Ο Μιχαλολιάκος αντιγράφει τα λόγια του Χίτλερ

του Δημήτρη Ψαρρά

Στα «Ενθέματα» της Κυριακής δημοσιεύσαμε  τη συνέντευξη του Δημήτρη Ψαρρά, με θέμα τι πρέπει να γίνει για την αντιμετώπιση της εγκληματικής δράσης της Χρυσής Αυγής. Η συνέντευξη ολοκληρώθηκε την Πέμπτη το βράδυ. Το Σάββατο το απόγευμα του ζητήσαμε, ένα σύντομο σχόλιο για την κατάσταση που διαμορφώνεται μετά τις συλλήψεις Μιχαλολιάκου και λοιπών στελεχών της Χρυσής Αυγής, το Σάββατο το πρωί. Μας είπε:

 «Οι συλλήψεις βουλευτών και στελεχών της Χρυσής Αυγής με την κατηγορία της σύστασης εγκληματικής συμμορίας είναι το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της ναζιστικής ομάδας. Είναι γεγονός ότι εδώ και πολλά χρόνια έχουν φτάσει στη δικαιοσύνη υποθέσεις με κατηγορίες σε βαθμό κακουργήματος και μάλιστα έχουν τελεσιδικήσει, χωρίς να σκεφτεί κανείς ότι οι δικογραφίες αυτές περιγράφουν τη δράση μιας οργάνωσης, όπως αυτή που αντιμετωπίζει το άρθρο 187 του Ποινικού Κώδικα. Το γεγονός ότι μόνο σήμερα ενεργοποιήθηκε το αυτονόητο ανακλαστικό της δικαιοσύνης ασφαλώς αποδεικνύει ότι τόσο καιρό υπήρχε ανοχή στη δράση της οργάνωσης, αν όχι υπόθαλψη της δραστηριότητάς της.

Οι λόγοι που οδήγησαν την κυβέρνηση στην αλλαγή της στάσης της απέναντι στη Χρυσή Αυγή είναι πολλοί. Αλλά ο κύριος δεν είναι άλλος από την απόφαση της ίδιας της Χρυσής Αυγής να κλιμακώσει τη δράση της τις τελευταίες μέρες. Η κλιμάκωση αυτή εκδηλώθηκε μέσα σε λίγες μόνο μέρες με τη δολοφονική επίθεση στα μέλη του ΚΚΕ, την επίδειξη στρατιωτικής ισχύος στο Μελιγαλά και εν τέλει την οργανωμένη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Αν δεν επενέβαινε ούτε αυτή τη φορά η κυβέρνηση και η δικαιοσύνη, θα ήταν σαν να αποδέχονταν οριστικά την πρωτοκαθεδρία της Χρυσής Αυγής και την υποκατάσταση του κράτους από τα Τάγματα Εφόδου.

Σύλληψη Μιχαλολιάκου και λοιπών: στη σωστή κατεύθυνση

Tης Κλειώς Παπαπαντολέων

Στα «Ενθέματα» δημοσιεύσαμε τη συνέντευξη  της Κλειώς Παπαπαντολέων, αντιπροέδρου της Ελληνικής Ένωσης, με θέμα τι πρέπει να γίνει για την αντιμετώπιση της εγκληματικής δράσης της Χρυσής Αυγής. Οι συνεντεύξεις ολοκληρώθηκαν την Πέμπτη το βράδυ. Το Σάββατο το απόγευμα  της ζητήσαμε ένα σύντομο σχόλιο για την κατάσταση που διαμορφώνεται μετά τις συλλήψεις Μιχαλολιάκου και λοιπών στελεχών της Χρυσής Αυγής, το Σάββατο το πρωί. Μας είπε:

 «Είναι, νομίζω, αυτονόητο ότι οι δικαστικές εξελίξεις είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και βεβαίως πρέπει κανείς να τις επικροτήσει, καθώς έχουν μία αυτοτελή αξία και τελούν σε μια σχέση σχετικής αυτονομίας –ως προς τα αποτελέσματα που παράγουν– σε συνάρτηση με τον λόγο για τον οποίο ο κρατικός μηχανισμός έκρινε αυτή τη στιγμή ότι δεν μπορεί άλλο να ανέχεται την οργανωμένη ναζιστική βία.

