Ποιος δεν άκουσε τον Νιλς Μούιζνιεκς;

του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου

Φράνσις Μπέικον, «Σπουδή για ένα πορτρέτο του Βαν Γκογκ», 1957

Οι αναγνώστες και οι αναγνώστριες της Αυγής που διέτρεξαν τις εξήντα δύο σελίδες της Έκθεσης Μούιζνιεκς,[1] πιθανότατα βρήκαν εκεί πράγματα που ήδη ήξεραν. Οι πιο αυστηροί ίσως είδαν στα διάφορα «πρέπει» του επιτρόπου ένα ευχολόγιο, ακυρωμένο την ίδια κιόλας μέρα από τον θάνατο της Σάρας, σ’ ένα από τα χιλιάδες σπίτια δίχως ρεύμα. Κι όμως, παρά την (προφανή, αλλά δεδομένη) απουσία ριζοσπαστικής διάθεσης, παρά την «αποστασιοποίηση» του συντάκτη της, και παρά την απεύθυνση συστάσεων σε ώτα επιλεκτικά ακουόντων, η Έκθεση Μούιζνιεκς αποτελεί μια σημαντική παρέμβαση. Σκέφτομαι πέντε λόγους:

Πρώτον, γιατί όσο πειστικά κι αν εξηγεί η Αριστερά εντός (και κυρίως εκτός) ότι τα Μνημόνια έφεραν την Ελλάδα μπροστά σε μια σοβαρή ανθρωπιστική κρίση (βλ. και το πρόσφατο υπόμνημα του ΣΥΡΙΖΑ) [2] έχει πολλαπλάσια σημασία ο  ισχυρισμός της να τεκμηριώνεται από έναν οργανισμό με το κύρος του Συμβουλίου της Ευρώπης. Έχει δε πολλαπλάσια σημασία, όταν ο Επίτροπος είναι ένας κεντροδεξιός λετονός τεχνοκράτης, που ωστόσο, σε αντίθεση με άλλους ευρωπαίους συναδέλφους του, δεν θεωρεί πρώτιστο μέλημά του να αβαντάρει τους κρατούντες (δείτε, αντιστικτικά, τα συγχαρητήρια της κ. Μάλμστρομ για την μεταναστευτική πολιτική της κυβέρνησης…), αλλά, αντίθετα, να συμβάλει στην προστασία αυτών που πλήττονται από την πολιτική τους.

Γενηθήτω φως

του Στρατή Μπουρνάζου

Έργο του Μαν Ρέι

Ανοίγοντας την τηλεόραση, Πέμπτη βράδυ, άκουγα μια φωνή να εξηγεί ότι κανένα νοικοκυριό δεν μπορεί να μείνει χωρίς ρεύμα. Είναι απαράδεκτο, έλεγε. Γι’ αυτό, συνέχιζε η φωνή, αρκεί μια υπεύθυνη δήλωση για την επανασύνδεση. Έτριψα και ξανάτριψα τα μάτια μου, μόλις αντελήφθην ότι δεν μίλαγε κάποιος εκπρόσωπος της Αλληλεγγύης, του Σκόρου, του Μυρμηγκιού ή του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά η φωνή έβγαινε από το στόμα του Σίμου Κεδίκογλου. Εντωμεταξύ, οι εικόνες διαδέχονταν η μία την άλλη: επανασυνδέσεις ρεύματος σε σπίτια που είχαν μείνει μήνες στο σκοτάδι και το κρύο, δήμαρχοι που αναλαμβάνουν το κόστος, ρεπορτάζ για τις προσπάθειες να εντοπιστούν όσοι δεν έχουν ρεύμα — μέχρι και ένα φορτηγάκι κάποιου δήμου με ντουντούκα, που γύρναγε κάνοντας τη σχετική ανακοίνωση.

