Στα Ενθέματα, την Κυριακή 25 Νοεμβρίου

Μαν Ρέι, «Το ποτάμι», 1912

«Πού ζείτε;» : Σπύρος Παπαδόπουλος («το βυτίο»)

Η Αριστερά και η Γάζα : Γιώργος Γιαννακόπουλος

Ορθώς κείμενα: Αριστερότερα Κουροπάτκιν! : Παντελής Μπουκάλας

Προδημοσίευση: Ποιά έξοδος; Από ποια κρίση; Με ποιες δυνάμεις; : Γιάννης Δραγασάκης

Ο Αρχιεπίσκοπος και η Εκκλησία πρέπει να καταδικάσουν ρητά και απερίφραστα τη Χρυσή Αυγή : συνέντευξη του Σταύρου Ζουμπουλάκη

Οι χριστιανοί είναι κατηγορηματικά αντίθετοι στη ναζιστική βία και τον φυλετισμό : Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιος

Η αποκρουστική συμπεριφορά της Χρυσής Αυγής στους μετανάστες πρέπει να αφυπνίσει την Εκκλησία : Πέτρος Βασιλειάδης

Λαϊκισμός, αντιλαϊκισμός και κρίση : Νικόλας Σεβαστάκης και Γιάννης Σταυρακάκης

Σκέψεις για έναν «επι-θετικό» λαϊκισμό της Αριστεράς : Γιώργος Κατσαμπέκης

Σιωπηρές ιεραρχήσεις μιας ιστορικής διαμάχης : Αγγέλικα Ψαρρά

 

«Πού ζείτε;»

του Σπύρου Παπαδόπουλου («το βυτίο»)

Ανρί-Καρτιέ Μπρεσσόν, «CirqueFammi, Παρίσι 1953»

Οι παλιοί φόβοι έχουν πια αντικατασταθεί. Δεν υπάρχει χώρος για άγχη σχετικά με σπουδές, μακρινά ταξίδια, δημιουργικές διαδικασίες και καλύτερους μισθούς. Στην κορυφή πια θρονιάστηκε για τα καλά η αγωνία της επιβίωσης. Ξαφνικά –μέχρι να ανοιγοκλείσεις τα μάτια–, σε δύο και κάτι χρόνια, συναντήσαμε την αγωνία των παππούδων μας. Σα να κάναμε ένα τυφλό άλμα προς τα πίσω. Ένα παρελθόν ζόρικο, αλλά στα μυαλά μας κάπως τρυφερό, έρχεται να πάρει μια εκδίκηση που δεν ζήτησε ποτέ. Αναζητώ ένα μαγνητοφωνάκι, στο οποίο ο Ά. έγραφε τις αφηγήσεις του παππού μας. Την ώρα που ακούω για την τότε δυσκολία, για την κούρασή τους, ανοίγω τα μάτια. Είναι σημερινός ο άνθρωπος που έχει χωθεί μέχρι τη μέση στον κάδο των σκουπιδιών. Είναι σημερινή εκείνη που γλίστρησε μέσα απ’ τα χέρια μας στο Παγκράτι, στο ίδιο Παγκράτι που μεγαλώσαμε κάποτε, χαζοχαρούμενοι και αθώοι.

Όλα μπερδεύονται γλυκά.

***

Με κομμένη την ανάσα παρακολουθούμε Δευτέρα βράδυ την εκπομπή στη ΝΕΤ, αναζητώντας κάποιες ελάχιστες εξηγήσεις. Μέσα σε δέκα λεπτά ο Πάσχος Μανδραβέλης μας έχει πει ότι δεν υπάρχει καμιά άλλη βία εκτός απ’ τη φυσική. Ας μην ξεχειλώνουμε τους ορισμούς, για να εξυπηρετήσουμε την έμφυτη αριστερή μας έφεση στον λαϊκισμό. Ύστερα η Αφροδίτη Αλ Σάλεχ μας λέει ότι ο Δεκέμβριος του 2008, ο αγώνας της Κερατέας, τα γιαούρτια συνετέλεσαν στον εκφασισμό της ελληνικής κοινωνίας. Χαμηλώνω τον ήχο, αλλά νομίζω πως ακούω να λέει ότι όλα αυτά σχεδόν βοήθησαν τη Χρυσή Αυγή να θριαμβεύσει. Κοιτάζω γύρω μου μερικούς ανθρώπους που βρέθηκαν σε διαδηλώσεις το 2008, που διάβαζαν και υποστήριζαν τον κόσμο της Κερατέας. Μιλάνε, και περιμένω ν’ ακούσω ρατσιστικές κορώνες, περιμένω ότι θα πουν κάτι ελάχιστο που θα με κάνει να καταλάβω τη συμβολή τους στο ποσοστό του Μιχαλολιάκου. Δεν βρίσκω, αλλά επιμένω να τους κοιτάζω προσεκτικά, σχεδόν εξεταστικά.

