμπόσιο «Η Άγνωστη Άνδρος»

της Μυρτώς Βέικου

Χαρακτικό του Γιάννη Κυριακίδη, από σειρά με θέμα την Άνδρο, εμπνευσμένη από φωτογραφίες του Ανδρέα Εμπειρίκου

Κυκλάδες, τελευταία εβδομάδα του καλοκαιριού. Στο απομονωμένο βορειοδυτικό άκρο της Άνδρου, στον όρμο Ζόργκος, πραγματοποιήθηκε, μέσα σε ασφυκτική ζέστη αλλά με φόντο έναν καταπράσινο λόφο, μια επιστημονική συνάντηση με θέμα την πρόκληση και την πρόσκληση της τοπικής ιστορίας. Η απρόσμενη αφθονία γλυκού νερού δεν είναι ο μόνος «άγνωστος» πλούτος της ευρύτερης περιοχής της βόρειας Άνδρου: ένας καταπληκτικός σε ποσότητα, ποιότητα και κατάσταση διατήρησης  πλούτος υλικών καταλοίπων μεσαιωνικής και νεότερης περιόδου την καθιστούν, εν δυνάμει, ένα μουσείο αγροτικής εθνο-αρχαιολογίας. Η γνωριμία με τα κατάλοιπα αυτά, μέσω ξεναγήσεων κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, και η πραγματοποίηση της επιστημονικής συνάντησης σχεδόν στο ύπαιθρο έδωσε από την πρώτη στιγμή την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να αποκτήσουν μιαν άμεση εμπειρία του τόπου για τον οποίο γινόταν λόγος.

Το τριήμερο συμπόσιο με τίτλο «Η Άγνωστη Άνδρος: ο τόπος και ο πολιτισμός μας» πραγματοποιήθηκε το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Αυγούστου με πρωτοβουλία του καθηγητή Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Αντώνη Λιάκου, του βορειοανδριώτη ιστορικού Γιάννη Πίππα, και της ιστορικού Μυρσίνης Ζορμπά, με τη συνδρομή του Θοδωρή Μπόθου και του Γιάννη Τριδήμα. Αφορούσε τη βορειοδυτική Άνδρο,   περιοχή ορεινή,  αγροτική και ποιμενική, η οποία σαφώς αντιδιαστέλλεται συγκριτικά προς την περισσότερο αστική και ναυτική νοτιοανατολική Άνδρο.

Τριάντα χρόνια από το πογκρόμ σε Σάμπρα και Σατίλα

WEB ONLY

του Γιάννη Πλάκα

Τριάντα χρόνια από το πογκρόμ σε Σάμπρα και Σατίλα

Σήμερα,  16 Σεπτεμβρίου, συμπληρώνονται τριάντα χρόνια από τις σφαγές των Παλαιστινίων στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Σάμπρα και της Σατίλα. Σφαγές που συγκλόνισαν την υφήλιο και καταχωρήθηκαν στη συλλογική συνείδηση των Παλαιστινίων αλλά και των Αράβων γενικότερα ως  μαύρη σελίδα στην ιστορία τους. Πώς φτάσαμε όμως στα όσα διαδραματίστηκαν στη δυτική Bηρυτό μεταξύ 16-18 Σεπτεμβρίου 1982;

Το 1948, ως αποτέλεσμα του πρώτου αραβοϊσραηλινού πολέμου, 82.000 Παλαιστίνιοι εκδιώχθηκαν από τις εστίες τους και βρήκαν καταφύγιο στον Λίβανο. Η στάση της λιβανικής πολιτείας απέναντί τους ήταν εξαρχής επιφυλακτική, λόγω των λεπτών δημογραφικών ισορροπιών πάνω στις οποίες στηρίζονταν, και στηρίζεται ακόμα, το πολιτικό σύστημα της χώρας[1]. Έγιναν όμως ευμενώς δεκτοί από την αστική τάξη της χώρας, που βρήκε ένα φθηνό και ειδικευμένο εργατικό δυναμικό που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει στον αγροτικό τομέα. Μετά την άρνηση του Ισραήλ να δεχθεί τα ψηφίσματα του ΟΗΕ περί επιστροφής των προσφύγων (1959), κάτι που άφηνε ανοιχτό το ενδεχόμενο μόνιμης εγκατάστασής τους στις χώρες που τους φιλοξενούσαν, η στάση της λιβανικής κυβέρνησης έγινε πιο άκαμπτη, περιορίζοντας κατά πολύ  τα δικαιώματα διαμονής και εργασίας των Παλαιστινίων εκτός των καταυλισμών.

