Πλειστηριασμοί, «κόκκινα δάνεια», ακίνητη περιουσία: Η λογική του παράλογου

 της Δήμητρας Σιατίτσα

Χανς Μέμιντορφ, «Σπίτι-κεφάλι»

Το έχουμε ακούσει πάμπολλες φορές: τα μέτρα αποτελούν «μονόδρομο», «ορθολογική επιλογή», «μόνη λύση για την έξοδο από την κρίση» κ.ο.κ. Κι ας έχουν αποτύχει ακόμα και στους ίδιους τους ρητά διακυρηγμένους στόχους τους, τα μέτρα νομιμοποιούνται μέσα από τη ρητορική της ορθολογικής επιλογής, η οποία (μετά την απαραίτητη διαδικασία κάθαρσης και εξυγίανσης), θα σταθεροποιήσει, θα εξορθολογίσει και θα εκσυγχρονίσει την οικονομία και τον διοικητικό μηχανισμό. Η ρητορική, παρά τις αλλεπάλληλες διαψεύσεις, επιμένει, ενώ οι συνέπειες αντιμετωπίζονται με κυνισμό.

Ας σταθούμε σε ένα βασικό, για τον μνημονιακό σχεδιασμό, και επίκαιρο τις μέρες αυτές σημείο: την απελευθέρωση των πλειστηριασμών και τη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας. Αναζητώντας τη λογική τους, διακρίνουμε δύο βασικούς άξονες.

Ο πρώτος ανάγεται στο κεντρικό νεοφιλελεύθερο αξίωμα ότι οι περιορισμοί δρουν στρεβλωτικά στην «ελεύθερη» λειτουργία της αγοράς, εμποδίζοντας την αυτορρύθμισή της. Υποστηρίζεται, έτσι, ότι ο έλεγχος/περιορισμός των διαδικασιών κατάσχεσης υποθηκευμένων (ή μη) ακινήτων παρεμβαίνει αρνητικά, τόσο στη σταθεροποίηση των τραπεζών όσο και στην αναθέρμανση της κτηματαγοράς.

Προς καταπολέμησιν της αιθαλομίχλης: Μία επίκαιρος υπόδειξις

Το «Fighting the Fog: A Seasonable Hint» δημοσιεύθηκε στον τόμο 90 (27.12.1890), του λονδρέζικου σατιρικού περιοδικό Punch, or the London Charivari. (βλ. www. gutenberg.org/files/12944/12944-h/12944-h.htm). Το κείμενο αλίευσε και μετάφρασε η Μαρία Καλαντζοπούλου.

Κλωντ Μονέ, «Βρεττανικό Κοινοβούλιο (το εφέ της αιθαλομίχλης)», 1903-1904.

Κύριε,

Ανέγνωσα ικανόν αριθμόν επιστολών εις τας εφημερίδας, διαμαρτυρομένας περί της αιθαλομίχλης, αίτινες ουχί μόνον ηρώτων περί του πώς δύναταί τις προστατευθή έναντι των επιβλαβών επιδράσεων αυτής αλλά ανεζήτουν πληροφορίας περί των τρόπων διασφαλίσεως έναντι οδικού ατυχήματος, εις περίπτωσιν καθ’ ην αναγκασθή όπως εγκαταλείψη την οικίαν του εν ώρα επικρατήσεως της αιθαλομίχλης.

Το πρώτον αίτημα είναι επαρκώς απλούν. Λαμβάνετε μίαν πλήρη επένδυσιν δύτου, ενδύεσθε αυτήν και επιτρέπετε εις έναν βοηθόν όπως σας ακολουθή φέρων μίαν συσκευήν αντλίας, εις μορφήν εκκρεμούς (στατώ), εις τρόπον ώστε να σας προμηθεύη μετά αερίων υδρογονανθράκων (Διάλυμα Βλακεντίου Ντάφφυ).

Ούτω πως θα υποστηριχθή επαρκώς η αναπνοή. Ίνα αποφύγητε οδικόν τι ατύχημα, τοποθετήσατε έναν ηλεκτρικόν λαμπτήρα (Swann) ισχύος πεντακοσίων κηρίων εις την κορυφήν του πίλου σας, περί τον γύρον του οποίου, διά κάθε περίστασιν, θα έχετε αναλόγως προσαρμόση μίαν δωδεκάδα νυκτερινών λαμπτήρων. Προσαρμόσατε επίσης έναν ανακλαστήρα διπλής όψεως εις την πλάτην και περιδέσατε έναν λαμπτήρα ιππηλάτου αμαξιδίου Χάνσομ, εν είδει περικνημίδoς, εις εκάστην των κνημών.