Όλα μπερδεύονται γλυκά.

Η Αριστερά και η Γάζα

«Αχ να ’τανε ο ουρανός αληθινός»

(μου λέει κάποιος που περνά ανάμεσα από δυο οβίδες)

Μαχμούντ Νταρουίς

 

του Γιώργου Γιαννακόπουλου

Χαρακτικό του Λώρενς Χάυντ, από το λεύκωμα «Σταυρός του Νότου», 1951

Διανοούμενοι και σχολιαστές, προοδευτικοί και φιλελεύθεροι, του χώρου της «ευθύνης», διαμαρτύρονται συχνά ότι η υποστήριξη της καθ’ ημάς Αριστεράς στον αγώνα των Παλαιστινίων για αυτοδιάθεση και ανεξαρτησία είναι εργαλειακή και μονομερής: αποσιωπά το κακό που προκαλείται στο Ισραήλ, υποβαθμίζει τη σημασία άλλων σημαντικών περιφερειακών διενέξεων. Διερωτώνται: Πώς γίνεται να βγαίνουν στους δρόμους όταν πέφτουν βόμβες στη Γάζα και όχι όταν σκοτώνονται γυναικόπαιδα στο Ισραήλ; Γιατί η πορεία του Πολυτεχνείου πορεύθηκε μόνο στην ισραηλινή πρεσβεία και δεν πέρασε και από την πρεσβεία της Συρίας;

 Ορισμένοι θέτουν αυτή τη «μονομέρεια» της Αριστεράς, τονίζοντας την ανάγκη διεύρυνσης του αριστερού διεθνισμού και αλληλεγγύης. Όχι μόνο θεμιτό, αλλά και επιτακτικό. Οι περισσότεροι, όμως, την ανάγουν σε μια ιδιότυπη ιδεολογική πρόσμιξη στοιχείων εθνολαϊκισμού, αντιαμερικανισμού και αντισημιτισμού. Τέλος, δεν λείπουν και οι θεωρίες συνωμοσίας, πασπαλισμένες με ισχυρές δόσεις ψυχροπολεμικής ρητορείας, προερχόμενες μάλιστα από πολιτικούς χώρους που δηλώνουν εραστές του Ορθού Λόγου. Μια τελευταία τέτοια θεωρία θέλει τον ΣΥΡΙΖΑ να χρησιμοποιεί αντιρατσιστικές οργανώσεις για να προωθήσει ένα μέτωπο με τους ισλαμοφασίστες της Ανατολής ενάντια στις ανοικτές κοινωνίες της Δύσης (Τάκης Μίχας στο protagon: http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.8emata&id=18989).

Ορθώς κείμενα: Αριστερότερα Κουροπάτκιν!

αναδημοσίευση από την Καθημερινή, 19.10.2012

του Παντελή Μπουκάλα

Παράδοξη εκ συγκροτήσεως η κυβέρνησή μας, με τρεις κεφαλές αλλά με κορμό προβληματικό, αν όχι ανυπόστατο, έχει ένα επιπλέον δυσεύρετο γνώρισμα: Μολονότι δεξιά, δεξιότατη, στην πρακτική και στο ύφος της, από τον πρωθυπουργό έως τον τελευταίο διευθυντίσκο που μοιράζει θεσούλες με τον πλέον παραδοσιακό και πελατειακό τρόπο (από την ανέκαθεν πολύφερνη ΕΡΤ έως την έσχατη ταπεινή υπηρεσιούλα), διαθέτει στη δομή της τρεις τουλάχιστον εκδοχές της Αριστεράς. Και λέω τρεις τουλάχιστον, γιατί αν συνυπολογίσουμε τον Κόκκινο Πάνο, που έχει ήδη αρχίσει να γίνεται γνωστός και ως Ερυθρός Στρατάρχης και ο οποίος αποτελεί μόνος του ιδιαίτερο θέμα (όπως όριζαν τα θέματα οι Βυζαντινοί), φτάνουμε στις τέσσερις και συνεχίζουμε. Διότι έχουμε, πρώτον, την Κεντροαριστερά του ΠΑΣΟΚ (και μάλιστα υπό τον κ. Βενιζέλο, ακραιφνή σοσιαλιστή). Δεύτερον, την Αριστερά στην ανανεωτική εκδοχή της, τη ΔΗΜΑΡ του κ. Κουβέλη. Και τρίτον, έχουμε την ευδιάκριτη, αν όχι εντονότατη παρουσία των ούλτρα αριστερών (μια φορά και μάλλον δυο καιρούς) συμβούλων του πρωθυπουργού, εν οις δικαίως προεξάρχει ο Βήτα Πανελλαδικάριος Χρύσανθος Λαζαρίδης, για τους μνήμονες.

