Ιθαγένεια: το ελληνικό δίκαιο πρέπει να παραμείνει εναρμονισμένο με τον ευρωπαϊκό Νότο

του Κωνσταντίνου Τσιτσελίκη

Από την καμπάνια της ΕΕΔΑ

Θα τα έχετε ίσως δει: τέσσερα ωραία τηλεοπτικά σποτάκια, με μεταναστόπουλα που μιλάνε ελληνικά καλύτερα από πολλούς γηγενείς, τραγουδάνε το «Ρούντολφ το Ελαφάκι», παίζουν τις μουσικές καρέκλες ή… λένε ότι δεν τους αρέσει το σπανακόριζο. Τα σποτάκια είναι κομμάτι της καμπάνιας της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), με κεντρικό σύνθημα «Τα παιδιά των μεταναστών που έχουν φέρει τη ζωή τους εδώ έχουν δικαίωμα στην ελληνική ιθαγένεια». Λίγες μέρες μετά, ακολούθησε η δημοσιοποίηση της απόφασης του ΣτΕ, που έκρινε αντισυνταγματικές δύο βασικές διατάξεις του νόμου 3838. Με την ευκαιρία αυτή, μιλήσαμε με τον Κωνσταντίνο Τσιτσελίκη, πρόεδρο της ΕΕΔΑ και αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

Στρ. Μπ.

Από την καμπάνια της ΕΕΔΑ

 Η ΕΕΔΑ έχει εκφράσει επανειλημμένα την άποψή της για την ιθαγένεια, την ψήφο των μεταναστών, τον νόμου 3838. Με αυτό το δεδομένο, θα ήθελα ένα συνολικό σχόλιο για την απόφαση του ΣτΕ.

Ήδη από το 2008 είχαμε διατυπώσει την άποψή μας για το θέμα αυτό, προτείνοντας συγκεκριμένες τροποποιήσεις στον τότε Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας. Ο νόμος 3838 του 2010 είχε υιοθετήσει μια από τις βασικές προτάσεις μας: την εισαγωγή στοιχείων του δικαίου του εδάφους στο παραδοσιακά ισχυρό δίκαιο του αίματος, αλλά και την ψήφο των μεταναστών στις δημοτικές εκλογές. Φυσικά, οι προϋποθέσεις απόδοσης των δικαιωμάτων αυτών μπορούν να μεγιστοποιήσουν ή να ελαχιστοποιήσουν το εύρος των δυνάμει αποδεκτών. Και εκεί παίχτηκε εν πολλοίς το πολιτικό «παζάρι» κατά την υιοθέτηση του 3838. Σήμερα, το ΣτΕ με την απόφαση 460/2013 έρχεται να ακυρώσει την ισχύ των δύο αυτών διατάξεων: με απόλυτο τρόπο τη δεύτερη, αλλά αφήνοντας την πόρτα ανοιχτή για την πρώτη και ίσως κρισιμότερη, δηλαδή την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας από τα παιδιά αλλοδαπών. Το θέμα αυτό λοιπόν θα κληθεί να ρυθμίσει ξανά ο έλληνας νομοθέτης, εικάζω στο άμεσο μέλλον, και μάλιστα σε ένα φορτισμένο πολιτικό περιβάλλον, σπάζοντας τις γραμμές μνημονιακών-αντιμνημονιακών που έχουν χαραχτεί τόσο έντονα στο πολιτικό μας σκηνικό.

Για την απόφαση του ΣτΕ: Ανιστόρητες αντιλήψεις και υπέρβαση των ορίων

της Σίας Αναγνωστοπούλου, της  Χριστίνας Κουλούρη και του Αντώνη Λιάκου

Καρτ ποστάλ, 1908

Το σκεπτικό της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία ακυρώνονται βασικές διατάξεις του νόμου Περί ιθαγένειας, ως αντισυνταγματικός, εκθέτει, πρώτα πρώτα το ίδιο. Πρώτον, υπεισέρχεται σε ζητήματα, τα οποία αποτελούν αντικείμενο διεθνούς συζήτησης στις κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες, και, δεύτερον, περιβάλλει με κύρος νομοθετικού κειμένου μια μόνο –μονομερή και παρωχημένη– ιστορική ερμηνεία περί έθνους. Αποπειράται δηλαδή να νομοθετήσει επί της Ιστορίας, αγνοώντας ότι το έθνος αποτελεί μια από υπό επιστημονική διαπραγμάτευση έννοιες. Στις δημοκρατίες τα ζητήματα αυτά είναι ανοικτά σε ερμηνείες.

Συγκεκριμένα, το ΣτΕ υιοθετεί την αντίληψη –η οποία μάλιστα διαμορφώθηκε σε συγκεκριμένο ιστορικό, ιδεολογικό και πολιτικό πλαίσιο– ότι το έθνος είναι μια κοινότητα αρχέγονη, η οποία καθορίζεται από το «ομόγλωσσον» και το «ομότροπον». Αντικαθιστά τις νομικές, ιστορικές, πολιτικές, κοινωνικές, εδαφικές και συνειδησιακές παραμέτρους της έννοιας «συνανήκειν» με την αναζήτηση «γνησίων δεσμών» με το έθνος. Η έννοια «γνήσιοι» δεσμοί (προφανώς αντιδιαστέλλεται στους μη «γνήσιους» δεσμούς, τους οποίους ονομάζει και «ασπόνδυλους») παραπέμπει σε μια αντίληψη πρωταρχικών δεσμών για το έθνος (primordial bonds), έναντι μιας αντίληψης που θεωρεί ότι το έθνος δημιουργείται με πολιτικούς και πολιτειακούς θεσμούς συμβίωσης και συνανήκειν (civic bonds). Ο ολισθηρός βηματισμός του ΣΤΕ σε επιστημονικά ζητήματα που δεν είναι της αρμοδιότητάς του συνεχίζεται, αφού στο σκεπτικό του περί «γνήσιων δεσμών» υιοθετείται η αντίληψη της κληρονομικώ δικαίω απόκτησής τους. Δυστυχώς, οι αντιλήψεις αυτές δεν είναι μόνο ανιστόρητες (ελάχιστες εθνικές κοινότητες πάνω στον πλανήτη ανταποκρίνονται σε αυτή την ερμηνεία περί έθνους) και παρωχημένες ως προς εκείνες που επικρατούν διεθνώς στις ιστορικές και κοινωνικές επιστήμες. Πρόκειται για υπέρβαση των ορίων της λειτουργίας ενός θεσμού που ιδρύθηκε ως εγγυητής της νομιμότητας.