Συναισθήματα πολλά μπορούν να ανακινήσουν αυτές οι εικόνες: Ανακούφιση (που επιτέλους γίνεται κάτι), οργή (χρειάστηκαν κάμποσοι θάνατοι γι’ αυτό), σκεπτικισμό (πόσους αφήνει ακάλυπτους το μέτρο), λύπη (αν σκεφτείς τους νεκρούς, αλλά και τους χιλιάδες που έμειναν χωρίς ρεύμα), αηδία (για την υποκρισία των καναλιών, τις «εικαστικές συνθέσεις» τους με τα γιγάντια κεριά σα φόντο στο στούντιο). Πέρα από αυτά όμως, παρά την υποκριτική και την καθυστερημένη αντίδραση του κρατικού μηχανισμού υπάρχει κάτι άλλο, εξαιρετικά σημαντικό: για πρώτη φορά ο επίσημος λόγος ξεκινάει από την παραδοχή ότι δεν μπορεί κανείς να ζει χωρίς ρεύμα, ότι αυτό αποτελεί στοιχειώδες αγαθό.

Βγάλτε τους νεκρούς από τη ζυγαριά!

Αντιρατσιστικό, γενοκτονίες και εργαλειοποίηση της μνήμης

 του Αντώνη Λιάκου

Έργο του Αντρέ Μασόν, από τη σειρά «Σφαγές»

Στο καινούργιο νομοσχέδιο καταπολέμησης του ρατσισμού, όπως άλλωστε και στο προηγούμενο («νομοσχέδιο Ρουπακιώτη»), υπάρχει ένα αγκάθι το οποίο διχάζει τις δυνάμεις που θέλουν να το ψηφίσουν ή αποτελεί στοιχείο διαπραγμάτευσης για τις δυνάμεις που ανέχονται τον ρατσισμό αλλά είναι υποχρεωμένες να το ψηφίσουν, για να φανούν εντάξει στην Ευρωπαϊκή Ένωση: οι γενοκτονίες. Να τιμωρείται η άρνηση των γενοκτονιών ή κινδυνεύει η ελευθερία γνώμης; Ποιες γενοκτονίες εννοεί ο νομοθέτης; Εκείνες που έχουν αναγνωριστεί από τον ΟΗΕ ή και εκείνες που έχουν αναγνωριστεί από τα εθνικά κοινοβούλια; Τα ερωτήματα αυτά τροφοδοτούν συχνά μια αφοριστική συζήτηση που πολώνεται ανάμεσα σε εκείνους που υποστηρίζουν πως τον όρο γενοκτονία πρέπει να τον χρησιμοποιούμε μόνο στην περίπτωση των Εβραίων, και στους άλλους που τον επεκτείνουν και στους Ποντίους ή τους Έλληνες της Μικρασίας.

Η έννοια της γενοκτονίας και των εγκλημάτων εναντίον της ανθρωπότητας εισήγαγαν νομικές παραμέτρους και μια ηθική διάσταση στην ιστορία. Ο όρος καθιερώθηκε μετά από επίμονες προσπάθειες του Raphael Lemkin, Πολωνοεβραίου που διέφυγε από τους ναζί· τον χρησιμοποίησε για να χαρακτηρίσει όσα υπέστησαν οι Εβραίοι της Πολωνίας κατά τη διάρκεια του πολέμου, αν και δεν μπορούσε να φανταστεί την όλη διάσταση του εγκλήματος. Σύμφωνα με τη Σύμβαση του ΟΗΕ (1948), γενοκτονία χαρακτηριζόταν κάθε πράξη με πρόθεση να καταστρέψει, εν μέρει ή συνολικά, μια εθνική, εθνοτική, φυλετική ή θρησκευτική ομάδα.

Περιοδικό «Λεύγα»: διαδρομές κάτω από την επιφάνεια της κρίσης

Κρίση και κριτική

Συνέντευξη της Όλγας Καρυώτη, του Κώστα Σπαθαράκη και του Νίκου Τσιβίκη 

To πρώτο τεύχος της «Λεύγας», Μάρτιος 2011. Σχέδιο του Γιώργου Μανουσέλη

Αναζητήσεις και φανερώματα μιας νέας Αριστεράς, ενός κριτικού αντισυμβατικού λόγου, μιας ριζοσπαστικής και ανεξάρτητης Αριστεράς, μιας «λόγιας Αριστεράς»; (Πάντως, όταν τους είχαμε πει τον τελευταίο χαρακτηρισμό, παραλίγο να μας κόψουν την καλημέρα…) Ας μην το πούμε εμείς, ας κρίνουν οι αναγνώστες ποιος χαρακτηρισμός ταιριάζει καλύτερα.

