Ένα στοίχημα που κερδήθηκε

 του Ανδρέα Καρίτζη

Alfredo Rostgaard, «Ο Χριστός αντάρτης», 1969.

Το συνέδριο «Εκκλησία και Αριστερά» αποτέλεσε ένα τολμηρό εγχείρημα. Σε μια περίοδο όξυνσης των παθών, καλλιέργειας ενός πολλαπλού διχασμού και εν μέσω της εξέλιξης μιας μεγάλης κοινωνικής καταστροφής, η οποία δοκιμάζει τις αντοχές του λόγου και του διαλόγου, οι οργανωτές επέλεξαν να διαμορφώσουν έναν δημόσιο χώρο συνάντησης και διαλόγου. Έναν χώρο όπου συναντήθηκαν άνθρωποι από δύο ρεύματα που εν πολλοίς διάγουν ασύμπτωτες πορείες και συναντιούνται όταν αυτές συγκρούονται πάνω σε επίδικα της συγκυρίας.

Οι οργανωτές διέγνωσαν ορθά ότι το τραγικό έδαφος της κοινωνικής καταστροφής που βιώνει ο λαός μας μπορεί να αλλάξει άρδην τις ορίζουσες της συνάντησης των δύο ρευμάτων. Οι διαφορές, τόσο σε θεωρητικά όσο και σε απολύτως πρακτικά ζητήματα, σχετικά με την οργάνωση  πτυχών της δημόσιας σφαίρας και πολιτικής, δεν μπορεί να προσδιορίζουν την εν λόγω συνάντηση ως αποκλειστικά συγκρουσιακή και εχθρική. Αντίθετα, το κατεπείγον της υπεράσπισης της κοινωνίας που πλήττεται βάναυσα, μπαίνοντας σε ατραπούς άγνωστες και επικίνδυνες, καθιστά επιτακτική τη μετακίνηση στην κατεύθυνση της συστηματικότερης επαφής αλλά και της αναζήτησης κοινών τόπων.

Όπως φάνηκε από πολλές εισηγήσεις, αυτοί οι κοινοί τόποι δεν είναι δύσκολο να προσδιοριστούν και να καλλιεργηθούν, ενώ στην όλη ατμόσφαιρα  ήταν αισθητή η ανακούφιση που προκαλεί η γνωριμία με την «άλλη» πλευρά, η οποία αποκαθιστά παρεξηγήσεις, αμβλύνει φόβους και αποτρέπει τις καρικατούρες. Επιπρόσθετα,  αρκετές ομιλίες ανέδειξαν το ενδιαφέρον για την αναζήτηση πεδίων συμπόρευσης σε ζητήματα όπως το μεταναστευτικό, η έξαρση του ρατσισμού και του φασισμού, η στήριξη του πληθυσμού που υφίσταται κοινωνικό αποκλεισμό κ.ο.κ.

Στο συνέδριο, όπου πρυτάνευε αυτή η διάθεση αλληλοκατανόησης και συνεργασίας, τέθηκαν με ευθύτητα τα κρίσιμα θέματα που έχουν φέρει τα δύο ρεύματα σε αντιπαράθεση: φορολόγηση της εκκλησιαστικής περιουσίας, μισθοδοσία του κλήρου, φαινόμενα διαφθοράς στην Εκκλησία, ο χαρακτήρας του μαθήματος των θρησκευτικών, θρησκευτικά σύμβολα στον δημόσιο χώρο, διαχωρισμός κράτους-Εκκλησίας. Επιστήμονες, θεολόγοι, στελέχη της Αριστεράς και ιεράρχες κατέθεσαν αναλυτικά το σκεπτικό και τα επιχειρήματά τους, ενίοτε με πάθος και ένταση, χωρίς διάθεση να κρυφτούν οι δυσκολίες και οι διαφορές. Το αποτέλεσμα είναι σημαντικό, πιστεύω, στο βαθμό που καταγράφηκε αναλυτικά το πού βρισκόμαστε, ενώ σκιαγραφήθηκαν ενδεχόμενες συγκλίσεις χωρίς κανένας συμμετέχων, ανεξαρτήτως του ρεύματος όπου τοποθετείται, να έχει την αίσθηση ότι υπέστειλε βασικές αρχές με τις οποίες προσήλθε σε αυτό τον γόνιμο και ουσιαστικό διάλογο.

Αξίζει να σημειωθεί η πολύ μεγάλη συμμετοχή, σε όλη τη διάρκεια του συνεδρίου, με τους νέους να δίνουν τον τόνο. Η κρίση ενισχύει την ώσμωση, τον επαναπροσδιορισμό και την αναζήτηση νέων συντεταγμένων για την οργάνωση της ζωής. Ζούμε εκείνες τις σπάνιες στιγμές στην Ιστορία όπου το κατεπείγον της πολιτικής και κοινωνικής δράσης, της απάντησης σε καθημερινά αδιέξοδα συμπλέκεται με υπαρξιακά ζητήματα και θεμελιακές λογικές και επιλογές. Στο συνέδριο, η Αριστερά –μια έκφραση της κοινωνικής χειραφέτησης, παρά τις αδυναμίες και τα λάθη της– και η Εκκλησία –μια έκφραση της υπαρξιακής αναζήτησης του ανθρώπου, παρά την καθεστωτική της σήμερα συγκρότηση και λειτουργία– συναντήθηκαν και συζήτησαν, με ανοιχτή διάθεση.

Το  συνέδριο, το οποίο αντιμετωπίστηκε με εχθρότητα και λοιδορήθηκε από διάφορες πλευρές, είναι ένα στοίχημα που κερδήθηκε. Όπως είπε ο πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας Χρ. Σταμούλης κλείνοντας, μπορεί να αποτελέσει μια νέα αρχή για τις σχέσεις των δύο ρευμάτων στο μέλλον.