Ένα χτύπημα που μπορεί να αποδειχθεί λυτρωτικό

ΕΡΤ: Η ΟΘΟΝΗ ΒΟΥΛΙΑΖΕΙ, ΣΑΛΕΥΕΙ ΤΟ ΠΛΗΘΟΣ-1

Η ΕΡΤ, το Σύνταγμα και οι εχθροί του

 του Χρήστου Χατζηιωσήφ

Δημοσθένης Κοκκινίδης, «Απαγορευτικό Ι», 1970. Από τη συλλογή
«Των δε κακών μνήμη»

Το κλείσιμο της ΕΡΤ μπορεί να αποδειχθεί ένα λυτρωτικό χτύπημα, που όμοιό του σπάνια δέχονται οι κοινωνίες. Όχι βέβαια επειδή αποτελεί απόδειξη πολιτικού θάρρους, επειδή επιτέλους κόπηκε ο «γόρδιος δεσμός» και στάλθηκε ένα δυνατό μήνυμα προς το εσωτερικό και το εξωτερικό για τη συνέχιση της πολιτικής της κυβέρνησης, όπως ισχυρίζονται οι εμπνευστές του. Όλα τα δεδομένα (η επιμονή της ύφεσης, η άνοδος της ανεργίας, η καθήλωση των εξαγωγών, τα προβλήματα στην εκτέλεση του προϋπολογισμού, το φιάσκο των πρώτων ιδιωτικοποιήσεων, η υποβάθμιση του Χρηματιστηρίου της Αθήνας) πιστοποιούν την αποτυχία της κυβερνητικής πολιτικής. Καθώς και οι πιο ακραιφνείς υποστηρικτές της προειδοποιούν για τον κίνδυνο να σπάσει η «φούσκα των προσδοκιών», το κλείσιμο της ΕΡΤ αποτελεί για την ηγεσία της κυβέρνησης μια φυγή προς τα εμπρός, με αβέβαια αποτελέσματα. Καθώς ομολογείται ότι «η πραγματικότητα θα κινείται για πολλά ακόμα χρόνια στη δύσκολη γκρίζα περιοχή», η ανάγκη για τέτοιες μουσολινικές επιδείξεις αποφασιστικότητας θα ανακύπτει όλο και πιο συχνά. Σήμερα, το κτύπημα στρέφεται προς το εσωτερικό, πλήττοντας το συνταγματικά κατοχυρωμένο αγαθό της ελεύθερης ενημέρωσης και τον προστατευόμενο από τις ευρωπαϊκές συνθήκες δημόσιο φορέα της. Αύριο, καθώς η οικονομική και κοινωνική κατάσταση θα έχει επιδεινωθεί, με την ίδια επιπολαιότητα, οι ίδιοι δράστες, θα μπορούσαν, στη φυγή τους προς τα εμπρός, να εμπλέξουν τη χώρα σε εξωτερικές περιπέτειες.

Στο εξωτερικό, ακριβώς, για πολλούς υποστηρικτές της σημερινής ελληνικής κυβέρνησης το κτύπημα εναντίον της ΕΡΤ ήταν λυτρωτικό, καθώς τους έδειξε τα όρια της δημοκρατικής νομιμοποίησης της πολιτικής που έχει επιβάλλει η τρόικα και τον κίνδυνο μεγαλύτερης δημοκρατικής εκτροπής.

Ο σαμαράς και οι παρτσινέβελοι (*)

ΕΡΤ: Η ΟΘΟΝΗ ΒΟΥΛΙΑΖΕΙ, ΣΑΛΕΥΕΙ ΤΟ ΠΛΗΘΟΣ-2

του Νίκου Θεοτοκά

Ράινερ Φέτινγκ, «Ντράμερ και κιθαρίστας», 1949

Ο Σαμαράς, συνειδητά και με σχέδιο, ταπεινώνει τα υποζύγια της συγκυβέρνησής του. Και τους φορά στενό σαμάρι. Οι επικοινωνιακοί του σύμβουλοι τον έχουν πείσει ότι, αν οι παρτσινέβελοι υποταγούν, θα τους κρατά μέχρι τέλους εξουδετερωμένους στο τσεπάκι του. Κι αν πάλι νοιώσουν πως δεν πάει άλλο και πούνε «ως εδώ», τότε θα κάνει εκλογές και θα λεηλατήσει την εκλογική τους βάση. Θα χρεώσει, δηλαδή, στους συνεταίρους ότι αθέτησαν ιδιοτελώς τη συμφωνία κι έριξαν μια κυβέρνηση που τη στήριξαν από ευθύνη «για τη σωτηρία της πατρίδας».