Mε την ευκαιρία της κυκλοφορίας του τεύχους 12, συναντήσαμε την Όλγα Καρυώτη, τον Κώστα Σπαθαράκη και τον Νίκο Τσιβίκη, μέλη της Συντακτικής Επιτροπής της Λεύγας και απάντησαν σε ερωτήματα που τους θέσαμε όπως πώς ξεκίνησε το περιοδικό τη διαδρομή του, ποιοι ήταν και είναι οι στόχοι, οι προτεραιότητες και ο χαρακτήρας του.

Ι.Μ.-Σ.Μπ.

Όλγα Καρυώτη, Κώστας Σπαθαράκης, Νίκος Τσιβίκης και Ιωάννα Μεϊτάνη, στο εντευκτήριον των «Ενθεμάτων»

Ταυτόχρονα, νιώθαμε ότι χρειαζόταν ένα σημείο στο οποίο θα μπορούσαν να συναντηθούν σε επίπεδο σκέψης απόψεις της αριστεράς οι οποίες για διάφορους λόγους και κυρίως εξαιτίας της στράτευσης σπάνια συνομιλούν. Θεωρούσαμε και θεωρούμε απαραίτητο το πεδίο μιας τέτοιας συνομιλίας, χωρίς να υπάρχουν προαπαιτούμενα ή ένα συγκεκριμένο πλαίσιο θέσεων. Είναι ενδιαφέρον ότι εξαρχής βρέθηκαν κοντά άνθρωποι που είτε φλερτάρουν με ιδέες αυτονομίας είτε θεωρούν εαυτούς «ορθόδοξους» κομμουνιστές είτε βρίσκονται στον χώρο της ανανεωτικής ή ριζοσπαστικής Αριστεράς, χωρίς να είναι υποχρεωτική η συμμόρφωση σε μια γραμμή. Και κυρίως χωρίς μια απάντηση στο επίμονο ερώτημα «Εσείς ποιανού είστε;»

Το τελευταίο τεύχος της «Λεύγας» που μόλις κυκλοφόρησε. Σχέδιο του Μάκη Μαλαφέκα

Κώστας Σπαθαράκης: Η αρχική ιδέα ήταν ότι βρισκόμαστε άνθρωποι που έχουμε διαφορετικές, ή όχι ακριβώς ίδιες, καταβολές και αντιλήψεις για διάφορα ζητήματα, τα οποία τα συζητάμε. Τα πράγματα το 2011 ήταν ρευστά, και ταυτόχρονα δεν υπήρχε αμεσότητα προσέγγισης. Υπήρχε είτε μια κλασικού τύπου ανάλυση, αυτή που συνηθίζει να κάνει η αριστερά με βάση κάποιες θεωρητικές προκείμενες, μια ανάγνωση της συγκυρίας και ένα πολιτικό συμπέρασμα: υπερβολικά «ευγενική», υπερβολικά αφηρημένη και καθόλου πρακτική στα αποτελέσματά της. Είτε είχε αρχίσει αυτό που βλέπουμε πολύ έντονα σήμερα, η εμμονή στην επερχόμενη καταστροφή, στο «δεν θα γίνει τίποτα», μια κλάψα που δεν παράγει ούτε πολιτικές θέσεις ούτε αποτέλεσμα. Το κενό ανάμεσα σε αυτά τα δύο, σκεφτόμασταν, θα μπορούσε να είναι ένα ύφος λιγότερο ευγενικό και πιο θαρραλέο στις γενικεύσεις του: δεν θα φοβόταν, όπως δεν φοβάται κανείς όταν μιλάει ιδιωτικά.

