Οι πιο δικοί μας ξένοι

της Νiemandsrose

Έριχ Χέκελ, «Κορίτσι», 1913

Το μήνυμα είναι πια σαφές. Θα πρέπει να στραφούμε στο εξωτερικό για να μάθουμε τι συμβαίνει στο εσωτερικό. Εδώ, δημοσιογράφοι των ανεξάρτητων μέσων και όσων δεν κινούνται από τα γνωστά εκδοτικά συμφέροντα διώκονται ή εκβιάζονται. Όχι πως είναι καινοφανές, αλλά πια γίνεται ξεδιάντροπα, προκλητικά, ρεβανσιστικά. Εδώ, η διανόηση, εκτός από λιγοστές αλλά φωτεινές εξαιρέσεις, που όλοι λίγο-πολύ γνωρίζουμε, βυθίζεται στη σιωπή, αποσύρεται από τον δημόσιο λόγο, συνθηκολογεί, απογυμνώνεται.

Έρχεται μια διεθνής οργάνωση, οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα, για να επισημάνει το προφανές, πως η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα περιστέλλεται δραματικά. Έρχεται ο Guardian να δημοσιοποιήσει τους βασανισμούς στη ΓΑΔΑ, και απειλείται με μήνυση από τον Δένδια. Κατατίθεται αγωγή κατά της Αυγής με δικηγόρο τον Βορίδη, ο Βαξεβάνης συλλαμβάνεται, ο Χαραλαμπόπουλος του Unfollow καταγγέλει ότι ο ίδιος και το περιοδικό δέχονται μαφιόζικες απειλές, το Jungle Report βλέπει ρεπορτάζ του να διαγράφεται από τη Google, μετά από σχετική αγωγή του Βαρδή Βαρδινογιάννη. Η επιχείρηση φίμωτρο έχει φτάσει πια ως το Λονδίνο και την Καλιφόρνια.

Παράλληλα, οι φωνές από το εξωτερικό πληθαίνουν. Πριν ένα χρόνο υπογράφεται έκκληση από 120 προσωπικότητες της Γερμανίας με τίτλο «Δημοκρατία αντί για δημοσιονομικό Σύμφωνο», ζητώντας να μην κυρωθεί το Σύμφωνο καθώς «ό,τι συμβαίνει στην Ελλάδα απειλεί ολόκληρη την Ευρώπη» και παραλληλίζουν τη σύγχρονη ιστορική συγκυρία με τη δεκαετία του 1930. Το Δεκέμβρη του 2012 μια διεθνής οργάνωση με έδρα το Παρίσι, το Ευρωπαϊκό Αντιρατσιστικό Κίνημα, συντάσσει ανοιχτή επιστολή κατά του νεοναζισμού, την οποία συνυπογράφουν προσωπικότητες παγκόσμιου κύρους, μεταξύ των οποίων ο Ντάριο Φο και ο Μπερνάρ-Ανρί Λεβύ.

Πριν λίγες μέρες, ο Μαρκ Μαζάουερ, καθηγητής Ιστορίας στο Κολούμπια, έρχεται σε ανύποπτη στιγμή να βάλει τα πράγματα στη θέση τους: η θεωρία των άκρων, που με θέρμη επαναλαμβάνεται από συστημικούς δημοσιογράφους και ντόπιους ανθυποδιανοούμενους, έλκει την καταγωγή της από την ψυχροπολεμική θεωρία του ολοκληρωτισμού. Την ίδια περίοδο, επανέρχεται ο αμερικανός νομπελίστας οικονομολόγος Πωλ Κρούγκμαν να μιλήσει για «ανήθικο πείραμα σε ανθρώπους με παγκόσμια εμβέλεια» και να καταλογίσει «παράνοια» στη Γερμανία για τα μέτρα λιτότητας που επιβάλλει στην Ελλάδα. Περίπου στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται οι τοποθετήσεις του Σλάβοϊ Ζίζεκ λίγους μήνες νωρίτερα, ενώ ο Νόαμ Τσόμσκυ έχει δηλώσει σε συνέντευξη: «Η τρόικα θέλει να σας καταστρέψει».

«Αγαπώ υπερβολικά τη χώρα μου για να είμαι εθνικιστής…» (Albert Camus)

Η Φωτεινή Τομαή απαντάει στο άρθρο της Άννας Μαρίας Δρουμπούκη («Ενθέματα», 10.2.2013). Η ανταπάντηση της Ά.-Μ. Δρουμπούκη  στο τέλος του ποστ.