Ορθώς κείμενα: Μια θάλασσα μικρή

Αναδημοσίευση από το μπλογκ Costinho (http://blog.costinho.gr) 

Βλέπω το κοριτσάκι που ούτε πατρίδα πλέον έχει, ούτε φόβο για τη θάλασσα, ούτε φόβους για τίποτα. Τα έπνιξε όλα το κύμα της αφιλόξενης μοβόρας θάλασσας. Εκείνο ακολούθησε τους γονείς του ή κάποια μακρινή υπόσχεση μιας άγνωστης φωνής, σ’ ένα ταξίδι στην άλλη θάλασσα –που ’σαι ρε Θόδωρε, γαμώτο– και βρέθηκε να παλεύει σ’ αυτήν εδώ τη θάλασσα, να παλεύει μέσα στα νερά και τα ξύλα και τα σίδερα να βρει το απάγκιο της μακρινής υπόσχεσης, να παρηγορηθεί από την άγνωστη φωνή. Τα’ χε προσέξει όλα πριν το μεγάλο ταξίδι· με την αθλητική του φόρμα, έτοιμο να τρέξει προς τη μακρινή υπόσχεση — και να γίνει πλέον μακρινός μόνο ο φόβος· με τις ασορτί κάλτσες του –δε γράφω καλτσούλες, μην έρθει η βάρβαρη μελούρα και τα ισοπεδώσει όλα· έτσι κι αλλιώς, όλη η τρυφερότητα κρύβεται στο ασορτί. Κι η μακριά κοτσίδα του, απείραχτη, σαν τις χορδές του ανέμου, σημάδι μιας άλλης ανθρωπιάς, ενός πολιτισμού που δεν τα ’χει χάσει όλα, επειδή έχει χάσει πατρίδες κι έχει γεμίσει φόβους· που όσο πρόσφυγας κι αν εγκαταλείπει την πατρίδα, τόσο άνθρωπος θέλει να κάνει το μεγάλο ταξίδι: φορώντας τα καλά του, χτενισμένο, με ασορτί κάλτσες και μια καινούρια καθαρή αθλητική φόρμα.

Αντιμέτωποι με τον νεοφασισμό σήμερα

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ ΚΑΙ ΤΗ ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΗ ΒΙΑ

Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου, ώρα 19.30

Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (Ερμού 134-135)

Ομιλητές: Νίκος Γιαννόπουλος, Άρτεμις Καλοφύρη, Μάκης Κουζέλης, Νικόδημος Μάινα Κινύουα, Δημήτρης Χριστόπουλος

Το τελευταίο διάστημα, αισθανόμαστε καθημερινά ότι η δράση της Χρυσής Αυγής είναι πλέον ανεξέλεγκτη. Είναι σαφές ότι δεν πλήττει μόνο τους μετανάστες, τους ρομά, τους πολιτικούς αντιπάλους· πλήττει τη δημοκρατία, την κοινωνία, τον πολιτισμό και απειλεί –κι αυτό  δυστυχώς δεν είναι σχήμα λόγου– τη σωματική ακεραιότητα και τη ζωή μας. Η δράση αυτή, σε συνδυασμό με την κοινοβουλευτική εκπροσώπηση της Χρυσής Αυγής, την αυξημένη δημοσκοπική καταγραφή της, την αδράνεια, τουλάχιστον, των κρατικών αρχών, τη σιωπή μεγάλου μέρους του πολιτικού και δημοσιογραφικού κόσμου (για να μην αναφερθούμε σε περιπτώσεις άμεσης υποστήριξης από εφημερίδες όπως το Πρώτο Θέμα), συνθέτουν ένα εφιαλτικό σκηνικό.