Όλγα Καρυώτη: Η κρίση ανακίνησε μια διαφορετική αντιμετώπιση των ζητημάτων που απασχολούσαν ανέκαθεν την αριστερά. Το κίνημα των πλατειών –ασχέτως με την κριτική που του κάνουμε– δημιούργησε μεγάλη κινητικότητα και κινητοποίηση, την αίσθηση ότι συμβαίνει κάτι, κάτι διαφορετικό. Μια ανάταση, μια μεγάλη κοινωνική διάθεση, περιέργεια και ζύμωση, που άγγιξε ανθρώπους που δεν ήταν ενταγμένοι ή δεν ήθελαν να εντάξουν τον λόγο τους σε ένα συγκεκριμένο ρεύμα ή οργάνωση της αριστεράς. Και τους έδινε τη δυνατότητα, το θάρρος και τον χώρο να συμβάλουν και να συνδιαμορφώσουν όλο αυτό που συνέβαινε.

Μια αναγεννησιακή, μποτιτσελιανή μορφή του κουατροτσέντο και τρεις στιβαρές αρρενωπές φιγούρες με αδρά χαρακτηριστικά, σε στιγμη ευωχίας, δεσπόζουν με την παρουσία τους στο εντευκτήριον των Ενθεμάτων

Πιστεύω ότι ο κύκλος αυτός κλείνει με τις εκλογές του καλοκαιριού του 2012, τα πράγματα μορφοποιούνται. Κι εκεί ίσως βλέπουμε μια αλλαγή στο περιοδικό, μια προσπάθεια επαναπροσδιορισμού του τι κάνουμε. Είναι φυσικό, η Λεύγα έχει άμεση σχέση με το τι συμβαίνει στην κοινωνία. Είμαστε άνθρωποι που βρισκόμαστε σε μία πλευρά πολιτικά, με την ιστορική αριστερά, και θέλουμε να επικοινωνήσουμε, χωρίς να είμαστε αναγκασμένοι να τηρούμε τις ακαδημαϊκές φόρμες, χωρίς να μας παίρνει μπάλα ο δημοσιογραφικός λόγος και η επικαιρότητα· να κάνουμε κριτική χωρίς τους περιορισμούς που μπορεί να έχει το έντυπο μιας πολιτικής συλλογικότητας.

Κ. Σπαθαράκης: Η αρχική επιλογή, να μην ακολουθήσουμε αυστηρά τη συγκυρία, πιστεύω δικαιώθηκε. Όπως όλοι μας, όταν σκεφτόμαστε λίγο πιο ελεύθερα τι συμβαίνει, λειτουργούμε καλύτερα, πιο διαισθητικά, προβλέπουμε σε μεγαλύτερο βάθος τα θέματα που θα αναδειχθούν στο μέλλον, χωρίς να κυνηγάμε την επικαιρότητα ή τις απαντήσεις: έγραψε ο δείνα το τάδε και πρέπει να απαντήσουμε κ.λπ. κ.λπ.

Ν. Τσιβίκης: Ξεφυλλίζοντας το περιοδικό, βλέπει κανείς εύκολα ότι ακολουθεί μια διάρθρωση τριμερή. Έχουμε α) την ενότητα «πρώτες ύλες», με ρεπορτάζ και ειδήσεις, με μια διασταλτική έννοια του όρου, β) τα «αναλώσιμα», μια ενότητα κριτικής, πολιτισμικής και πολιτικής, και γ) το «σκραπ», μια ενότητα ελεύθερης γραφής, διηγήματα, ενίοτε και ποιήματα.

Η συζήτηση τώρα ανοίγει

ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΟΜΟΦΥΛΑ ΖΕΥΓΑΡΙΑ: ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ;-1

