Έντεκα βδομάδες όπου μάθαμε και νιώσαμε πολλά

H απεργία των διοικητικών υπαλλήλων των πανεπιστημίων

 της Ελευθερίας Βαρουχάκη

Τζιόρτζιο ντε Κίρικο, «Μυστήριο και μελαγχολία ενός δρόμου», 1914

Στην αρχή είπαμε μόνο: τουλάχιστον να μη φύγουμε με σκυμμένο το κεφάλι. Και ξαφνικά, μέσα στη βουβή αγανάκτηση της πρώτης μας συνέλευσης, διαισθανθήκαμε ότι το ζήτημα υπερέβαινε κατά πολύ την προσωπική μας στάση, τύχη ή φόβο. Νιώσαμε τόσο βίαια την επίθεση, που σχεδόν εξαναγκαστήκαμε να δούμε τον κίνδυνο σε όλο του το φάσμα, να καταλάβουμε το περίγραμμα μιας απειλής που δεν στόχευε μόνο τη ζωή του καθενός μας. Αντιληφθήκαμε γρήγορα τον συσχετισμό, μιλήσαμε από τις πρώτες μέρες για τη δουλειά μας προβάλλοντάς τη στο υπόβαθρο του δημόσιου πανεπιστήμιου, και αντιστρόφως, μιλήσαμε για το δημόσιο πανεπιστήμιο με αφορμή το δικαίωμα όλων μας στη δουλειά. Ψηλαφώντας διαρκώς τα όρια και τις αντοχές μας, θέτοντας ξανά και ξανά δύσκολα ερωτήματα, επαναπροσδιορίζοντας τις απαντήσει Έτσι φτάσαμε ως εδώ. Και κάθε μέρα ήταν κερδισμένη.

Σ’ αυτές τις έντεκα εβδομάδες νιώσαμε και μάθαμε πολλά. Χτίσαμε συλλογικότητες πρωτόγνωρες και τρυφερές, όπου ο καθένας βρήκε τη θέση του και όπου υπήρχε θέση για όλους. Ζήσαμε, μετά από πολλά χρόνια, τον χώρο της δουλειάς μας αλλιώς : την ίδια στιγμή που σκεφτόμασταν με φρίκη πώς άραγε είναι όταν μαζεύεις τα πράγματά σου για τελευταία φορά, γυρίσαμε να κατοικήσουμε στ’ αλήθεια μέσα του, καταφύγαμε σ’ αυτόν, τον προστατέψαμε και μας προστάτεψε. Ζήσαμε τον δημόσιο χώρο διαφορετικά: πήγαμε στις συγκεντρώσεις ξέροντας ότι οι φίλοι μας θα είναι εκεί, ακούσαμε μουσικές και στίχους τις ώρες που η πόλη κοιμάται, γεμίσαμε με τη φωνή μας τις λεωφόρους που άλλοτε διασχίζαμε σιωπηλοί, βιαστικοί, απορροφημένοι.  

Η απεργία μάς έκανε να καταλάβουμε ότι υπάρχουν πολλοί άλλοι σαν κι εμάς, αφύπνισε κρυμμένες ευαισθησίες, μας έμαθε να είμαστε σε εγρήγορση. Εγρήγορση πολιτική, συναισθηματική. Ζήσαμε βαριά το πένθος για εκείνον που δολοφονήθηκε μέσα στη νύχτα, για τον άλλον που βρήκε τον θάνατο μέσα στο αστυνομικό τμήμα ή στο στρατόπεδο συγκέντρωσης μεταναστών. Χαρήκαμε την κάθε νίκη, θυμώσαμε στην κάθε επίθεση, πεισμώσαμε στις ήττες όλων μας. Μοιραστήκαμε την ψυχή μας με ανθρώπους που μόλις είχαμε γνωρίσει γιατί το νιώθαμε ότι ήμασταν μαζί, ζήσαμε την αλληλεγγύη, την αληθινή στοργή για την καθημερινότητα των διπλανών μας — και των άλλων, που δεν είναι πια ξένοι. Μάθαμε πώς να αποφασίζουμε όλοι μαζί, όχι στο όνομα μιας κατασκευασμένης ομοφωνίας ή μιας επίπλαστης βεβαιότητας, και σίγουρα όχι χωρίς κόπο. Θυμηθήκαμε την αξία της συμμετοχής — στη μικρή μας κλίμακα πήραμε μιαν ανάσα άμεσης δημοκρατίας, και είναι αυτό τόσο γοητευτικό όσο ακούγεται.