Μολαταύτα, παρά την ποικιλόμορφη ενδοκυβερνητική αριστεροσύνη, ό,τι αριστερότερο ακούμε για τα «πρέπει» της κυβερνητικής πολιτικής προέρχονται από πρόσωπα τα οποία θα ήταν τα τελευταία που θα δημιουργούσαν εντυπώσεις αριστεροσύνης ή θα διεκδικούσαν δάφνες αριστερότητας. Ο Πέτερ Μπονφίνγκερ, λ.χ., ένας από τους πέντε θεσμικούς συμβούλους της Γερμανίδας καγκελαρίου,

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: Ποια έξοδος; Από ποια κρίση; Με ποιες δυνάμεις

του Γιάννη Δραγασάκη

 Αυτές τις μέρες κυκλοφορεί το βιβλίο του Γιάννη Δραγασάκη «Ποια έξοδος; Από ποια κρίση; Με ποιες δυνάμεις;» (εκδόσεις Ταξιδευτής). Είναι μια συλλογή άρθρων στην καρδιά της πολιτικής συζήτησης, με κεντρικό άξονα το κομβικό ζήτημα των προτάσεων της Αριστεράς για την κρίση, ένα βιβλίο επίκαιρο και ωφέλιμο περισσότερο από ποτέ. Από την εισαγωγή του τόμου, προδημοσιεύουμε σήμερα ένα απόσπασμα που αναφέρεται στο εξαιρετικά κρίσιμο ερώτημα με ποιες κοινωνικές δυνάμεις, με ποιους πόρους («Πού θα βρει τα λεφτά μια αριστερή κυβέρνηση για να υλοποιήσει το πρόγραμμα», ως γνωστόν τίθεται διαρκώς, όχι μόνο από αντιπάλους, αλλά και από φίλους και οπαδούς, συχνά με αγωνία) και ποιες δυνατότητες μπορούμε να βγούμε από την κρίση. Οι μεσότιτλοι είναι των «Ενθεμάτων».

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Παρίσι, στα χρόνια του Λαϊκού Μετώπου. Πωλήτριες ενός καταστήματος δροσίζονται με ένα αναψυκτικό, 1936. Φωτογραφία του πρακτορείου Keystone

Το πώς θα βγούμε από την κρίση έχει να κάνει όχι μόνο με το «τι» και το «πώς», αλλά και με τις δυνάμεις που θα ωθήσουν και θα οδηγήσουν την κοινωνία προς την έξοδο.Το ρόλο αυτόν δεν μπορεί να τον παίξει μόνο του το κράτος ή μόνος του ο ιδιωτικός τομέας ή οι αγορές ή το ξένο κεφάλαιο. Αφετηρία πρέπει να γίνει η ίδια η κοινωνία και οι ανάγκες της. Μόνο στη βάση ενός σχεδίου που θα εκφράζει αυτές τις ανάγκες θα μπορέσουμε να συζητήσουμε για το ρόλο του κράτους, των δημόσιων πολιτικών, του ιδιωτικού τομέα, των συνεταιρισμών και του ξένου κεφαλαίου. Η αντίστροφη θεώρηση θα οδηγήσει σε δογματισμούς. Διότι η έξοδος από την κρίση θα απαιτήσει συνέργειες και συνεργασίες ευρύτατες, αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων. Το κρίσιμο ερώτημα, στη φάση αυτή τουλάχιστον, είναι από τη σκοπιά ποιων συμφερόντων και ποιας προοπτικής θα συγκροτηθεί αυτό το σχέδιο ανασυγκρότησης; Ποιες κοινωνικές δυνάμεις θα εκφράζει και σε ποιες κοινωνικές δυνάμεις, επομένως, θα στηριχθεί η υλοποίησή του; Ποιες δυνάμεις θα το υπερασπισθούν από προσπάθειες διάβρωσης ή και ανατροπής του; Ποιος θα είναι ο «ιδιοκτήτης του»;Η έξοδος από την κρίση δεν μπορεί να γίνει από την πλουτοκρατία, που έχει τα χαρτοφυλάκιά της στο εξωτερικό, τις δυνάμεις της διαπλοκής, τα στηρίγματα του δικομματισμού, τις δυνάμεις του μαύρου χρήματος, τις οικονομικές και κοινωνικές δυνάμεις που είναι με το ένα πόδι στην παρανομία, τη διαφθορά, τα κάθε λογής λαθρεμπόρια που αποτελούν την κοινωνική βάση ενός πολυσχιδούς μαφιόζικου καπιταλισμού.