Από τον Φίλιπ Ντικ μέχρι τις ανοιχτές φυλακές: Μια νέα δυστοπία για τις κοινωνίες μας;

του Γιώργου Μ. Χατζηστεργίου

Σε ένα από τα βιβλία του Φίλιπ Ντικ, του μεγαλοφυούς αμερικανού διανοητή που με όχημα την επιστημονική φαντασία  κατάφερε να διεισδύσει στη βαθιά ουσία της μεταπολεμικής αμερικανικής κοινωνίας, οι άνθρωποι, χτυπημένοι από τη φτώχεια και την ανέχεια, στριμώχνονται να βρούνε θέση σε διαστημικά οχήματα προκειμένου να συνεχίσουν τη ζωή τους σε άλλους πλανήτες, έστω και αν οι συνθήκες ζωής εκεί είναι εντελώς απροσδιόριστες. Αυτό που δεν γνωρίζουν οι ατυχείς επιβάτες είναι ότι, άθελά τους, μετέχουν σε ένα πρόγραμμα συστηματικής εξόντωσης μεγάλου μέρους του πληθυσμού της Γης, καθώς υπολογισμοί με βάση οικονομικά κριτήρια κατέληξαν ότι είναι απαραίτητο. Τελικά, οι πύραυλοι στέλνονται στο σκοτεινό διάστημα για να εκραγούν, και όχι για να προσγειωθούν κάπου με ασφάλεια.

Ευτυχώς για μας, τα έργα επιστημονικής φαντασίας δεν είναι προφητικά με τη στενή έννοια — οπότε μπορούμε να ησυχάσουμε. Παρ’ όλα αυτά, κάποια στοιχεία της σημερινής πραγματικότητας έχουν φρικιαστικές ομοιότητες με το έργο του Ντικ. Από τότε που η Ελλάδα μπήκε στο Μνημόνιο, μοιάζει με όχημα τρίτης κατηγορίας, στο οποίο οι κάτοικοί της έχουν φορτωθεί σαν μπουλούκι φοβικών και ενοχικών ανθρώπων. Το όχημα κινείται από στάση σε στάση με βάση το δρομολόγιο που καθορίζουν κέντρα έξω απ’ αυτό, με  την κρίσιμη λεπτομέρεια ότι ο προορισμός είναι άγνωστος. Με τι θα μοιάζει το μέρος όπου τελικά θα μας αποβιβάσουν;

Η αλήθεια είναι ότι δεν χρειάζονται ειδικές ικανότητες για να προβλέψουμε το μέλλον που μας επιφυλάσσουν. Αρκεί να στρέψουμε την προσοχή μας σε ένα υπαρκτό οικοσύστημα το οποίο, εκεί που δεν θα το περίμενε κανείς, παρουσιάζει περίεργες ομοιότητες με τα δικά μας.

Για να ξαναονειρευτούμε τον κομμουνισμό

συνέντευξη της Μπίνι Αντάμτσακ στη Σοφία Κουσιάντζα

Σχέδια της Μπίνι Άνταμτσακ, από το βιβλίο

Μια ιστορία για παιδιά, εικονογραφημένη από τη συγγραφέα, που μιλάει για τον κομμουνισμό. Μια ιστορία όπου η συγγραφέας χρησιμοποιεί για τα πάντα θηλυκό γένος. Το Κομμουνισμός. Μια μικρή ιστορία για το πώς επιτέλους θα αλλάξουν όλα της Μπίνι Αντάμτσακ κυκλοφόρησε στα ελληνικά το καλοκαίρι (εκδόσεις νήσος). Η Αντάμτσακ γεννήθηκε το 1979, σπούδασε φιλοσοφία, είναι περφόρμερ και εικαστικός και ζει στο Βερολίνο. Ζητήσαμε από τη φίλη και μεταφράστρια του βιβλίου, Σοφία Κουσιάντζα, μια συνέντευξη με την Μπ. Αντάμτσακ. Την ευχαριστούμε θερμά, όπως και τη συγγραφέα, για την προθυμία και την ανταπόκριση.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Σχέδια της Μπίνι Άνταμτσακ, από το βιβλίο

