Iταλία: τα πέντε αστέρια και οι πολλές εκπλήξεις των εκλογών

 του Λορέντσο Ζαμπόνι

Αμεντέο Μοντιλιάνι, «Καρυάτις», 1913-14

Οι ιταλικές εκλογές είχαν πολλά στοιχεία έκπληξης: η επιτυχία του Μπ. Γκρίλο, η «νεκρανάσταση» Μπερλουσκόνι, τα ισχνά ποσοστά Μόντι και η δραματική συρρίκνωση της Αριστεράς είναι μερικά από τα κομμάτια που συνθέτουν το παζλ και χρειάζονται ερμηνεία. Απευθυνθήκαμε, για τον λόγο αυτό, στον δημοσιογράφο Lorenzo Zamponi, ιδρυτή της ενημερωτικής ιστοσελίδας Il Corsaro (www.ilcorsaro.info). Ο Ζαμπόνι, εκτός των άλλων, είναι είναι συν-ιδρυτής της φοιτητικής οργάνωσης LINK που κινείται στον χώρο της ριζοσπαστικής Αριστεράς και της οργάνωσης Io Voglio Restare που μάχεται ενάντια στη «διαρροή εγκεφάλων» στα ιταλικά Πανεπιστήμια, ενώ συμμετείχε στην ιδρυτική συνέλευση της Πολιτικής Επανάστασης  (Rivoluzione Civile).

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

 «Δύο κλόουν κέρδισαν τις εκλογές». Με αυτά τα λόγια, ο ηγέτης του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας, Πέτερ Στάινμπρουκ, σχολίασε τα αποτελέσματα των εκλογών στην Ιταλία, αναφερόμενος στον αρχηγό του κεντροδεξιού συνασπισμού Σίλβιο Μπερλουσκόνι και τον Μπέπε Γκρίλο, κωμικό, μπλόγκερ και ιδρυτή του Κινήματος των Πέντε Αστέρων (Movimento 5 Stelle-M5S). Μια τέτοια ανάγνωση του αποτελέσματος είναι, προφανώς, επιφανειακή και αλαζονική — δεν προκαλεί όμως έκπληξη. Αυτό που αρνείται να δει η γερμανική πολιτική ελίτ είναι πως η πλειοψηφία του ιταλικού λαού απέρριψε τη λιτότητα, παρόλο που για την ώρα δεν έχει επιλέξει μιαν αξιόπιστη λύση για την έξοδο από την κρίση του νεοφιλελευθερισμού.

Δύο είναι, κυρίως, τα σημεία που προξενούν εντύπωση στην κοινή γνώμη εκτός Ιταλίας. Αφενός το ποσοστό του Μπερλουσκόνι, ο οποίος, αν και έχασε περίπου 7 εκατομμύρια ψήφους σε σχέση με τις εκλογές του 2008, ήρθε σχεδόν ισόπαλος με την κεντροαριστερά, ενάμιση μόλις χρόνο μετά την κατάρρευση της κυβέρνησής του, λόγω της προφανούς ανικανότητάς της να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση. Και αφετέρου, η αδυναμία της εναλλακτικής Αριστεράς να ισχυροποιηθεί μέσα σε συνθήκες κρίσης και λιτότητας, όπως συνέβη στην Ελλάδα, στη Γαλλία και –σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις– στην Ισπανία. Αντίθετα, ο Γκρίλο, με το δημαγωγικό και γενικόλογο εκλογικό του πρόγραμμα, με υποψήφιους παντελώς άγνωστους και χωρίς πολιτική εμπειρία, με ανύπαρκτη κομματική δομή και χωρίς καμία χρηματοδότηση, κατέκτησε μέσα σε λίγους μόνο μήνες πάνω από το 25% του εκλογικού σώματος.