Φαίνεται, επίσης, ότι η δικαιοσύνη καταλήγει στο σχήμα που περιγράψαμε [στη συνέντευξη]: δηλαδή ότι η ηγετική ομάδα του κόμματος είχε συγκροτήσει εγκληματική οργάνωση η οποία με τη σειρά της συνιστούσε επιμέρους εγκληματικές ομάδες που προέβαιναν οργανωμένα και συντεταγμένα σε κακουργηματικές πράξεις, όντας μεταξύ τους σε  μια σχέση ιεραρχίας, πειθαρχίας, ελέγχου και λογοδοσίας. Είναι επίσης πολύ πιθανό να έχουμε και άλλες συλλήψεις, καθώς όπως συνήθως γίνεται με την εξάρθρωση εγκληματικών ομάδων: οι συλλήψεις γεννάνε συλλήψεις, καθώς κάποιοι επιλέγουν να συνεργαστούν με τις αρχές.

Μια «κουρτίνα» που σκίστηκε ξαφνικά…

ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ-1

συνέντευξη του Δημήτρη Ψαρρά

Από τη μεγάλη αντιφασιστική πορεία, Αθήνα, 25.9.2013

Ο αγώνας κατά του νεοναζισμού και του φασισμού βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή, καθώς η δολοφονία του Παύλου Φύσσα –δυστυχώς, «χρειάστηκε» μια δολοφονία– άλλαξε πολλά. Προσπαθήσαμε την προηγούμενη φορά να θυμίσουμε τις ευθύνες και να αποτιμήσουμε την κατάσταση. Σήμερα, εστιαζόμαστε σε ένα ερώτημα κατεπείγον και κρίσιμο: Ποια είναι τα άμεσα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση της εγκληματικής δράσης των νεοναζί, σε ποια κατεύθυνση πρέπει να κινηθεί η Αριστερά και το αντιφασιστικό κίνημα, ποια είναι τα σωστά και ποια τα λάθος βήματα; Μιλήσαμε, με αυτό το αγωνιώδες ερώτημα, με τρεις ειδικούς: Τον δημοσιογράφο Δημήτρη Ψαρρά, τον κατεξοχήν ειδήμονα και μελετητή της Χρυσής Αυγής· τη δικηγόρο Κλειώ Παπαπαντολέων, αντιπρόεδρο της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η οποία θα μόλις έδωσε στη δημοσιότητα συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση της Χρυσής Αυγής (η ίδια η Κλ. Παπαπαντολέων έχει αντιμετωπίσει επανειλημμένα τους νεοναζί στα δικαστήρια, από εποχής «Περιάνδρου» μέχρι σήμερα)· και τον Fabian Virchow, ειδήμονα σε θέματα νεοναζισμού στην Ευρώπη, καθηγητή Πολιτικής Θεωρίας στο Ντύσελντορφ, επικεφαλής της Ομάδας Μελέτης του Ακροδεξιού Εξτρεμισμού.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Μια κρίσιμη στιγμή για το αντιφασιστικό κίνημα

Στάση λεωφορείου, Ίσλιγκτον, Βόρειο Λονδίνο.
Φωτoγραφία του Paul Misson, από το flickr

Η δολοφονία του Παύλου Φύσσα προξένησε αναταράξεις σε πολλά επίπεδα: στα ΜΜΕ, στην κοινή γνώμη, την κυβέρνηση κλπ. Πώς αξιολογείς τη νέα κατάσταση;

Δυστυχώς, χρειάστηκε να υπάρχει και Έλληνας μεταξύ των θυμάτων της ναζιστικής βίας για να προκληθούν αυτές οι «αναταράξεις». Τίποτα παρόμοιο δεν συνέβη όταν βλέπαμε τα αλλεπάλληλα ρατσιστικά εγκλήματα, με στόχο μετανάστες, να περνούν στα «ψιλά» του δελτίου ειδήσεων. Ακόμα και έτσι, όμως, νομίζω ότι έχουν αλλάξει τα πράγματα. Λες και ξαφνικά σκίστηκε η κουρτίνα που προστάτευε τόσα χρόνια τη δράση της ναζιστικής συμμορίας και φάνηκε η πραγματικά εγκληματική της φύση. Όσο κι αν αυτή η διαπίστωση προκαλεί μελαγχολικές σκέψεις για το επίπεδο της δημοκρατίας μας, είναι αλήθεια ότι η έκρηξη του ενδιαφέροντος για τη δράση της Χρυσής Αυγής έχει ήδη προκαλέσει την απόλυτη απομόνωση της οργάνωσης. Για πρώτη φορά εκδηλώνεται τόσο καθολικό το αίτημα αντιμετώπισης της δράσης της και δεν ακούγονται παρά μόνο αδύναμες οι φωνές που επιχειρούν να καλύψουν τα εγκλήματά της πίσω από τις ευθύνες των μνημονιακών κυβερνήσεων, ευθύνες που είναι εντελώς άλλης τάξης και πρέπει κατά κύριο λόγο να αντιμετωπιστούν πολιτικά.  