Η δημοκρατία είναι μια έννοια διφορούμενη

Μια εκτενέστερη εκδοχή της συνέντευξης δημοσιεύεται στο RedNotebook (rnbet.gr)

Για τη δημοκρατία, τη «Λατινική Αυτοκρατορία» της Ευρώπης, τον Φουκώ, τον Μπένγιαμιν και τον Καρλ Σμιτ, την «κατάσταση εξαίρεσης»

Συνέντευξη του Τζόρτζιο Αγκάμπεν

στην Αναστασία Γιάμαλη και τον Δημοσθένη Παπαδάτο-Αναγνωστόπουλο

Από την ομιλία του Τζ. Αγκάμπεν στην Αθήνα, στην εκδήλωση που οργάνωσαν οι Νέοι-Νέες του ΣΥΡΙΖΑ και το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς

Ο Τζόρτζιο Αγκάμπεν βρέθηκε στην Αθήνα, το προηγούμενο Σάββατο. Μίλησε, στο ασφυκτικά γεμάτο αμφιθέατρο της Τεχνόπολης, με θέμα  «Μια θεωρία για την εξουσία της απογύμνωσης και της ανατροπής», στην κεντρική εκδήλωση που οργάνωσαν, για τα σαράντα χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου οι Νέοι-Νέες του ΣΥΡΙΖΑ και το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς,  Την Κυριακή, μετά την πορεία του Πολυτεχνείου, τον συνάντησαν και συζήτησαν μαζί του η Αναστασία Γιάμαλη εκ μέρους της Αυγής και ο Δημοσθένης Παπαδάτος-Αναγνωστόπουλος εκ μέρους του RedNotebook.

Το Σάββατο είπατε, ακολουθώντας τον Φουκώ, ότι η «λογική» της νεωτερικής εξουσίας δεν είναι η αντιμετώπιση των κρίσεων, αλλά η διαχείριση των συνεπειών τους. Είναι άραγε μοιραία η ενσωμάτωση μιας πολιτικής δύναμης που θέλει να αντιμετωπίσει τις αιτίες των προβλημάτων στη λογική αυτή; Και, αντίστροφα: ένα εγχείρημα «αλλαγής των ορίων», μπορεί να εμπνεύσει και να κινητοποιήσει, αν ταυτόχρονα δεν διεκδικεί να αλλάξει τα πράγματα; 

Θεωρώ το σημείο αυτό (ότι οι νεωτερικές  ή τουλάχιστον οι σύγχρονες κυβερνήσεις δεν θέλουν να κυβερνήσουν αντιμετωπίζοντας τις αιτίες, αλλά μόνο τις συνέπειες) εξαιρετικά σημαντικό. Γιατί αυτό είναι κάτι εντελώς διαφορετικό, σε σχέση  με την παραδοσιακή αντίληψη που έχουμε –σύμφωνα με την αντίληψη του Φουκώ για το κυρίαρχο κράτος– για την εξουσία.

Έχουμε μια εξουσία που απλώς διαχειρίζεται συνέπειες. Ήταν πολύ καθαρό στην περίπτωση του αστυνομικού που δολοφόνησε τον Κάρλο Τζουλιάνι, το 2001, ο οποίος είπε το απίστευτο: η αστυνομία δεν διαχειρίζεται την τάξη, αλλά τους μπελάδες, την αταξία. Αυτή είναι η κατάσταση στην οποία ζούμε, όχι μόνο στην εσωτερική, αλλά και στην εξωτερική πολιτική λ.χ. των ΗΠΑ: να δημιουργείς ζώνες αταξίας, ώστε να μπορείς να τις διαχειρίζεσαι επ’ ωφελεία σου.