Τα συμφέροντα αυτά πρέπει, αντίθετα, να απομονωθούν, ακριβώς για να ξεχωρίσουν οι δυνάμεις της νόμιμης επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας που έχουν λόγους και συμφέρον να νοιάζονται για την τύχη, τη συνοχή και την αναπαραγωγή της κοινωνίας.

Ένας νέος κοινωνικός συνασπισμός για την έξοδο από την κρίση

Η έξοδος από την κρίση απαιτεί ένα νέο κοινωνικό μπλοκ, έναν νέο «συνασπισμό συμφερόντων», στον πυρήνα του οποίου θα είναι οι άνθρωποι του μόχθου, οι δυνάμεις της εργασίας και της γνώσης, τα παραδοσιακά και τα νέα τμήματα της εργατικής τάξης και της μισθωτής εργασίας του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, οι άνεργοι, η νεολαία, οι εργαζόμενοι του αγροτικού χώρου, οι αυτοαπασχολούμενοι, οι μικροί επιχειρηματίες, ο κόσμος που ζει από την εργασία του με την ευρύτερη έννοια.

Ο Αρχιεπίσκοπος και η Εκκλησία πρέπει να καταδικάσουν ρητά και απερίφραστα τη Χρυσή Αυγή

 ME THN EΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ «Ο ΝΕΟΝΑΖΙΣΤΙΚΟΣ ΠΑΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ» ΑΥΡΙΟ ΔΕΥΤΕΡΑ

Για τον παγανισμό, την ανάγκη πανστρατιάς εναντίον του νεοναζισμού, τη σιωπή της Εκκλησίας, τους μητροπολίτες που τάσσονται υπέρ της Χρυσής Αυγής, τη «θεωρία των δύο άκρων»

συνέντευξη του Σταύρου Ζουμπουλάκη

Αύριο Δευτέρα 26 Νοεμβρίου, στις 7 το απόγευμα, στο  αμφιθέατρο Παπαρρηγοπούλου, στη Νομική Σχολή οργανώνεται μια ξεχωριστή και ιδιαίτερα σημαντική εκδήλωση, με θέμα τη Χρυσή Αυγή. Η ιδιαιτερότητα και η σημασία της εκδήλωσης δεν προκύπτει μόνο από την επικαιρότητα και τον τίτλο («Ο νεοναζιστικός παγανισμός και η Ορθόδοξη Εκκλησία»), αλλά και τον οργανωτή και τους ομιλητές. Oργανωτής είναι το ίδρυμα «Άρτος Ζωής», ένα ίδρυμα με μεγάλο κύρος στον τομέα των βιβλικών μελετών, σε διεθνές επίπεδο (ψυχή του, για πολλά χρόνια, υπήρξε ο αξέχαστος Σάββας Αγουρίδης — σε άλλη ευκαιρία, στα «Ενθέματα», θα μιλήσουμε για τη επιστημονική και εκδοτική συνεισφορά του Άρτου). Και ομιλητές, ο μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμος, ο π. Βασίλειος Θερμός, ο Σταύρος Γιαγκάζογλου και ο Σταύρος Ζουμπουλάκης. Θεωρούμε σημαντικό, και χαρμόσυνο, ότι φωνές, από τον χώρο του χριστιανισμού, και μάλιστα τέτοιας βαρύτητας, συστρατεύονται στον αγώνα κατά του νεοναζισμού και της Χρυσής Αυγής. Συζητήσαμε για την εκδήλωση με τον πρόεδρο του Δ.Σ. του «Άρτου Ζωής» Σταύρο Ζουμπουλάκη, και ζητήσαμε δύο δηλώσεις για το ζήτημα από τον μητροπολίτη Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιο και τον καθηγητή της Θεολογικής του ΑΠΘ Πέτρο Βασιλειάδη. Τους ευχαριστούμε, και τους τρεις, για την πρόθυμη ανταπόκρισή τους.