της Φωτεινής Τομαή

Αξιότιμε κ. Διευθυντά,

Με τη βαθιά κι εδραιωμένη πεποίθηση ότι η έγκυρη, έγκριτη και ιστορική εφημερίδα, που διευθύνετε, παρεσύρθη κατά τη δημοσίευση κειμένου, που περιλαμβάνει αυταπόδεικτα ανακριβή και ψευδή στοιχεία σε βάρος της προσωπικότητός μου, της επιστημονικής μου κατάρτισης, του έργου μου, αλλά και των πρωτοβουλιών της ηγεσίας του Υπουργείου των Εξωτερικών, θεωρώντας ότι παρέλκει η αναφορά της προφανούς περισσής και άκρως αδικαιολόγητης εμπάθειας της όλως άγνωστης σε εμένα συντάκτριας αυτού, σπεύδω προς αποκατάσταση της αληθείας και προς πληροφόρηση του σεβαστού σας κοινού, να σας ενημερώσω τα ακόλουθα:

Στρατόπεδο συγκέντωσης Μπούχενβαλντ, Απρίλιος 1945 (Πηγή: United States Holocaust Memorial Museum)

ρχικώς, σε ό,τι αφορά στο «νέο, που μάθαμε (sic) μόλις προχθές», θέτω υπ’ όψιν σας ότι η σοβαρή και υπεύθυνη απόφαση του Υπουργού των Εξωτερικών, Δημήτρη Αβραμόπουλου, να θεσμοθετήσει για πρώτη φορά στην Ελλάδα τη θέση του Απεσταλμένου για Θέματα Ολοκαυτώματος, αξίωμα, το οποίο ήδη σε πλειάδα πολιτισμένων χωρών υπάρχει και λειτουργεί, είχε ως αποτέλεσμα ο αντίκτυπος τόσο σε διεθνές επίπεδο, όσο και σε ημεδαπό –και από τις ξένες πρεσβείες στη χώρα, αλλά κι από την ιδία την ηγεσία των Ισραηλιτικών Κοινοτήτων της Ελλάδος– να είναι όχι μόνον θετικός, αλλά εντυπωσιακός.

Ακολούθως, τα συγγράμματα, στα οποία αναφέρεται η συντάκτρια του κειμένου, δεν είναι δικά μου, αλλά εκδόσεις του Υπουργείου των Εξωτερικών, προϊόν συλλογικής και επίπονης εργασίας ομάδας επιστημόνων, δύο εκ των οποίων μάλιστα σε συνεργασία με καθηγητές εγνωσμένου κύρους του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εάν, όπως ισχυρίζεται η συγκεκριμένη υποψήφια διδάκτωρ βρίθουν λαθών, τότε ας κάνει τον κόπο να τα απαριθμήσει. Ας σημειωθεί, ότι δύο από τις εκδόσεις αυτές έχουν διακριθεί σε διεθνή for a.

Την κακόβουλη αναφορά περί ανεκδότων, που κυκλοφορούν σε fora του εξωτερικού περί τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος, απλώς την προσπερνώ. Χαρακτηρίζει την ποιότητα τόσο της συντάκτριας του κειμένου, όσο και οιουδήποτε τολμά να αστειεύεται με ανθρώπινα δράματα, καταστροφές και εγκλήματα, διότι περί αυτού πρόκειται…

Υπενθυμίζω, ωστόσο, ότι τόσο το υψηλό επίπεδο εθνικών εκπροσώπων σημαντικού αριθμού κρατών, όσο και αυτό καθ’ εαυτό το ιερό θέμα του Ολοκαυτώματος, δεν συνάδουν με συμπεριφορές πεζοδρομίου, προφανώς οικείες σε διάττοντες αστέρες, που –κατά την πλέον καλοπροαίρετη εκδοχή– το νεαρό της ηλικίας τους και η φιλοδοξία τους να αναδειχθούν ως τάχιστα στο εγχώριο στερέωμα δεν τους επιτρέπουν την, αν μη τι άλλο, λογική θεώρηση της σύγχρονης ιστορίας της διπλωματίας, η οποία γράφεται με προσωπικές θυσίες των εκπροσώπων της.

Επιστολές του Μάριου Σούση και του Πωλ Ισαάκ Χάγουελ σχετικά με το άρθρο της Α. Μ. Δρουμπούκη

WEB ONLY- MONO ΣΤΟ ΜΠΛΟΓΚ ΤΩΝ ΕΝΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ «ΑΥΓΗΣ»

1. Επιστολή του Μάριου Σούση

 Αξιότιμε Κύριε Διευθυντά.

Σχολιάζοντας το άρθρο της κας Άννας Μαρίας  Δρουμπούκη  («Ενθέματα», Η Αυγή, 10.2.2013) επιθυμώ προς άρση των παρεξηγήσεων και αποφυγή λανθασμένων συμπερασμάτων να παρατηρήσω τα ακόλουθα

Από προσωπική  εμπειρία που έχω αποκτήσει σε αναζήτηση διαφόρων εγγράφων και αναφορών στα αρχεία του ιστορικού αρχείου του Υπ.Εξ. βρήκα πάντοτε πρόσφορο έδαφος για οποιαδήποτε αναζήτηση σχετικά με διάφορες  εργασίες μου, που αναφέρονται στα αρχεία Υπ.Εξ.  Κατά συνέπεια, μπορώ να βεβαιώσω ότι ποτέ δεν αντιμετώπισα «ιδιοκτησιακό καθεστώς», εκ μέρους της κας Τομαή , όπως ισχυρίζεται η αα Δρουμπούκη. Αντιθέτως,  πληθώρα ερευνητών που κατακλύζουν τα περιορισμένα γραφεία του Αρχείου του Υπ.Εξ. εξυπηρετούνται το γρηγορότερο δυνατό.