Πότε έγραψες το βιβλίο και με ποιο κίνητρο;

Το 2003 οργανώθηκε στη Φραγκφούρτη ένα διεθνές συνέδριο με τίτλο «indeterminate! kommunismus». Λίγο πριν είχα παρακολουθήσει ένα σεμινάριο για τα νεανικά χειρόγραφα του Μαρξ και σκόπευα να γράψω μια εργασία για το πώς αντιλαμβάνεται και πώς περιγράφει ο Μαρξ τον κομμουνισμό. Η κρατούσα άποψη υποστηρίζει ότι ο Μαρξ είχε επίτηδες σιωπήσει επ’ αυτού. Ωστόσο, από τη μελέτη του έργου του προκύπτει ότι υπάρχουν διάσπαρτες σε κείμενά του συμβουλές για το πώς θα μπορούσε ή πώς θα έπρεπε να είναι μια κομμουνιστική κοινωνία — από τα Οικονομικά και φιλοσοφικά χειρόγραφα έως την Κριτική του προγράμματος της Γκότα. Όταν όμως έκατσα να γράψω την εργασία, μπλόκαρα. Κι ένα πρωί, έπειτα από μια μακριά νύχτα που δεν είχα καταφέρει να γράψω ούτε μια αράδα, it struck me: για τον κομμουνισμό δεν μπορείς να γράψεις σε γλώσσα επιστημονική. Για τον κομμουνισμό, το όνειρο μιας διαφορετικής, καλύτερης ζωής, δεν μπορείς να γράψεις χωρίς λαχτάρα.

Μετά έγιναν όλα πολύ γρήγορα, αφού το γράψιμο ανοίγει την όρεξη. Καθώς έγραφα γελούσα συχνά, όπως και οι φίλες μου που τους διάβαζα το κείμενο. Η παιδική γλώσσα επιτέλεσε το σκοπό της: σε μια εποχή όπου είχε πεθάνει η ελπίδα για την κοινωνική προοπτική που είχε συνδεθεί με το αντιπαγκοσμιοποιητικό κίνημα, μια εποχή που η τάξη πραγμάτων είχε επιβεβαιωθεί άλλη μια φορά μετά τις 11/9, το τέχνασμα με την παιδική γλώσσα έδωσε ξανά τόπο στο όνειρο. Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ έλεγε ότι ο κομμουνισμός είναι το εύκολο που είναι δύσκολο να το κάνεις. Το 2003 απείχαμε πάρα πολύ απ’ το να είναι εφικτός ο κομμουνισμός, εμένα όμως με ενδιέφερε να τον ξανακάνω προσιτό στη φαντασία. Ο κομμουνισμός ήταν λοιπόν τώρα το εύκολο που ήταν εύκολο να το επιθυμείς.

 Φοβήθηκες ότι η παιδική γλώσσα απλοποιεί το περιεχόμενο ή αφήνει απέξω σημαντικές λεπτομέρειες;

Ο κίνδυνος αυτός υπάρχει, και τον είχα συνειδητοποιήσει απολύτως. Έχω μεγαλώσει κι η ίδια με παιδικά βιβλία κοινωνικής κριτικής, που εξηγούσαν στα παιδιά τις κοινωνικές ανισότητες στις σχέσεις των τάξεων και των φύλων. Η δεκαετία του ’70 υπήρξε στον τομέα αυτό πολύ γόνιμη –αντιαυταρχική εκπαίδευση, Σάμερχιλ κ.λπ.–, και στα χέρια μου έφταναν παιδικά βιβλία και από τη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας. Μερικά από αυτά προσωποποιούν τις κοινωνικές σχέσεις. Λόγου χάρη, ένα εικονογραφημένο βιβλίο με την ιστορία των γιγάντων και των νάνων: οι νάνοι αντιπροσώπευαν τις εργάτριες, οι γίγαντες ήταν οι τεμπέλες καπιταλίστριες. Οι σχέσεις στον καπιταλισμό παρουσιάζονταν έτσι ως έκφραση δόλιων προθέσεων των κακών, τεμπέληδων ανθρώπων, τσιγκούνηδων και εξουσιομανών, που στα παραμύθια είχαν την εικόνα που τους ταίριαζε: ήταν άσχημοι.