Η Φωτεινή Τομαή, το Ολοκαύτωμα και η δεοντολογία

της Άννας Μαρίας Δρουμπούκη

 Μάθαμε το νέο μόλις προχθές: με απόφαση του υπουργού Δημήτρη Αβραμόπουλου,  ειδική Απεσταλμένη για Θέματα Ολοκαυτώματος ορίστηκε η Φωτεινή Τομαή, προϊσταμένη του Ιστορικού Αρχείου του Υπουργείου Εξωτερικών και τακτική συνεργάτρια του  Βήματος της Κυριακής. Μια νέα αναβάθμιση ρόλων για τη Φ. Τομαή, τη στιγμή που στην ιστορική κοινότητα –και όχι μόνο– είναι γνωστή, εδώ και χρόνια, η ζοφερή κατάσταση στα σημαντικότερα ίσως αρχεία του κράτους, με δική της υπαιτιότητα: ολόκληρες συλλογές κλειστές, προσωπική της αρθρογραφία  στο Βήμα βασισμένη σε αδημοσίευτο ή και κλειστό για τους ερευνητές υλικό της υπηρεσίας της, παροιμιώδης αδιαφάνεια στο Αρχείο όσον αφορά τους όρους πρόσβασης, δυσκολίες στην εξυπηρέτηση των ερευνητών, που συχνά περιμένουν μήνες για να πάρουν έγκριση μελέτης του υλικού. Το για ένα τέταρτο του αιώνα «ιδιοκτησιακό καθεστώς» στο Υπ.Εξ. φαίνεται πως, μετά και τη νέα υπουργική απόφαση, δεν πρόκειται να αλλάξει, όσες διαμαρτυρίες κι αν γίνουν.*

H γερμανική «ενεργειακή στροφή» και ο ευρωπαϊκός Νότος

 Η Γερμανία αξιοποιεί την κρίση για να υλοποιήσει με τον συμφερότερο γι’ αυτήν τρόπο την ενεργειακή αλλαγή. Ο ευρωπαϊκός Νότος προσφέρεται ιδιαίτερα για την παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας, με όρους όμως επαχθείς για τις χώρες του Νότου.

του Διονύση Γρανά

Ξυλογραφία του Hap Grieshaber, 1964

Η Γερμανία, εδώ και δεκαετίες, βρίσκεται σε διαδικασία αλλαγής των πηγών ενέργειας που χρησιμοποιεί, με βασική της προτεραιότητα την ενεργειακή της ασφάλεια και την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ανεξαρτησία. Σε ολόκληρη τη μεταπολεμική της πορεία, η Γερμανία προσπάθησε να εμποδίσει την εκτεταμένη χρήση πετρελαίου έναντι πηγών ενέργειας που δεν την καθιστούσαν τόσο εξαρτημένη από εξαγωγές: αρχικά το εγχώριο κάρβουνο και στη συνέχεια την ατομική ενέργεια. Από τις πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του ’70 έγινε ακόμη σαφέστερη η αδυναμία των ευρωπαϊκών χωρών, που συνδέεται με την εξάρτησή τους από εισαγόμενες πηγές ενέργειας. Ειδικά το πετρέλαιο όχι μόνο παρουσιάζει συνεχή άνοδο τιμών, αλλά η προμήθειά του εξαρτάται κατά κύριο λόγο από πολιτικά ασταθείς περιοχές. Τέλος, από τη δεκαετία του ’80 το πρόβλημα του φαινομένου του θερμοκηπίου πρόσθεσε το επιχείρημα της προστασίας του κλίματος στο οπλοστάσιο των υποστηρικτών της αλλαγής των πηγών ενέργειας, και διαμόρφωσε το αίτημα για μια βιώσιμη ενεργειακή αλλαγή, βασιζόμενη κυρίως σε ανανεώσιμες πηγές (Energiewende).

Ζ.-Μπ. Πονταλίς (1924-2013): Ένας ψυχαναλυτής ξεχωριστός

του Γεραάσιμου Στεφανάτου

 Ο Ζαν-Μπερτράν Πονταλίς αποτελεί μια εμβληματική φιγούρα της ψυχανάλυσης, παραμένοντας μισόν αιώνα τώρα στο επίκεντρο της ψυχαναλυτικής και διανοητικής ζωής στη Γαλλία. Στον απόηχο των «ηρωικών» γεγονότων των δεκαετιών του ’50 και του ’60 που διαμόρφωσαν το σημερινό, μετά τον Λακάν, ψυχαναλυτικό τοπίο στη Γαλλία, η δημιουργική ελευθερία της σκέψης του επηρέασε την διαμόρφωση πολλών ψυχαναλυτών της γενιάς μου, συνετέλεσε στη διάρρηξη των στεγανών που επέβαλλαν οι ορθοδοξίες και τα ερμητικώς κλειστά εννοιολογικά συστήματα. «Ανοικτότης» λοιπόν, Offenheit, ανοικτά παράθυρα, όπως ο τίτλος του βιβλίου του (Παράθυρα, Εστία 2006).

Η θεωρητική σκευή σαν εργαλειοθήκη. Ωστόσο, το έργο του Πονταλίς είναι ενδόμυχο και σύνθετο. Ο ψυχαναλυτικός του στοχασμός θρέφεται από τη φιλοσοφία, ιδιαιτέρως από το έργο του Μερλώ-Ποντύ, εμπλουτίζεται από τα γράμματα, τις τέχνες και εκφράζεται μέσα από μια απεριόριστη εμπιστοσύνη στη διεργασία της γραφής, που τον καθιστά έναν από τους σπάνιους ψυχαναλυτές με λογοτεχνικό έργο, το οποίο ο ίδιος θεωρεί αδιαχώριστο από το ψυχαναλυτικό.

Δουλειά, εκπαίδευση και ελευθερία

Ο Νόαμ Τσόμσκυ μιλάει για τα νεανικά του χρόνια, τις σπουδές, το παιχνίδι, τη χειραφέτηση

 Συνέντευξη του Νόαμ Τσόμσκυ

 μετάφραση: Λ. Ροδάμνης

Ο Τσόμσκυ διδάσκει γλωσσολογία στο ΜΙΤ, τη δεκαετία του 1950

Θα ήθελα να ξεκινήσω με το εξής ερώτημα: Ποια είναι η ενασχόληση που πραγματικά σας γεμίζει; Να ξεκινήσουμε από την προσωπική σας ζωή και τη διπλή σας σταδιοδρομία στη γλωσσολογία και στον πολιτικό αγώνα, τι λέτε;

 Αν είχα το χρόνο, θα περνούσα πολύ περισσότερο καιρό ασχολούμενος με τη γλώσσα, τη φιλοσοφία, τη γνωσιολογία, διανοητικά πεδία με εξαιρετικό ενδιαφέρον. Ωστόσο, μεγάλο μέρος της ζωής μου το αφιερώνω στη μία ή την άλλη μορφή πολιτικής δραστηριότητας: διάβασμα, συγγραφή, οργανωτική δράση, ακτιβισμό κ.ο.κ. Όλα αυτά  αξίζει πραγματικά να τα κάνουμε, είναι αναγκαίο, αλλά δεν είναι πάντα συναρπαστικά από διανοητική άποψη. Πολλές φορές είτε δεν καταλαβαίνουμε τίποτα είτε μένουμε σε ένα επιφανειακό επίπεδο. Το κάνω ωστόσο, επειδή είναι απαραίτητο. Το είδος της δουλειάς που πρέπει να καταλαμβάνει το βασικό μέρος της ζωής μας είναι  αυτό που θέλαμε να κάνουμε αν δεν πληρωνόμασταν γι’ αυτό: η ενασχόληση που προκύπτει από τις εσωτερικές μας ανάγκες, ενδιαφέροντα και ανησυχίες.