Όσον αφορά την ανάθεση του εκπροσώπου του Ολοκαυτώματος από τον Υπουργό των Εξωτερικών εις την κα Τομαή βρίσκω ότι στο πρόσωπο της εκφράζεται η καλύτερη δυνατή επιλογή και για την μέχρι σήμερα προσφορά της αλλά και η προσωπικότητα της Κας Τομαή εγγυάται την καλύτερη αντιμετώπιση στο εν λόγω θέμα από οποιονδήποτε άλλον, γεγονός που αποδεικνύεται τόσο από το συγγραφικό έργο της όσο και από την παρουσίας της  στις εκδηλώσεις στην Ελλάδα αλλά και  στα διάφορα διεθνή συνέδρια.

Γκάλοπ, πάθη και ο ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ μετά τη μεταπολίτευση

του Γιώργου Παπανάγνου

Τζαίημς Ένσορ, «Η είσοδος του Χριστού στις Βρυξέλλες», 1888. Στο πανώ μπροστά διαβάζουμε: «Ζήτω ο
σοσιαλισμός!»

Τον τελευταίο καιρό διαβάζουμε, πολύ συχνά, ότι η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ είναι ο λαϊκισμός, ότι υποθάλπει τη βία, ότι είναι τριτοκοσμικός, ότι υμνεί τον ολοκληρωτισμό, ότι δεν μπορεί να ξεπεράσει τις κινηματικές του «ασθένειες», καθώς και ότι η στροφή του προς τον «ρεαλισμό» (συνάντηση με Σόιμπλε, επίσκεψη στις ΗΠΑ κ.α.) και δεν πείθει αλλά και δημιουργεί εσωτερικές έριδες. Παράλληλα, μια σειρά δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πρωτιά της Αριστεράς στις επόμενες εκλογές σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη. Έτσι, αυθαίρετα έρχεται και το συμπέρασμα ότι (κάποια από) τα παραπάνω εξηγούν την παρούσα στασιμότητα.

Προκειμένου όμως να εξηγήσει κανείς τα δημοσκοπικά αποτελέσματα πρέπει να πάει στην ουσία των πραγμάτων. Πρέπει δηλαδή να εξετάσει τι πρεσβεύει η Αριστερά, πού δείχνει να πηγαίνει και γιατί, εν τέλει, προκαλεί τόσες –παθιασμένες– αντιδράσεις.

Καταρχάς, οφείλει να ομολογήσει κανείς ότι ο πολιτικός λόγος του ΣΥΡΙΖΑ έχει υπάρξει κατά καιρούς αμφίσημος. Παράλληλα, κατά περιόδους, εμφανίζει μια αδυναμία σε επικοινωνιακό επίπεδο όταν εκφράζονται θέσεις που εύκολα μπορούν να παρερμηνευθούν. Την ίδια στιγμή, γίνεται σαφές ότι η τρικομματική κυβέρνηση δεν βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Η θετική απόφαση για τις δόσεις, το καλύτερο κλίμα για την Ελλάδα στο εξωτερικό αλλά και το ενδεχόμενο ενός νέου «κουρέματος» μετά τις γερμανικές εκλογές του Σεπτέμβρη δημιουργούν την προσδοκία για μια σχετική ανάσα, μετά το 2013. Έπειτα από τέσσερα χρόνια πρωτοφανών θυσιών με μοναδικό στόχο, αλλά και ως τώρα αντίκρισμα, την παραμονή στο κοινό νόμισμα είναι παράλογο να πιστεύει κανείς ότι αυτές οι εξελίξεις δεν θα βοηθήσουν την κυβέρνηση. Επιπλέον, τα μέτρα είναι μεν εξαιρετικά επώδυνα αλλά οι συνέπειες τους δεν είναι ίδιες για όλους, ενώ στηρίζονται με πάθος από τη συντριπτική πλειοψηφία των μέσων ενημέρωσης.

Το όνομά του η ψυχή της;

ΔΙΑΦΟΡΙΔΙΑ – ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ

 Βουλεύτριες, χορεύτριες και βουλευτίνες

της Αγγέλικας Ψαρρά

Ερνστ Λούντβιχ Κίρχνερ, «Η καλλιτέχνις/καλλιτέχνιδα Μαρκέλα», 1910

«Κύριοι βουλευταί! Πιστεύω ότι ερμηνεύω τα αισθήματα πάντων υμών, εκφράζων την βαθείαν χαράν του Σώματος, διότι υποδεχόμεθα […] την πρώτην βουλευτίδα των Ελλήνων». Ήταν Φεβρουάριος του 1953 και ο πρόεδρος της Βουλής Ι. Μακρόπουλος προσφωνούσε την Ελένη Σκούρα του Ελληνικού Συναγερμού, η οποία είχε αναδειχθεί νικήτρια στις επαναληπτικές εκλογές της Θεσσαλονίκης αφήνοντας στη δεύτερη θέση τον Ι. Πασαλίδη της ΕΔΑ και τη Β. Ζάννα της ΕΠΕΚ στην τρίτη. Από την πλευρά της, η πρώτη μητέρα του έθνους υποσχόταν, καταχειροκροτούμενη, να δικαιώσει τις προσδοκίες των Ελληνίδων και του Στρατάρχη Παπάγου.