Το σχολείο την εποχή της κρίσης: Εκδημοκρατισμός και κρίση στην ελληνική εκπαίδευση

της Νέλλης Ασκούνη

Πάμπλο Πικάσο, «O Πωλ ζωγραφίζει», 1923

 Το ερώτημα τι πολίτες διαμορφώνει το σχολείο δεν περιορίζεται σε ζητήματα πολιτικής διαπαιδαγώγησης ή ιδεολογικών επιλογών. Η εκπαίδευση διαμορφώνει πολιτικά υποκείμενα, όχι μόνο ως θεσμός κοινωνικοποίησης, αλλά ταυτόχρονα ως μηχανισμός κατανομής των ατόμων στο πλαίσιο του καταμερισμού εργασίας. Έτσι, η συζήτηση για το τι πολίτες φτιάχνει το σχολείο αναγκαστικά εμπεριέχει το ερώτημα τι δυνατότητες κοινωνικής ένταξης και κινητικότητας προσφέρει και σε ποιους – με άλλα λόγια, πώς συνδέεται με την κοινωνική και οικονομική δομή.

Θα περιοριστώ σε μερικά ερωτήματα, ξεκινώντας από τη διαπίστωση ότι το ελληνικό σχολείο βρίσκεται σε κρίση αρκετό διάστημα πριν ξεκινήσει η σημερινή κρίση. Η ελληνική κοινωνία δεν είναι ευχαριστημένη με το σχολείο της, οι μαθητές δεν φαίνεται να βρίσκουν νόημα στην εκπαίδευση, οι γονείς διαμαρτύρονται γιατί τα παιδιά τους δεν μαθαίνουν γράμματα και οι εκπαιδευτικοί για τις κακές συνθήκες και το επίπεδο που πέφτει. Πώς φτάσαμε σε αυτή την ευρύτερη απαξίωση και αποδυνάμωση του κύρους του δημόσιου σχολείου; Η απάντηση συνδέεται με τις αλλαγές που γνωρίζει η εκπαίδευση τα τελευταία 40 χρόνια.

Το σχολείο της μεταπολίτευσης: εκδημοκρατισμός

Η μεταπολιτευτική περίοδος χαρακτηρίζεται από το στόχο του εκδημοκρατισμού όλων των θεσμών. Στο χώρο της εκπαίδευσης ο στόχος αυτός έχει διπλό περιεχόμενο: αφενός η μόρφωση να μην είναι προνόμιο μιας μειοψηφίας, αλλά το σχολείο να γίνει προσβάσιμο σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, αφετέρου να αλλάξει ο αυταρχικός προσανατολισμός τόσο των παιδαγωγικών δομών όσο και του περιεχομένου της εκπαίδευσης.

Μια προσωπική κατάθεση

Ο Πουλαντζάς, ο Μακρής,  Ο Δεσποτίδης, ο Σβορώνος και τα χρόνια του Παρισιού

του Κωνσταντίνου Τσουκαλά

 Τις επόμενες μέρες κυκλοφορεί, από τις εκδόσεις Θεμέλιο ο τόμος Μορφές συνέχειας και ασυνέχειας. Από την ιστορική εθνεγερσία στην οικουμενική διαφορά, με κείμενα του Κωνσταντίνου Τσουκαλά. Ο τόμος ανοίγει με ένα ωραίο αυτοβιογραφικό κείμενο του συγγραφέα –αυτοβιογραφικό και ταυτόχρονα βιογραφικό ανθρώπων, ιδεών και καταστάσεων– από το οποίο προδημοσιεύουμε αποσπάσματα.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