Πιστεύετε λοιπόν ότι ένα άτομο ξέρει πραγματικά τι είναι αυτό που θέλει να κάνει;

Υπό τις κατάλληλες συνθήκες, ναι. Τα παιδιά, για παράδειγμα, είναι εκ φύσεως περίεργα — θέλουν να μάθουν τα πάντα, θέλουν να εξερευνήσουν τα πάντα, αλλά συνήθως αυτό φροντίζουν να τους το βγάλουν από το κεφάλι τους. Μπαίνουν σε πειθαρχημένες δομές, όπου τα πράγματα οργανώνονται με άκαμπτο τρόπο.  

Πρωινός καφές αύριο Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου στο εντευκτήριον

Αύριο, Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη του οσίου Ιασίμου του θαυματουργού και του Οσίου Ισίδωρου του Πηλουσιώτου. Επίσης, ο καιρός στην Αθήνα θα είναι αίθριος ενώ στον δακτύλιο κυκλοφορούν τα τα επιβατηγά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης και τα φορτηγά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης με μέγιστο επιτρεπόμενο βάρος μέχρι 2,2 τόνου, που έχουν ζυγό αριθμό.

Richard Diebenkorn, «Kαφές» , 1959

Επίσης, αύριο Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου θα παρατεθεί πρωινός καφές, περί ώρα 11.30 π.μ., στο γνωστό εντευκτήριον των «Ενθεμάτων» (Βαλτετσίου 50-52, 6ος όροφος). Θα προσφερθεί καφές (εκλεκτές ποικιλίες Σάντος και Κολομβίας), τέιον αρωματικόν (Earl Grey πράσινο και μαύρο), βουτήματα, εφημερίδες (αριστερές και αστικές). Κλιμάκιο των Ενθεμάτων και του RedNotebook θα επιμεληθεί των αφεψημάτων.

Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό (θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας)

Επιθυμητή (αλλά όχι απαραίτητη) η γονική  συναίνεση.

Δεκτή η μεσολάβηση γονέων και κηδαιμόνων.

Θα δοθούν βεβαιώσεις συμμετοχής στους συνδαιτηδαίμονες.

με σ.χ.

Η Διαρκής Επιτροπή Καφέδων και Τεΐων Ενθεμάτων και Red

Ο μικρός Δακτύλιος

Οι Καφέδες Ρομπούστα και Αράμπικα

Δικαστήρια και απεργίες: Μια «μονομανής» πρακτική

του Δημήτρη Α. Τραυλού-Τζανετάτου

Nemes Lampérth Jόzsef, «Πλάτη γυμνού κόκκινου
άντρα», 1912

Αποτελεί πια κοινό τόπο, όχι μόνο για τους ειδικούς, ότι το πολύπαθο και «ιερό» δικαίωμα της απεργίας βρίσκεται στη χώρα μας, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’80, χωρίς υπερβολή, σε «απηνή διωγμό» από τα δικαστήρια. Όπως ήδη έχει καταδειχθεί σε ημερίδα του ΔΣΑ (4.12.2003), περίπου το 95% των δικαστικών αποφάσεων αξιολογούσε τις απεργίες ως παράνομες και ταυτόχρονα(!) καταχρηστικές, διέτασσε δε τη διακοπή τους, καθώς και την παράλειψη των ιδίων ή και «παρομοίων» απεργιών στο μέλλον. Ενδεικτική της άκριτης και ουσιαστικά τυποποιημένης νομολογιακής αυτής «παραγωγής» αποτελεί δικαστική απόφαση που χαρακτήριζε την πρωτομαγιάτικη απεργία ως «παράνομη και καταχρηστική»(!).

Η στάση αυτή της νομολογίας που υιοθετούσε (και εξακολουθεί να υιοθετεί) άκριτες ερμηνευτικές contra legem θέσεις μέρους της θεωρίας είχε ως αποτέλεσμα τη νεκρανάσταση των ασφαλιστικών μέτρων κατά απεργιών που, ωστόσο, ο Ν. 1264/1982 (άρθρο 22 παρ. 4) ρητά έχει απαγορεύσει! Η νομολογιακή αυτή πρακτική κατά του δικαιώματος απεργίας οδήγησε δικαίως σε, έστω μεμονωμένη, πάντως δικαιολογημένη, αυστηρή κριτική και εκ των ένδον. Έτσι ο μεν αρεοπαγίτης Γ. Ρήγος έκανε λόγο για «φαρσοκωμωδία που εκθέτει ανεπανόρθωτα τη δικαιοσύνη» (Δίκη 2006, σ. 169) ο δε πρώην εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Δ. Λινός χαρακτήρισε την απεργία ως το «πιο κακοποιημένο (προφανώς από τα δικαστήρια) δικαίωμα».

Ελλάδα, Τουρκία και Μέση Ανατολή

του Θόδωρου Παρασκευόπουλου

Φωτογραφία του Άγγελου Καλοδούκα, από την έκθεσή του «Όψεις καθημερινότητας», στο Στέκι Μεταναστών (Τσαμαδού 13), μέχρι και τις 9 Φεβρουαρίου.

Ήταν εξαρχής εμφανές ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις, είτε του ΠΑΣΟΚ είτε της Νέας Δημοκρατίας είτε τώρα η τρικομματική, είναι αμήχανες μπροστά στο φαινόμενο του λεγόμενου πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία, όταν αυτό ανέλαβε ευθύνες εθνικής πολιτικής. Αρχικά επικράτησε η ιδέα ότι το φαινόμενο ήταν παροδικό και δεν θα γινόταν ανεκτό από το κεμαλικό κατεστημένο στις Ένοπλες Δυνάμεις και στο κράτος, αλλά και από τις ΗΠΑ που βρίσκονταν τότε στην πιο σκληρή περίοδο των πολέμων εναντίον ισλαμικών χωρών. Ωστόσο, όλα αυτά διαψεύστηκαν. Ούτε επαληθεύτηκε η ελληνική ελπίδα ότι η αποχή της Τουρκίας από αυτούς τους πολέμους και, κατόπιν, τις πιέσεις εναντίον του Ιράν θα αναβάθμιζε τον ρόλο της Αθήνας στην περιοχή: σε σύγκριση με την Τουρκία η Ελλάδα είναι πολύ μικρή, κι αυτή η εκτίμηση των ισχυρών κρατών φαίνεται ότι παραμένει αναλλοίωτη από την ήττα στη Μικρασιατική Εκστρατεία και μετά. Αλλά και η ελπίδα ότι η ενεργοποίηση, το 2007, της ελληνοϊσραηλινής στρατιωτικής συμφωνίας του 1996, που παρέμενε σχετικά ανενεργή, θα απέφερε διπλωματικά οφέλη, διαψεύστηκε. Αντίθετα μάλιστα: η σκληρή στάση της Τουρκίας έναντι του Ισραήλ για το Παλαιστινιακό, με αποκορύφωμα την αντίδρασή της όταν ισραηλινές δυνάμεις κατέλαβαν το καράβι «Μάβι Μαρμαρά» (που συμμετείχε με έγκριση και υποστήριξη της Άγκυρας στον «στολίσκο της Γάζας») και δολοφόνησαν τούρκους πολίτες, άλλαξε άρδην το κλίμα στην κοινή γνώμη των ισλαμικών χωρών, αλλά και στις πρωτεύουσές τους. Η αρνητική στάση της Λιβύης και της Αιγύπτου στο ζήτημα της χάραξης των ορίων της ελληνικής ΑΟΖ με τη δική τους είναι χαρακτηριστική, και ο Κάρολος Παπούλιας είναι ο πρώτος έλληνας Πρόεδρος που αποδοκιμάστηκε από πολίτες στη Ραμάλα.