Στην Ιταλία, τα κόμματα της Αριστεράς παγιδεύτηκαν σ’ αυτή τη λογική της διαχείρισης των συνεπειών. Είναι πιο εύκολη και αποδίδει περισσότερο. Είναι άραγε μοιραίο να συμβεί αυτό; Ίσως όχι. Αποτελεί, όμως, μια ακόμα ένδειξη ότι η πολιτική εννοιολογία πρέπει να αλλάξει. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε κάτι που δεν είναι ούτε αιτία ούτε συνέπεια· χρειάζεται να βρούμε κάτι τρίτο ως τον σωστό τόπο της πολιτικής. Θεωρώ απαραίτητη μια μεγάλη εννοιολογική αλλαγή,  αλλιώς θα χάσουμε. Είναι αδύνατο να νικήσεις μια εξουσία, αν δεν καταλάβεις τη λογική της.

Σε ένα πρόσφατο άρθρο θυμίσατε τη «Λατινική Αυτοκρατορία» του Αλεξάντρ Κοζέβ (1947). Εκεί ο Κοζέβ προτείνει τη συγκρότηση μιας «αυτοκρατορίας» της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, οι οποίες σε συνεργασία με τα κράτη της Μεσογείου θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν την ανερχόμενη Γερμανία. Θεωρείτε ένα τέτοιο σχέδιο δυνητικό αντίβαρο στον ηγεμονισμό της Μέρκελ, φαίνεται ότι οι ηγέτες αυτών των χωρών ενδιαφέρονται περισσότερο για την επιτυχία του «δόγματος Μέρκελ» στις χώρες τους, παρά για τις επιπτώσεις του δόγματος σε μια Ευρώπη όλο και πιο διαιρεμένη.

Ήταν κυρίως μια πρόκληση για να ξεκινήσει μια κριτική στην Ευρώπη. Ήθελα να θυμίσω ότι η  σημερινή Ευρώπη, ακόμα και από θεσμικής άποψης, είναι μη νομιμοποιημένη. Όπως ξέρετε, το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα δεν είναι Σύνταγμα, αλλά μια συνθήκη μεταξύ κρατών — δηλαδή το αντίθετο ενός Συντάγματος, αφού τα Συντάγματα φτιάχνονται από τον λαό. Το μοντέλο του Κοζέβ είναι ενδιαφέρον γιατί δεν βασίζεται σε μια αφηρημένη ενότητα, αλλά σε μια πολύ συγκεκριμένη ενότητα, που στηρίζεται στην παράδοση, τον τρόπο ζωής, τη θρησκεία.

Ο ομηρικός «οίνοψ πόντος»: τα χρώματα στους αρχαίους

του Στυλιανού Αλεξίου

Στυλιανός Αλεξίου

Ο μέγας Στυλιανός Αλεξίου μας αποχαιρέτισε για πάντα το απόγευμα της Τρίτης 12 Νοεμβρίου, σε ηλικία 92 ετών. Αντί άλλων, και καθώς  για τους μεγάλους δεν χρειάζονται μεγάλα λόγια, δημοσιεύουμε σήμερα ένα σημείωμά του για τον ομηρικό «οίνοπα πόντο».

Και από το μικρό  αυτό κείμενο ο καθένας, και ο μη ειδικός, μπορεί να εκτιμήσει  το σφρίγος της γραφής και της σκέψης του Αλεξίου. Δημοσιεύτηκε στο τεύχος 2 (1986) του  περιοδικού Παλίμψηστου, της Βικελαίας Δημοτικής Βιβλιοθήκης του Ηρακλείου Κρήτης. Για λόγους χώρου,  απαλειφθεί οι υποσημειώσεις. Ο τίτλος είναι των Ενθεμάτων

Στρ. Μπ.

 Κρήτη τις γαῖ’ ἔστι μέσῳ ἐνὶ οἴνοπι πόντῳ,
καλὴ καὶ πίειρα, περίῤῥυτος.

 Είναι μια γη στους ρόδινους ορίζοντες, η Κρήτη

Όμορφη, πλούσια, ολόγυρα λουσμένη από το κύμα.