 τoυ Παναγιώτη Πάντου και του Δημήτρη Παπανικολάου

μνήμη Τάσου Αλφιέρη

Έργο του Πάβελ Τσελίτσεφ

Καθώς σχεδιάζαμε αυτό το αφιέρωμα των «Ενθεμάτων», αλλά και δουλεύοντας εδώ και χρόνια, πολιτικά και επιστημονικά, πάνω στα ζητήματα της σεξουαλικής ταυτότητας και των σχετικών δικαιωμάτων, συχνά βρεθήκαμε αντιμέτωποι με το ερώτημα: «Τι δουλειά έχει η Αριστερά με όλα αυτά;». Κάθε φορά που ανοίγει το ζήτημα του πολιτικού γάμου ατόμων του ίδιου φύλου, άλλωστε, συναντάμε πάντα, εκτός από όσες απόψεις τον απορρίπτουν με ανοιχτά ρατσιστική διάθεση, κι εκείνες που «κατανοούν» αλλά εκτιμούν ότι δεν είναι ώριμα τα πράγματα, ότι δεν είναι η κατάλληλη ώρα, ότι ο γάμος είναι συντηρητικός θεσμός ή ότι αυτά τα ζητήματα είναι πολύ σύνθετα για να τα ευτελίζουμε υπάγοντάς τα στην εφαρμοσμένη πολιτική (!).

Παρ’ όλες όμως τις δυσκολίες και τις αντιφάσεις, η Αριστερά αποτέλεσε και αποτελεί τον χώρο που κατεξοχήν στηρίζει τις προσπάθειες ανάπτυξης ενός χειραφετητικού ομοφυλοφιλικού κινήματος, καθώς και τους πολιτικούς αγώνες για άρση των διακρίσεων. Από το αλληλομπόλιασμα του Απελευθερωτικού Κοινήματος Ομοφυλοφίλων Ελλάδας (ΑΚΟΕ) και της ανανεωτικής Αριστεράς μετά τη μεταπολίτευση, ως την πρόσφατη κατάθεση πρότασης νόμου από τον ΣΥΡΙΖΑ, ο δρόμος, αν και όχι πάντα ομαλός, υπήρξε κοινός.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα που συμπυκνώνει αυτή τη ζωντανή σχέση είναι νομίζουμε η τέλεση πολιτικών γάμων ομόφυλων ζευγαριών στην Τήλο το 2008. Η πολιτική απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ και της ΟΛΚΕ (Ομοφυλοφιλική Λεσβιακή Κοινότητα Ελλάδας) να αξιοποιήσουν την ασάφεια του νομικού πλαισίου και να ταράξουν τα νερά οργανώνοντας γάμους ομόφυλων ζευγαριών συνάντησε διάφορες δυσκολίες στην πράξη αλλά και μικροπολιτικούς υπολογισμούς και αντιπαραθέσεις, που κινδύνευσαν να τινάξουν το εγχείρημα στον αέρα. Η λύση βρέθηκε στο πρόσωπο του Τάσου Αλφιέρη, δήμαρχου της Τήλου. Το γεγονός ότι ήταν ενταγμένος στο ΠΑΣΟΚ εξαφάνισε ως διά μαγείας τα υπονομευτικά δημοσιεύματα φίλα προσκείμενων Συγκροτημάτων, ενώ ταυτόχρονα η ειλικρινής του δέσμευση στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ο σεμνός του χαρακτήρας αποτελούσαν εχέγγυο για τη σοβαρότητα και τη συνέπεια με την οποία θα αντιμετώπιζε την όλη προσπάθεια.

Ομόφυλα ζευγάρια: πολιτική διεκδίκηση και νομική κατοχύρωση

 ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΟΜΟΦΥΛΑ ΖΕΥΓΑΡΙΑ: ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ;-2

του Βαγγέλη Μάλιου

Έργο του Αμεντέο Μοντιλιάνι (λεπτομέρεια)

Το 2008 η ελληνική πολιτεία ψήφισε νόμο για το λεγόμενο σύμφωνο συμβίωσης. Αν και η θέσπιση ενός τέτοιου νόμου, θα μπορούσε καταρχήν να χαιρετιστεί ως ένα θετικό βήμα, εντούτοις η ελληνική κυβέρνηση φάνηκε κατώτερη των περιστάσεων. Υποκύπτοντας –για μια φορά ακόμα– σε μικροκομματικές ψηφοθηρίας και πιέσεις εκκλησιαστικών κύκλων (εκ των οποίων, άλλοι έκαναν λόγο για «αμαρτίες» και «κουσούρια» και άλλοι συναγωνίζονταν σε ρητορικές μίσους), η τότε κυβέρνηση πρωτοτύπησε ψηφίζοντας ένα σύμφωνο συμβίωσης αποκλειστικά και μόνο για ζευγάρια ετερόφυλων. Γι’ αυτούς, δηλαδή, που έτσι και αλλιώς μπορούν να παντρευτούν.

