Από τη Λέρο στη Λέγκω

της Niemandsrose

Έντβαρντ Μυνκ, «Mαντόνα», 1894-1895

Πρόσφατα  ένα νεογέννητο βρέφος μεταφέρθηκε από τον τόπο κατοικίας του στη Λέρο στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου με συμπτώματα υποθερμίας, δύσπνοιας και πολυοργανικής βλάβης, όπου και κατέληξε. Σύμφωνα με το ιατροδικαστικό πόρισμα το βρέφος πέθανε από υποσιτισμό, ενώ ο ιατροδικαστής δηλώνει σε ρεπορτάζ της τοπικής εφημερίδας :

«Λυπάμαι πολύ στην σημερινή εποχή να υπάρχουν τέτοιοι θάνατοι. Η μητέρα του, αν δεν ήξερε τι έπρεπε να κάνει, μια πόρτα ενός σπιτιού να χτυπούσε, θα της έλεγαν, θα της έδιναν κάποιες συμβουλές»  (εφ. Πατρίς, 25.1.2013)

Όμως όταν γίνεται επίκληση της «σημερινής εποχής» για το αδικαιολόγητο του θανάτου του βρέφους, αφενός δεν μπορεί να επιρρίπτεται η ευθύνη αποκλειστικά στην μητέρα παραβλέποντας την πραγματικότητα του ΕΣΥ και δη σε συνθήκες οικονομικής κρίσης. Αφετέρου δεν μπορεί να προτείνεται ως λύση η υποκατάσταση  της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας με τη χρήση τυχόν κοινωνικών δικτύων, δηλαδή συγγενών, γειτόνων, φίλων κλπ. Αυτά δε συνάδουν με τη «σημερινή εποχή» αλλά μάλλον με την προνεωτερική.

Οι δε εκκλήσεις της μητέρας για βοήθεια σε φόρουμ για γονείς, στο κοινωνικό δίκτυο δηλαδή που διέθετε, μάλλον κλονίζουν τη δήλωση του ιατροδικαστή. Σύμφωνα με τις δημοσιεύσεις της στο φόρουμ αδυνατούσε να βρει παιδίατρο. Συμπτωματικά, ακριβώς ένα χρόνο πριν το τραγικό συμβάν οι κάτοικοι της Λέρου είχαν απευθύνει επιστολή διαμαρτυρίας στον Υπ.Υγείας επειδή ο μοναδικός παιδίατρος στο ακριτικό νησί, σε «ένα νησί με 9.000 μόνιμους κατοίκους  και περίπου 3.000 παιδιά», ήταν αναγκασμένος να μεταβαίνει στην Πάτμο για να καλύπτει τις εκεί ανάγκες του πληθυσμού.

Στο ίδιο ρεπορτάζ, ο μαιευτήρας που παρακολουθούσε την μητέρα κατά την εγκυμοσύνη της, την περιγράφει ως μια γυναίκα «ιδιόρρυθμη»,  η οποία στο ιατρικό ιστορικό ανέφερε πως βρισκόταν στον 5ο μήνα ενώ ήταν επίτοκος και που, ως λεχώνα, ζητούσε επίμονα να της χορηγηθεί χάπι για διακοπή του θηλασμού, αίτημα που τελικά ικανοποιήθηκε.  Το σχόλιο του μαιευτήρα είναι εύγλωττο:

«Δεν είμαι ειδικός για να σχολιάσω την ψυχολογική ή νοητική τους κατάσταση. Ξέρω μόνο πως πολλές μητέρες με χαμηλό IQ κάνουν παιδιά και τα φροντίζουν στην εντέλεια, γιατί λειτουργεί το μητρικό ένστικτο».

Και πάλι, το σαφές έλλειμμα ενός δικτύου υπηρεσιών για την υποστήριξη της μητρότητας δεν επισημαίνεται καν, αν και είναι γνωστό πως κάθε νεογέννητο αφήνεται στην τύχη του μετά το εξιτήριο από το μαιευτήριο.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, αποτελεί πρακτική ρουτίνας η επισκέψη κατ’οίκον στις λεχώνες από ειδικούς επαγγελματίες υγείας (συνηθέστερα επισκέπτες υγείας). Η χρησιμότητα μίας τέτοιας υπηρεσίας έγκειται στο ότι πραγματοποιείται εκτίμηση των συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας του περιβάλλοντος του νεογέννητου, της ανάπτυξής του, αλλά και της ψυχικής υγείας της μητέρας, όταν μάλιστα η επιλόχειος κατάθλιψη εμφανίζεται στο 15% των γυναικών και η συμπτωματολογία της μπορεί να είναι τόσο ισχυρή ώστε να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή της μητέρας ή/και του βρέφους. Δεν ισχυρίζομαι προφανώς ότι έπασχε από επιλόχειο κατάθλιψη η συγκεκριμένη μητέρα. Δεν μπορούμε να ξέρουμε. Δεν έτυχε εξάλλου, όπως και η πλειονότητα των γυναικών που γεννούν σε αυτόν τον τόπο, στοιχειώδους υποστήριξης.

Αντί λοιπόν να μας απασχολήσουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι παραμεθόριων περιοχών στην πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη και το έλλειμμα σε υπηρεσίες πρόληψης, πολλοί έσπευσαν να συνταχθούν με την άποψη ότι ο θάνατος του βρέφους είναι απόρροια της «εγκληματικής παραμέλησης». Η μέχρι σήμερα παρωχημένη victim-blaming προσέγγιση στον χώρο της υγείας, ότι δηλαδή το ίδιο το θύμα ευθύνεται αποκλειστικά για την κατάστασή του, φαίνεται να επανακάμπτει και μάλιστα μέσα σε συνθήκες διάλυσης του ΕΣΥ.

Δεν φταίει το ΕΣΥ που δεν παρέχει αποδοτικές υπηρεσίες πρόληψης, φταις εσύ που δεν πρόσεχες. Δεν φταίει το ΕΣΥ που δεν έχει επαρκές προσωπικό, τεχνικό εξοπλισμό και υποδομές για να σε περιθάλψει, φταις εσύ που νόσησες. Ομοίως, δεν φταίει το ΕΣΥ που δεν παρέχει καμία στήριξη στην μητρότητα μετά την αποχώρησή σου από το μαιευτήριο, φταις εσύ που ήσουν κακή μητέρα. Αλλά η χειρότερη μητέρα είναι η Λέγκω του Μαρκόπουλου: «Στην κυρά μάνα μας μη δίνετε βοήθεια, ούτε μαγκούρα στο προσκέφαλο σιμά, γιατί θα δέρνει κάθε μέρα τα παιδιά της κι όταν μιλάω θα με λέει αληταρά».

 

H Niemandsrose είναι μπλόγκερ και διατηρεί το μπλογκ «Του κανενός το ρόδο» (niemandsrose-niemandsrose.blogspot.gr)