Μπέπε Γκρίλο: Κίνδυνος για τη δημοκρατία;

 του Γκαέλ ντε Σαντίς

μετάφραση: Αναξαγόρας Λιγαρίδης

 Eίναι δύσκολο να προσδιορίσουμε τον χαρακτήρα αυτού του λαϊκιστικού κινήματος. Σε τοπικό επίπεδο, αναδεικνύει περιβαλλοντικά θέματα. Σε εθνικό επίπεδο, καλεί για τον εκσυγχρονισμό της δημοκρατίας μέσω του διαδικτύου, που διευκολύνει την πραγματοποίηση δημοψηφισμάτων. Ωστόσο, ο Μπ. Γκρίλο οφείλει την επιτυχία του  στους λιβέλους του για «το κόστος της πολιτικής». Στις ομιλίες του, στηλιτεύει  τις απολαβές των εκλεγμένων και τον αριθμό των βουλευτών. Υπογραμμίζει τις ευθύνες διαφόρων  κομμάτων για οικονομικά σκάνδαλα. Όλα αυτά μπορεί να φαίνονται σωστά, δεν είναι όμως. Συγκεντρώνοντας ψήφους τόσο από την Αριστερά όσο και από τη Δεξιά, ο ίδιος «δεν είναι ούτε δεξιός ούτε αριστερός», κι όμως είναι έτοιμος να κάνει κάθε συμβιβασμό. Αυτός που επιτίθεται βίαια στα συνδικάτα, δήλωσε απευθυνόμενος στους ακροδεξιούς ακτιβιστές του Κάζα Πάουντ, στο οποίο πρότεινε να ενταχθεί στις εκλογικές του λίστες, πως «ο αντιφασισμός δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητές του».

Ο δήμαρχος της Μίρα, εκλεγμένος με το Κίνημα των Πέντε Αστέρων (Movimento 5 Stelle-M5S),  απέλυσε μια εργαζόμενη, το μόνο σφάλμα της οποίας το σφάλμα ήταν ότι ήταν έγκυος… Ούτε λέξη καταδίκης από τον μεγάλο αρχηγό. «Αυτό το κίνημα είναι πραγματικά μοναδικό: δεν υπάρχει. Είναι ένας λογότυπος και μια ιστοσελίδα γεμάτη διαφημίσεις, προσωπική ιδιοκτησία του Mπέπε Γκρίλο», λέει η η Τζιοβάνι Φάβια, περιφερειακή σύμβουλος στην Εμίλια-Ρομάνια, που αποκλείστηκε  από το M5S επειδή έθεσε το ζήτημα της δημοκρατικής λειτουργίας του.

Η συνέχεια επί της κοινωνίας

του Φράνκο «Mπίφο»  Μπεράρντι
μετάφραση: Αγάπιος Λάνδος

O Μπ. Γκρίλο σε προεκλογική συγκέντρωση στο Μπέργκαμο. Φωτογραφία του Giuseppe Cace

Η ένωση της Ευρώπης ξεκίνησε ως ένα σχέδιο για την ειρήνη και την κοινωνική αλληλεγγύη,  αξιοποιώντας την κληρονομιά της σοσιαλιστικής κουλτούρας και του διεθνισμού, που αντιτάχθηκαν στον φασισμό.

Τη δεκαετία του 1990, το πανίσχυρο  χρηματιστικό κεφάλαιο αποφάσισε να καταστρέψει το ευρωπαϊκό μοντέλο: η υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ, σηματοδοτεί το ξέσπασμα της νεοφιλελεύθερης επίθεσης. Κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών, η αντι-Ευρώπη της ΕΚΤ και της Deutsche Bank αξιοποίησαν την ευκαιρία που τους προσέφερε η οικονομική κρίση των ΗΠΑ το 2008, για να μετατρέψουν την πολιτισμική πολυμορφία στο εσωτερικό της ευρωπαϊκής ηπείρου (την προτεσταντική γοτθική κουλτούρα της κοινότητας, την καθολική κουλτούρα του μπαρόκ και του ατομικισμού, την ιδεαλιστική και εικονοκλαστική κουλτούρα της Ορθοδοξίας),  σε παράγοντα πολιτικής αποσύνθεσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με κύριο στόχο να συντρίψουν την αντίσταση των δυνάμεων της εργασίας στην επικράτηση της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης. Δραστική μείωση των μισθών, κατάργηση του οκταώρου,  επισφαλής εργασία για τους νέους και επιμήκυνση των ορίων συνταξιοδότησης για τους μεγαλύτερους, ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών.Οι Ευρωπαίοι έχουν να πληρώσουν το χρέος που συσσωρεύτηκε από το χρηματοπιστωτικό σύστημα, χρέος που λειτουργεί ως όπλο στραμμένο προς τους εργαζόμενους.