Μικρό σχόλιο για τον αγώνα στο μετρό

του Γιάννη Αλμπάνη

Roger de La Fresnaye, «Πυροβολικό», 1911

Ξεκινώντας, πρέπει να τονίσω ότι θεωρώ την απεργία στο Μετρό ό,τι πιο σημαντικό έχει γίνει το τελευταίο διάστημα, μιας κι έδωσε τέλος στην κινηματική νηνεμία που ακολούθησε την ψήφιση του τρίτου Μνημονίου. Επιπλέον, επανέφερε με ένταση στο πολιτικό προσκήνιο το κοινωνικό ζήτημα. Ωστόσο, θα ήθελα να μοιραστώ ορισμένες σκέψεις που, αν και δεν συνιστούν συγκροτημένη και ολοκληρωμένη άποψη, ίσως μπορούσαν να αποτελέσουν αφορμή ενός διαλόγου που τον έχουμε ανάγκη στην Αριστερά και το κίνημα.

Στο Μετρό, όπως και πριν ένα χρόνο στη Χαλυβουργία, στον αγώνα δεν ηγούνταν «πουλημένοι και γραφειοκράτες εργατοπατέρες», αλλά καθόλα αγωνιστές συνδικαλιστές. Το ότι και οι δύο αυτοί αγώνες ηττήθηκαν, δείχνει –παρά τις διαφορές, και εκτός όλων των άλλων– ότι ο εξαιρετικά δυσμενής συσχετισμός για τις δυνάμεις της εργασίας δεν έχει να κάνει μόνο με τη γραφειοκρατικοποιημένη συνδικαλιστική ηγεσία. Αναμφίβολα, οι κάθε εποχής Παναγόπουλοι έχουν συμβάλει τα μάλα στην πλήρη αποδυνάμωση των συνδικάτων. Ωστόσο, η συνεχής υποχώρηση της οργανωμένης εργατικής τάξης αποτελεί ζήτημα πολύ πιο σύνθετο και συνολικό, το οποίο χρειάζεται να συζητηθεί διεξοδικά.

Δεύτερον, και στις δύο περιπτώσεις, ενώ οι ίδιοι οι εργαζόμενοι επέδειξαν αξιοσημείωτη αγωνιστικότητα, δεν υπήρχε συνεκτικό σχέδιο για την οργάνωση της αλληλεγγύης. Ας θυμηθούμε μια φράση του Νέγκρι: ο νεοφιλελευθερισμός μετατρέπει κάθε επιμέρους κοινωνική διεκδίκηση σε κεντρική πολιτική μάχη εφ’ όλης της ύλης. Για τον Σαμαρά, στο Μετρό δεν παιζόταν το μισθολογικό των συγκεκριμένων εργαζόμενων, αλλά συνολικά η αξιοπιστία του Μνημονίου. Γίνεται λοιπόν εύκολα κατανοητό γιατί η κυβέρνηση όχι μόνο χρησιμοποίησε έναν λόγο γενικού-εθνικού συμφέροντος για να απονομιμοποιήσει την απεργία, αλλά και γιατί επιστράτευσε τελικά την πιο ακραία μορφή κρατικού αυταρχισμού. Επομένως, η οργάνωση της αλληλεγγύης και η συγκρότηση μιας πλατιάς κοινωνικής-πολιτικής συμμαχίας αποτελούν, για τις απεργίες αυτές, σχεδόν εξίσου σημαντικά ζητούμενα με τη διαμόρφωση αγωνιστικών συσχετισμών εντός του κάθε εργασιακού κλάδου.

Από τη Λέρο στη Λέγκω

της Niemandsrose

Έντβαρντ Μυνκ, «Mαντόνα», 1894-1895

Πρόσφατα  ένα νεογέννητο βρέφος μεταφέρθηκε από τον τόπο κατοικίας του στη Λέρο στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου με συμπτώματα υποθερμίας, δύσπνοιας και πολυοργανικής βλάβης, όπου και κατέληξε. Σύμφωνα με το ιατροδικαστικό πόρισμα το βρέφος πέθανε από υποσιτισμό, ενώ ο ιατροδικαστής δηλώνει σε ρεπορτάζ της τοπικής εφημερίδας :

«Λυπάμαι πολύ στην σημερινή εποχή να υπάρχουν τέτοιοι θάνατοι. Η μητέρα του, αν δεν ήξερε τι έπρεπε να κάνει, μια πόρτα ενός σπιτιού να χτυπούσε, θα της έλεγαν, θα της έδιναν κάποιες συμβουλές»  (εφ. Πατρίς, 25.1.2013)

Όμως όταν γίνεται επίκληση της «σημερινής εποχής» για το αδικαιολόγητο του θανάτου του βρέφους, αφενός δεν μπορεί να επιρρίπτεται η ευθύνη αποκλειστικά στην μητέρα παραβλέποντας την πραγματικότητα του ΕΣΥ και δη σε συνθήκες οικονομικής κρίσης. Αφετέρου δεν μπορεί να προτείνεται ως λύση η υποκατάσταση  της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας με τη χρήση τυχόν κοινωνικών δικτύων, δηλαδή συγγενών, γειτόνων, φίλων κλπ. Αυτά δε συνάδουν με τη «σημερινή εποχή» αλλά μάλλον με την προνεωτερική.

Για τα κοινωνικά κινήματα στις πόλεις της Νότιας Ευρώπης: τριήμερο εργαστήριο

(στο τέλος του κειμένου, το αναλυτικό πρόγραμμα του τριημέρου)

των Δημήτρη Μπαλαμπανίδη, Έλενας Πατατούκα & Δήμητρας Σπανού, εκ μέρους της ομάδας encounter Athens

Η αφίσα του τριήμερου εργαστηρίου

Με το ξέσπασμα της κρίσης, οι χώρες της Νότιας Ευρώπης αντιμετωπίζουν πρωτοφανείς κοινωνικούς, πολιτικούς και οικονομικούς μετασχηματισμούς. Με παρόμοιες ιστορικές, κοινωνικοπολιτικές και πολιτισμικές βάσεις, αλλά και με τις δικές τους ιδιαιτερότητες, οι χώρες αυτές συνιστούν σε μεγάλο βαθμό μία περιφέρεια στο περιθώριο της Ευρώπης. Ιδιαίτερα στη συγκυρία της κρίσης, οι ανισότητες εντός του ευρωπαϊκού χώρου φαίνεται να εντείνονται, αναπαράγοντας προηγούμενα μοντέλα άνισης γεωγραφικά ανάπτυξης και θέτοντας στο επίκεντρο τον προβληματισμό γύρω από την έννοια της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Ωστόσο, η ίδια η συνθήκη της κρίσης μπορεί να γίνει αντιληπτή ως ένα κοινό πλαίσιο κατανόησης των εξελίξεων στη Νότια Ευρώπη. Αν και εκδηλώθηκε με διαφορετικούς τρόπους σε κάθε χώρα, οι αιτίες και οι συνέπειές της, καθώς και οι πολιτικές που υιοθετούνται για τη διαχείρισή της φαίνεται να ακολουθούν παρόμοια πρότυπα.