 Αυτομάτως, οι εξαιρετικά μακρόσυρτες όσο και επίπονες –για κάποιες, τουλάχιστον– διαδικασίες που οδήγησαν τις Ελληνίδες στις κάλπες και στα βουλευτικά έδρανα θα συρρικνώνονταν σε ένα άνευρο και ευθύγραμμο χρονικό, προσεκτικά αποκαθαρμένο από την ανυπακοή γένους θηλυκού που συνόδευσε κατά καιρούς τη διεκδίκηση της ψήφου. Αρχαϊκοί συμβολισμοί φρόντιζαν την τελευταία στιγμή να διασκεδάσουν τις όποιες ανδρικές ανησυχίες: οι γυναίκες γίνονταν δεκτές στο περίκλειστο ανδρικό άβατο στις 2 Φεβρουαρίου του 1953, ανήμερα της Υπαπαντής κατά την οποία οι «εθνικόφρονες» γυναικείες οργανώσεις γιόρταζαν την Ημέρα της Μητέρας. Πατρικό αντίδωρο κερδισμένο χάρη στη μητρική συνεισφορά τους στις πρόσφατες περιπέτειες του έθνους, η εκχώρηση της ψήφου μαρτυρούσε ότι τα δίκαια αιτήματά τους εισακούστηκαν, οι συνετοί αγώνες τους δικαιώθηκαν. Μοναδική προϋπόθεση της ισοπολιτείας η προσαρμογή τους σε κάποιες «θηλυκές» εκδοχές της ιδιότητας του πολίτη, η παραδοχή πως η «γυναικεία φύση» τους συνιστούσε την πρώτη ύλη από την οποία θα προέκυπτε η έννοια της πολίτισσας.

 Εξήντα χρόνια μετά, την επέτειο προτίθεται να γιορτάσει η Βουλή των Ελλήνων (η μνεία και των Ελληνίδων, ως γνωστόν, πλεονάζει). Στο μεταξύ, εκπρόσωποι κομμάτων και γυναικείων οργανώσεων ανέλαβαν να την τιμήσουν σε συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ισότητας Νεολαίας και Δικαιωμάτων του Ανθρώπου με τίτλο «Οι αγώνες των γυναικών για το δικαίωμα της ψήφου» (21.12.2012). Και την τίμησαν, αναμασώντας, οι περισσότερες τουλάχιστον, κοινοτοπίες, υποπίπτοντας σε ανακρίβειες, επιμένοντας στις απαραίτητες μυθολογικές απαρχές των γυναικείων κινημάτων (από το «Ολοκαύτωμα του Ζαλόγγου» ως την απεργία των εργατριών της Νέας Υόρκης στα 1857). Και σαν να μην έφταναν αυτά, την καταδίκη της «φοιτητικής φασίζουσας βίας» πρόταξε η πρόεδρος της επιτροπής Κατερίνα Παπακώστα προεξοφλώντας, και δικαίως, την πρόθυμη σύμπραξη όσων από τις παριστάμενες ασπάζονται τις πολιτικές των τριών κυβερνητικών κομμάτων.

Η αυτοδιαχείριση στη Lip: η φαντασία στην εξουσία

Με την ευκαιρία του πρωτοποριακού εγχειρήματος αυτοδιαχείρισης, που ξεκίνησαν οι εργάτες της  ΒΙΟΜΕ στη Θεσσαλονίκη,  εγχειρήματος με ιδιαίτερη σημασία στην Ελλάδα της κρίσης, δημοσιεύουμε ένα παλιότερο άρθρο του Σερζ Χαλιμί για το εργοστάσιο της Lip, στην Μπεζανσόν της Γαλλίας, το 1973-1974.  Στο άρθρο (που  γράφτηκε με την ευκαιρία του ντοκιμαντέρ «Oι εργάτες της Lip: η φαντασία στην εξουσία» του Κριστιάν Ρουώ) και δημοσιεύτηκε στη Monde Diplomatique  τον Μάρτιο του 2007 αποτελεί ένα συνοπτικό χρονικό ενός από τα πιο διάσημα αυτοδιαχειριστικά πειράματα, στην Ευρώπη, στον απόηχο του γαλλικού Μάη.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