Για περαιτέρω διάβασμα σχετικά με το M5S του Γκρίλο

Διαβάστε μια συνέντευξη  του Ματία Καλίσε (2011), δημοτικού σύμβουλου του Μιλάνου, είκοσι χρονών, εκλεγμένου με το M5S του Γκρίλο.

  Τη συνέντευξη πήρε ο Μιχάλης Βακαλούλης στο πλαίσιο μιας συγκριτικής μελέτης που πραγματοποιεί για τις μορφές πολιτικοποίησης της νεολαίας στην Ευρώπη.

Πρόκειται για διαφωτιστικό κείμενο, που αξίζει να διαβαστεί καθώς μας βοηθάει να αντιληφθούμε την πολυπλοκότητα της εκλογικής επιτυχίας του Γκρίλο. Δημοσιεύεται, στα γαλλικά στην ιστοσελίδα του Μ. Βακαλούλη: http://vakaloulis.wordpress.com/2013/02/28/la-politique-comme-terminal-dun-reseau-dechanges-citoyens/

Χειμώνας στην Αθήνα

του Παναγιώτη Νούτσου

Ο Παρθενώνας μετά τη βροχή. Φωτογραφάι του Φρεντ Μπουασονά, αρχές του 20ού αιώνα

Χειμώνας, κυριολεκτικά και μεταφορικά, στην πρωτεύουσα. Δεν υπήρξαν τάχα «αντίδοτα»;  Έστω «βραχύπνοα», ως προς το χρόνο ανάλωσής τους, και πάντως «μακρόπνοα» ως προς τον προβληματισμό που έθεταν; Άνετα κρατώ σημειώσεις, μια και το έλυτρον του αντίχειρα έχει επαναλειτουργήσει πλήρως χάρη στη γενναιόδωρη χειρουργική δεξιοτεχνία του Παναγιώτη Σουκάκου. Έτσι απομνημονεύω τα εξής:

α) Την κινηματογραφική παράσταση «Το κεφάλαιο» του Κώστα Γαβρά, ως «αντίσταση στη χυδαιότητα» της οικονομικής εξουσίας που επαυξάνει το τραπεζικό κεφάλαιο.

Οι προϋποθέσεις μια νέας ταξικότητας και ο ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ

Για τους διανοούμενους, το έθνος, την παγκοσμιοποίηση, το μοντέλο ανάπτυξης, την Αριστερά, τη Βαϊμάρη και τη Χρυσή Αυγή

Συνέντευξη του Σπύρου Ι. Ασδραχά

Θέλουμε να ξεκινήσουμε ρωτώντας σας για τον ρόλο των διανοουμένων, στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, στις σημερινές συνθήκες της κρίσης.

 Για τους διανοούμενους, το πρόβλημα είναι ηθικό. Αυτό σημαίνει την επιλογή ανάμεσα στον ατομοκεντρισμό και τη συλλογικότητα. Το ανθρώπινο είδος, ας μην το ξεχνάμε, ξεκίνησε ως συλλογικότητα, όπως τα οικολογικά συστήματα — και δεν αναφέρομαι μόνο στα δέντρα, τους θάμνους και τα ποτάμια, αλλά και στις ανθρώπινες συσσωματώσεις, όπως θα έλεγε ο Αβροτέλης Ελευθερόπουλος. Οι διανοούμενοι πρέπει να διαλέξουν σε ποια πλευρά του συνόρου θα τοποθετηθούν. Ανήκουν στους προνομιούχους ή σε εκείνους που χάρη στις ικανότητές τους μπόρεσαν να ανέβουν στις ψηλότερες βαθμίδες της οικονομικής και κοινωνικής πυραμίδας, όταν όμως καταφέρνουν να ξεπεράσουν αυτό τον ετεροπροσδιορισμό τότε δεν τους απομένει παρά να γίνουν επαναστάτες.