Έπειτα από μια μακρά περίοδο νεοφιλελεύθερων πολιτικών –οι οποίες κατά κύριο λόγο οδήγησαν στη σημερινή κρίση– επιβάλλονται ακόμη πιο επιθετικές μεταρρυθμίσεις από διεθνείς και τοπικούς παίχτες και συμφέροντα, οι οποίες παρουσιάζονται ως «η αναγκαία και αναπόφευκτη λύση». Μέσα σε ένα «καθεστώς εκτάκτου ανάγκης», υιοθετούνται όλο και πιο αυταρχικές πολιτικές, παραβιάζοντας ή καταργώντας ανθρώπινα, πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα και άλλα κεκτημένα, οδηγώντας σε κοινωνική και οικονομική κατάρρευση.

Η Γκέρντα Λέρνερ (1920-2013) και η Γυναικεία Ιστορία

της Έλενας Πατρικίου

H Γκέρντα Χέντβιτζ Κρονστάιν, κόρη καλής βιεννέζικης εβραϊκής οικογένειας, πέρασε τα γενέθλια των δεκαοχτώ της χρόνων το 1938 στη φυλακή: νεαρή κομμουνίστρια, οργανωμένη στην αυστριακή Αντίσταση, συνελήφθη από τους ναζί και έμεινε κρατούμενη για έξι εβδομάδες. Στη διάρκεια της κράτησής της έπαιρνε, ως Εβραία, μικρότερες μερίδες φαγητό από τις δύο χριστιανές σοσιαλίστριες με τις οποίες μοιραζόταν το ίδιο κελί: «Κάθε μέρα μοιράζονταν το φαΐ τους μαζί μου. Και, στις έξι εβδομάδες της κράτησής μου, με δίδαξαν όσα μου χρειάζονταν για να τα βγάλω πέρα στην υπόλοιπη ζωή μου: μου έμαθαν την αντίσταση, τη συντροφικότητα και όλη την κρυμμένη ιστορία των πραγμάτων που συμβαίνουν όταν οι γυναίκες βοηθούν η μία την άλλη να επιζήσουν».

Η Γκέρντα Λέρνερ, με τον πρώτο άντρα της, Καρλ, στην τελετή απονομής του διδακτορικού της, Columbia University, 1966 (πηγή: «The New York Times»)

Στα δεκαεννιά της, βρέθηκε πρόσφυγας στην Νέα Υόρκη, με όλη την υπόλοιπη οικογένειά της σπαρμένη στην κατεχόμενη Ευρώπη. Δούλεψε ως καθαρίστρια, πωλήτρια, εργάτρια, υπάλληλος γραφείου, σεναριογράφος (με τον πρώτο άντρα της, τον Καρλ Λέρνερ), ως μαμά στο σπίτι… «Το γεγονός ότι πέρασα είκοσι χρόνια της ζωής μου οργανώνοντας τις γυναίκες σε τοπικό επίπεδο μου δίδαξε ότι οι γυναίκες είναι δραστήριες, δυνατές και ξέρουν πώς να χειρίζονται και να ασκούν την εξουσία — και μου δίδαξε πως όσοι ισχυρίζονται ότι αυτό το γεγονός δεν έχει σημασία, πως ιστορικά είναι ασήμαντο, κάνουν λάθος».

Η Γκέρντα Λέρνερ αποφάσισε στα 35 της να γράψει μια μυθιστορηματική βιογραφία για τις αδελφές Γκρίμκε. Αλλά το βιβλίο δεν τελείωσε ποτέ, γιατί συνειδητοποίησε ότι της χρειαζόταν μια πιο συγκροτημένη ιστορική προπαρασκευή, για να ερευνήσει το υλικό του πρώιμου 19ου αιώνα και της γέννησης του πρώτου φεμινιστικού κινήματος στην Αμερική. Έτσι βρέθηκε να σπουδάζει ιστορία. Το 1963, στα 43 της, έγινε δεκτή ως μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο Columbia. Η Σάρα και η Αντζελίνα Γκρίμκε έγιναν το αντικείμενο του διδακτορικού της.

Μια λέξη που θα θέλαμε ν’ ακούμε πιο συχνά

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

του Νίκου Σαραντάκου

Αφίσα του Ουώλτερ Κρέιν, τέλη του 19ου αιώνα

Το προηγούμενο άρθρο, που ήταν ανασκόπηση των λέξεων του 2012, τελείωνε με την ευχή να ακουστούν ακόμα περισσότερο μέσα στο 2013 μερικές λέξεις που ήδη ακούστηκαν αρκετά τη χρονιά που μας πέρασε· μια απ’ αυτές ήταν και η λέξη αλληλεγγύη, που θ’ αποτελέσει και το θέμα του σημερινού μας σημειώματος.

Σύμφωνα με τα λεξικά, αλληλεγγύη είναι η σχέση αμοιβαίας (ηθικής και υλικής) στήριξης ανάμεσα στα μέλη μιας κοινωνίας ή κοινωνικής ομάδας ή τάξης, ή, πιο χαλαρά, η συμπαράσταση σε κάποιους που δοκιμάζονται ή αγωνίζονται.

Για να αρχίσουμε από την αρχή, η αλληλεγγύη δεν είναι λέξη της κλασικής αρχαιότητας, αλλά μεταγενέστερη· προέρχεται από την αντωνυμία αλλήλων και το ουσιαστικό εγγύη, που σήμαινε την εγγύηση· άρα η αμοιβαία εγγύηση. Η εγγύη είναι ομηρική λέξη και ετυμολογείται από την πρόθεση εν και το αμάρτυρο πανάρχαιο ουσιαστικό *γύα, που είναι το χέρι και ειδικότερα η κοιλότητα του χεριού: πρόκειται δηλαδή για το τίμημα που δίνουμε στο χέρι του άλλου.

Η ίδια η λέξη αλληλεγγύη χρησιμοποιείται μια φορά όλη κι όλη στη μεταγενέστερη γραμματεία, σε έναν ιταλιώτη βυζαντινό ποιητή του 13ου αιώνα, αλλά το ουσιαστικό το αλληλέγγυον εμφανίζεται στη βυζαντινή νομοθεσία: ήταν ένα φορολογικό μέτρο που θέσπισε ο Βασίλειος ο Β΄ το 1002, που όριζε ότι οι πλούσιοι (οι δυνατοί, όπως τους έλεγαν) οφείλουν να πληρώνουν τον φόρο των μικροϊδιοκτητών (των ταπεινών) που είχαν εγκαταλείψει τα χωράφια τους και αδυνατούσαν να πληρώσουν, χωρίς όμως να μπορούν να τα καρπωθούν.