(Οδύσσεια τ 172)

Οι κροκοσυλλέκτριες.Τοιχογραφία από το Ακρωτήρι της προϊστορικής Σαντορίνης

Το επίθετο οίνοψ σημαίνει κατά λέξιν «κοκκινωπός», «όμοιος περίπου στο χρώμα με κόκκινο κρασί». Επειδή αυτό φαίνεται αταίριαστο για τη θάλασσα, οι σχολιαστές και μεταφραστές ερμηνεύουν «σκούρος, μαύρος, σπινθηρίζων, αφρισμένος, κόκκινος από την ανατολή και δύση του ήλιου» κτλ. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, η φράση είναι ταυτόσημη με το επίσης ομηρικό ιοειδής πόντος (από το χρώμα του ίου, της βιολέτας) δηλαδή «μωβ». Για την  κατανόηση των φαινομενικά περίεργων επιθέτων αυτών, πρέπει να ληφθεί υπ’ όψει ότι η αρχική σημασία της λ. πόντος δεν είναι γενικά «θάλασσα», αλλά «πέλαγος, η θάλασσα στα ανοιχτά, η απομακρυσμένη από την ξηρά, η θάλασσα κοντά στον ορίζοντα».

Πραγματικά στο Αιγαίο, όλους τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες, όταν το φως του ήλιου είναι έντονο, η θάλασσα κοντά στον ορίζοντα έχει πολύ συχνά μια απόχρωση μωβ, ενώ ο ορίζων ελαφρά ροδίζει. Αυτό είναι ιδιαίτερα αντιληπτό από την ακτή σε μέρες μελτεμιού και τρικυμίας. Η θάλασσα χωρίζεται τότε σαφώς σε ζώνες, που η καθεμιά τους, από την ξηρά προς τον ορίζοντα, είναι κιτρινωπή, πράσινη, βαθιά μπλάβη και μωβ. Η αντίθεση αυτή αυξάνει την εντύπωση του ελαφρά κοκκινωπού και μωβ χρώματος της πιο μακρινής ζώνης. Γι’ αυτό λέει «μαβί» το πέλαγος και ο Σεφέρης στο Μυθιστόρημα (ΙΓ΄):

«Το πέλαγο τόσο πικρό για την ψυχή σου κάποτε

σήκωνε τα πολύχρωμα κι αστραφτερά καράβια,

λύγιζε, τα κλυδώνιζε, κι όλο μαβί μ’ άσπρα φτερά,

τόσο  πικρό για την ψυχή σου κάποτε,

τώρα γεμάτο χρώματα στον ήλιο».

Οι κυανοπίθηκοι. Τοιχογραφία από το Ακρωτήρι της προϊστορικής Σαντορίνης

Αλλά και ο Καβάφης, παλαιότερα, στη «Θάλασσα του πρωιού» έγραφε:

«Εδώ ας σταθώ. Κι ας δω κ’ εγώ τη φύση λίγο,

θάλασσας του πρωιού  κι ανέφελου ουρανού

λαμπρά μαβιά και κίτρινη όχθη

όλα ωραία και μεγάλα φωτισμένα».

Αιώνες πριν από τον Καβάφη και τον Σεφέρη και αιώνες μετά τον Όμηρο έγραφε ο Μέγας Βασίλειος στην Ομιλία δ’ εις την Εξαήμερον: «ηδύ (θέαμα θάλασσα) όταν  πραείαις αύραις τραχυνομένη τα νώτα πορφύρουσαν χρόα ή κυανήν τοις ορώσι προβάλλη».

Η λύση βρίσκεται λοιπόν στην  προσεκτική παρατήρηση της φύσης στην ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο, καθώς και των τρόπων με τους οποίους εκφράστηκαν για την ίδια φύση άνθρωποι του ίδιου χώρου και της ίδιας γλώσσας, έστω κι αν τους χώριζαν αιώνες από τον Όμηρο.