Έργο του Ανρί Ματίς από την ενότητα «Τζαζ»

Κατ’ εμέ, στο εθνικό μας δράμα, όταν πεινάει ο κόσμος, όταν δεν έχει λεφτά για πετρέλαιο και κρυώνει, όταν δημιουργούνται ξανά μορφές αλληλεγγύης –και είναι εξαιρετικά θετικές– που ίσχυαν μονάχα στην ιταλογερμανική Κατοχή, στις συνθήκες αυτές δεν τους απομένει άλλος δρόμος. Ανοίγοντας μια παρένθεση, θα διακινδυνεύσω να πω ότι το δράμα αυτό ξεκινάει από μια απάτη: όταν με τεχνάσματα μπήκαμε στην ευρωζώνη. Τα πρόσωπα που ευθύνονται είναι γνωστά. Και, βεβαίως, οι εταίροι θα πρέπει να ήταν σε θέση να καταλάβουν ότι όλα αυτά έγιναν με λογιστικά τεχνάσματα. Από εκεί αρχίζει ο κατήφορος, ο υπέρμετρος δανεισμός, αυτά που πληρώνουμε σήμερα…

Καλλιτεχνική δημιουργία και πολιτική διαμαρτυρία

του Στάθη Παυλόπουλου

Αφίσα του ΠΑΜ (από το ημερολόγιο 2013 «Αυγής» και ΑΣΚΙ)

Μπορεί άραγε να συνυπάρξει η καλλιτεχνική δημιουργία με την πολιτική διαμαρτυρία; Μπορεί ένα έργο που τέρπει τις αισθήσεις να είναι συγχρόνως και μια γροθιά σηκωμένη ενάντια σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς; Είναι δυνατόν ένα εφήμερο χρηστικό αντικείμενο όπως η αφίσα να διέπεται από κανόνες καλλιέπειας και συγχρόνως να καθίσταται καίριο μέσο πολιτικής διαμαρτυρίας; Τα παραπάνω ερωτήματα γονιμοποίησαν την εκδήλωση των ΑΣΚΙ, την Παρασκευή 18 Ιανουαρίου, στοn Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων. Αφορμή στάθηκε η παρουσίαση του ημερολογίου των ΑΣΚΙ και της Αυγής με θέμα «Πολυτεχνείο 1973: 40 χρόνια μετά. Αφίσες από τον αντιδικτατορικό αγώνα στο εξωτερικό».

Στην εκδήλωση συζήτησαν ο γραφίστας Δημήτρης Αρβανίτης, γραφίστας, ο σκηνοθέτης-συγγραφέας Θανάσης Σκρουμπέλος και ο σκηνοθέτης Γιώργος Ζώης, με συντονίστρια την ιστορικό Χριστίνα Αγριαντώνη. Οι ομιλητές, είτε από τη ματιά του ειδικού είτε μέσω βιωματικών καταθέσεων, όπως στην περίπτωση του Θανάση Σκρουμπέλου, σκιαγράφησαν τον ρόλο που διαδραμάτισε η αφίσα ως μέσο πολιτικής διαμαρτυρίας και εναντίωσης στη Δικτατορία των Συνταγματαρχών. Ανέδειξαν, επιπλέον, τη σημασία των αφισών για τη δημοσιοποίηση της κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης στην Ελλάδα στην εκτός συνόρων κοινή γνώμη. Μια διαδικασία ουδόλως εύκολη, όπως μας υπενθύμισε ο Δημήτρης Αρβανίτης, καθότι η «κανονικότητα» της παρανομίας ούτε δημιουργικά ατελιέ περιελάμβανε ούτε άνεση χρόνου για φροντισμένο σχεδιασμό και εκτυπωτική επιμέλεια των αφισών. Το μήνυμά τους άλλωστε κατίσχυε του εικαστικού περιγράμματος.