του Σερζ Χαλιμί

μετάφραση: Μαρία Καλαντζοπούλου

 Αρχικά, τον Απρίλη του 1973, όταν η Lip ανακοίνωσε σε περίπου 1.300 εργαζόμενους ότι θα γίνουν απολύσεις στο εργοστάσιο ωρολογοποιίας, ο συνδικαλιστής εργάτης Σαρλ Πιαζέ δείχνει αντίθετος στην ιδέα της απεργίας. Προτιμά οι συνάδελφοί του να επιβραδύνουν τον ρυθμό των μηχανών και των χεριών τους· ωστόσο, «είχαν ενσωματώσει τόσο πολύ τον ρυθμό της διαδικασίας παραγωγής που ήταν αδύνατο να τον επιβραδύνουν». Αντί γι’ αυτό λοιπόν, σταματούν να εργάζονται δέκα λεπτά ανά ώρα. Έτσι ξεκίνησε η μακρά περιπέτεια των εργατών της Lip που, όπως συμβαίνει πολύ συχνά στην ιστορία των εργατικών κινημάτων, ξεκίνησαν από πολύ «λογικά» αιτήματα  (να μη χάσουν τη δουλειά τους σε μια εποχή όπου η ανεργία κινούνταν σε σχετικά χαμηλά επίπεδα) και στην πορεία ανακαλύπτουν ότι (σχεδόν) τα πάντα είναι δυνατά. Άλλωστε, τον Μάη του ’68, οι φοιτητές της Καλών Τεχνών  τύπωσαν αφίσες με το σύνθημα: «Το αφεντικό σου σ’ έχει ανάγκη, εσύ όμως όχι!». Ακριβώς, ο Μάης του ’68, είναι μόλις χθες για τον Απρίλη του ’73. Η Lip, είναι ένα νέο ξεκίνημα της ίδιας ιστορίας, αλλά στην κατεύθυνση της εργατικής αυτοδιαχείρισης.

 «480 προς απόλυση: η φράση  αυτή σόκαρε. Δεν βρισκόμασταν στην εποχή που διώχναν τους ανθρώπους σα ζώα». Τα διευθυντικά στελέχη της επιχείρησης κρατήθηκαν όμηροι: «Να τους ανταλλάξουμε με ακριβέστερη πληροφόρηση» σχετικά με τις δυσκολίες της επιχείρησης. Στο καρτιέ του Παλάντ, στη Μπεζανσόν, τα οχήματα των Ειδικών Δυνάμεων περικύκλωσαν το εργοστάσιο. Ακολούθησε η επίθεση, οι παραβιασμένες πόρτες: «Αυτό μας σόκαρε, εμείς ήμασταν τόσο προσεκτικοί κατά τη διάρκεια προηγούμενων απεργιών να μην γρατζουνιστεί ούτε ένας τοίχος!». Τα διευθυντικά στελέχη απελευθερώθηκαν. Τότε, ανάμεσα στους εργάτες ,«βρέθηκε κάποιος που είπε: Κι αν παίρναμε τα ρολόγια;». Σύμφωνοι, αλλά τι να τα κάναμε; Και μήπως αυτό είναι κλοπή; Αμαρτία; (οι χριστιανικές παραδόσεις είναι βαθιά ριζωμένες και έχουν διαποτίσει την περιοχή). Ένας δομηνικανός ιερέας   και εργάτης, μάλλον μαοϊκός, έδωσε προκαταβολικά άφεση αμαρτιών στους «ενορίτες του Παλάντ». Αυτοκίνητα φορτώθηκαν με ρολόγια, τα πήραν για να τα «διασφαλίσουν». Αλλά οι εργάτες φρόντισαν επίσης να πάρουν μαζί τους τα σχέδια και τις προδιαγραφές της παραγωγής, ώστε να μην πέσουν στα χέρια των ανταγωνιστών της επιχείρησης. Αυτοί οι νέου είδους συνδικαλιστές, παρά τα μακριά τους μαλλιά και το θάρρος τους, επιθυμούν σφόδρα την άφεση αμαρτιών από έναν ιερωμένο, ενώ παράλληλα συμμερίζονται και οι ίδιοι το πνεύμα της επιχείρησης…

Για μια οικολογική ανθρωπολογία

του Γ.Π. Στάμου

Έμιλ Νόλντε, «Χορός», 1910

Σε τούτο το κείμενο θα προσπαθήσω να μιλήσω για μια οικολογική ανθρωπολογία, τα βασικά στοιχεία της οποίας θα αναζητήσω στα Χειρόγραφα του 1844, και μάλιστα στο εδάφιο όπου ο Μαρξ πραγματεύεται την έννοια της αλλοτρίωσης. Αναφέρει, συγκεκριμένα, εκεί ότι ο άνθρωπος εξωτερικεύει τις δυνάμεις του στο κοινωνικό αλλά και το φυσικό περιβάλλον. Οι δυνάμεις αυτές είναι μυϊκές αλλά και διανοητικές, αισθητικές, ηθικές, ό,τι τελοσπάντων συγκροτεί τη δυνατότητα του ανθρώπου να αντιλαμβάνεται και να παρεμβαίνει. Θα διακινδυνεύσω να θεωρήσω ότι τα παραπάνω μπορούν να αναγνωστούν σε αναφορά τόσο με τον κοινωνικό όσο και με τον ατομικό άνθρωπο. Με άλλα λόγια, θα θεωρήσω ότι σε ένα βαθμό το σύμπλοκο των δυνάμεων που θα εξωτερικευτούν προσδιορίζεται ιδιοσυγκρασιακά, σε μεγάλο όμως βαθμό αυτό θα καθοριστεί και από τη θέση του καθενός στο πλαίσιο του κοινωνικού καταμερισμού. Άλλες δυνάμεις θα εξωτερικεύσει ο οικοδόμος και άλλες ο δάσκαλος.