Με την κλίμακα εννοιών του κοκκινωπού, ρόδινου, σκούρου κόκκινου και μωβ χρώματος χρησιμοποίησαν τις λέξεις οίνοψ και οινωπός και οι Έλληνες των κλασικών και μετακλασικών χρόνων. Σχεδόν όλες οι χρήσεις επιβεβαιώνουν την ερμηνεία αυτή, όπως οινωπός βότρυς («κόκκινο σταφύλι») στον Σιμωνίδη τον Αμοργίνο, οινωπός γένυς («κόκκινο μάγουλο») στις Βάκχες του Ευρiπίδη, οινωπός άχνη («ο κόκκινος αφρός» του κρασιού) στον Ορέστη του ίδιου, οινωποί οφθαλμοί στα Φυσιογνωμικά του Αριστοτέλη (πβ. πάλι τα μαβιά μάτια στο ποίημα «Μακρυά» του Καβάφη), οίνοπα πήχυν (για το ρόδινο χέρι της νύμφης που υψώνει έναν πυρσό) στον Τρυφιόδωρο, οίνοπα χιτώνα (για την  πορφύρα του Χριστού) στον Νόννο, οινόχροα τρίχα («κόκκινα μαλλιά» στον Σχολιαστή του Ορέστη του Ευριπίδη κ.ά. Η κυκλαμίς ιοειδής (το μωβ κυκλάμινο») των ορφικών Αργοναυτικών βεβαιώνει τη χρωματική έννοια και του επιθέτου αυτού (πβ. σήμερα «cyclamin» για το ανοιχτό μωβ προ το ρόδινο).

«Ενεργειακή δημοκρατία»: Μια αριστερή πρόταση για την ενέργεια

Οικονομικές και οικολογικές επιπτώσεις της κρίσης – Eλλάδα, κλιματική αλλαγή και ενέργεια

 της Νατάσσας Ρωμανού

Βίντσεντ Βαν Γκογκ, «Ηλιοτρόπια», 1887

Έτσι, η κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» επεκτείνεται πέρα από τον οικονομικό τομέα: η κρίση γίνεται κοινωνική (με τον ακραίο εθνικισμό που μετατρέπεται σταδιακά σε κοινωνικό ρατσισμό, την κρατική καταστολή και το δημοκρατικό έλλειμμα) αλλά και περιβαλλοντική. Μια περιβαλλοντική κρίση με πολλά αίτια, όπως η ξέφρενη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων με ολοένα και πιο επισφαλείς εξορυκτικές μεθόδους, λ.χ., άντληση πετρελαίου από σχιστολιθικά πετρώματα, ασφαλτική άμμο ή από πολύ μεγάλα βάθη στον ωκεανό. Ταυτόχρονα, οι μεγάλης κλίμακας ιδιωτικοποιήσεις της γης και των φυσικών πόρων οδηγούν ευθέως σε περιβαλλοντική υποβάθμιση. Πάνω απ’ όλα, όμως, η κλιματική αλλαγή στην οποία οδηγούν οι ανθρωπογενείς εκπομπές αερίων θερμοκηπίου φαίνεται να είναι ο θρίαμβος της καπιταλιστικής απληστίας πάνω στη φύση: οι ανθρώπινες δραστηριότητες που εξυπηρετούν την ανάγκη υπερκατανάλωσης, υπερεκμετάλλευσης των φυσικών πόρων και μεγιστοποίησης του κέρδους ( λ.χ. καύση ορυκτών καυσίμων, αποψίλωση των δασών), έχουν οδηγήσει σε πρωτοφανή, στη γεωλογική ιστορία, αύξηση της θερμοκρασίας, η οποία πλέον απειλεί τη ζωή πάνω στη Γη.

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής –περισσότερο γνωστής ως «υπερθέρμανσης του πλανήτη»– αναμένεται να είναι τεράστιες, ιδίως σε περιοχές όπως η Νότια Ευρώπη. Οι προβλέψεις μιλάνε για ερημοποίηση στις υποτροπικές ζώνες εξαιτίας της σημαντικής μείωσης της ετήσιας βροχόπτωσης (έως και 20%) και της αύξησης της θερμοκρασίας κατά 3 βαθμούς περίπου. Η παρατεταμένη ξηρασία και γενική λειψυδρία, οι περισσότεροι και εντονότεροι καύσωνες και πλημμύρες θα αποτελούν πλέον τον κανόνα. Οικονομίες όπως η ελληνική, που βασίζονται στον τουρισμό, την αλιεία και τη ναυτιλία, θα επηρεαστούν σοβαρά από την προβλεπόμενη άνοδο της στάθμης της θάλασσας, τις αλλαγές στις χημικές ισορροπίες στην θάλασσα (οξίνιση) και την ξηρασία, που οδηγούν στη διάβρωση του εδάφους και την αύξηση των δασικών πυρκαγιών.