Ντοκουμέντα μνήμης

του Δημήτρη Θ. Αρβανίτη

Τι είναι λοιπόν η αφίσα, εκτός από ένα χαρτί μεγάλων διαστάσεων τυπωμένο στην μια μόνο όψη του; Κι αυτό, γιατί η αφίσα, για να λειτουργήσει, πρέπει αναρτηθεί, να κολληθεί στον τοίχο, σε μια κολόνα, σε ένα τζάμι σε δημόσιο χώρο και έτσι να επικοινωνήσει. Πότε αναγγέλλοντας εκδηλώσεις, πότε προβάλλοντας προϊόντα και άλλοτε κραυγάζοντας ή ψιθυρίζοντας ιδέες.

Και ποια είναι μια καλή αφίσα; Η εμπειρία μου με κάνει να πιστεύω ότι είναι αυτή που θα κλέψει ευκολότερα τις ματιές, κολλημένη δίπλα σε δεκάδες άλλες. Το συντακτικό της αφίσας διαφέρει από κάθε άλλο στον χώρο της οπτικής επικοινωνίας. Ο ενθουσιασμός από την επίδραση του σχεδιασμού των σχημάτων και των χρωματικών συνδυασμών, μια αυθεντική ιδέα, ένα σχέδιο φτιαγμένο με το χέρι, η σωστή επιλογή των γραμμάτων, ένα καθαρό και απλό μήνυμα αποτελούν πάντα τα στοιχεία της καλής αφίσας. Η αφίσα οφείλει να πει κάτι, όχι να μιμηθεί. Ο σχεδιαστής δεν ικανοποιείται εικονογραφώντας απλώς μια ιδέα, επιθυμεί να αιχμαλωτίσει την ουσία του θέματος.

Χωρίς ισότητα και αλληλεγγύη η ελευθερία είναι κενό γράμμα

 συνέντευξη του Στεφάν Εσσέλ 

μετάφραση: Μαρία Καλαντζοπούλου

 Ο διπλωμάτης και συγγραφέας Stéphane Hessel, ένας θρύλος της Γαλλικής Αντίστασης, πέθανε το βράδυ της Τρίτης σε ηλικία 95 ετών. Δημοσιεύουμε σήμερα μια συνέντευξή του στη Lina Sancari, που δημοσιεύθηκε στη Ηumanite (31.12.2010), με την ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου του «Αγανακτήστε!» (στα ελληνικά κυκλοφορεί σε μετάφραση Σώτης Τριανταφύλλου, από τις εκδ. Πατάκη).

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Πώς αντιμετωπίσατε την επιτυχία του βιβλίου σας «Αγανακτήστε!»; Ανταποκρινόταν σε μια ανάγκη της σημερινής  εποχής;

 Έμεινα κι εγώ κατάπληκτος απ’ την επιτυχία που γνώρισε το μικρό αυτό βιβλιαράκι. Ίσως επειδή ζούμε σε μια  εποχή αγωνίας, όπου δεν μπορούμε να διακρίνουμε καλά προς τα πού πηγαίνουμε. Έχουμε ξεκάθαρη τη συνείδηση ότι βρισκόμαστε στο μέσο –και όχι στο τέλος– μιας βαθιάς κρίσης της νεοφιλελεύθερης και απορρυθμισμένης οικονομίας, κι έτσι είναι αναμενόμενο να θέτουμε ερωτήματα για τα αίτια της  δυσλειτουργίας των κοινωνιών μας. Αφού ζούμε σε κοινωνίες που λειτουργούν προβληματικά, το πρώτο πράγμα που μας συμβαίνει, που το νιώθουμε σαν ανάγκη, είναι να αγανακτήσουμε.  Θυμόμαστε πως σε άλλες περιόδους της ιστορίας μας, έπρεπε επίσης να νιώσουμε αγανάκτηση, αν δεν θέλαμε να υποστούμε την ξένη κατοχή στη Γαλλία, ή σε περιστάσεις παθητικής ένδειας.