Το σημαντικό που υπογραμμίζουν τα Χειρόγραφα είναι ότι μέσα από αυτή την εξωτερίκευση ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και τις δυνατότητές του, ή, καλύτερα, αποκτά συνείδηση του εαυτού του. Και πάνε λίγο παρακάτω, για να μας πουν ότι με τον τρόπο αυτό ο άνθρωπος φυσικοποιείται· αυτό, στο πλαίσιο στο οποίο αναπτύσσεται η κουβέντα, θα πει ότι αποκτά συνείδηση όχι μόνο της κοινωνικής αλλά και της υλικής του υπόστασης, και γενικότερα των σχέσεών του με τους άλλους ανθρώπου καθώςκαι με τη φύση.

Ακροδεξιά τρομοκρατία: μια τρομοκρατία που μένει χαμηλά στην ατζέντα

του Δήμου Χλωπτσιούδη

 Η υπόθεση της τρομοκρατίας που επανήλθε τις τελευταίες ημέρες, μας έφερε διάφορες μνήμες και γέννησε σκέψεις. Η τρομοκρατία ποτέ δεν αποτέλεσε  μαζική μέθοδο κοινωνικού αγώνα. Ο τρόπος δράσης, η μεταχείριση της βίας και τα τελικά αποτελέσματα είναι όχι απλώς κατακριτέα, αλλά και ενάντια στο ίδιο το κίνημα. Το πρώτο θύμα της αντιεξουσιαστικής τρομοκρατίας είναι τα κοινωνικά κινήματα, η κοινωνική αντιπολίτευση, το μαζικό ξεκίνημα με τις επιμέρους και κατά τόπους εκφράσεις του.

Οι πολίτες δεν αφυπνίζονται με τρομοκρατικά χτυπήματα. Αντίθετα, η πλειονότητά τους «μαζεύεται» και απομακρύνεται περισσότερο από το κίνημα, λόγω ακριβώς του συντηρητισμού που κουβαλούν. Όπως πόλεμος με έναν δεν γίνεται, έτσι και κίνημα δεν ξεπηδά από μια χούφτα «ανταρτών». Και αυτό ακριβώς είναι το αρνητικό για το κίνημα, η συρρίκνωσή του. Και φυσικά σε αυτό έρχεται να προστεθεί και η μηντιακή και πολιτική προπαγάνδα και η αλλοίωση των γεγονότων, προκειμένου να τρομάξουν τους πολίτες και να διασύρουν εκείνους που αγωνίζονται μέσα στον κόσμο και στα κινήματα με προτάσεις και στόχους.

Ωστόσο, η συζήτηση για την τρομοκρατία και η εμμονή των μήντια και της κυβέρνησης να την περιορίσει στα αριστερά του γραμμικού ιδεολογικοπολιτικού άξονα ή στον χώρο των αντιεξουσιαστών μας υποχρεώνει να θυμίσουμε ότι σήμερα μιλάμε πια στην Ελλάδα, ξανά, και για ακροδεξιά τρομοκρατία.

Οι ρομφαίες της κρίσης

ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ

 του Βαγγέλη Καραμανωλάκη

Γιάννης Τσαρούχης, «Καθιστός άντρας»

 Ξυπνάω το πρωί κι ακούω τον Γιάννη Στουρνάρα να δηλώνει σταθερά αισιόδοξος για την ανάκαμψη που έρχεται. Γυρίζοντας σπίτι, ο Κωστής Χατζηδάκης μιλάει στην τηλεόραση για τον δρόμο της ανάκαμψης που δείχνουν οι διαρθρωτικές αλλαγές. Διαβάζω άρθρα, ακόμη κι ανθρώπων που εκτιμώ, για την ανάγκη ανασυγκρότησης της χώρας, τώρα που μοιάζει να γλίτωσε από τη χρεοκοπία. Ακούω προγραμματικές δηλώσεις, εθνικά σχέδια, υποσχέσεις για το αύριο. Διατρέχω αναλύσεις για το πώς επιτέλους θα μπει από την αρχή μια τάξη, θα ξαναφτιαχτεί η χαμένη ισορροπία.