Κιβδηλοποιοί

Με αφετηρία τη συζήτηση για την προκήρυξη των ΜΛΕΔ

 του Στρατή Μπουρνάζου

Τζαίημς Ένσορ, «Δυο σκελετοί παλεύουν για μια ρέγκα τουρί»

Από τη στιγμή που δημοσιοποιήθηκε η προκήρυξη των ΜΛΕΔ για τη δολοφονία των χρυσαυγιτών γράφτηκαν πολλά. Τα περισσότερα κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι η προκήρυξη είναι πλαστή,  μέσα από ποικίλες επισημάνσεις. Επισήμαιναν, λ.χ., αντιφάσεις, γλωσσικά (καθαρευουσιάνικες εκφράσεις) ή ιδεολογικά παράδοξα (ο Ντουρούτι μαζί με πατριωτικές κορώνες), τις αναφορές στον «στρατηγό Φραγκούλη Φράγκο» και την αστυνομία (και όχι, λ.χ., στο «στρατόκαυλο σκουλήκι» και τους «μπάτσους»), το δημοσιογραφικό, σχεδόν copy-paste ύφος, καθώς και το γεγονός της αποστολής στη «Ζούγκλα».

 Δεν θα συμφωνήσω. Κατά τη γνώμη μου, όλες αυτές οι αντιφάσεις και τα  παράδοξα δεν παραπέμπουν κατ’ ανάγκην σε πλαστότητα· μπορούν κάλλιστα να παραπέμπουν σε τρικυμία εν κρανίω. Οι αντιφάσεις, αντί να οφείλονται σε κακοτεχνίες του χαλκείου και του χαλκεύοντος ασφαλίτη, μπορεί, πολύ πιο απλά, να είναι αληθινές: να απηχούν  πραγματικές αντιφάσεις στο μυαλό όσων σχεδίασαν ή διέπραξαν τη διπλή δολοφονία.

Αν γράφω αυτές τις λίγες γραμμές, δεν είναι επειδή ζήλωσα την δόξα ειδικού περί την τρομοκρατία. Κάθε άλλο· η μέριμαν και η αγωνία μου είναι  καθαρά πολιτική. Επειδή έχει σημασία η ταυτότητα των εκτελεστών (αν είναι «παρακρατικοί» ή «ένοπλη οργάνωση»), αλλά και  ο τρόπος που σκεφτόμαστε, η ευστάθεια ή η σαθρότητα των συλλογισμών μας. Σκέψεις και ερωτήματα, λοιπόν:

α) Πώς κρίνουμε τη γνησιότητα της προκήρυξης μιας πρωτοεμφανιζόμενης οργάνωσης, αφού δεν διαθέτουμε άλλα δείγματα γραφής; Σίγουρα πάντως όχι με αναγωγές του τύπου «κανένας αναρχικός που ξέρω δεν θα έγραφε λάθος το όνομα του Ντουρούτι»  ή «κανένας αληθινός  αντάρτης πόλεων δεν θα έστελνε προκήρυξη στον Τριανταφυλλόπουλο». Ούτε σε σύγκριση με τις προκηρύξεις της 17Ν και του ΕΛΑ, καθώς αυτές δεν συνιστούν αναγκαστικά πρότυπο για τους ενδεχόμενους ένοπλους επιγόνους.

β) Όλοι, νομίζω, στον χώρο της Αριστεράς χαρακτηρίσαμε την τρομοκρατική επίθεση στο Νέο Ηράκλειο, πολιτικά, ως πράξη εντελώς απαράδεκτη, αν όχι ολέθρια. Αν έτσι έχει το πράγμα, αν πρόκειται για μια ενέργεια διάτρητη, γιατί να μην είναι και ο λόγος των δραστών εξίσου διάτρητος; Γιατί δηλαδή νομίζουμε ότι οι όποιοι δράστες πρέπει να έχουν γερή θεωρητική σκευή, συνοχή κλπ.; Ίσα-ίσα, αν πιστεύουμε ότι υπάρχει αντιστοιχία πράξης και λόγου, όσο θολή και αντιφατική πολιτικά ήταν η πράξη, άλλο τόσο θολή και αντιφατική μπορεί να είναι και η προκήρυξη. Πρέπει, πιστεύω, να κρίνουμε με τα κριτήρια όχι τα δικά μας, αλλά του εκάστοτε υποκειμένου — και αν δεν τα γνωρίζουμε, τουλάχιστον να ξέρουμε ότι μπορεί να διαφέρουν αρκετά από τα καλούπια και τις βεβαιότητές μας.