Η αδικαιολόγητη αυτή εξαίρεση των ομόφυλων ζευγαριών από τον συγκεκριμένο νόμο οδήγησε στην πρόσφατη καταδίκη μας από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Βαλλιανάτος και λοιποί κατά Ελλάδας, 7.11.2013). Στην απόφασή του αυτή, το Δικαστήριο του Στρασβούργου αφενός μεν τονίζει ότι η σταθερή συμβίωση μεταξύ προσώπων του ιδίου φύλου συνιστά οικογενειακή ζωή (ακριβώς όπως και η συμβίωση μεταξύ μιας γυναίκας και ενός άνδρα), αφετέρου δε υπογραμμίζει ότι ο ελληνικός νόμος για το σύμφωνο συμβίωσης έρχεται σε αντίθεση με το δικαίωμα των ομόφυλων ζευγαριών να αναπτύξουν ελεύθερα την προσωπικότητά τους και να διαμορφώσουν αυτόνομα την οικογενειακή τους ζωή.

Το λαϊφστάιλ ή την ελευθερία;

 ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΟΜΟΦΥΛΑ ΖΕΥΓΑΡΙΑ: ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ;-3

του Φοίβου Καλλίτση

Ρενέ Μαγκρίτ, «Αναπαύλα»

Σε μια χρονιά κατά την οποία οι νίκες του LGBT κινήματος διεθνώς φαίνεται να μετρήθηκαν με βάση τη λέξη γάμος, οι ΗΠΑ και η Γαλλία έγιναν χώρες-πρότυπα, άσχετα αν γειτονικές τους χώρες (Βέλγιο, Καναδάς) έχουν εδώ και χρόνια θεσπίσει τον γάμο των ομόφυλων. Το 2013 έγινε λόγω της μιας υπερδύναμης η χρονιά- ορόσημο, σαν να έκλεισε ο κύκλος της αδικίας και ήρθε η πολυπόθητη αναγνώριση και αποδοχή. Σ’ αυτό το πλαίσιο δικαιώθηκε και η ελληνική ΛΟΑΔ κοινότητα στο ΕΔΔΑ για την περιορισμένη εφαρμογή του συμφώνου συμβίωσης.

Η πρόταση να επεκταθεί στην Ελλάδα το Σύμφωνο Συμβίωσης και στα ζευγάρια ατόμων του ίδιου φύλου, δεν αποτελεί τομή· είναι το προφανές ελάχιστο, μετά  την απόφαση του ΕΔΔΑ. Η θετική αυτή απόφαση τονίζει αδικίες, αλλά η απλή συμμόρφωση δεν αποτελεί καν ένα πρώτο μικρό βήμα, απλώς περιορίζεται στο πλαίσιο της συντηρητικής αγκύλωσης που επικρατεί στα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα μας.

Τα πανανθρώπινα δικαιώματα και το φάντασμα του απάνθρωπου

 ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΟΜΟΦΥΛΑ ΖΕΥΓΑΡΙΑ: ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ;-4

του Κώστα Δουζίνα

Γ. Μποζερώ, «Ο Δάντης και ο Βιργίλιος στην Κόλαση», 1850

Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την επέκταση του Συμφώνου Συμβίωσης σε ομόφυλα ζευγάρια ήταν αναμενόμενη. Αναμενόμενη ήταν και η διστακτικότητα των κυβερνητικών κομμάτων στην εφαρμογή της, αλλά και η ομοφοβική αντίδραση των γνωστών υπερσυντηρητικών κύκλων. Ο δικαιολογημένος ενθουσιασμός για την απόφαση, όμως, δεν μπορεί να μας κάνει να ξεχάσουμε την κατάφωρη καταπάτηση βασικών ελευθεριών από τον ελληνικό νόμο και, γενικότερα, την περιορισμένη προστασία που προσφέρουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ότι δικαιοσύνη δεν υπάρχει στις φτωχογειτονιές και τα γκέτο της Αθήνας, ότι οι άνεργοι και οι απολυμένοι δεν έχουν βασικά κοινωνικά δικαιώματα, ότι τα στρατόπεδα μεταναστών και ο «Ξένιος Δίας» παραβιάζουν βασικά ατομικά δικαιώματα είναι γνωστό αλλά δεν συζητιέται με όρους δικαιωμάτων. Το πρόβλημα όμως δεν είναι καινούργιο. Αν τα δικαιώματα «ανήκουν» σε όλους τους ανθρώπους απλώς επειδή είναι άνθρωποι, η ιστορία των διάφορων «οικουμενικών» αρχών δείχνει το αντίθετο.

