«Πρέπει να επινοήσουμε όρους εκδημοκρατισμού της δημοκρατίας, μαθαίνοντας από τα κινήματα»

 ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗ ΚΑΙ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ

 συνέντευξη του Ετιέν Μπαλιμπάρ στον Μάνο Αυγερίδη και τον Δημοσθένη Παπαδάτο-Αναγνωστόπουλο

 

O Eτιέν Μπαλιμπάρ βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα, προσκεκλημένος της Πρωτοβουλίας για την Υπεράσπιση της Κοινωνίας και της Δημοκρατίας, και μίλησε, στις 18 Δεκεμβρίου, στο Πάντειο, με θέμα «Ποια κρίση, ποια Αριστερά, ποια δημοκρατία». Με την ευκαιρία αυτή, «Ενθέματα» και RedNotebook τον συναντήσαμε και συζητήσαμε μαζί του για μια σειρά μεγάλα ζητήματα της ατζέντας της Αριστεράς ενόψει του νέου έτους, όπως η κρίση της δημοκρατίας, η έννοια του πολίτη, το μεταναστευτικό, η σημασία της ταξικής πάλης και των έμφυλων διαφορών, η πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η γερμανική ηγεμονία. Η συνέντευξη δημοσιεύεται παράλληλα στα «Ενθέματα» της Αυγής και στο RedNotebook.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

 Έχετε γράψει πολλές φορές (λ.χ. στην πρόσφατη απάντησή σας στον Χάμπερμας) ότι βιώνουμε μια κρίση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Και έχετε υποστηρίξει ότι χρειαζόμαστε μια αναγέννηση της έννοιας της δημοκρατίας, την οικοδόμηση αντι-εξουσιών.

 Κατά βάθος, δεν μου αρέσει που κάνω κριτική στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία, κι αυτό γιατί θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι υποστηρίζω πως είναι κακό πράγμα καθεαυτή, ή ότι δεν είναι μια πραγματική δημοκρατία, και ότι προτείνω ένα διαφορετικό είδος δημοκρατίας. Δεν είναι αυτή ακριβώς η θέση μου σε θεωρητικό επίπεδο. Πιστεύω, όμως, και δεν είναι μόνο δική μου ορολογία αλλά και άλλων θεωρητικών, πως σήμερα βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαδικασία αποδημοκρατικοποίησης των κοινωνιών μας.

Πιστεύω πως η δημοκρατία είναι μια εύθραυστη κατασκευή. Είναι πάντα ένα αποτέλεσμα που εξαρτάται από τον συσχετισμό δυνάμεων. Με αυτή την έννοια, η παρούσα διαδικασία αποδημοκρατικοποίησης δεν είναι, επ’ ουδενί, κάτι εντελώς καινούργιο. Σε κάθε περίπτωση, όμως, στην Ευρώπη και αλλού στον κόσμο υπάρχει ένα δημοκρατικό θεσμικό πλαίσιο, που σήμερα εξουδετερώνεται ή ακυρώνεται.

Η κρίση  του κοινοβουλευτισμού είναι μια βασική όψη της διαδικασίας αυτής, αποτέλεσμα της οποίας είναι η απονομιμοποίηση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας· ακόμα και η αλλαγή μιας κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας και γενικά η συμμετοχή στις εκλογές φαλκιδεύονται από εξουσίες ισχυρότερες από τη λαϊκή βούληση.

«Tο θέατρο είναι τροφή, κι εμείς αυτή την τροφή την ετοιμάζουμε με ψωμί και μαριονέτες»

Μια συζήτηση της Maura Gahan με την Έλενα Πατρικίου

 Καλεσμένοι από το Κέντρο Μελέτης Χορού Ισιδώρα Ντάνκαν, ο σλοβένος χορογράφος Jurij Konjar και οι Maura Gahan και Gregory Corbino, τα μέλη του αμερικάνικου θεάτρου Bread and Puppet βρίσκονται τις μέρες των γιορτών στην Αθήνα, όπου δίνουν μια σειρά σεμινάρια και  οργανώνουν παραστάσεις (με Έλληνες συμμετέχοντες) στους δρόμους της πόλης.

Παραστάσεις-χάπενινγκ, σαν αυτές της αισθητικής και πολιτικής παράδοσης του Bread and Puppet; To «ψωμί» και οι τεράστιες μαριονέττες προφανώς θα λείπουν, αλλά το πολιτικό νόημα που καλλιέργησε με συνέπεια επί μισό αιώνα ο θίασος του Peter Schumann δεν μπορεί παρά να αποτελέσει το καθοδηγητικό νήμα.

