της Όλγας Λαφαζάνη

Φωτογραφία του Νίκου Οικονομόπουλου
Με αυξανόμενη ένταση διαδραματίζεται τα τελευταία χρόνια η δημόσια συζήτηση για την θεωρούμενη ως μεγάλη αύξηση του αριθμού των μεταναστών/ριων που επιχειρούν να μπουν στη χώρα χωρίς χαρτιά. Δεν είναι όμως τόσο το ερώτημα καθαυτό που έχει σημασία («πόσοι;»), όσο το πλαίσιο μέσα στο οποίο τίθεται αλλά και οι τρόποι με τους οποίους απαντιέται.
Κατ’ αρχάς, δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε τον αριθμό των μεταναστών χωρίς χαρτιά που φτάνουν ή ζουν στην Ελλάδα. Στη δημόσια συζήτηση χρησιμοποιείται συνήθως ο αριθμός των «Συλληφθέντων Λαθρομεταναστών από Αστυνομικές και Λιμενικές αρχές» που δημοσιεύει το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη. Τα στοιχεία αυτά, όμως, είναι στην καλύτερη περίπτωση ενδεικτικά, καθώς ο αριθμός των συλλήψεων μπορεί να υπερεκτιμά ή να υποτιμά τον αριθμό όσων πέρασαν τα σύνορα. Η υποεκτίμηση οφείλεται κυρίως στο ότι κάποιοι μετανάστες δεν συλλαμβάνονται κατά την είσοδό τους. Η υπερεκτίμηση, από την άλλη, οφείλεται στο ότι, καθώς τα νούμερα αυτά δίνουν αριθμό συλλήψεων στην επικράτεια, ο ίδιος μετανάστης είναι πιθανόν να έχει συλληφθεί παραπάνω από μια φορά (είτε προσπαθώντας να περάσει τα σύνορα είτε στο εσωτερικό της χώρας). Ίσως, όμως, η ανακρίβεια των στοιχείων να οφείλεται περισσότερο στο ότι ο αριθμός των συλλήψεων εξαρτάται άμεσα από τις εκάστοτε πολιτικές προτεραιότητες των κυβερνήσεων και άρα αντίστοιχα από τις οδηγίες και τους πόρους που διατίθενται για τις συλλήψεις μεταναστών. Για παράδειγμα, οι μαζικές συλλήψεις του «Ξένιου Δία» θα προστεθούν στο συνολικό αριθμό ετησίων συλλήψεων, χωρίς αυτό να σημαίνει αύξηση της εισόδου μεταναστών στη χώρα, καθώς τμήμα των συλληφθέντων είναι μετανάστες που μπήκαν πριν από χρόνια χωρίς χαρτιά, οι οποίοι έχουν πιθανόν ξαναμετρηθεί και ως συλληφθέντες προηγούμενων χρόνων.
Ακόμα και αυτά, όμως, τα ελλιπή και ανακριβή στοιχεία, κατά κανόνα χειραγωγούνται ή παραποιούνται για να προβάλλουν μια εικόνα «εισβολής λαθραίων». Στις περισσότερες αναγνώσεις δε, η μεταβολή του αριθμού αυτού ερμηνεύεται μόνο σε σχέσημε τις συνθήκες στην Ελλάδα (αύξηση ή μείωση της καταστολής, οικονομική κρίση κλπ.) ενώ οι διεθνείς οικονομικές, γεωγραφικές και πολιτικές συνθήκες που διαμορφώνουν τις μεταναστευτικές κινήσεις συστηματικά αγνοούνται.
Πολύ συχνά τόσο στα Μ.Μ.Ε. όσο και σε δηλώσεις κυβερνητικών φορέων εμφανίζονται ποσοστά και νούμερα που είναι είτε υποθετικά -δεν στηρίζονται σε καμία έρευνα-, είτε τονίζουν συγκεκριμένες πτυχές της πραγματικότητας, είτε είναι απλά ψέματα.
Η συνολική εικόνα
Το σύνολο των συλληφθέντων μεταναστών χωρίς χαρτιά ανά έτος στην επικράτεια από το 2001 έως σήμερα έχει πολλές διακυμάνσεις. Την τελευταία πενταετία τα στοιχεία αυτά τείνουν να παρουσιάζονται ως «εισβολή» από τα «αφύλακτα» ανατολικά σύνορα της χώρας. Μια προσεκτική ανάγνωση όμως των στοιχείων δείχνει πως, καθώς οι μετανάστες από την Αλβανία αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα των μεταναστών στην Ελλάδα, οι περισσότερες συλλήψεις μέχρι το 2011 αφορούσαν Αλβανούς υπηκόους όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 1 [1].
Εάν δεχόμασταν ως έγκυρα τα παραπάνω στοιχεία, θα ήταν ακριβές να ειπωθεί ότι η μετανάστευση των ατόμων χωρίς χαρτιά αυξανόταν από το 2002 μέχρι το 2008 ενώ μειώνεται από το 2008 μέχρι σήμερα. Το γεγονός ότι υπάρχει συνολική μείωση των συλλήψεων σπάνια αναφέρεται στον κυρίαρχο λόγο -όποτε, δε, αναφέρεται, αποδίδεται κυρίως στην επιτυχία των κατασταλτικών μέτρων. Όπως όμως φαίνεται καθαρά στο Διάγραμμα 1 η συνολική μείωση οφείλεται κυρίως στη μείωση των συλλήψεων των μεταναστών/ριων από την Αλβανία. Η μείωση αυτή δεν αντανακλά μια μείωση της μετανάστευσης από την Αλβανία -αν και αυτό πιθανόν συμβαίνει λόγω της οικονομικής κρίσης- αλλά σηματοδοτεί μια αλλαγή στο ποιος θεωρείται «νόμιμος» ή «παράνομος». Συνέχεια ανάγνωσης →
Μου αρέσει αυτό:
Μου αρέσει! Φόρτωση...