Στρ. Μπ.

Η αυριανή εκδήλωση ξεχωρίζει λόγω του θέματός της: είναι, αν δεν κάνω λάθος, η πιο πολιτική εκδήλωση του «Άρτου Ζωής». Πώς καταλήξατε σε αυτή την απόφαση;

Ο μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ καταθέτει συμπληρωματικά στοιχεία για τη μήνυσή του εναντίον του Corpus Christi, συνοδεία του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου της Χρυσής Αυγής, Χρήστου Παππά. Αστυνομικό Τμήμα Ομόνοιας

Πρόκειται, πράγματι, για μια ιδιαίτερη εκδήλωση. Και είναι αλήθεια ότι στο Διοικητικό Συμβούλιο προβληματιστήκαμε, επειδή ο Άρτος Ζωής κάνει άλλου τύπου εκδηλώσεις. Ωστόσο, θεωρώ ότι μια τέτοια πρωτοβουλία, ενώ αρχικά μπορεί να ξαφνιάζει, πηγάζει από την καρδιά του βιβλικού χαρακτήρα του Ιδρύματος. Η βιβλική σκέψη και παράδοση είναι πρωτίστως, διαρκώς και αδιαλείπτως εναντίον του παγανισμού. Ο παγανισμός είναι μια έννοια ευρύτερη της ειδωλολατρίας: δεν είναι είναι η αφελής θρησκεία της λατρείας των ξοάνων και των ειδώλων· είναι το ρίζωμα στην τοπικότητα, είναι η αυτοχθονία, η λατρεία της Γης και της Φυλής, του αίματος, η έξαρση της φυσικής ρώμης. Για τη βιβλική παράδοση, τελικά, ο παγανισμός είναι η βία, η διάκριση των ανθρώπων σε δικούς μας και ξένους, φίλους και εχθρούς. Ο παγανισμός είναι διαρκώς παρών στην Ιστορία και αποτελεί πειρασμό στον οποίο ενέδωσαν πολλές φορές και οι χριστιανοί. Η πιο ακραία μορφή παγανισμού στην ιστορία της ανθρωπότητας είναι ο ναζισμός του 20ού αιώνα.

Θεωρήσαμε λοιπόν ότι ως βιβλικό ίδρυμα είχαμε την υποχρέωση να κάνουμε μια εκδήλωση εναντίον της βίαιης και αιματηρής μορφής του παγανισμού, που εκφράζεται σήμερα με τη Χρυσή Αυγή. Δεν θελήσαμε να βολευτούμε, κάνοντας μια εκδήλωση εν γένει για τον παγανισμό ή εν γένει για τον ναζισμό. Γιατί αυτά τα δύο σήμερα στην Ελλάδα εκφράζονται με συγκεκριμένο τρόπο, από μια συγκεκριμένη οργάνωση, τη Χρυσή Αυγή. Είναι λοιπόν μια εκδήλωση για τη Χρυσή Αυγή, μια εκδήλωση, εννοείται, εναντίον της Χρυσής Αυγής.

Έχεις από καιρό εκφράσει την άποψη ότι η αντιμετώπιση της Χρυσής Αυγής αποτελεί πρωτεύον ζήτημα για τη δημοκρατία και τον πολιτισμό μας — θυμίζω το άρθρο σου «Ζοφερή νύχτα», κύριο άρθρο στο τεύχος 1854 (Μάιος 2012) της «Νέας Εστίας».

Η Χρυσή Αυγή δεν είναι ένα ακροδεξιό λαϊκιστικό κόμμα· είναι ένα ναζιστικό κόμμα, που δρα ως εγκληματική συμμορία. Δεν έχουμε κάτι ανάλογο στην Ευρώπη σήμερα, και αυτό συμβαίνει επίσης για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Υπάρχουν, αυτή τη στιγμή, οι κοινωνικές και ιδεολογικές προϋποθέσεις να μετεξελιχθεί η Χρυσή Αυγή σε μαζικό φασιστικό κόμμα, με έναν σκληρό ναζιστικό πυρήνα. Αυτό συνιστά πολύ μεγάλο κίνδυνο. Δεν είναι βέβαιο ότι θα τα καταφέρει. Ωστόσο, ανεξάρτητα από το αν τα καταφέρει ή όχι, είναι φανερό ότι ήδη δηλητηριάζει την πολιτική και ιδεολογική ζωή του τόπου. Βλέπουμε δηλαδή ότι σε σημαντικά ζητήματα, όπως η εξωτερική πολιτική, η μετανάστευση, η ιθαγένεια, η δικαιοσύνη, η Χρυσή Αυγή επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό, το κλίμα.