  Σε αυτό το νέο τοπίο, ποιες πιστεύεις ότι είναι οι καίριες κινήσεις που πρέπει να γίνουν από πλευράς του αντιφασιστικού κινήματος και της Αριστεράς;

Η Αριστερά και το αντιφασιστικό κίνημα, από τα πράγματα, δικαιώνονται. Ήταν απελπιστικά μόνοι τόσα χρόνια, όταν επέμεναν ότι η ανοχή στη δράση των ναζιστών και η αδιαφορία μπροστά στη δημιουργία χρυσαυγίτικων θυλάκων στο εσωτερικό του κρατικού μηχανισμού απειλούν την ίδια τη δημοκρατία. Αυτό που επείγει σήμερα είναι να μη φοβηθούμε μπροστά στο αντικειμενικό γεγονός ότι την πρωτοβουλία κινήσεων την έχει η κυβέρνηση και ο κρατικός μηχανισμός.

Τι πρέπει να γίνει στη δικαιοσύνη και την αστυνομία: Μέτρα άμεσα και αποτελεσματικά

ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ-2

Συνέντευξη με την Κλειώ Παπαπαντολέων

NO PASARAN! Μαδρίτη, 1936

Ποια είναι τα άμεσα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση της εγκληματικής δράσης της Χρυσής Αυγής;

Καταρχάς, πρέπει να προβούμε σε μια διάκριση μεταξύ του κόμματος ως οργανισμού και των επιμέρους εγκληματικών δράσεων των μελών του. Με βάση αυτή τη διάκριση, θεωρώ ότι είναι απολύτως εσφαλμένο και αποπροσανατολιστικό να τεθεί το κόμμα εκτός νόμου: όχι απλώς γιατί ένα κόμμα μπορεί να επανέλθει με διαφορετική ονομασία και ως εκ τούτου διαρκώς να βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο, αλλά και γιατί η κήρυξη κομμάτων εκτός νόμου είναι δημοκρατικά ολισθηρή. Η Γερμανία, που το έχει εφαρμόσει, έχει τη δική της συνταγματική και πολιτική ιστορία· δεν νομίζω ότι τέτοια παραδείγματα είναι «εξαγώγιμα» ευχερώς και αζημίως για το πολίτευμα. Ο πιο ασφαλής δρόμος για μια συντεταγμένη πολιτεία και, σε κάθε περίπτωση, ο πιο ασφαλής δρόμος για την Ελλάδα σήμερα είναι να επικεντρωθεί ο δικαστικός μηχανισμός στις επιμέρους εγκληματικές δράσεις που τελούνται από τα μέλη αυτής της οργάνωσης.

Νεοναζισμός: Η γερμανική εμπειρία

ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ-3

Συνέντευξη με τον Φάμπιαν Βίρχοου

Ο Φάμπιαν Βίρχοου

Τι μας δείχνει η γερμανική εμπειρία για τα νεοναζιστικά κόμματα και μορφώματα; Ποια αντιμετώπιση (από το κίνημα, το κράτος, τη δικαιοσύνη, τα ΜΜΕ, τα δημοκρατικά πολιτικά κόμματα) ήταν πετυχημένη και ποια άστοχη;

Πολύ σύντομα, μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τη στρατιωτική σύνθλιψη του γερμανικού φασισμού, οι παλιοί ναζί άρχισαν να οργανώνονται ξανά. Παράλληλα, δεν έλειψαν ποτέ οι διαμαρτυρίες και οι αντιστάσεις — ακόμη κι αν προέρχονταν από μια κοινωνική μειοψηφία, στην οποία σημαντικό ρόλο έπαιζαν τα συνδικάτα. Οι ακροδεξιοί δυσκολεύτηκαν έτσι να προωθούν δημόσια την ιδεολογία τους και να οργανώνονται ανενόχλητοι. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, οι αντιφασιστικές ενέργειες αποκτούν όλο και μεγαλύτερη νομιμοποίηση· αμφισβητούν, λόγου χάρη, τη χρήση του δημόσιου χώρου από τους νεοναζί, στήνοντας οργανωμένους αποκλεισμούς ως απάντηση σε ακροδεξιές συγκεντρώσεις, πορείες και εκδηλώσεις. Αυτό το θεωρώ μεγάλη και σημαντική αλλαγή.