Τα «στημένα μεταπτυχιακά»: H δίκη για την «υπόθεση Στέλιου Αλεξανδρόπουλου»

της Μαρίνας Δημητριάδου

O αξέχαστος Στέλιος Αλεξανδρόπουλος

Πώς μπορεί μια υπόθεση του πανεπιστημίου να μη φτάνει στα ποινικά δικαστήρια; Και τι μπορεί να περιμένει η ακαδημαϊκή κοινότητα από μια δίκη με κατηγορητήριο που δεν μπαίνει στην ουσία της υπόθεσης; Ποιες είναι οι δικλείδες αντιμετώπισης φαινομένων διαφθοράς και υπέρβασης καθήκοντος εντός του πανεπιστημίου; Μέχρι πόσο και προς τα πού μπορεί να ανοίξει ένα ζήτημα του πανεπιστημίου όταν το ίδιο το πανεπιστήμιο έχει αντιμετωπίσει ως «ζήτημα ρουτίνας» θέματα εργασιακής αξιοπρέπειας (για διδάσκοντες) και αδικίας (για φοιτητές); Ποιοι είναι οι τρόποι υπεράσπισης αυτής καθαυτής της αξιοπρέπειας χωρίς τον κίνδυνο πειθαρχικής δίωξης, σε ένα τοπίο ποινικοποίησης κάθε διεκδίκησης; Και τελικά εμείς τι πανεπιστήμιο θέλουμε να υπερασπιστούμε που θα υπηρετεί τι είδους κοινωνία;

Κράτος, Εκκλησία και φόροι

 της Σίας Αναγνωστοπούλου

Οι κτήτορες της Μονής Διονυσίου, Νήφων ο Β΄, πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, και ο βοεβόδας της Βλαχίας Νεαγόκε Μπασαράμπ. Φορητή εικόνα της Μονής Διονυσίου, Άγιον Όρος,16ος αιώνας.

Η πρόταση για τον εκκλησιαστικό φόρο, που διατύπωσε ο Τάσος Κουράκης, μπορεί να δώσει το έναυσμα για έναν ουσιαστικό διάλογο, όπου θα αναδιατυπωθούν μείζονα ερωτήματα, όπως το πολιτικό, ιδεολογικό, κοινωνικό αλλά και εθνικό περιεχόμενο του ελληνικού εκσυγχρονισμού που διεκδικείται σήμερα. Μόνο έτσι τέτοιες προτάσεις αποκτούν το πλήρες νόημά τους. Έτσι, μια ιστορική περιήγηση στις σχέσεις πολιτικής και θρησκευτικής εξουσίας μάς δείχνει ότι το ζητούμενο δεν είναι τόσο η διατύπωση μιας  νέας μεταρρυθμιστικής πρότασης, αλλά η ένταξή της σε μια άλλη θεώρηση των σχέσεων κράτους-κοινωνίας, επομένως και κράτους-Εκκλησίας.

Στις Αυτοκρατορίες, όπως λ.χ. η Οθωμανική, οι σχέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου με την εξουσία, μέχρι τον 19ο αιώνα, συγκροτήθηκαν στο πλαίσιο της αυτοκρατορικής αντίληψης περί εξουσίας. Το πρόσωπο και το σπαθί του σουλτάνου  όριζε κατ’ αποκλειστικότητα τις σχέσεις εξουσίας-κοινωνίας: από τον σουλτάνο αντλούσε η θρησκευτική εξουσία το προνόμιο άσκησης εξουσίας επί των Ορθοδόξων, με αντάλλαγμα την εξασφάλιση της υποταγής τους στον σουλτάνο. Στο προνόμιο άσκησης εξουσίας συμπεριλαμβανόταν και η φορολόγηση των Ορθοδόξων από την ιεραρχία, και μάλιστα με την ενεργό συμπαράσταση του οθωμανικού κράτους, αξιωματούχοι του οποίου βοηθούσαν τους ιεράρχες στην απόσπαση  των φόρων. Αυτό το σύστημα συνέβαλε, με τα χρόνια, στην αυθαίρετη σκληρή φορολόγηση του ποιμνίου και στον πλουτισμό των ιεραρχών, καθώς και στη διαπλοκή της ιεραρχίας με τους πλούσιους Ορθόδοξους (Φαναριώτες), αλλά και τους υψηλά ιστάμενους οθωμανούς αξιωματούχους.

Η μάνα, η μπάνκα

του Sraosha

Theodoor Rombouts, «Oι ταβλαδόροι, 1634

Από το τάβλι μέχρι τη μονόπολη, όποιος κρατάει την μπάνκα ή τη μάνα, κρατάει το παιχνίδι.

Σε παιχνίδια με ασυγκρίτως πιο βαθιές και μακροχρόνιες συνέπειες, όπως η πολιτική, όποιος ορίζει την ατζέντα και τη θεματολογία του δημόσιου διαλόγου κρατάει γερά και το πλεονέκτημα στο παιχνίδι και τις τύχες εκατομμυρίων ανθρώπων.

Η Αριστερά υποτίθεται ότι ανέκαθεν προσελκύει καλλιεργημένους ή έστω ευφυείς ανθρώπους ή τουλάχιστον ευφραδείς και με ευγλωττία. Η Αριστερά υποτίθεται ότι φωτίζεται από το γενικό πρόταγμα της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης, του αδιαπραγμάτευτου δικαιώματος για ελευθερία και αυτοπροσδιορισμό. Η Αριστερά υποτίθεται ότι μεριμνά και αγωνίζεται για την ευημερία των πολλών και όχι για τον πλουτισμό των λίγων.

Μονταζιέρες, νεοθατσερισμός και η στρατηγική της έντασης

του Μάρκου Βογιατζόγλου

Ζωρζ Σερά, «Το τσίρκο», 1891

Τον τελευταίο ενάμιση μήνα, από τα υπόγεια της Συγγρού και του Μεγάρου Μαξίμου ξεδιπλώνεται ένας βρώμικος πόλεμος έναντιον του αγωνιζόμενου κομματιού της ελληνικής κοινωνίας. Αξιοποιώντας το ολιγόμηνο «μορατόριουμ κακών μαντάτων» που εξασφάλισε από την τρόικα, η κυβέρνηση επιχειρεί να καταλάβει όσο το δυνατόν καλύτερες θέσεις ενόψει του –διαφαινόμενου ζοφερού — 2013. Η επιχείρηση ξεδιπλώνεται σε τρία, προσώρας, μέτωπα· παρότι τα «παπαγαλάκια» των ΜΜΕ επιλέγουν να ομογενοποιούν τα πεδία της σύγκρουσης, εμείς θα πρέπει να τα διακρίνουμε, προκειμένου να προετοιμάσουμε τις αναγκαίες απαντήσεις.