Οι χριστιανοί είναι κατηγορηματικά αντίθετοι στη ναζιστική βία και τον φυλετισμό

ME THN EΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ «Ο ΝΕΟΝΑΖΙΣΤΙΚΟΣ ΠΑΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ» ΑΥΡΙΟ ΔΕΥΤΕΡΑ

του  μητροπολίτη Δημητριάδος και Αλμυρού Ιγνάτιου

Χαιρετισμός. Χωρίς σχόλια.

Για την Ορθόδοξη Εκκλησία, κάθε άνθρωπος, χωρίς καμία εξαίρεση, είναι εικόνα του Θεού. Τον τιμά και τον σέβεται απόλυτα, μεριμνά, χωρίς διακρίσεις, για την ψυχή και το σώμα του.

Με βάση αυτή τη θεμελιώδη χριστιανική διδασκαλία, η Εκκλησία είναι κατηγορηματικά αντίθετη σε κάθε φυλετική και εθνικιστική θεώρηση της κοινωνίας, που ξεχωρίζει τους ανθρώπους σε εχθρούς και φίλους. Για την Εκκλησία δεν υπάρχουν εχθροί, όλοι είμαστε παιδιά του Θεού.

Η κοινωνία μας διέρχεται σήμερα πολλαπλή κρίση, οικονομική, πολιτική, ηθική. Υπάρχουν άνθρωποι δίπλα μας που δεν έχουν κυριολεκτικά να φάνε, που δεν έχουν φάρμακα για τις αρρώστιες τους. Είναι αναμενόμενο μια τέτοια κρίση να οδηγήσει πολλούς στην απόγνωση, την οργή, την αγανάκτηση, τη βία.

Η αποκρουστική συμπεριφορά της Χρυσής Αυγής στους μετανάστες πρέπει να αφυπνίσει την Εκκλησία

ME THN EΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ «Ο ΝΕΟΝΑΖΙΣΤΙΚΟΣ ΠΑΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ» ΑΥΡΙΟ ΔΕΥΤΕΡΑ

του Πέτρου Βασιλειάδη,

καθηγητή της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ

Αφίσα των εθνικοσοσιαλιστών, Γερμανία, δεκ.1920

Η Ορθόδοξη Εκκλησία προβάλλει το όραμα μιας οικουμένης, που θεμελιώνεται στο σύ­νολο των σχέσεων και όχι των δομών, το όρα­μα μιας οικουμένης στην οποία όλοι οι άνθρωποι, πάσης φυ­λής και γλώσσας, ο κόσμος των Ορθοδόξων και των ετεροδόξων, των πιστών και των απίστων, θεωρούνται δημιουργήματα του ενός Θεού.

Στη Σύναξη των προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, η Ορθοδοξία διακηρύσσει τη συνεργασία με «πάντα άνθρωπον καλής θελήσεως», ανεξαρτήτως θρησκεύματος, φυλής, γλώσσας κλπ., με στόχο την ειρήνη, την καταλλαγή, την ενότητα της ανθρωπότητας, και την ακεραιότητα της κτιστής δημιουργίας.

Στην παραβολή της Τελικής Κρίσης, τη Magna Carta της χριστιανικής πίστεως, ο κόσμος κρίνεται όχι με τις θρησκευτικές, εθνικές ή άλλου είδους ταυτότητες, αλλά με βάση τη συμπεριφορά του στον «άλλον», αφού με αυτόν ταυτίζεται ο Θεός: «επείνασα γαρ και εδώκατέ μοι φαγείν […] ξένος ήμην και συνηγάγετέ με».