Ο «άνθρωπος» των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά εκτός από την ελευθερία βούλησης, τον λόγο και την ψυχή, λιτά και περιορισμένα όρια της ανθρωπότητας. Αυτά τα πανανθρώπινα στοιχεία εκκοσμίκευσαν τη χριστιανική ιερότητα της ζωής και ανέδειξαν την αξιοπρέπεια και τον σεβασμό ως βασικές αξίες του ανθρώπινου.

Ο Συνήγορος του Πολίτη και οι «φίλοι» του

 του Βασίλη Καρύδη

Διαμαντής Διαμαντόπουλος, «Καρπούζια» (λεπτομέρεια)

Ο φίλος Δημήτρης Χριστόπουλος θεώρησε τη συγκυρία κατάλληλη για να δημοσιοποιήσει μια εφ’ όλης της ύλης σκληρή κριτική στην Ανεξάρτητη Αρχή «Συνήγορος του Πολίτη» («Πού βαδίζει ο Συνήγορος του Πολίτη;», «Ενθέματα» της Αυγής 8.12.2013), με πλήθος χαρακτηρισμών και αξιολογικών κρίσεων. Με δυσκολία όμως διακρίνει κανείς στο κείμενο επιχειρήματα ή ακόμη περισσότερο τη στοιχειώδη τεκμηρίωση των ισχυρισμών.

 Ο Συνήγορος επιζητά την κριτική, ιδίως όταν προέρχεται από καλόπιστους επιστήμονες, έγκυρους ειδικούς, έμπειρα στελέχη της διοίκησης, σοβαρό δημοσιογραφικό ρεπορτάζ. Ούτε διστάζει να διαπιστώσει ότι το αίτημα κοινωνικής δικαιοσύνης κυριαρχεί στις αναφορές των πολιτών, αντανακλώντας την κοινωνική κόπωση (ετήσια Έκθεση 2012). Αναγνωρίζει επίσης τους δικούς του περιορισμούς και ενδεχόμενες ανεπάρκειες και αστοχίες. Επιχειρεί αναπροσανατολισμούς στις νέες δυσχερείς συνθήκες, προσπαθώντας να γίνει πιο αποτελεσματικός και χρηστικός για τους πολίτες και τη διοίκηση, αξιοποιώντας την «εξ επαφής» εξοικείωση με τις πρωτόγνωρες δυσκολίες των αναφερομένων πολιτών. Ταυτόχρονα, παραμένει ένας θεσμός που διαθέτει την «έξωθεν καλή μαρτυρία» στη χώρα αλλά και στους διεθνείς οργανισμούς, υπερασπίζοντας ως κόρη οφθαλμού τη λειτουργική του ανεξαρτησία erga omnes. Αυτό δεν γίνεται πάντα και από όλους κατανοητό ή και αποδεκτό. Όπως μάλλον συμβαίνει με τον Δ.Χ., ο οποίος επιλέγει «να χαλάσουμε τις καρδιές μας» για το καλό του Συνηγόρου. Ας χαλάσουμε λοιπόν τις καρδιές μας (όχι ευχαρίστως) για το καλό του πολίτη, της χειμαζόμενης κοινωνίας και των θεσμών. Με επιχειρήματα όμως. Γιατί αυτό είναι το ζητούμενο. Και εξηγούμαι.