Με αυτές τις σκέψεις και τα συναισθήματα, και θεωρώντας ότι η ανάγκη πλατιάς αντιφασιστικής δράσης αποτελεί άμεση προτεραιότητα, τα «Ενθέματα» της Αυγής, σας καλούμε στην εκδήλωση «Αντιμέτωποι με το νεοφασισμό σήμερα. Μια συζήτηση γα την άνοδο της Χρυσής Αυγής και την έξαρση της ρατσιστικής βίας»,  που οργανώνουν μαζί με το περιοδικό Unfollow, την Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου, ώρα 19.30, στον κήπο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (Ερμού 134-135). Θα μιλήσουν:

Νίκος Γιαννόπουλος, μέλος του Δικτύου για τα Κοινωνικά και Πολιτικά Δικαιώματα

Άρτεμις Καλοφύρη, φιλόλογος, μέλος της Πρωτοβουλίας ενάντια στο φασισμό και τη ρατιστική βία

Μάκης Κουζέλης, καθηγητής κοινωνικής θεωρίας και κοινωνιολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Νικόδημος Μάινα Κινύουα, ΜΚΟ Asante

Δημήτρης Χριστόπουλος, πανεπιστημιακός μέλος του Συντονιστικού της Πρωτοβουλίας για την Υπεράσπιση της Κοινωνίας και της Δημοκρατίας

Μερικές σκέψεις για τη φασιστική ακροδεξιά εν καιρώ κρίσης

 του Ανδρέα Καρίτζη

 Η οικονομική κρίση οδηγεί εκτεταμένα τμήματα του πληθυσμού στο περιθώριο. Η στοιχειώδης κάλυψη των αναγκών δεν είναι πια δυνατή, ενώ δεν υπάρχει ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον, γεγονός που θέτει σε επερώτηση βασικές πτυχές της στρατηγικής οργάνωσης της ζωής (ατομικός δρόμος κ.ο.κ.), ακυρώνει τα κυρίαρχα μοτίβα κατανόησης της πραγματικότητας και γεννάει πρώιμα άγχη αφανισμού. Η φασιστική ακροδεξιά δίνει τη δική της απάντηση στον θυμό και την οργή, στο υπαρξιακό άγχος, στην έλλειψη κατανόησης, στην αποσταθεροποίηση, καθώς και στην οργάνωση της ζωής σε καιρούς κρίσης. Η αιτία των προβλημάτων και των αδιεξόδων που βιώνουν οι πολίτες δεν οφείλονται, κατά την προσέγγισή της, σε εγγενείς αντιθέσεις εντός της κοινωνίας. Η κοινωνία συνιστά ένα αρμονικό σύνολο, το οποίο νοσεί εξαιτίας εξωτερικών παραγόντων (μοτίβο κατανόησης). Η αιτία των δεινών είναι πάντα ο ξένος/διαφορετικός, η απαλλαγή από τον οποίο συνιστά τον προγραμματικό πολιτικό στόχο (υπαρξιακή αποκατάσταση). Διοχετεύει την οργή και τον θυμό σε αδύναμες, κατά τεκμήριο, κοινωνικές ομάδες (μετανάστες, Ρομά, ομοφυλόφιλοι ΑΜΕΑ κ.ο.κ.) και οργανώνει την καθημερινότητα στη βάση πρακτικών βίας εναντίον τους.

Η ποιητική της αποπομπής

του Φίλιππου Ωραιόπουλου

Έργο του Τίμπορ Πόλυα, 1910

Μπροστά στο συστημικό αδιέξοδο της ευρωπαϊκής οικονομικής συγκρότησης, κατασκευάζεται καθημερινά από την ευρωπαϊκή και την πλανητική ηγεμονική ελίτ (πολιτική, οικονομική και επικοινωνιακή), με τρόπο άτυπο αλλά συστηματικό, περίτεχνο αλλά βίαιο, ως σκιά, ως παράπλευρη, ετεροτοπική και επιφαινόμενη εκδοχή, ένα αρχείο από επίσημους και ανεπίσημους επιτελεστικούς λόγους. Οι λόγοι αυτοί παρουσιάζονται στην ευρωπαϊκή και στην πλανητική σκηνή, συγκροτώντας ένα νέο φαντασιακό ρόλο ως διανοητική κατασκευή γύρω από την εκδοχή της αποπομπής μιας χώρας, εν προκειμένω της Ελλάδας, από την ευρωζώνη.