Λαϊκισμός, αντιλαϊκισμός και κρίση

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

του Νικόλα Σεβαστάκη και του Γιάννη Σταυρακάκη

 Στη μνημονιακή συγκυρία, ο όρος «λαϊκισμός» έχει αναδειχθεί σε πασπαρτού κάθε μορφής δημόσιου λόγου. Εκτοξεύεται ως κατηγορία σε κάθε τηλεοπτικό πάνελ, διανθίζει την καθημερινή αρθρογραφία, θεμελιώνει και νομιμοποιεί πολιτικές επιλογές και απονομιμοποιεί άλλες. Τι είναι όμως ο λαϊκισμός; Τί συνδέει το «λαϊκό» με το «λαϊκιστικό»; Πώς ακριβώς συγκροτείται ο σύγχρονος αντιλαϊκιστικός λόγος; Πώς εξηγείται η σημερινή ριζοσπαστικοποίησή του; Τέλος, πώς επηρεάζει η κρίση το ελληνικό και το ευρωπαϊκό πεδίο της σύγκρουσης λαϊκισμού/αντιλαϊκισμού; Πρόκειται για επίκαιρα ερωτήματα που προσπαθεί να απαντήσει το βιβλίο του Νικόλα Σεβαστάκη και του Γιάννη Σταυρακάκη Λαϊκισμός, αντιλαϊκισμός και κρίση (εκδόσεις Νεφέλη, 104 σελ.), από το οποίο σήμερα προδημοσιεύουμε δύο χαρακτηριστικά αποσπάσματα.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

 

Σύγχρονος «αντιλαϊκισμός»: Από την πολιτική παθολογία στο πολιτισμικό κακό

του Νικόλα Σεβαστάκη

Στέλιος Αναστασιάδης, «Τα ανίψια, Σάκης και Βαγγελιώ», 1974

Tα τελευταία χρόνια, στην περίοδο δηλαδή που σημαδεύεται από την οικονομική και κοινωνική κρίση, επιστρέφει με τρόπο εμφατικότερο από ποτέ το σχόλιο για τον λαϊκισμό. Οι επιφυλλίδες των εφημερίδων, ο γαλαξίας των social media, οι διακηρύξεις πολιτικών προσώπων ή παραγόντων της οικονομικής ζωής, κατακλύζονται από αναφορές στον λαϊκισμό και στους λαϊκιστές. Η «επιστροφή» δεν σημαίνει ότι το θέμα είχε εκλείψει ή είχε ατονήσει ως αντικείμενο δημόσιας συζήτησης. Αλλά η «συνθήκη του Μνημονίου» φαίνεται να συστήνει εκ νέου τον λαϊκισμό με συναγερμικούς όρους, με όρους που υποβάλλουν πλέον ένα έσχατο δίλημμα. Ο λαϊκισμός παρουσιάζεται ως ο κεντρικός πυρήνας επώασης όλων των επιμέρους ζοφερών καταστάσεων που απειλούν τη χώρα, το έθνος, την κοινωνία με πραγματική κατάρρευση. […]

Το θέμα αυτής της μελέτης είναι συγκεκριμένο: η συγκρότηση του σημερινού αντιλαϊκιστικού λόγου. Σε αυτόν το λόγο, η αυτόματη σχεδόν διάγνωση (κάποιου είδους) λαϊκισμού συνυπάρχει με ευρύτερες αξιώσεις για την ερμηνεία της κρίσης και των αιτίων της. Σε όλες όμως τις περιπτώσεις, ο αντιλαϊκιστικός λόγος ενεργοποιεί μια βασική αφετηριακή πεποίθηση: ότι ο λαϊκισμός και ιδιαίτερα ένας αριστερόστροφος ή προοδευτικός/αντιστασιακός λαϊκισμός συνιστά εδώ και καιρό τον κύριο στρατηγικό εχθρό κάθε έλλογης πολιτικής, κάθε μεταρρυθμιστικής αγαθής βούλησης.

Σκέψεις για έναν «επι-θετικό» λαϊκισμό της Αριστεράς

του Γιώργου Κατσαμπέκη

Φωτογραφία του Elliot Erwin, Παρίσι 1949

Ένα εκ των βασικότερων χαρακτηριστικών της βαθειάς κρίσης την οποία διέρχεται η Ελλάδα είναι και η σημαντική πύκνωση του ιστορικού χρόνου. Οι δύο διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις τον Μάιο και τον Ιούνιου του 2012 ανέδειξαν με ιδιαίτερα έντονο τρόπο το μέγεθος των ριζικών τεκτονικών μετατοπίσεων που λαμβάνουν χώρα τα τελευταία χρόνια στο κοινωνικό και το πολιτικό πεδίο· μετατοπίσεις και ανακατατάξεις που αναμένεται να συνεχίσουν να πραγματοποιούνται, πιθανότατα μάλιστα με όλο και πιο γοργούς ρυθμούς, όσο η κρίση σΑυνεχίζει να βαθαίνει και όσο δεν προβάλλει στον ορίζοντα μια πειστική προοπτική διεξόδου και συλλογικής ανάτασης.