Γράμματα στη φυλακή: ο φιλόσοφος και οι Pussy Riot

 του Σλάβοϊ Ζίζεκ και της Ναντέζντα Τολοκονίκοβα

 μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Η Ναντέζντα Tολοκονίκοβα στη φυλακή, 24.9.2013. Φωτογραφία: Ilya Shablinsky/AFP/Getty Images

Πριν λίγες μέρες δημοσιοποιήθηκε η αλληλογραφία του Σλάβοϊ Ζίζεκ και της φυλακισμένης ρωσίδας τραγουδίστριας των Pussy Riot Ναντέζντα Tολοκονίκοβα. Η Τολοκονίκοβα συνελήφθη, μαζί  με άλλα δύο μέλη του συγκροτήματος, τον Μάρτιο του 2012 και καταδικάστηκε  σε δύο χρόνια φυλάκιση για χουλιγκανισμό και υποδαύλιση θρησκευτικού μίσους, λόγω της «πανκ προσευχής»   εναντίον του Πούτιν στον ναό του Σωτήρος στη Μόσχα. Πριν συλληφθεί, σπούδαζε  φιλοσοφία στη Μόσχα. Αρχικά φυλακίστηκε σε φυλακή της Μορδοβίας (όπου και αντάλλαξε τις επιστολές με τον Ζίζεκ), ενώ σήμερα έχει μεταφερθεί στη Σιβηρία. Η αλληλογραφία, που διήρκεσε από τον Ιανουράριο μέχρι τον Ιούλιο του 2013, οργανώθηκε από το γαλλικό  περιοδικό Philosophie σε συνεργασία με το ρωσικό περιοδικό New Times. Δημοσιεύουμε αποσπάσματα της αλληλογραφίας, που δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στην εφ. The Guardian, 15.11.2013. 

 2 Ιανουαρίου 2013

Αγαπητή μου Ναντέζντα,

[…] Ένας αμερικανός δοκιμιογράφος, ο Τζον Τζέι Τσάπμαν, έγραφε για τους ριζοσπάστες του 1900: «Στην ουσία, λένε πάντοτε το ίδιο πράγμα. Δεν αλλάζουν ποτέ, κι ας αλλάζουν όλοι οι άλλοι. Τους κατηγορούν για τα πιο ετερόκλητα εγκλήματα: εγωισμό και εξουσιομανία, αδιαφορία ως προς την εκπλήρωση του σκοπού τους, φανατισμό, ασημαντότητα, έλλειψη χιούμορ, χοντροκοπιά και ασέβεια. Αλλά αυτοί, σταθερά, τραγουδούν σε έναν συγκεκριμένο τόνο. Εκεί οφείλεται και η μεγάλη πραγματική δύναμη των επίμονων ριζοσπαστικών: κατά τα φαινόμενα κανείς δεν τους ακολουθεί, εντούτοις όλοι τους πιστεύουν. Κρατούν ένα διαπασών, κουρδίζουν τη φωνή τους στο “λα”, και όλοι ξέρουν ότι αυτό που ακούνε είναι όντως “λα”, παρότι ο καθιερωμένος από καιρό τόνος είναι το  “σολ”». Δεν είναι αυτή μια καλή περιγραφή της επίδρασης που έχουν οι εμφανίσεις των Pussy Riot; Παρ’ όλες τις κατηγορίες που σας εξαπολύουν, εσείς τραγουδάτε σε έναν συγκεκριμένο τόνο. Και μπορεί να μοιάζει πως ο κόσμος δεν σας ακολουθεί, όμως μυστικά σας πιστεύει, ξέρει ότι λέτε την αλήθεια ή, μάλλον, ότι εκπροσωπείτε την αλήθεια.