 Νίκος Πουλαντζάς και Γιώργος Μακρής

Κωνσταντίνος Τσουκαλάς και Νίκος Πουλαντζάς, στα χρόνια του Παρσιού

Στην πρώτη εφηβεία μου εμφανίστηκε στη ζωή μου ο άνθρωπος που με σφράγισε, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον, με τη ζωή του, το έργο του και το θάνατό του. Ο Νίκος Πουλαντζάς. Μαζί του ανοίχτηκα όχι μόνο στην περιπέτεια της ζωής, των απολαύσεων, των αμφιβολιών, των άσκοπων περιπλανήσεων και των ατελείωτων ενδοσκοπήσεων αλλά και στις ιδέες, την πολιτική συνείδηση και στράτευση και τη θεωρητική θεμελίωση των υπό διαμόρφωση εφηβικών μου πεποιθήσεων. Η σχέση μας ήταν περισσότερο από φιλική και αδελφική. Ήταν κατά κυριολεξίαν συν-τροφική. Μαζί με τον Πουλαντζά μαθήτευα στη ζωή, στην πολιτική και στις αντιφάσεις της πραγματικότητας. Και παρέα μαζί του ακολούθησα τις τελετουργίες χειραφέτησης που άρμοζαν στη σκοτεινή και καταπιεστική μετεμφυλιακή Ελλάδα. Από κοινού μαζί του γράφτηκε το αφήγημα της μύησής μου, το Bildungsroman μου.

Έτσι, τα χρόνια της εφηβείας μου κύλησαν με αναζητήσεις προς όλες τις κατευθύνσεις. Τις αναμενόμενες και ορθόδοξες, αλλά και τις παρεκκλίνουσες και ανορθόδοξες. Από την άποψη αυτή, σημαντική υπήρξε και η επιρροή του Γιώργου Μακρή, που τον γνώρισα λίγο αργότερα, ο οποίος και με έφερε σε επαφή με τους κόσμους ενός περιθώριου που μέχρι τότε αγνοούσα παντελώς. Αυτός με πρωτοεισήγαγε στα καταγώγια των ρεμπέτικων, αυτός με έπεισε να δοκιμάσω ινδική κάνναβη, αυτός με εισήγαγε στη λογική της αντίστασης προς τις οποιεσδήποτε «απαγορεύσεις» ή άνωθεν υποδείξεις. Ιδιοφυής, παντογνώστης, εγκυκλοπαιδικός και απολύτως αδιάφορος για υλικά ή ηθικά οφέλη, προσωπικός φίλος του Ζαν Πωλ Σαρτρ, του Ζαν Ζενέ και του Ανδρέα Εμπειρίκου, ο Μακρής πειραματιζόταν συνεχώς με τα όριά του και τα όρια των άλλων. Αυτός, ο περιπατητικός φιλόσοφος που κυκλοφορούσε πάντα με πέντ’-έξι μουντζουρωμένα βιβλία στις ξεχειλωμένες τσέπες του κοστουμιού που δεν έβγαζε από πάνω του μέχρι να λιώσει, με έφερε σε επαφή με αποκλίνουσες ή άγνωστες ακόμα τότε μορφές όπως ο Μπατάιγ, ο Μάλκολμ Λόουρυ, ο Μαρκούζε, ο Ερνστ Μπλοχ, ο Μιρσέα Ελιάντε, ο Οκτάβιο Πας και ο Σιοράν. Και αυτός ο ίδιος, ο αναρχικός που λίγο έλειψε να πεθάνει από το ξύλο που είχε φάει από τη γαλλική αστυνομία κατά τη δι­άρ­κεια των γεγονότων της Αλγερίας, ήταν και ο πρώτος που μου επισήμανε τις καταστροφικές και εκφυλιστικές προεκτάσεις του σταλινισμού.

Όπως και ο Πουλαντζάς, έμελλε και αυτός να αυτοκτονήσει. Τα τελευταία του λόγια συνοψίζουν την αντιφατική του προσωπικότητα και το ακατάτακτο, γοητευτικό και σαρδόνιο χιούμορ του. Ένα πρωί, βγαίνοντας από το ανήλιαγο υπόγειο όπου έμενε κοντά στο Χίλτον, μπήκε στο ασανσέρ της πολυκατοικίας. «Πού πάτε κύριε Μακρή», τον ρώτησε ο θυρωρός. Και αυτός απάντησε «κατεβαίνω αμέσως». Και πράγματι, ανέβηκε στην ταράτσα και αμέσως πήδηξε στο κενό. […]