Αυτή η διανοητική κατασκευή εικονοποιεί με φυσικό τρόπο ένα πρόσωπο με τη μορφή αρνητικού «ειδώλου». Το πρόσωπο αυτό δομείται από λόγους που αιτιολογούν το υπάρχον «Κακό», ως αιτία για τη μη λύση του συστημικού αδιεξόδου. Η θεατρικότητα μιας τέτοιας εξουσιαστικής δομής συγκροτείται από την πλοκή των ρόλων ενός ευρωπαϊκού και παγκόσμιου παιχνιδιού από εκπροσώπους ευρωπαϊκών και παγκόσμιων οργανισμών, κυβερνήσεων και διοικήσεων εθνικών και υπερεθνικών, μέσα στους οποίους το αρνητικό ελληνικό «είδωλο» κατέχει μια ειδική θέση. Το παιχνίδι αυτό είναι υπό συνεχή διαμόρφωση με ταχύτητες διαδικτυακές. Οι όροι του διαμορφώνονται από τη διαχείριση που απαιτούν τα συστημικά αδιέξοδα μιας νεοφιλελεύθερης εκδοχής στο πλαίσιο των εγγενών αδυναμιών και της κατάχρησης της αντιπροσωπευτικής Δυτικής Δημοκρατίας.

Η Αριστερά και η αξία του δημοκρατικού πατριωτισμού

 του Στέφανου Δημητρίου

Bάλιας Σεμερτζίδης, «Συνεδρίαση αυτοδίοικησης στα Άγραφα», 1944-1945

Η κατασκευή ενός προβλήματος: είναι ο ΣΥΡΙΖΑ το νέο ΠΑΣΟΚ;

Ο ΣΥΡΙΖΑ εγκαλείται ότι μεταλλάσσεται σε «νέο ΠΑΣΟΚ». Αφορμή, η αξιόλογη πρωτοβουλία του «Νέου Αγωνιστή» να οργανώσει συγκέντρωση με θέμα αν ισχύει σήμερα το τρίπτυχο: Εθνική Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία – Κοινωνική Απελευθέρωση. Η αιτίαση είναι άδικη, διότι η επεξεργασία του δημοκρατικού σοσιαλισμού, η οποία αναγκαίως περιλαμβάνει το ανωτέρω τρίπτυχο, υπερβαίνει κατά πολύ τη διακήρυξη της 3^ης Σεπτέμβρη. Η τελευταία προέταξε αυτές τις αρχές ως σύνθημα ικανό να οδηγήσει στη δήωση των ιδεών και των αξιών της Αριστεράς, ώστε το –ενίοτε εξιδανικευόμενο σήμερα– ΠΑΣΟΚ του ’74-’81 να εφορμήσει προς την εξουσία, για να το εγκαταλείψει αμέσως. Μετά, ασχολήθηκε με το βάψιμο, δηλαδή πώς θα βάψει πράσινο το μαύρο πελατειακό κράτος, που δημιούργησε η μεταπολεμική, δωσιλογική Δεξιά. Το ΠΑΣΟΚ διετήρησε όλα τα πελατειακά γνωρίσματα του κράτους, συχνά τονίζοντάς τα. Γι’ αυτό ούτε υπήρξε ούτε μπορεί να υπάρξει θεωρητική επεξεργασία για τον δημοκρατικό σοσιαλισμό που να περιλαμβάνει τις πομπώδεις διακηρύξεις του ΠΑΣΟΚ. Το ΠΑΣΟΚ απαξίωσε όχι μόνο τη συστηματική θεωρητική επεξεργασία αλλά και τον στοιχειώδη σχετικό προβληματισμό. Δεν χρειάζεται, άλλωστε, παρόμοιος προβληματισμός ούτε, βεβαίως, η συστηματική επεξεργασία προβλημάτων και εννοιών, για να μπορεί να λέει κάποιος «Μάλιστα, κ. πρόεδρε».