Ο Συνήγορος έχει χάσει την επαφή του με την πραγματικότητα

του Δημήτρη Χριστόπουλου

Ο Δημήτρης  Χριστόπουλος ανταπαντά στο άρθρο του Βασίλη Καρύδη:

Έργο του Λάιονελ Φάινινγκερ

Δεν αμφισβητώ σχεδόν τίποτα από όσα γράφει για τη δραστηριότητα του Συνήγορου o B. Kαρύδης. Θα μπορούσα να προσθέσω και κάμποσα άλλα, ανοίγοντας μια ετήσια έκθεσή του. Ωστόσο, αυτά δεν αναιρούν στο παραμικρό την κεντρική διαπίστωσή μου: την εντεινόμενη απουσία του Συνήγορου από τον δημόσιο λόγο της χώρας, την ερμητική εσωστρέφεια και την προϊούσα ιδρυματοποίησή του, πάρα ταύτα.

To κείμενο του B. Καρύδη είναι, φοβάμαι, πολύ πιο πειστική απόδειξη αυτού από το ίδιο το άρθρο μου. Τούτο είναι θεσμικά προβληματικό για την Αρχή και προσωπικά δυσάρεστο για τον ίδιο (και για εμένα, λόγω προσωπικής μας σχέσης), πλην όμως, το τελευταίο, δημοσίως αδιάφορο.

Ο βοηθός Συνήγορος κ. Καρύδης τεκμηριώνει με τον τρόπο του ότι «δυστυχώς ο θεσμός έχει χάσει την επαφή του με την πραγματικότητα» — και το κάνει καλύτερα από μένα. Πολλά είναι αυτά που χρειάζεται να συζητάμε. Και να διαφωνούμε. Και να αντέχουμε. Ωστόσο, υπάρχει κάτι το οποίο δεν θα συζητήσω: το «υποτίθεται».

Ο Ζενέ στην Παλαιστίνη

ΑΝΤΙΚΛΙΜΑΚΑ

του Κώστα Αθανασίου

Ντία Αζάβι, «Σάμπρα, Σατίλα», 1982-1983

Το 1983, ο Ζαν Ζενέ δημοσίευσε ένα εκτεταμένο στην Επιθεώρηση παλαιστινιακών μελετών τον Ιανουάριο του 1983, αποτυπώνοντας την άγρια εμπειρία της επίσκεψής του στο στρατόπεδο Παλαιστινίων προσφύγων της Σατίλα λίγο μετά τη σφαγή των αμάχων από τις δεξιές πολιτοφυλακές, με την άμεση συνέργεια του ισραηλινού στρατού. Το άρθρο, μαζί με μια πολυσέλιδη σχετική συνέντευξη που είχε δώσει επίσης το 1983 περιλαμβάνεται στον τόμο Ζαν Ζενέ Τέσσερις ώρες στη Σατίλα (μτφ. Σ. Βελέντζας), που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ύψιλον

Στις 14 Σεπτεμβρίου 1983, και ενώ οι μαχητές της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) έχουν αποχωρήσει από τη Βηρυτό, δολοφονείται ο ηγέτης των δεξιών χριστιανών και πρόεδρος του Λιβάνου Μπασίρ Τζεμαγέλ. Με αυτό το πρόσχημα, ο ισραηλινός στρατός εισβάλλει στη Βηρυτό και, παρά τις υποτιθέμενες εγγυήσεις των δυτικών δυνάμεων (ΗΠΑ, Γαλλίας και Ιταλίας) ότι δεν θα πειραχτούν οι άμαχοι, περικυκλώνει τους παλαιστινιακούς καταυλισμούς Σάμπρα και Σατίλα. Στις 6 το απόγευμα της 16^ης Σεπτεμβρίου, μονάδες δεξιών χριστιανών Φαλαγγιτών εισβάλλουν στους καταυλισμούς, με την άδεια, τουλάχιστον, του ισραηλινού στρατού («φώτιζε τα στρατόπεδα τη νύχτα»), και αρχίζει το μακελειό των αμάχων Παλαιστινίων, που διαρκεί μέχρι το πρωί της 18^ης Σεπτεμβρίου. Ο τελικός απολογισμός των βασανιστηρίων και των φόνων είναι τραγικός, μιας και ο (άγνωστος) αριθμός των νεκρών κυμαίνεται μεταξύ 1.300 και 3.500 ή ίσως και 5.000.