Οι Εβδομάδες Σύγχρονης Σκέψης και ο Μίμης Δεσποτίδης

Την ίδια εποχή [το 1961] ερχόμουν βαθμιαία σε επαφή με τον κόσμο της ΕΔΑ που εξέφραζε το νέο κόσμο που ανέτελλε. Έτσι προσφέρθηκα να βοηθήσω στην οργάνωση των «Εβδομάδων Σύγχρονης Σκέψης» που επέτρεψαν τη δημόσια εμφάνιση μιας νέας προβληματικής — εκεί ακριβώς πρωτοεμφανίστηκε δημόσια ο Νίκος Πουλαντζάς. Έτσι γνώρισα τον Μίμη Δεσποτίδη που με σφράγισε από την πρώτη μέρα με τη γοητευτική του προσωπικότητα, την άτεγκτη και ανυποχώρητη ειρωνεία του και την ακαταμάχητη προσήλωση στις ιδέες του. Από το 1963 το «Θεμέλιο» λειτούργησε ως πόλος έλξης για όλους όσοι οραματίζονταν την οριστική ρήξη με το ασφυκτικό μετεμφυλιακό καθεστώς. Πολύ περισσότερο από εκδοτικός οίκος ή βιβλιοπωλείο, υπήρξε μια όαση διακίνησης ιδεών και προτάσεων για εκείνο-που-δεν-υπήρχε-ακόμα. […]

Μετανάστες ενός αιώνα

του Αριστείδη Καλάργαλη

Διαισθάνομαι ότι σύντομα θα αρχίσουν να γράφονται τραγούδια για τη μετανάστευση και την ξενιτιά. Το σκεφτόμουν, καθώς έβλεπα πριν λίγες μέρες σε εφημερίδες της Μυτιλήνης καταχωρήσεις για μετανάστευση στην Αυστραλία. Και, καθώς η μετακίνηση πληθυσμών έχει ιστορία χιλιάδων ετών, και σε όλο τον πλανήτη, αλλά και στα μέρη μας, παρέμεινα στον τοπικό Τύπο, πηγαίνοντας όμως έναν αιώνα πίσω.

Εφημερίδα «Εμπρός» της Μυτιλήνης, Νοέμβριος 2013

Την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα, λοιπόν, στις εφημερίδες της Μυτιλήνης δημοσιεύονταν καταχωρήσεις με πληροφορίες για μετανάστευση. Έτσι, τον Οκτώβριο του 1909 στην εφημερίδα Σάλπιγξ δημοσιεύονται τέσσερις ταυτοχρόνως διαφημίσεις (η μία κάτω από την άλλη), ναυτιλιακών πρακτορείων με τις οποίες ενημερώνουν τους αναγνώστες, και τους κατοίκους του νησιού, αλλά και των απέναντι μικρασιατικών παραλίων, για τις προσφορές και τα πλεονεκτήματα των εταιρειών των. Η Εθνική Ατμοπλοΐα της  Ελλάδος υποστηρίζει ότι έχει την «ταχυτέρα γραμμή δι’ Αμερικήν· διάρκεια ταξειδίου μόνον 13 ημερών. Τα ταξείδια εκτελεί το υπερωκεάνειον ΠΑΤΡΙΣ υπό τον πλοίαρχον κ. Μ. Εμπειρίκον, καθελκισθέν προ 2 μηνών […] απαράμιλλον, απαστράπτον, κολοσσιαίον, τόνων 12.000, ταχύτητος 17 μιλίων. Είναι το μεγαλύτερον των Ελληνικών ατμοπλοίων, ηλεκτροφώτιστον και το μόνον το οποίον έχει ασύρματον τηλέγραφον έχει πολυτελέστατα διαμερίσματα, λουτήρας, καπνιστήρια, ιατρείον τέλειον, μουσικήν, Εκκλησίαν, οι μετανάσται έχουν ευμάρειαν και αναπαύσεις τας οποίας εις κανέν άλλο ατμόπλοιον δεν ημπορούν να εύρουν, τροφή άφθονος και υγιεινή, ναύλοι συγκαταβατικοί».   

Η Υπερωκεάνειος Ελληνική Ατμοπλοΐα είναι «η μόνη κατ’ ευθείαν γραμμή εξ Ανατολής και Ελλάδος δι’ Αμερικήν και τανάπαλιν». Διαθέτει τα υπερωκεάνια «“Η Λουζιτανία” της Ελλάδος  “Αθήναι” άρτι καθελκυσθέν […] χωρητικότητος 17.000 πραγματικών τόννων, με διπλούς έλικας, διπλάς μηχανάς, ασύρματον τηλέγραφον κτλ».