Το δημόσιο χρέος ή η απουσία πόρων χρησιμεύει συχνά ως επιχείρημα για την αμφισβήτηση κοινωνικών κατακτήσεων της Απελευθέρωσης. Για να πάμε πίσω στη δεκαετία του 1940, πώς το Εθνικό Συμβούλιο Αντίστασης (CNR) έθεσε αυτά τα θεμέλια, στο πλαίσιο μιας κατεστραμμένης Ευρώπης;

Η αβάσταχτη ελαφρότητα του συνταγματικού βερμπαλισμού

Με αφετηρία τη συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση

του Δημήτρη Χριστόπουλου

Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο, «Ο άσωτος υιός», 1922

 Τη στιγμή που οι κυβερνητικές δυνάμεις φαίνεται πως έχουν συγκατανεύσει πλήρως στη διάλυση της εγγυητικής λειτουργίας του Συντάγματος, στην Αριστερά επιχειρείται να συγκροτηθεί ένας ιδεολογικός πόλος που με ρητορική παρρησία υπαγορεύει ότι «πρέπει να τα ξαναγράψουμε όλα από την αρχή, με πρώτο και καλύτερο τo Σύνταγμα». Την άποψη αυτή μπορούμε να την ονομάσουμε «συνταγματικό βερμπαλισμό». Όπως θα προσπαθήσω να εξηγήσω στο άρθρο αυτό, η χρήση πομπωδών εκφράσεων χωρίς νόημα, προς εντυπωσιασμό του ακροατηρίου, δεν είναι απλώς ανούσια φλυαρία, όπως ο κοινός βερμπαλισμός· αντιθέτως, δημιουργεί καθοριστικούς κινδύνους απαξίωσης του πολιτικού λόγου της Αριστεράς, καθώς δείχνει πως όταν μιλάει για τους θεσμούς το κάνει προσχηματικά. Όπως αυτοί που μας κυβερνάνε σήμερα.

Η αντίληψη του συνταγματικού βερμπαλισμού κάνει λόγο για «νομικές επαναστάσεις» και «συντακτικές συνελεύσεις», καθώς ευαγγελίζεται μια συνταγματική αλλαγή που θα ξεπερνάει τα συμβατικά όρια της αναθεώρησης. Αυτή η αντίληψη, που την εξέφρασαν και ορισμένοι συνταγματολόγοι (εμφατικά ο Γιώργος Κατρούγκαλος, σε ηπιότερους τόνους ο Γιώργος Κασιμάτης) στην πρόσφατη συνάντηση της Επιτροπής Εργασίας για τις αλλαγές στο κράτος, το πολιτικό σύστημα και το Σύνταγμα που συγκάλεσε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ στην Αθήνα στις 21.2.2013, φαίνεται ότι διαπερνά το πνεύμα και κάποιων στελεχών.

Την Κυριακή 3 Μαρτίου στα «Ενθέματα»

Στα «Ενθέματα» στο φύλλο της 3ης  Μαρτίου

Kείμενα των: Λορέντσο Ζαμπόνι, Γκαέλ ντε Σαντίς, Φράνκο «Μπίφι» Μπεράρντι, Παναγιώτη Νούτσου, Σπύρου Ι. Ασδραχά, Στάθη Παυλόπουλου, Δημήτρη Θ. Αρβανίτη, Στεφάν Εσσέλ, Δημήτρη Χριστόπουλου

Bίντσεντ Βαν Γκογκ, «Ηλιοτρόπια»

ΤΡΙΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΙΤΑΛΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Τα πέντε αστέρια και οι πολλές εκπλήξεις των ιταλικών εκλογών. Ο αριστερός δημοσιογράφος Λορέντσο Ζαμπόνι, ιδρυτής της ιστοσελίδας Il Corsaro, αναλύει ειδικά για τα «Ενθέματα» τα αποτελέσματα των εκλογών και συζητάει την επιτυχία Μπερλουσκόνι και Γκρίλι, και την αποτυχία της Αριστεράς.