Αυτό το τρίπτυχο, όπως θα προσπαθήσω να δείξω, συγκροτεί την έννοια του δημοκρατικού πατριωτισμού και, μάλιστα, είναι ανιχνεύσιμο στην παράδοση του φιλελεύθερου και δημοκρατικού συνταγματισμού της Ελληνικής Επανάστασης. Το άρθρο 36 του Συντάγματος της Τροιζήνας, το 1827, κατοχυρώνει τη φιλελεύθερη διάκριση των εξουσιών, ενώ το άρθρο 5 τη λαϊκή κυριαρχία ως βάθρο του δημοκρατικού συνταγματισμού. Σε αυτό το άρθρο, ορίζεται ότι η συντακτική εξουσία απορρέει από την κυριαρχία η οποία ανευρίσκεται στο έθνος. Έτσι, συντίθενται οι δύο παραδόσεις, με τον δημοκρατικό συνταγματισμό να αποτελεί υπερκείμενη έννοια και αξία. Διακρίνονται όμως και στην κορύφωση αυτής της παράδοσης, το ΕΑΜ. Είναι δηλωτικό της συνέχειας το άρθρο 2 του πρώτου ψηφίσματος της ΠΕΕΑ, στο οποίο αναγράφεται ότι «όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό και ασκούνται από τον λαό». Το ΕΑΜ ήταν η σύγχρονη διατράνωση της λαϊκής κυριαρχίας και του δημοκρατικού πατριωτικού φρονήματος, που συνδύαζε την εθνική με την κοινωνική απελευθέρωση.

O θάνατος της Σούλαμιτ Φάιαρστοουν

Ο φεμινισμός δεν είναι απλώς διεκδίκηση κοινωνικής ισότητας, είναι η σημαντικότερη επανάσταση στην ανθρώπινη ιστορία

 

της Έλενας Πατρικίου

Ο θάνατός της την περασμένη εβδομάδα ήρθε να επιβεβαιώσει την ήττα της και να επισφραγίσει τη συνολική συλλογική ήττα του ριζοσπαστικού Δεύτερου Κύματος του φεμινισμού. Η Σούλαμιτ Φάιαρστοουν πέθανε μόνη στα 67 της στο νεοϋορκέζικο διαμέρισμά της, όπως μόνη έζησε τα τελευταία σαράντα χρόνια της ζωής της, όταν αποχώρησε από το φεμινιστικό κίνημα για να αρχίσει μια οδυνηρή πορεία σημαδεμένη από τη σχιζοφρένεια και την ζωγραφική. Αλλά τα πέντε χρόνια που έζησε στο κέντρο της τρικυμίας μέσα από την οποία αναδύθηκε επώδυνα ο ριζοσπαστικός φεμινισμός ήταν αυτά που, ακόμα κι αν δεν κατάφεραν να νοηματοδοτήσουν για πάντα τη δική της ζωή, σίγουρα άλλαξαν ες αεί τη δική μας.

Η ιστορία άρχισε στα τέλη του 1964, στους κόλπους της Νέας Αριστεράς και του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα των Αφροαμερικάνων, όταν η Μαίρη Κινγκ και η Κάσυ Χαίυντεν κυκλοφόρησαν ένα αδιανόητα τολμηρό κείμενο με τον απίστευτα δειλό τίτλο Ένα είδος υπομνήματος για τη θέση των γυναικών μέσα στο κίνημα: «Οι άντρες του κινήματος δεν μπορούν καν να συζητήσουν το γυναικείο πρόβλημα εξαιτίας της δεδομένης πεποίθησής τους στην αντρική ανωτερότητα». Η αντίδραση στο Υπόμνημα συνοψίζεται στο βάναυσο αστειάκι του Στόκελυ Καρμάικελ (μετέπειτα ηγετικής μορφής των Μαύρων Πανθήρων): «Η θέση των γυναικών στο κίνημα είναι μπρούμυτα». Αλλά το   συνέχισε να κυκλοφορεί μέσα στο κίνημα ως υγρόν πυρ που η ανάφλεξή του, δύο χρόνια αργότερα, σηματοδότησε τη μαζική αποχώρηση των γυναικών από την αμερικάνικη Νέα Αριστερά και τη γέννηση του μεταπολεμικού φεμινισμού. Η στιγμή της έκρηξης, στη συνδιάσκεψη του SDS την Πρωτομαγιά του 1967, ήταν και η στιγμή της εμφάνισης της Σούλαμιτ Φάιαρστόουν.