Διαδήλωση κατά των νεοναζί, Βερολίνο, 22.8.2013

Από την πλευρά του κράτους, τώρα. Αφενός βλέπουμε τόσο σε ομοσπονδιακό όσο και σε επίπεδο κρατιδίων μια υποτίμηση της σημασίας της ναζιστικής δράσης. Αφετέρου όμως υπάρχει μια συνεχιζόμενη πολιτική απαγορεύσεων, η οποία μπορεί να μην έχει επιφέρει σημαντικά αποτελέσματα σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο έχει συμβάλει αισθητά στην περιθωριοποίηση των οργανωμένων ακροδεξιών.

Κατά τη γνώμη μου, η πιο ηχηρή ήττα του αντιφασιστικού κινήματος στη Γερμανία ήταν η αδυναμία του το 1992 να παρέμβει αποτελεσματικά κατά τη διάρκεια των πολυήμερων πογκρόμ στο Ρόστοκ. Η μεγαλύτερη πρόκληση για το κίνημα ήταν, και παραμένει, η καταπολέμηση του ευρέως διαδεδομένου καθημερινού ρατσισμού και ο αγώνας για την εξασφάλιση ίσων δικαιωμάτων για όλους τους ανθρώπους που ζουν στη Γερμανία.

Λεωφόρος Παύλου Φύσσα – «Δεν ξεχνώ»

του Γιάνη Γιανουλόπουλου

Δύο προτάσεις για τη μνήμη του. Πρώτη πρόταση: Να μετονομαστεί η λεωφόρος Παναγή Τσαλδάρη στην Αμφιάλη, όπου δολοφονήθηκε από τη νεοχιτλερική συμμορία, σε λεωφόρο Παύλου Φύσσα. (Μαθαίνω,  τώρα,  ότι  κάτοικοι της περιοχής πήραν ήδη τη σχετική πρωτοβουλία και συγκεντρώνουν υπογραφές). Στην Αθήνα και τον Πειραιά υπάρχουν δέκα εφτά ακόμα οδοί και λεωφόροι, καθώς και δύο πλατείες, με το ονοματεπώνυμο τού αρχηγού τού Λαϊκού Κόμματος στην προπολεμική Ελλάδα. Ενός μετριοπαθούς, για τα μέτρα της εποχής του, πολιτικού. Θα πρόκειται για πράξη οφειλόμενης τιμής στο παλικάρι, με την ουσιαστική σημασία της λέξεως, που δεν έχει καμία σχέση με «παλικαρισμούς», και ταυτοχρόνως πράξη υψηλού συμβολισμού, διότι η παραπάνω λεωφόρος συναντάται, σχηματίζοντας ένα είδος «Τ», με τη λεωφόρο Γρηγορίου Λαμπράκη, ο οποίος δολοφονήθηκε από το ακροδεξιό παρακράτος στη Θεσσαλονίκη πριν από πενήντα χρόνια (22 Μαΐου 1963). Ήταν μια πολιτική δολοφονία που, όπως αυτή τού νεαρού αντιφασίστα μουσικού, εργάτη και ακτιβιστή Παύλου Φύσσα, συγκλόνισε τότε το πανελλήνιο και άλλαξε τα πολιτικά δεδομένα.

«Τα κορίτσια της Σπάρτης προκαλούν τα αγόρια» του Εντγκάρ Ντεγκά

του Παρασκευά Ματάλα

 «Οι νέοι είμαστε Σπαρτιάτες», τραγουδάνε στις φιέστες τους οι νεοναζί· φουσκωτοί, ξυρισμένοι, με μαύρα μπλουζάκια. Όσο γελοία κι αν είναι αυτή η μασκαράτα, επηρεάζει την εικόνα που έχουμε για την αρχαιότητα, μια εικόνα που έχει ήδη πίσω της μια μεγάλη ιστορία ανάλογων χρήσεων. Ας δούμε μια αλλιώτικη αναπαράσταση, όχι ως αποκατάσταση ή υπεράσπιση μιας «αληθινής» Σπάρτης, αλλά ως αντίδοτο στη μόλυνση της ιστορικής φαντασίας μας.

Edgar Degas, «Τα κορίτσια της Σπάρτης προκαλούν τα αγόρια», 1860-1880, 109 x 155 εκ., Λονδίνο: Εθνική Πινακοθήκη.