Μπέπε Γκρίλο: κίνδυνος για τη δημοκρατία; Ο δημοσιογράφος της Humanité Γκαέλ ντε Σαντίς αναδεικνύει τις σκοτεινές πλευρές του ΜS5: τον αρχηγισμό, την έλλειψη δημοκρατίας, τα «ανοίγματά του» στους νεοφασίστες (μετάφραση: Αναξαγόρας Λιγαρίδης).

ΜS5: Η συνέχεια επί της κοινωνίας. Ο μαρξιστής θεωρητικός Φράνκο «Μπίφι» Μπεράρντι εκτιμά ότι κίνημα M5S εμπόδισε την οικονομική δικτατορία να κυβερνήσει και ότι το πρόγραμμά του έχει σημαντικά θετικά στοιχεία. Και θεωρεί ότι η έκβαση θα κριθεί από τη στάση της κοινωνίας (μετάφραση: Αγάπιος Λάνδος).

Χειμώνας στην Αθήνα. Ο Παναγιώτης Νούτσος στέκεται σε έντεκα σημεία (παραστάσεις, βιβλία, συνέδρια, περιοδικά και άλλα) από τη χειμωνιάτικη κάθοδό του στην Αθήνα.

Οι προϋποθέσεις μιας νέας ταξικότητας και ο ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ. Συνέντευξη. Ο Σπύρος Ι. Ασδραχάς μιλάει για τους διανοούμενους, το έθνος, την παγκοσμιοποίηση, το μοντέλο ανάπτυξης, τη Βαϊμάρη και τη Χρυσή Αυγή. Και τελειώνει: «Αυτές είναι οι σκέψεις, αποσπασματικές, θολές ίσως, ενός ανθρώπου που βλέπει τον ήλιο της προσωπικής του ζωής να βυθίζεται στη θάλασσα. Και θυμάμαι ένα τραγούδι που λέγαμε, παιδιά, στην πατρίδα μου “Τρανός βασιλιάς με χρυσή φορεσιά  γέρνει ο ήλιος στην κόκκινη Δύση”. Οι δύσεις στη Λευκάδα είναι καταπληκτικές…».

Ντοκουμέντα μνήμης. «Τι είναι λοιπόν η αφίσα, εκτός από ένα χαρτί μεγάλων διαστάσεων, τυπωμένο στη μια μόνο όψη του;». Με αφετηρία το ημερολόγιο «Αυγής» και ΑΣΚΙ του 2013 (με αφίσες του αντιδικτατορικού αγώνα από το εξωτερικό) ο Δημήτρης Αρβανίτης γράφει για την  πολιτική αφίσα και ο Στάθης Παυλόπουλος για τη συνύπαρξη καλλιτεχνικής δημιουργίας και πολιτικής διαμαρτυρίας.

«Χωρίς ισότητα και αλληλεγγύη, η ελευθερία είναι κενό γράμμα». Μια παλιότερη συνέντευξη (2010) του Στεφάν Εσσέλ στην Ηumanité. Ο αντιστασιακός και συγγραφέας του «Αγανακτήστε!», που πέθανε την περασμένη Τρίτη, εξηγεί γιατί ζητάει «περισσότερη δικαιοσύνη και ελευθερία, αλλά όχι την ανεξέλεγκτη ελευθερία της αλεπούς μέσα στο κοτέτσι» (μετάφραση: Μαρία Καλαντζοπούλου).

Η αβάσταχτη ελαφρότητα του συνταγματικού βερμπαλισμού. Ο Δημήτρης Χριστόπουλος ανοίγει τη συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος και τη στάση της Αριστεράς και εξηγεί γιατί μπορεί να αποδειχθεί ολέθρια η αντίληψη που ζητάει «συντακτική συνέλευση». Και καταλήγει: «Το νεοφιλελεύθερο πείραμα που πραγματοποιείται στη χώρα δυσκολεύεται να φορέσει το κουστούμι του Συντάγματος της μεταπολίτευσης. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο δώρο από το να προσφέρει η Αριστερά τη δυνατότητα να το αποτελειώσει. Και αυτό κανείς “σοφός” δεν θα μπορέσει να το σώσει…».