Έρχεται λοιπόν η πολυπόθητη ανάπτυξη, αυτό μας λένε οι αριθμοί; Δεν το ξέρω, μα δεν το πολυπιστεύω. Μπορεί όμως και να ’ναι αλήθεια, ακόμη κι αν αυτή η ανάπτυξη έρθει πατώντας πάνω στην απαξιωμένη ζωή ανθρώπων που θα έχουν χάσει πολλά από όσα είχαν. Μια «ανάπτυξη με εξαθλίωση», όπως ευφυώς τη χαρακτήρισε την Τρίτη η Μαρία Πετμεζίδου, στο κρίση-μο σεμινάριο της Κοινωνίας-Δημοκρατίας, αφιερωμένο στις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, με συνομιλητές τον Διονύση Γράββαρη, τον Γιάννη Δραγασάκη και τον Δημήτρη Χριστόπουλο.

Ούτως ή άλλως, οι αριθμοί δεν φτάνουν πάντα για να αποτυπώσουν μια κατάσταση. Δεν ξέρω, άλλωστε, ποιοι αριθμοί, ποιες στατιστικές καταγράφουν τον θυμό, την ταπείνωση, την αίσθηση της ντροπής. Αυτή τη βαθιά απελπισία που ορίζει τη ζωή εκείνων των συμπολιτών μας που βρίσκονται καθημερινά εκτός παιχνιδιού, την αίσθηση του φόβου που κυριεύει όλους όσους ξέρουν ότι αύριο μπορεί να είναι η δικιά τους σειρά. Όλα αυτά τα συναισθήματα που γεννούν θυμό και βία, εκείνου που υποτάσσεται καθημερινά για να σώσει ό,τι μπορεί,  διαμορφώνοντας συνάμα μια βαθιά στάση απαξίωσης για ό,τι τον περιβάλλει, για ό,τι τον κυβερνά.

Διαβάζω τις συγκρίσεις με την περίοδο μετά τον Εμφύλιο, τα νέα «Σχέδια Μάρσαλ»· και θαυμάζω την ευκολία των ανθρώπων που βρίσκουν τόσο όμορφα και απλά τις αναλογίες, για κάτι που με τόσο βίαιο τρόπο αναδιατάσσει ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Ακούω όλες τις μεγάλες κουβέντες για την κρίση που θα μας κάνει καλύτερους, για τη συνειδητοποίηση των λαθών, των εγκλημάτων που έχουν γίνει. Καμία κρίση δεν έκανε τους ανθρώπους καλύτερους, σκέφτομαι, ιδίως όταν αρκετοί από εκείνους που κρατούν σήμερα τη ρομφαία του αρχάγγελου είναι όσοι για χρόνια στήριξαν τα λογής τρένα που πέρασαν γεμάτα τάχα μου ευκαιρίες. Τα τρένα που έφυγαν, παίρνοντας μαζί τους και κάθε ίχνος αυτοκριτικής.

Σκέψεις για την ταινία «Φιλιά εις τα παιδιά»

Η Ροζίνα, ο Μάριος, η Σέλλυ, η  Ευτυχία,  ο Σήφης και άλλα παιδιά

 

της Μαρίζας Ντεκάστρο

Από την ταινία

Η ταινία Φιλιά εις τα παιδιά, του Βασίλη Λουλέ, είναι ένα ντοκιμαντέρ το οποίο καταγράφει τις παιδικές αναμνήσεις Εβραίων από τον καιρό της γερμανικής κατοχής. Οι πέντε πρωταγωνιστές της ταινίας, ηλικιωμένοι πλέον, μιλούν για το χρονικό διάστημα που πέρασαν κρυμμένοι σε σπίτια χριστιανών και παίρνοντας χριστιανικά ονόματα για να σωθούν από το διωγμό των ναζί.

Στην ταινία, τα βιώματα όσων έζησαν τον πόλεμο -το αίσθημα του κυνηγημένου, ο φόβος και η αγωνία για την άγνωστη κατάληξη, η ευθύνη για τους δικούς τους, το πένθος- αποκτούν πρόσωπο και όνομα. Έχει νόημα να τους ακούσουμε γιατί τα ζητήματα που τίθενται από την αφήγηση των αναμνήσεών τους είναι δυστυχώς πάντοτε επίκαιρα. Με τον τρόπο τους προτρέπουν τις μεταγενέστερες γενιές να τα τοποθετήσουν στη νέα πραγματικότητα που διαμορφώθηκε στα χρόνια που ήρθαν, τόσο μέσα στην προσωπική όσο και στη μεγάλη ιστορία.

Ο ψυχισμός του καθένα, η έκφραση, η εκφορά του λόγου είναι ο προσωπικός τους τρόπος να εκτίθενται στο ανώνυμο κοινό. Οι μαρτυρίες τους είναι μοναδικές από κάθε άποψη, ακόμα και εάν επαναλαμβάνουν καταστάσεις και συναισθήματα που έχουν αναφερθεί πολλές φορές. Καθένας τους φτιάχνει στην ταινία τη δική του μυθοπλασία, ένα προσωπικό σενάριο το οποίο εγκιβωτίζεται στο σενάριο του σκηνοθέτη.