Το πρώτο πεδίο είναι το χιλιοστό επεισόδιο της σαπουνόπερας «Φταίει ο ΣΥΡΙΖΑ». Το χαρτί αυτό έχει ήδη καεί δημοσκοπικά, ενώ οι ερασιτεχνισμοί των «κοπτοραπτούδων» του Μαξίμου καταλήγουν ενίοτε σε φαιδρά αποτελέσματα, όπως, π.χ. στο μοντάζ των δηλώσεων Διαμαντόπουλου. Η προφανής σκοπιμότητα είναι η μετατόπιση της ατζέντας της επικαιρότητας σε λιγότερο βλαβερή, για την κυβέρνηση, θεματολογία και η παρέλκυση του ΣΥΡΙΖΑ σε θέσεις άμυνας. Δεδομένου όμως ότι το χαρτί «Φταίει ο ΣΥΡΙΖΑ» παρουσιάζει γεωμετρικά μειούμενη αποτελεσματικότητα σε επαναλαμβανόμενη χρήση, είναι ερώτημα το γιατί οι κυβερνώντες αποφάσισαν να το παίξουν τώρα. Αν αύριο καταρρεύσει η ΔΗΜΑΡ ή το ΠΑΣΟΚ και οδηγηθούμε σε νέες εκλογές, στο Μαξίμου θα τραβάνε τα μαλλιά τους.

Το δεύτερο μέτωπο είναι η –θατσερικού τύπου– προσπάθεια εξουδετέρωσης των συνδικάτων. Είναι ακόμα νωρίς για αναλύσεις και αποτίμηση, όμως δύο σημεία όπου πρέπει να δοθεί προσοχή είναι τα εξής: Πρώτον, προκειμένου να προχωρήσει το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, ορισμένα μάχιμα συνδικάτα θα πρέπει να απονευρωθούν. Δεύτερον, η κυβέρνηση –ορθά– τρέμει μια ενδεχόμενη «επί το ριζοσπαστικότερον» μεταστροφή της πλειοψηφίας στο επερχόμενο συνέδριο της ΓΣΕΕ (Μάρτιος 2013). Ως εκ τούτων,  πρέπει να αναμένουμε ολοκληρωτική επίθεση σε σωματεία και ομοσπονδίες που εμπλέκονται στα παραπάνω.

Το τρίτο σημείο που χρήζει ανάλυσης είναι η αποκαλούμενη στρατηγική της έντασης, την οποία εγκαινίασε ο Ν. Δένδιας μέσα απ’ την επιχείρηση «Βίλλες Ανομίας». Εδώ τα πράγματα είναι εξαιρετικά επικίνδυνα, κυρίως διότι οι κυβερνώντες βαδίζουν σ’ αχαρτογράφητα, γι’ αυτούς, μονοπάτια.

Από τα ιστορικά παραδείγματα και τη βιβλιογραφία προκύπτει πως η στρατηγική της έντασης ανακύπτει σε περιόδους ύφεσης της κινηματικής δραστηριότητας, έπεται δηλαδή  έντονων και συγκρουσιακών κινητοποιήσεων. Αυτό είναι, όντως, το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε, από τον Ιούνιο του 2012 κι έπειτα. Σ’ ετούτο το στάδιο, λοιπόν, όσοι, προερχόμενοι απ’ τα ριζοσπαστικά κομμάτια του κινήματος, θεωρούν εαυτούς ως τους πιο «αφοσιωμένους αγωνιστές», έρχονται αντιμέτωποι μ’ ένα οδυνηρό δίλημμα: Είτε θα πρέπει να γυρίσουν σπίτι τους είτε να επιλέξουν μορφές αγώνα λιγότερο εξαρτημένες από τη μαζική συμμετοχή και την ανοιχτή κοινωνική δράση. Κι εδώ μπαίνει στο παιχνίδι το κράτος και οι εκάστοτε παρακρατικοί μηχανισμοί. Η στρατηγική της έντασης αποτελείται από τα εξής δομικά υλικά: προβοκάτσια, καταστολή (αστυνομική, νομοθετική και δικαστική), παραπληροφόρηση. Και ως μοναδικό στόχο έχει το να λύσει το δίλημμα των «αφοσιωμένων αγωνιστών», εξωθώντας τους στα άκρα. Μια επιτυχημένη στρατηγική της έντασης δημιουργεί ένα εφιαλτικό πεδίο μάχης, όπου όποιος δεν επιστρέψει γρήγορα γρήγορα στον καναπέ του, θα συρθεί σε μια ολοκληρωτική σύγκρουση με το κράτος και τις παραφυάδες του – και, φυσικά, θα χάσει. Ταυτόχρονα, οι –πάλαι ποτέ– σύμμαχοι του «αφοσιωμένου αγωνιστή», ανήμποροι να ακολουθήσουν την απότομη άνοδο του πήχυ της βίας, θα υποχρεωθούν να πάρουν αποστάσεις. Μ’ ένα σμπάρο, δυο τρυγόνια για το κράτος — τουλάχιστον, στη θεωρία.

Η υπόθεση όμως ενδέχεται να εξελιχθεί με ιδιαίτερα προβληματικό τρόπο για την κυβέρνηση — οι μέχρι στιγμής χειρισμοί έχουν παράξει αμφίβολα αποτελέσματα. Παρότι η εκκένωση της Βίλλας Αμαλίας ήταν σημαντικό χτύπημα για τους αναρχικούς, οι δυναμικές που αναπτύχθηκαν συσπείρωσαν σε πρωτοφανή βαθμό τις διάφορες συλλογικότητες του αντιεξουσιαστικού χώρου, επιτάχυναν τις εσωτερικές διαδικασίες ανασυγκρότησής τους, τους ανέδειξαν (στα αριστερά του πολιτικού φάσματος) ως αθώα θύματα της καταστολής και τους έδωσαν άφθονο μιντιακό χρόνο — εν ολίγοις, τους χάρισαν το μομέντουμ που είχαν χάσει εδώ και κάποια χρόνια.

Οι κίνδυνοι, όμως, παραμένουν: αν και οι αναρχικοί παίζουν έξυπνα μέχρι στιγμής, ελλείψει κεντρικής πολιτικής στρατηγικής κι ευπρόσβλητοι, καθώς είναι, στην προβοκάτσια, θα μπορούσαν εύκολα να βρεθούν με την πλάτη στον τοίχο.

Οι μόνοι που δικαιούνται μέχρι στιγμής να πανηγυρίζουν για τις πολιτικές Δένδια είναι οι Χρυσαυγίτες. Όσο διαρκεί η στρατηγική της έντασης, η ατζέντα τους θα παραμένει νομιμοποιημένη στο σύνολο του πολιτικού τόξου που ξεκινάει από αυτούς και φτάνει μέχρι και τη ΔΗΜΑΡ. Δεν πρέπει να αγνοήσουμε, τέλος, τους κινδύνους ενός απρόβλεπτου περιστατικού, π.χ. μιας βόμβας, μιας δολοφονίας ή μιας ανεξέλεγκτης κοινωνικής έκρηξης. Με δεδομένη την πολιτικοποίηση της ΕΛΑΣ, το ρευστό πολιτικό σκηνικό και τη συσσωρευμένη οργή στη βάση της ελληνικής κοινωνίας, οι Χρυσαυγίτες μπορούν να προσδοκούν ότι θα είναι αυτοί που θα δρέψουν τους καρπούς μιας ενδεχόμενης κοινωνικής απαίτησης για αποκατάσταση «του νόμου και της τάξης».  Χρειάζεται προσοχή, λοιπόν, από όλους, καθαρό μυαλό και στρατηγική σκέψη.

Ο Μάρκος Βογιατζόγλου είναι πολιτικός επιστήμονας (European University Institute, Φλωρεντία).

