Το λαϊφστάιλ ή την ελευθερία;

 ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΟΜΟΦΥΛΑ ΖΕΥΓΑΡΙΑ: ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ;-3

του Φοίβου Καλλίτση

Ρενέ Μαγκρίτ, «Αναπαύλα»

Σε μια χρονιά κατά την οποία οι νίκες του LGBT κινήματος διεθνώς φαίνεται να μετρήθηκαν με βάση τη λέξη γάμος, οι ΗΠΑ και η Γαλλία έγιναν χώρες-πρότυπα, άσχετα αν γειτονικές τους χώρες (Βέλγιο, Καναδάς) έχουν εδώ και χρόνια θεσπίσει τον γάμο των ομόφυλων. Το 2013 έγινε λόγω της μιας υπερδύναμης η χρονιά- ορόσημο, σαν να έκλεισε ο κύκλος της αδικίας και ήρθε η πολυπόθητη αναγνώριση και αποδοχή. Σ’ αυτό το πλαίσιο δικαιώθηκε και η ελληνική ΛΟΑΔ κοινότητα στο ΕΔΔΑ για την περιορισμένη εφαρμογή του συμφώνου συμβίωσης.

Η πρόταση να επεκταθεί στην Ελλάδα το Σύμφωνο Συμβίωσης και στα ζευγάρια ατόμων του ίδιου φύλου, δεν αποτελεί τομή· είναι το προφανές ελάχιστο, μετά  την απόφαση του ΕΔΔΑ. Η θετική αυτή απόφαση τονίζει αδικίες, αλλά η απλή συμμόρφωση δεν αποτελεί καν ένα πρώτο μικρό βήμα, απλώς περιορίζεται στο πλαίσιο της συντηρητικής αγκύλωσης που επικρατεί στα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα μας.

Ο γάμος των ομοφύλων, ειδικά από τη δεκαετία του ’90 αποτελεί διεθνώς ένα εμβληματικό αίτημα για το κίνημα, στο πλαίσιο αναγνώρισης και αποδοχής της σεξουαλικής διαφοράς. Όλα αυτά τα χρόνια, η διεκδίκηση έχει προκαλέσει αντιπαραθέσεις εντός και εκτός κοινότητας. «Εκτός» λόγω των ανησυχιών για «ορδές ομοφυλοφίλων που ετοιμάζονται να διαλύσουν ιερούς θεσμούς». «Εντός», γιατί πολλές φορές μέχρι σήμερα ο γάμος έχει λειτουργήσει ως τροχοπέδη για άλλες διεκδικήσεις, καθώς όλα μπαίνουν σε αναμονή μέχρι να πετύχουμε το γάμο.

Σε αυτή τη συζήτηση η Αριστερά μένει μετέωρη και αδύναμη να τοποθετηθεί, ενώ ο νεοφιλελευθερισμός εμφανίζεται ως πιο προοδευτικός. Προοδευτικός μέσα από την εξίσωση της ελεύθερης αγοράς με ατομικές ελευθερίες, καταφέρνοντας να παρασύρει ριζοσπαστικά κινήματα, όπως αυτό των ομοφυλόφιλων, με μια διεκδίκηση ουσιαστικά της ελευθερίας στο λαϊφστάιλ. Κι εδώ το λαϊφστάιλ νοείται και με την έννοια των επιλογών ζωής, αλλά και με την πιο τρέχουσα ορολογία που το συνδέει με ρούχα, έπιπλα, ντιζάιν, κλαμπ και ό,τι άλλο μπορεί να εισχωρήσει στις καλογυαλισμένες φωτογραφίες των περιοδικών και της πρωινομεσημεριανής τηλεοπτικής ζώνης.

Λαϊφστάιλ λοιπόν, γιατί στο πλαίσιο των σύγχρονων νεοφιλελεύθερων πολιτικών, μέσα στις οποίες «δικαιώνεται» το κίνημα των ομοφυλόφιλων, έχουν βγει από την εξίσωση τα πλέγματα αδικιών και περιθωριοποίησης που μπορεί να κάνουν ένα ζευγάρι να θέλει να καταφεύγει στο κράτος για να επισφραγίσει την αγάπη του. Γιατί αν η επέκταση του Συμφώνου Συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια είναι θέμα ισότητας όλων απέναντι στον νόμο, τότε μάλλον πρόκειται απλώς για στρατηγικό προσωπείο ενός συστήματος που συστηματικά προωθεί ανισότητες. Αν το ζήτημα είναι η δυνατότητα ασφάλισης και πρόσβαση στο κράτος πρόνοιας των άνεργων συζύγων/συντρόφων, δεν υπάρχει πλέον μεγάλο κόστος καθώς αυτά τα δικαιώματα συρρικνώνονται διαρκώς. Μένει λοιπόν η δυνατότητα να ξοδέψουμε χρήματα για γάμους, ευφάνταστες προτάσεις γάμων και στην καλύτερη των περιπτώσεων να κληρονομήσουμε ή/και να αναλάβουμε επισήμως τη φροντίδα του ανθρώπου που έχουμε επιλέξει για σύντροφο.

Αν όμως το σύμφωνο συμβίωσης και ο γάμος είναι για τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές η αφορμή για μια νέα επιχείρηση gay honeymoons, για την Αριστερά, εντούτοις, μπορεί να γίνει η αφορμή για να προσεγγίσει τη ΛΟΑΔ κοινότητα και να την αφυπνίσει για τα δικαιώματα που έχουν χαθεί, να την πείσει να ασχοληθεί με θέματα που μέχρι σήμερα ένιωθε ότι δεν την αγγίζουν. Τόσος αγώνας απλά για να σου πει το κράτος ότι μπορείς να αγαπήσεις;

Το καπιταλιστικό σύστημα στηρίζεται σε μια σειρά κρυσταλλώσεων και αποκρυσταλλώσεων συλλογικοτήτων. Αυτή την εποχή οι δυτικοί ομοφυλόφιλοι των μεσαίων και ανώτερων οικονομικών στρωμάτων νομίζουν ότι είναι αναπόσπαστο τμήμα της ελίτ, όπως όμως έδειξε η «Πρόταση 8» στην Καλιφόρνια, ωστόσο πολύ εύκολα ένα σύστημα που δεν διεκδικεί ισότητα αλλά την ελεύθερη αγορά μπορεί να αλλάξει γνώμη, ακόμη και στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Τα τελευταία «κέρδη» στο ζήτημα του Συμφώνου Συμβίωσης πρέπει να σταθούν μόνο η αρχή για μια μεγάλη συζήτηση. Είναι, άλλωστε, μια ευκαιρία για να μπορέσει και η ΛΟΑΔ κοινότητα να δει καλύτερα τα μέλη της για τα οποία το δικαίωμα του γάμου δεν θα έχει κάποια εφαρμογή. Είναι μια αφορμή να καταλάβουμε ότι ο γάμος και η σεξουαλική ταυτότητα δεν είναι θέμα δικαιώματος, είναι θέμα ελευθερίας, και, καθώς αποκτούμε τις ελευθερίες μας πρέπει να αρχίζουμε να αγωνιζόμαστε για τα δικαιώματά μας, χωρίς να συγχέουμε όρους.

Ο Φοίβος Καλλίτσης είναι αρχιτέκτονας, υποψήφιος διδάκτορας ΕΜΠ