Ο μεγάλος αυτός πίνακας είναι ένα από τα πιο ιδιαίτερα έργα του Ντεγκά. Πρώτον, για το θέμα του, πολύ διαφορετικό από τα περισσότερα έργα του ζωγράφου, αλλά και γενικότερα των ιμπρεσιονιστών. Έπειτα, γιατί ενώ τον ξεκίνησε το 1860, τον ξαναδούλεψε τις επόμενες δεκαετίες, και δεν τον εξέθεσε ποτέ όσο ζούσε, αλλά τον κρατούσε στο διαμέρισμά του. Ο φίλος του, Ντανιέλ Αλεβύ, αναφέρει: «Ο Ντεγκά, στα τελευταία χρόνια του, αισθανόταν πολύ δεμένος με αυτό το έργο· το είχε τοποθετήσει σε περίοπτη θέση πάνω σε ένα καβαλέτο, μπροστά στο οποίο του άρεσε να στέκεται –τιμή μοναδική, και σημάδι προτίμησης». Ο Ντεγκά είχε αποφασίσει να το εκθέσει στην Πέμπτη Έκθεση των Ιμπρεσιονιστών, τον Απρίλιο του 1880. Στον τυπωμένο κατάλογο της έκθεσης υπάρχει ο τίτλος του: «Petites filles Spartiates provoquant des garçons (1860)». Τελικά όμως δεν εκτέθηκε. Έτσι έχουμε όμως τον τίτλο που ο ίδιος ήθελε να του βάλει.

Γιατί η Τρόικα ενδιαφέρεται για τη γη και τα ακίνητα;

Η υφαρπαγή γης και ακινήτων στην Ελλάδα των Μνημονίων

 του Κωστή Χατζημιχάλη

Χαντς Μέμιντορφ, «Σπίτι κεφάλι»

Τα Mνημόνια και η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που μας έχουν επιβληθεί κρατούν ψηλά στην επικαιρότητα το ξεπούλημα της δημόσιας γης και των ακινήτων, ως λύση στο δημόσιο χρέος. Σύμφωνα με τους αναλυτές της Τρόικας, στην Ελλάδα υπάρχει «καθυστερημένη κινητικότητα» των αξιών γης σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη και απαιτείται «ομαλοποίηση» της «ελληνικής εξαίρεσης». Να ακολουθήσει δηλαδή η γη και τα ακίνητα αυτό που έχει γίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη: συγκεντροποίηση της γης και περιορισμός της μικροϊδιοκτησίας, ένας «αναγκαστικός καπιταλιστικός εκσυγχρονισμός», κατά τους μνημονιακούς.

Είμαστε λοιπόν μάρτυρες μιας πρωτοφανούς επίθεσης σε πολλά επίπεδα, επίδικο της οποίας είναι μια από τις κατεξοχήν εκφάνσεις των κοινών, η γη και, σε ένα άλλο επίπεδο, το κτιριακό απόθεμα, κυρίως δημόσια κτίρια, εμπορικά ακίνητα και κατοικίες. Κατακτήσεις γενεών, υλικές, θεσμικές αλλά και συμβολικές, χάνονται σε λίγο χρόνο, μέσω της υφαρπαγής της γης, της δημόσιας περιουσίας και της μικροϊδιοκτησίας.

Νέα σχολική χρονιά: η εμπειρία μιας αποσύνθεσης

του Πέτρου Καραθάνου

Δημοτικό σχολείο, 1954 (Ηνωμένοι Φωτορεπόρτερ)

Η σχολική χρονιά ξεκίνησε με τους χειρότερους οιωνούς. Από τα δεκαοχτώ χρόνια εμπειρίας μου σε σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, συγκρατώ τις πρώτες μέρες του Σεπτέμβρη ως μια διαδικασία επανεύρεσης-επανασύνδεσης του συλλόγου των καθηγητών από τις καλοκαιρινές διακοπές, με αφηγήσεις και συζητήσεις που σε ταξίδευαν. Ταυτόχρονα, μέσα από τις καθημερινές εργασίες για την προετοιμασία της έναρξης των μαθημάτων, προσγειωνόσουν στη σχολική καθημερινότητα.

Όχι πως παλιότερα δεν υπήρχαν προβλήματα, ιδιαίτερα τις χρονιές των αιφνίδιων αυγουστιάτικων «μεταρρυθμίσεων» και «δομικών αλλαγών» στην παιδεία.