Στα Ενθέματα στο φύλλο της 3ης Φεβρουαρίου

Στα «Ενθέματα» στο φύλλο της 3ης Φεβρουαρίου

Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis) και στο twitter: @enthemata

Kείμενα των: Δημήτρη Τραυλού-Τζανετάτου, Θόδωρου Παρασκευόπουλου, Γιάννη Αλμπάνη, Niemands Rose, Δημήτρη Μπαλαμπανίδη, Έλενας Πατατούκα, Δήμητρας Σπανού, Έλενας Πατρικίου, Νίκου Σαραντάκου, Μαρίνας Δημητριάδου, Σίας Αναγνωστοπούλου, Sraosha, Mάρκου Βογιατζόγλου

Daniel Brobender, «Τρία γυναικεία πρόσωπα»

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΡΓΙΑ ΣΤΟ ΜΕΤΡΟ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ

 Δικαστήρια και απεργίες: μια «μονομανής» πρακτική Το 95% των δικαστικών αποφάσεων αξιολογεί τις απεργίες ως παράνομες και  καταχρηστικές — σε μία περίπτωση ακόμα και την αργία της Πρωτομαγιάς! Στις πρόσφατες απεργίες, στα μέσα μεταφοράς, γράφει ο Δημήτρης Α. Τραυλός-Τζανετάτος το Πρωτοδικείο Αθηνών εξέδωσε ακαριαία την απόφαση του Κυριακή πρωί (η αγωγή είχε κατατεθεί Σάββατο βράδυ!), δίκην δραστικότατου ασφαλιστικού μέτρου (αν και αυτό απαγορεύεται ρητά). Όλα αυτά σε πλήρη αντίθεση με προηγούμενη απόφαση του Αρείου Πάγου.

Μικρό σχόλιο για τον αγώνα στο μετρό: «Στο μετρό, όπως και πριν ένα χρόνο στη Χαλυβουργία, στον αγώνα δεν ηγούνταν “πουλημένοι και γραφειοκράτες εργατοπατέρες” […] Tο γεγονός ότι και οι δυο αγώνες ηττήθηκε, δείχνει ότι ο εξαιρετικά δυσμενής συσχετισμός για τις δυνάμεις της εργασίας δεν έχει να κάνει μόνο με τη γραφειοκρατικοποιημένη συνδικαλιστική ηγεσία». Πρώτες σκέψεις του Γιάννη Αλμπάνη για τον «σημαντικότερο αγώνα του τελευταίου διαστήματος.

Ελλάδα, Τουρκία και Μέση Ανατολή. Η αμηχανία και οι λάθος αναλύσεις όλων των ελληνικών κυβερνήσεων (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και της σημερινής τρικομματικής) έναντι του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία. Οι φρούδες και τυχοδιωκτικές ελπίδες από τη συμμαχία με το Ισραήλ, την ενδεχόμενη «διάλυση» της Τουρκίας λόγω του Κουρδικού και ο χρόνος που δεν είναι υπέρ των ελληνικών θέσεων. Ανάλυση του Θόδωρου Παρασκευόπουλου.

Από τη Λέρο στη Λέγκω. «Η μέχρι σήμερα παρωχημένη victim-blaming προσέγγιση στον χώρο της υγείας, ότι δηλαδή το ίδιο το θύμα ευθύνεται αποκλειστικά για την κατάστασή του, φαίνεται να επανακάμπτει, και μάλιστα μέσα σε συνθήκες διάλυσης του ΕΣΥ»: Η μπλόγκερ Niemandsrose, με αφετηρία του νεογέννητου βρέφους στη Λέρο.

Για τα κοινωνικά κινήματα στις πόλεις της Νότιας Ευρώπης: τριήμερο εργαστήριο.  Ο Δημήτρης Μπαλαμπανίδης, η Έλενα Πατατούκα, η Δήμητρα Σπανού γράφουν για την τριήμερη συνάντηση επιστημόνων και κινηματιών από Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα, με τίτλο «Καθεστώτα κρίσης και αναδυόμενα κοινωνικά κινήματα στις πόλεις της Νότιας Ευρώπης».

Η Γκέρντα Λέρνερ (1920-2013) και η Γυναικεία Ιστορία. Η Έλενα Πατρικίου γράφει για τη σπουδαία ιστορικό και φεμινίστρια Γκέρντα Λέρνερ, που πέθανε στις 2.1.2013 και τη θεμελίωση των «γυναικείων σπουδών»: «Η Γυναικεία Ιστορία θέτει μια ουσιαστική πρόκληση τόσο στην ιστορική επιστήμη όσο και στην ίδια την κοινωνία: την πρόκληση του επαναπροσδιορισμού των διανοητικών αξιών μας και του ανθρώπινου παρελθόντος μας».

 Μια λέξη που θα θέλαμε ν’ ακούμε πιο συχνά: Αλληλεγγύη. Ο Νίκος Σαραντάκος στη μόνιμη στήλη του «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» γράφει για τη λέξη «αλληλεγγύη»  και την ιστορία της – από τον Όμηρο και τις Νεαρές του Ιουστινιανού μέχρι το Καθολικόν αλληλέγγυον του 1856 και τον Σοσιαλιστικό Σύνδεσμο Κόσμος, το 1895.

Η δίκη για την «υπόθεση Στέλιου Αλεξανδρόπουλου». Η Μαρίνα Δημητριάδου, εκ μέρους της Πρωτοβουλίας Ενημέρωσης και Δράσης για την υπόθεση Στ. Αλεξανδρόπουλου μας γράφει για τη δίκη της υπόθεσης των «στημένων μεταπτυχιακών» πολιτικής επιστήμης, στο Ρέθυμνο.

Κράτος, Εκκλησία και φόροι. Η Σία Αναγνωστοπούλου, με αφορμή την πρόταση Κουράκη, ανασκοπεί τις σχέσεις κράτους-Εκκλησίας και φόρων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι σήμερα και συζητάει τον αυταρχικό οθωμανικό εκσυγχρονισμό και την ανθεκτικότητα του ελληνορθόδοξου γένους στο ελληνικό κράτος.

 Η μάνα, η μπάνκα. «Από το τάβλι μέχρι τη μονόπολη, όποιος κρατάει την μπάνκα ή τη μάνα, κρατάει το παιχνίδι. Σε παιχνίδια με ασυγκρίτως πιο βαθιές και μακροχρόνιες συνέπειες, όπως η πολιτική, όποιος ορίζει την ατζέντα και τη θεματολογία του δημόσιου διαλόγου κρατάει γερά και το πλεονέκτημα στο παιχνίδι και τις τύχες εκατομμυρίων ανθρώπων. […] Η Αριστερά σε αυτή τη φάση, τώρα, πρέπει να γίνει η μάνα του παιχνιδιού, να πάρει την μπάνκα στα χέρια της». Γράφει ο μπόγκερ Sraosha.

Mονταζιέρες, νεοθατσερισμός και στρατηγική της έντασης. Ο Μάρκος Βογιατζόγλου γράφει για τα τρία μέτωπα που ξεδιπλώνει την επίθεσή του το επικοινωνακό επιτελείο της ΝΔ: Το «για όλα φταίει ο ΣΥΡΙΖΑ», την προσπάθεια εξουδετέρωσης των συνδικάτων και τη στρατηγική της έντασης.