Οι αριθμοί που του δίνουν οι σύμβουλοί του ενσωματώνουν κάτι από τα πασοκοδημαρικά ψηφαλάκια, κάτι από τη συμφωνημένη μεταγραφή Καρατζαφέρη, κάτι από τα φασιστοειδή, κάτι από τη μαύρη μαυρίλα που φυτρώνει στην απελπισία. Και υποβάλλουν στον αρχηγό της Πολιτικής Άνοιξης μια εικόνα νίκης για το κόμμα που διοικεί, τη Νέα Δημοκρατία. Αν κάτι πάει στραβά, «απευκταίο αλλά όχι απίθανο ενδεχόμενο», καθώς γράφτηκε ότι είπε ο γραμματέας της κυβέρνησης Παναγιώτης Μπαλτάκος, η Χρυσή Αυγή θα είναι εδώ, να δώσει τη λύση.

Για την εξέγερση στην Τουρκία: Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι!

 WEB ONLY-MONO ΣΤΟ ΜΠΛΟΓΚ ΤΩΝ ΕΝΘΕΜΑΤΩΝ

του Οζγκιούρ Μουμτζού

μετάφραση από τα τουρκικά: Ιλεάνα Μορώνη

 Ο Ερντογάν βλέπει τον εαυτό του ως τον αδιαμφισβήτητο, ισχυρό ηγέτη μιας νέας Τουρκίας. Μάλιστα, το στενό του περιβάλλον, «βασιλικότερο του βασιλέως», τον θεωρεί ακόμα πιο σημαντικό.

Ο πρωθυπουργός, που σχεδόν σε κάθε ομιλία του τα βάζει με την περίοδο του Ισμέτ Ινονού,[1] έτσι που έχει στραμμένα τα μάτια του στο παρελθόν δεν μπόρεσε να καταλάβει ότι ο χρόνος περνούσε. Ενώ νόμιζε τον εαυτό του συνέχεια καινούριο, τον πιο καινούριο, δεν μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ότι πάλιωσε. Τα παιδιά που ήταν 10 χρόνων όταν ανέβηκε στην εξουσία ο Ερντογάν σήμερα είναι 20 χρόνων. Από το δημοτικό ως το πανεπιστήμιο κυβερνήθηκαν από κάποιον που τους έλεγε διαρκώς τι έπρεπε να κάνουν. Είναι εμφανές ότι βλέπουν στον Ερντογάν όχι το καινούριο, αλλά το παλιό, και μάλιστα ένα καταπιεστικό και αλαζονικό παλιό.

Το μαύρο στους δέκτες ταιριάζει με το χρώμα των ναζί

ΕΡΤ: Η ΟΘΟΝΗ ΒΟΥΛΙΑΖΕΙ, ΣΑΛΕΥΕΙ ΤΟ ΠΛΗΘΟΣ-3

της Σίας Αναγνωστοπούλου

«Όλοι μαζί να φύγει το μαύρο». Αφίσα της Ένωσης Γραφιστών Ελλάδας

 Έγραφα στα «Ενθέματα», με αφορμή την επιστράτευση των καθηγητών, ότι αν δεν σταματήσουμε αυτή την κυβέρνηση θα κλάψουμε πολύ· δεν περίμενα όμως ότι θα κλαίγαμε τόσο γρήγορα και τόσο πικρά. Το ακαριαίο, αντιδημοκρατικό, αντισυνταγματικό και αδιανόητο για κάθε πολιτισμένο κράτος κλείσιμο της ΕΡΤ μάς φέρνει πλέον αντιμέτωπους με τη ζοφερή πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που αν δεν την ανατρέψουμε θα είμαστε άξιοι της μοίρας που μας επιφυλάσσει η ακροδεξιών αναφορών και ναζιστικών υποστηριγμάτων κυβέρνηση. Το μαύρο στους δέκτες μας ταιριάζει με το χρώμα των ναζί, όπως ωραία το έγραψε η Αθηνά Αθανασίου στο ηλεκτρονικό περιοδικό Χρόνος.