Ρανίτσκι ο μέγας (1920-2013): Ο ισχυρός των λέξεων

του Χανς-Ντίτερ Σιτ

μετάφραση: Ιωάννα Μεϊτάνη

«Οι συγγραφείς ξέρουν από λογοτεχνία όσο
ξέρουν τα πουλιά από ορνιθολογία».
Σκίτσο του tiede από το toonpool.com.

Ο Μαρσέλ Ράιχ-Ρανίτσκι θεωρείται, στον γερμανόφωνο χώρο, ο κριτικός λογοτεχνίας με τη μεγαλύτερη επιρροή στην εποχή του. Γεννήθηκε το 1920 στην Πολωνία, επιβίωσε του γκέτο της Βαρσοβίας και έζησε μέχρι το θάνατό του στη Γερμανία (αρχικά στη Δυτική). Πάπας της λογοτεχνικής κριτικής, δεν δίσταζε να επιτεθεί σε ογκόλιθους της λογοτεχνίας, όπως ο Γκίντερ Γκρας. Συνέβαλε ωστόσο με τις απόψεις και τον δριμύ του τρόπο στο να συζητήσει και να επεξεργαστεί η μεταπολεμική γερμανική λογοτεχνία το φαιό παρελθόν της χώρας. Ο Ράιχ-Ρανίτσκι είχε κολοσσιαία επίδραση και την κρίση του την περίμεναν και τη φοβούνταν λογοτέχνες και κοινό. Από το 1988 έως το 2001 παρουσίαζε στο κρατικό κανάλι ZDF την εκπομπή λογοτεχνικής κριτικής “Λογοτεχνικό Κουαρτέτο”, η οποία ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής και επιτυχημένη.

Πέθανε την περασμένη Τετάρτη, 18 Σεπτεμβρίου. Από τα πολλά που γράφτηκαν μετά τον θάνατό του, διαλέξαμε ένα άρθρο που, διατηρώντας τον θαυμασμό και τον σεβασμό για το πρόσωπο του Ρανίτσκι, ταυτόχρονα εκφράζει και την κριτική στον κριτικό.

Ιω. Μ.

Εξώφυλλο του Spiegel (1993) με τίτλο «Ο κριτικός Μαρσέλ Ράιχ-Ρανίτσκι»

Αυτός, ένας καταφρονεμένος που του άρεσε να προσβάλλει. Αυτός που ντρόπιασε τη Γερμανία, γιατί με την οξύτητα και την αναλγησία της κρίσης του συνέβαλε τα μέγιστα ώστε η δυτικογερμανική λογοτεχνία να ανυψωθεί σε τόπο διεξαγωγής ενός ιστορικού, ηθικού και πνευματικού επανακαθορισμού. Αναφέρομαι σε μια ντροπή που αποτέλεσε συστατικό μιας απελευθέρωσης, μέσα στην οποία ο Ράιχ-Ρανίτσκι αναδείχτηκε σε εξέχουσα φιγούρα. Και σε λαϊκιστή. Και τα δύο συνοδευόμενα από παραξενιές, θρασύτητες, ικανότητα σύναψης συμμαχιών και καταποντισμού κατά βούληση. Γενναιόδωρος στην επιδοκιμασία, αδυσώπητος στην επίκριση.

Αν ζούσαν, ο Κλάιστ και ο Χέλντερλιν θα ήταν αποδιοπομπαίοι στο «Λογοτεχνικό Κουαρτέτο» του, κι ο κόσμος που πρέπει πρώτα να συμβουλευτεί την τηλεόραση πριν ανοίξει ένα βιβλίο, θα ένιωθε κολακευμένος μέσα σε ένα περιβάλλον που δεν χωράει τους άτυχους ποιητές. Ο Κλάιστ και ο Χέλντερλιν θα συνειδητοποιούσαν ξανά ότι η θανατική ποινή εκτίεται εν ζωή, για μια ζωή.

Ο Ράιχ-Ρανίτσκι δεν έστρεψε ποτέ τα κανόνια του κατά των αδυνάτων, δεν έπαψε όμως ποτέ να κανοναρχεί το κοινό με τις απόψεις του. Η πένα του παίνευε, η γραφίδα του ξεπουπούλιαζε. Δεν ήταν δήθεν, ήταν όντως. Αρχή και εξουσία: παταγώδη και ισοπεδωτικά ξεσπάσματα κατά ενός Γκρας, κατά ενός Χάντκε. Με επίγνωση των συνεπειών.