Το Bread and Puppet Theater ιδρύθηκε το 1963 στην Νέα Υόρκη. Επεξεργάστηκε μια αισθητική χρήσης του σώματος και της μαριονέττας, καθώς και μια τεχνική θεατρικής παρέμβασης στους δρόμους και τους δημόσιους χώρους των πόλεων. Τα πρώτα μεγάλα του θεάματα πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του κινήματος κατά του Πόλεμου στο Βιετνάμ. Ο Πήτερ Σούμαν, που έπαιξε στην Αθήνα το 1975, λίγους μήνες μετά την πτώση της χούντας, πρέπει να είναι από τους ελάχιστους Αμερικανούς που θυμούνται σήμερα ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε «κάποια» εμπλοκή στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου και την στρατιωτική δικτατορία.

Το 1974 ο θίασος μετακόμισε στο Βερμόντ, σε μια φάρμα την οποία καλλιεργεί συλλογικά και όπου προετοιμάζει τις παραστάσεις του. Μεγάλα θεάματα τσίρκου, λαϊκές γιορτές με την συμμετοχή της κοινότητας του γειτονικού χωριού ή μικρότερες αυτοσχεδιαστικές παραστάσεις με συγκεκριμένο πολιτικό στόχο κάθε φορά. Το 2004, ο Σούμαν ίδρυσε την Ομάδα Χορού της Lubberland, ως ένα είδος «επιστροφής» στις δυνατότητες του ανθρώπινου σώματος, ως έρευνα πάνω στην ικανότητα του σώματος να χορέψει ανεξάρτητα από οποιαδήποτε προηγούμενη μεθοδική μαθητεία. Τα μικρά χορευτικά θεάματα συμπορεύονται από τότε με τα μεγάλα θεάματα για μαριονέττες και ηθοποιούς, με άξονα πάντα την πολιτική παρέμβαση. Και αναλαμβάνοντας πάντα όλα τα ρίσκα.

Έλενα Πατρικίου

 Ε.Π.: Το Bread and Puppet Theatre δεν ήταν ποτέ ένα θέατρο στραμμένο προς το θεατρικό κείμενο· ήταν πάντα ένα θέατρο χτισμένο γύρω από το σώμα, τόσο του ανθρώπου όσο και της κούκλας. Γιατί ένα θέατρο στο οποίο το σώμα και η κίνησή του έχει κεντρική, σχεδόν αποκλειστική, θέση, δημιούργησε ένα ξεχωριστό σχήμα αφιερωμένο στον χορό, την Ομάδα Lubberland; Πώς ξεκίνησε αυτό το σχέδιο και, καταρχάς, τι είναι η Lubberland;

Μ.ΓΚ.: Η Lubberland είναι μία παράξενη χώρα, είναι η χώρα όπου κάποιος μπορεί να ζει κάτω από μια μηλιά γεμάτη μήλα, αλλά όταν θέλει να φάει ένα μήλο πάει στο σούπερ μάρκετ και αγοράζει ένα κιλό μήλα! Ο Πήτερ Σούμαν, ο ιδρυτής του Bread and Puppet, είχε ξεκινήσει, στην προπολεμική Γερμανία, από τον χορό. Κάποια στιγμή θεώρησε ότι είχε την ανάγκη να επιστρέψει στη σωματικότητα του χορού και να δουλέψει όχι μόνο με χορευτές, αλλά με οποιονδήποτε ήθελε να συμμετάσχει, ανεξάρτητα από το αν είχε χορευτική παιδεία. Έτσι δημιουργήθηκε η Ομάδα χορού της Lubberland, ως στροφή προς το ανθρώπινο σώμα και τις δυνατότητές του, χωρίς μαριονέττες (χωρίς αυτό να είναι απαράβατος κανόνας), με χορούς που οργανώνονταν και παρουσιάζονταν αρχικά στη φάρμα του θεάτρου, με τη συμμετοχή του χωριού και όλης της κοινότητας. Δουλεύουμε πάνω σε διάφορα είδη χορών: χορούς επίλυσης προβλημάτων, επινίκιους χορούς για τις νίκες, που συνοδεύονται από χορούς παράπλευρων απωλειών για τα θύματα, γαμήλιους χορούς για εχθρικούς πληθυσμούς, επικήδειους χορούς εις απάντησιν των πρόσφατων πολέμων της Lubberland…

Το νέο αιγυπτιακό Σύνταγμα: προβλήματα και ισορροπίες

του Γιάννη Πλάκα

Πρωτοσέλιδα αιγυπτιακών εφημερίδων διαμαρτύρονται για την μη διασφάλιση της ελευθερίας της έκφρασης στο Νέο Σύνταγμα