Σε διάστημα λοιπόν λίγων μόνον ημερών γίναμε μάρτυρες ανατροπών και ρήξεων στην κεντρική πολιτική σκηνή που στις περισσότερες περιπτώσεις χρειάζονται δεκαετίες για να εκδηλωθούν. Άλλοι κομματικοί σχηματισμοί κατέρρευσαν και άλλοι εκτοξεύτηκαν κυριολεκτικά από την ανυπαρξία. Ανάμεσα σε άλλες συγκρούσεις και αντιφάσεις, στις δύο διαδοχικές αυτές εκλογές κορυφώθηκε με πρωτόγνωρη ένταση και η μέχρι πριν λίγα χρόνια μάλλον λανθάνουσα σύγκρουση μεταξύ λαϊκιστών και «αντιλαϊκιστών». Αυτή ακριβώς η σύγκρουση ως διακριτή διαιρετική τομή, αναδείχθηκε, θα τολμούσαμε να πούμε, σε κυρίαρχο διχασμό που επηρέασε σε σημαντικό βαθμό, αν δεν καθόρισε, τη σύγκρουση και στο επίπεδο άλλων διαιρετικών τομών, όπως αριστερά/δεξιά, ευρωπαϊσμός/αντιευρωπαϊσμός, μνημόνιο/αντιμνημόνιο, κ.ο.κ.

Σιωπηρές ιεραρχήσεις μιας ιστορικής διαμάχης

ΔΙΑΦΟΡΙΔΙΑ – ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ

της  Αγγέλικας Ψαρρά

Γαλλίδες (η μία ήδη κουρεμένη με την «ψιλή» διαπομπεύονται μετά την Απελευθέρωση, κατηγορούμενες για σχέσεις με τους κατακτητές, 1945. (The Hulton Getty Pictures Collection)

Αφορμή για το σημερινό σημείωμα στάθηκε το συνέδριο για τη δεκαετία του ’40 προς τιμήν του Χάγκεν Φλάισερ, και συγκεκριμένα οι δύο συνεδρίες του οι αφιερωμένες στις «ενδοελληνικές συγκρούσεις». Όχι, δεν υπήρξαν ιδιαίτερες εκπλήξεις στις δύο αυτές συνεδρίες: αναμενόμενη η επιλογή της οξύτητας από ορισμένους εισηγητές, αναμενόμενη και η υιοθέτηση υψηλών τόνων από αρκετούς ομιλητές στη συζήτηση που ακολούθησε. Ούτως ή άλλως, κάπως έτσι διεξάγεται επί μία σχεδόν δεκαετία η συγκεκριμένη ιστοριογραφική διαμάχη — «Διάλογος για την Ιστορία» ονομάστηκε (κατ’ ευφημισμόν;) από Τα Νέα, την εφημερίδα που την υποδαύλισε, φιλοξενώντας σημαντικό μέρος της πριν από οκτώ ολόκληρα χρόνια. Τον τίτλο συμπλήρωνε τότε ένας διευκρινιστικός υπότιτλος: «18 ειδικοί συζητούν για τη βία στον ελληνικό εμφύλιο».

Έχοντας κατά νου τρέχοντα ζητήματα της συγκυρίας –την περιβόητη θεωρία των δύο άκρων, για παράδειγμα–, οι «ειδικοί» συνεχίζουν να τροφοδοτούν μια συζήτηση που μοιάζει να έχει ενδυθεί σημασίες μείζονος ιδεολογικοπολιτικού (για να μην πω εθνικού) διακυβεύματος. Μόνο που, εμμένοντας στο υπερτιμημένο «μείζον» και αδιαφορώντας για το υποτιμημένο «έλασσον», δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν ακόμη και τις προόδους της εγχώριας ιστοριογραφίας. Παραμένουν έτσι προσκολλημένοι σε ερωτήματα που έχουν αγγίξει εδώ και καιρό τα όριά τους: τη διάρκεια του εμφυλίου, το χρώμα της βίας, το μέτρημα των νεκρών. Πολλές, επομένως, και κρίσιμες οι αποσιωπήσεις, θα ξεχωρίσω, ωστόσο μία. Και θα αναρωτηθώ πώς είναι δυνατόν να προσεγγίσουμε πειστικά την εμφύλια βία, αν επιμείνουμε να αγνοούμε συστηματικά τις έμφυλες πτυχές της.