Για την ιδιωτικοποίηση του νερού: ροές και σχήματα

του Νικήτα Μυλόπουλου και του Στέλιου Γκιάλη

Το νερό τρέχει προς τα πάνω, προς το χρήμα

(Ανώνυμο ρητό της αμερικανικής Δύσης)

Γιούρι Κάκισεφ, «Δίψα», 1998

Από τα πρώτα, και βασικότερα για τη φιλοσοφία τους, μέτρα των ελληνικών μνημονίων ήταν η ιδιωτικοποίηση των εταιρειών αστικού νερού. Για την ακρίβεια, η επίσπευση της ιδιωτικοποίησής τους, αφού αυτή είχε ήδη αρχίσει πολύ πριν από την εκδήλωση της πρόσφατης κρίσης. Η οποία λειτούργησε και σε αυτήν την περίπτωση ως καταλύτης, προκειμένου να επιταχυνθεί και να ολοκληρωθεί και στη χώρα μας μία διαδικασία που αναδείχθηκε τις τρεις τελευταίες δεκαετίες σε  κεντρική στρατηγική της κεφαλαιακής συσσώρευσης στις χώρες της Δύσης, και όχι μόνο. Εκεί όπου με τον ένα ή τον άλλον τρόπο, οι φυσικοί πόροι έχουν ιδιωτικοποιηθεί.

Ο εμβληματικός χαρακτήρας του νερού όμως επέβαλε στο παρελθόν, και επιβάλλει και σήμερα, μία ιδιαίτερη προσέγγιση από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. Το νερό είναι μήτρα πολιτισμού και συνδέεται άμεσα με την ίδια τη ζωή και τη διατήρησή της στον πλανήτη. Το νερό ρέει, εντάσσοντας ό,τι συναντά σε μία πολύπλοκη πολιτική οικονομία και οικολογία, σε όλες τις δυνατές κλίμακες: από την κλίμακα του σώματος έως και την κλίμακα του πλανήτη. Μιλώντας επομένως για την ιδιωτικοποίηση του νερού, μιλάμε στην ουσία για την ιδιωτικοποίηση της οικολογικής βάσηςτης ζωής μας,της ζωής της ίδιας τελικά (Swyngedouw, 2003). Αυτή ακριβώς η ιδιομορφία του «εμπορεύματος» νερό,  σε συνδυασμό με το σχετικά πρόσφατο γεγονός της σπανιότητάς του (λειψυδρία-κρίση του νερού), τεχνητής ή όχι, μπορούν να εξηγήσουν και μοναδικά φαινόμενα που συνδέονται με την κοστολόγηση του νερού στην ελεύθερη αγορά. Στο πόσιμο αστικό νερό για παράδειγμα, οι καταναλωτές είναι πρόθυμοι να πληρώσουν έως και 2.000 φορές περισσότερο, προκειμένου να το προμηθευτούν εμφιαλωμένο, σε (υποτίθεται) καλύτερη ποιότητα από αυτήν του τρεχούμενου νερού της βρύσης τους (η σύγκριση της τιμής των εμφιαλωμένων νερών και της αντίστοιχης του νερού βρύσης, δίνει όντως τέτοιες τεράστιες διαφορές). Από όπου και τα τεράστια περιθώρια κερδοφορίας που διαμορφώθηκαν με το άνοιγμα της σχετικής αγοράς. Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμούσε ήδη 10 χρόνια πριν, ότι η δυνητική αγορά του νερού ξεπερνά το 1 τρις. δολάρια.