Η πολιτική κρίση των τελευταίων εβδομάδων στην Αίγυπτο φαίνεται πως έλαβε τέλος, προσώρας τουλάχιστον, με την έγκριση του Συντάγματος διαμέσου του δημοψηφίσματος. Τι σηματοδοτεί όμως το νέο Σύνταγμα για την καθημερινότητα του Αιγύπτιου πολίτη και ποιες είναι οι πολιτικές ισορροπίες που οδήγησαν σ’ αυτό;

 Ένα ελλιπές Σύνταγμα. Το συνταγματικό κείμενο που μόλις εγκρίθηκε εμφανίζει μια σειρά παραλείψεις και ατέλειες σε μεγάλη γκάμα θεμάτων. Η ελευθερία της έκφρασης, παρότι κατοχυρώνεται στο άρθρο 81, περιορίζεται από τα άρθρα 41 και κυρίως 31, που απαγορεύουν τη βλασφημία εναντίον του προφήτη και την προσβολή του ατόμου. Σύμφωνα με το Human Rights Watch, αυτά τα άρθρα έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για την ποινική δίωξη πολιτικών αντιπάλων της κυβέρνησης, ενώ από τη στιγμή που ανέλαβε τα καθήκοντά του ο πρόεδρος Μόρσι οι ποινικές διώξεις πολιτών με βάση το αιτιολογικό της προσβολής του προέδρου ή της δικαιοσύνης έχουν αυξηθεί.[1] Παρόμοια προβλήματα υπάρχουν και με τα ΜΜΕ: το άρθρο 48 προβλέπει τη δυνατότητα διακοπής της λειτουργίας ενός μέσου ενημέρωσης ύστερα από δικαστική απόφαση, εφόσον κάποιος από τους εργαζόμενους σε αυτό παραβίασε κάτι από όσα προβλέπει το παραπάνω άρθρο. Η μετατροπή της ατομικής ευθύνης κάθε δημοσιογράφου σε συλλογική, δημιουργώντας ευρύτερες συνέπειες από την πιθανή διακοπή λειτουργίας του και στους υπόλοιπους εργαζομένους, αποτελεί  βασικό ανασχετικό παράγοντα στην ελευθερία του Τύπου, σύμφωνα με το συνδικάτο των δημοσιογράφων της χώρας.[2]

Ένας είναι ο εχθρός, ο συνασποσυριζισμός

του Στρατή Μπουρνάζου

Oυίλιαμ Μπλέικ, «666, ο αριθμός του θηρίου»

 Παραμονή Χριστουγέννων, μια ομάδα μαθητών και μαθητριών, κνίτες μάλλον, επισκέφθηκαν το Σπίτι του Λαού και τραγούδησαν τα κάλαντα στη γενική γραμματέα του ΚΚΕ. Οι στίχοι σχολίαζαν την επικαιρότητα, σατιρικώ τω τρόπο. Ξεκινώντας με μια γενική αναφορά («Κάνανε συγκυβέρνηση / και πάνε χέρι-χέρι /τα αστικά τα κόμματα / με σύμμαχο Κουβέλη»), και λέγοντας για τη Χρυσή Αυγή, την επίθεση στο λαϊκό εισόδημα, τα χαράτσια και άλλα, κατέληγαν, βέβαια: «Στο ΚΚΕ να στηριχτείς/ το Κόμμα σου εργάτη / άλλο μην τους ανέχεσαι / και γύρνα τους την πλάτη».

 Δεν βρίσκω  σπουδαία τη στιχουργική σπουδαία, αλλά μικρό το κακό — δεν νομίζω δα ότι κι ένα σωρό καζαμίες ή στιχουργήματα που έχω διαβάσει στην Αυγή ή άλλα «ανανεωτικά» έντυπα διακρίνονταν πάντα για το ροΐδειο ύφος ή την ευθυβολία τους. Ο λόγος όμως που γράφω το σχόλιο είναι η πέμπτη στροφή, όπου τα παιδιά τραγούδησαν: «Μ’ αριστερή κυβέρνηση / του ΣΥΡΙΖΑ απάτη / θέλουνε να στηρίξουνε /τον κεφαλαιοκράτη». Γιατί εδώ ο λόγος δεν είναι πλέον περί στιχουργικής, χιούμορ κλπ. κλπ. αλλά για την ολέθρια όσο και νηπιώδη αντίληψη του ΚΚΕ ότι βασικός αντίπαλος είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, που αποτελεί κόλπο του συστήματος, εξαπατά τον λαό, στηρίζει τους κεφαλαιοκράτες κ.ο.κ. Θα μου πεις, δεν τα ξέρουμε εδώ και καιρό όλα αυτά, τι ασχολείσαι πρωτοχρονιάτικα;