Το κλείσιμο της ΕΡΤ, και μάλιστα με πράξη νομοθετικού περιεχομένου, συμπυκνώνει συμβολικά όσα έγιναν μέχρι τώρα σε αυτήν τη μνημονιακή χώρα, και κυρίως όσα θα ακολουθήσουν. Πρώτον, οι μεταρρυθμίσεις είναι το πρόσχημα για να επιβληθεί ένας βίαιος νεοφιλελευθερισμός. Ανάμεσα στην εξυγίανση και τη διαφάνεια που χρειαζόταν η ΕΡΤ –όπως πολλοί δημόσιοι οργανισμοί– και στο πέταγμα στο δρόμο κοντά 2.700 εργαζομένων υπάρχει χάος. Δεύτερον, με το πρόσχημα του εκσυγχρονισμού εξουδετερώνεται ο ήδη ξεζουμισμένος (νοσοκομεία, σχολεία, πανεπιστήμια) δημόσιος χώρος. Η ΕΡΤ συμβολίζει το περίγραμμα του δημόσιου χώρου των πολιτών απέναντι στον χώρο των ιδιωτών (με την αρχαιοελληνική και τη σύγχρονη έννοια), που συγκροτεί το κεφάλαιο το οποίο ελέγχει τα ΜΜΕ. Η ΕΡΤ –ακόμα και με τον στρεβλό τρόπο που επέβαλαν οι κυβερνήσεις έως σήμερα– αναπαριστά τα όρια του ελέγχου και των εγγυήσεων που οφείλει στους πολίτες του ένα σύγχρονο δημοκρατικό κράτος, περιορίζοντας την παρεμβατικότητα του κεφαλαίου στον δημόσιο χώρο. Τρίτον, αυτή η κυβέρνηση, θέλοντας να επιβάλλει ένα νέο εθνικό αφήγημα (success story), καταστρέφει την έννοια ενός σύγχρονου έθνους-κράτους, ευρωπαϊκού και κοσμοπολίτικου. Τι ειρωνεία! Εκείνοι που κατηγορούν για αποδομισμό και εθνοπροδοτισμό όποιον τολμά να προσεγγίσει κριτικά το παρελθόν, εκείνοι που κραδαίνουν τα λάβαρα του πατριωτισμού, είναι αυτοί που καταστρέφουν ό,τι συγκροτεί την έννοια του έθνους-κράτους. Οι πιο ύπουλοι και αποτελεσματικοί εχθροί του έθνους είναι οι ακροδεξιοί εθνικιστές — και ο Σαμαράς με το επιτελείο του ενστερνίζονται αυτή την ιδεολογία.

«Έχε το νου σου στο παιδί…»

ΕΡΤ: Η ΟΘΟΝΗ ΒΟΥΛΙΑΖΕΙ, ΣΑΛΕΥΕΙ ΤΟ ΠΛΗΘΟΣ-4

 της Niemandsrose

Τζιόρτζιο ντε Κίρικο, «Οι δυο αδερφές», 1915

 Θα τάιζες το παιδί σου τζανκ φουντ; Αν όχι, τότε γιατί να του προσφέρεις πνευματική τροφή τα σκουπίδια της παιδικής υποκουλτούρας; Αυτά αναρωτιέμαι όταν καμιά φορά ακούω παιδάκια να τραγουδούν στίχους όλο ερωτικό υπονοούμενο, νεοελληνικό νταλκά κι ευτελές χιούμορ σε τσιφτετελοειδές τέμπο. Σε μερικά χρόνια, αν όχι ήδη, θ’ ακούνε τους καινούργιους Πλούταρχους και Νότηδες, χτίζοντας πνευματική συγγένεια με τους υμνητές του φασισμού.

Στον αντίποδα, το Τρίτο Πρόγραμμα έδινε τη δυνατότητα σε όλους εμάς που δεν έχουμε κάποια μεγαλοαστική καταγωγή να εξοικειωθούμε οι ίδιοι και να φέρουμε τα παιδιά μας σε επαφή με την κλασική μουσική, ανεπιτήδευτα, ομαλά, σαν κομμάτι της καθημερινότητας. Στον αντίποδα στέκονται και τα διαχρονικά τραγούδια της Λιλιπούπολης, της Ντενεκεδούπολης της Ευγενίας Φακίνου και της Φρουτοπίας του Ευγένιου Τριβιζά. Κάποιοι είχαμε την τύχη να μεγαλώσουμε με παραμύθια που έγραψαν σπουδαίοι συγγραφείς και που, διόλου τυχαία, τα στήριξε και τα προώθησε η ΕΡΤ, δημιουργώντας μια παράδοση δεκαετιών ποιοτικής παιδικής ζώνης που έφτανε μέχρι σήμερα. Είναι αδύνατο ν’ απαριθμήσω όλες τις εξαιρετικές μεταφορές παιδικών βιβλίων στη μικρή οθόνη. Ενδεικτικά θυμάμαι Το καπλάνι της βιτρίνας της Άλκης Ζέη, τον Θησαυρό της Βαγίας της Ζωρζ Σαρρή, τον Κήπο με τα αγάλματα της Ελένης Σαραντίτη.