Οι γυναίκες: Η Σέλλυ αφηγείται ζωηρά εκείνη την περίοδο της ζωής της σαν περιπέτεια, η Ευτυχία στοχαστική και ήρεμη μιλάει αργά σαν να θέλει να σιγουρευτεί ότι καταλαβαίνουμε καλά τι έγινε, η Ροζίνα με στακάτη φωνή και ενήλικη δύναμη αντιδιαστέλλει με τη σημερινή ματιά το παιδικό της ημερολόγιο.

Οι άντρες: Ο Μάριος, κρατώντας στο ένα χέρι το τελευταίο σημείωμα του πατέρα του και στο άλλο την εγγονή και λουλούδια αντισταθμίζει το πένθος με τη ζωή, ο Σήφης μετουσίωσε τη σωτηρία του σε ποίηση αποτίοντας φόρο τιμής στους επιβάτες του πλοίου Ταναΐς, στο οποίο αυτός, από καλή του τύχη, δεν είχε επιβιβαστεί.

Η Κυριακή αργία στην Οθωμανική Λέσβο (1909-11)

Οι «εξηνταβελόνηδες αντιδραστικοί», οι «γαβριάδες», ο μητρτοπολίτης και η θραύση της «υέλου της προσθήκης»

 του Αριστείδη Καλάργαλη

Εφημερίδα «Σάλπιγξ», 14.5.1909

Με το Σύνταγμα των Νεοτούρκων το 1909, εκτός όλων των άλλων, καθιερώθηκε και η Κυριακή αργία στα μέρη που κατοικούσαν χριστιανοί Οθωμανοί. Ωστόσο, από τους πρώτους μήνες του 1909 υπήρξαν «κρούσματα αντιδράσεως» στη Μυτιλήνη, στις κωμοπόλεις Πλωμάρι, Πολυχνίτος και σε άλλα χωριά της Λέσβου καθώς «μπακάληδες, ψωμάδες, χασάπηδες, λαχανοπώλαι, ζαχαροπλάσται και τα ρέστα» ζητούσαν επαναφορά του προηγούμενου καθεστώτος λειτουργίας των καταστημάτων.

Καταστηματάρχες με επώνυμες καταχωρήσεις τους στη μοναδική ημερήσια εφημερίδα της Λέσβου, Σάλπιγξ, δηλώνουν τον Απρίλιο του 1909, ότι λόγω «παραβιάσεως της υποχρεώσεως, την οποίαν άπαντες ανελάβομεν περί τηρήσεως της Κυριακής αργίας, αναγκαζόμεθα και ημείς οι κάτωθι υπογεγραμμένοι, ιδιοκτήται Ζαχαροπλαστείων, να δηλώσωμεν εις την πελατείαν μας και το σεβ[αστόν] δημόσιον ότι εις το εξής θα μένωσιν ανοικτά καθ’ εκάστην Κυριακήν και τα ιδικά μας καταστήματα». Σε επόμενο φύλλο, κάποιος καταγγελλόμενος διευκρινίζει ότι «το κατάστημά μου ανοίγει την Κυριακήν εις τας 5 μ.μ. προς πώλησιν μόνον ζύθου τη εγκρίσει αυτών των Προέδρων των συντεχνιών και σωματείων». Εκφράζει το παράπονό του γιατί του «έθραυσαν διά λίθων μακρόθεν ριφθέντων την ύελον της προθήκης μου αξίας 20 μετζιτίων».

Αυτά συμβαίνουν στο χωριό Πολυχνίτος, μεταξύ των καταστηματαρχών. Από το ίδιο χωριό στέλνεται και προειδοποιητικό κείμενο: «Αφ’ ου αι επ’ εκκλησίαις διδασκαλίαι, και αι διαλέξεις και αι ιδιαίτεραι συστάσεις δεν ίσχυσαν να τους διδάξωσιν τα προς την θρησκείαν και την πατρίδα των καθήκοντα, πιστεύομεν η τελευταία ημών αύτη σύστασις να τους συνετίσει αναλογιζομένους ότι δυνατόν ο λαός διά συλλαλητηρίου να τους αποδοκιμάσει».

Ο χρονογράφος της εφημερίδας Μανώλης Βάλλης, ο οποίος κατάγεται από το ίδιο χωριό, απευθυνόμενος σε όσους επιθυμούν και προσπαθούν για την κατάργηση της Κυριακής αργίας γράφει: «Δεν έχω όρεξιν να επικαλεσθώ τα θρησκευτικά και κοινωνικά των ανθρώπων αυτών καθήκοντα», γιατί αμφιβάλλει αν υπάρχουν σε ανθρώπους που μοναδικό σκοπό έχουν το κέρδος και τον πλουτισμό. Όμως πρέπει να καταλάβουν αυτοί «οι ολίγοι Ρωμιοί» ότι «η Κυριακή αργία κατέστη πλέον δι’ ημάς τους ορθοδόξους επιθυμητή και σεβαστή ως δεύτερον σύνταγμα».