Η νύχτα είναι βαριά

ΕΡΤ: Η ΟΘΟΝΗ ΒΟΥΛΙΑΖΕΙ, ΣΑΛΕΥΕΙ ΤΟ ΠΛΗΘΟΣ-5

του Σπύρου Παπαδόπουλου («το βυτίο»)

 Ανακάλυψα τον ποιητή Θωμά Γκόρπα πριν από τέσσερα χρόνια. Από τότε διαβάζω και ξαναδιαβάζω τα ποιήματά του, γιατί σ’ αυτά βλέπω την πόλη, τα λαϊκά τραγούδια, τις διαδρομές στις λεωφόρους και τις επιστροφές στο χωριό, όπως πουθενά αλλού. Κάποτε, έψαξα να δω το πρόσωπο αυτού του ανθρώπου, τον ήχο της φωνής του και τον τρόπο που μιλούσε. Συνάντησα λοιπόν τον Θωμά Γκόρπα στο διαδικτυακό αρχείο της ΕΡΤ. Παρατηρούσα, για ώρα, τον τρόπο που μιλούσε για το πανηγύρι του Αϊ-Συμιού στο Μεσολόγγι. Κοιτούσα τον ποιητή και ήταν σα να διάβαζα ένα ακόμη ποίημά του, ανέκδοτο, κρυφό, χαμένο για χρόνια σε κάποιο συρτάρι. Αισθανόμουν τυχερός που βρήκα αυτή την εκπομπή.

Σήμερα, δεν μπορείς να μπεις στο ert-archives να δεις κι εσύ τον Θωμά Γκόρπα, μετά από απόφαση του πρωθυπουργού και ανακοίνωση του συμπαρουσιαστή τής Ρούλας Κορομηλά. Η σελίδα του Αρχείου στο δίκτυο γράφει «δεν είναι δυνατή η σύνδεση», η οθόνη στην τηλεόραση δείχνει απλώς μαύρο.

Μέσα από το μαύρο της οθόνης μας

ΕΡΤ: Η ΟΘΟΝΗ ΒΟΥΛΙΑΖΕΙ, ΣΑΛΕΥΕΙ ΤΟ ΠΛΗΘΟΣ-6

του Κωνσταντίνου Τσιτσελίκη

To πρωτοσέλιδο της «Liberation» για το κλείσιμο της ΕΡΤ

Το μαύρο που έπεσε στα τέσσερα δημόσια τηλεοπτικά κανάλια (αλλά και οι «παράπλευρες απώλειες» του ΡΙΚ, του BBC και της Deutsche Welle) και τα πολύ περισσότερα ραδιοφωνικά κανάλια, κεντρικά και περιφερειακά, δημιούργησε νέα δεδομένα στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τους θεμελιώδεις κανόνες οι οποίοι ρυθμίζουν τα του δημόσιου χώρου. Πρώτον, γιατί είναι ένα μέτρο καθολικό που αφορά όλους μας, και όχι μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων. Πρωτόγνωρο για την έκταση, την αμεσότητα και τον αιφνιδιασμό της επιβολής του. Δεύτερον, εκτός από τη διαδικασία μέσα από την οποία συντελέστηκε, ο ξαφνικός θάνατος της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης κατάφερε ένα βαρύ πλήγμα σε δύο συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα: στο έννομο αγαθό της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης ως κοινό αγαθό που αφορά το σύνολο του δήμου υπό την εγγύηση του κράτους (άρθρο 15 Σ), και στο ατομικό δικαίωμα του καθένα στην πληροφορία και την ενημέρωση (άρθρο 5Α Σ). Οι προσχηματικές δικαιολογίες της κυβερνητικής επιλογής απλώς κάνουν πιο επώδυνη τη διαπίστωση αυτή.