Ιδιωτικοποιήσεις: Δίχως κέρδος κέρατα

«We Own It»: Υπερασπίζοντας το δημόσιο στη Μ. Βρετανία-1

της Ρέιτσελ Γκράχαμ

μετάφραση: Ι. Δ. Ιότης

Νίκος Εγγονόποπουλος, «Αισθηματικό βαλς», 1939

 Η καμπάνια «We Own Ιt», που ξεδιπλώνεται από τον Αύγουστο ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις στη Μ. Βρετανία, κορυφώθηκε στις 22 Ιανουαρίου, με το νομοσχέδιο που κατέθεσε η βουλευτίνα των Οικολόγων Κάρολιν Λούκας. Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι το δημόσιο θα αποτελεί παγίως την πρώτη επιλογή, πριν την ανάθεση κάποιας υπηρεσίας, εθνικής ή τοπικής, στον ιδιωτικό τομέα. Επίσης, ότι υπηρεσίες θα ανατίθενται σε ιδιώτες μόνο με τη συναίνεση των πολιτών, οι οποίοι θα διατηρούν το δικαίωμα «ανάκλησης». Θεσπίζει, ακόμα, όρους διαφάνειας και λογοδοσίας στις ιδιωτικές επιχειρήσεις που ασκούν δημόσιο έργο, καθώς και ότι αλληλέγγυες και συνεταιριστικές πρωτοβουλίες, όπως και δημόσιες επιχειρήσεις, θα έχουν προτεραιότητα στη διαδικασία υποβολής προσφορών. Μπορεί όλα τα παραπάνω να φαίνονται –και ίσως όχι αδίκως– άτολμα σε πολλούς από εμάς, που στρατηγικό μας όραμα παραμένει η κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής (πβ. επίσης την κριτική του Brendan Martin στο Public World, που θεωρεί ότι πρόκειται για τεχνοκρατική-διοικητική, και όχι πολιτική, παρέμβαση, κι έτσι θα αποτύχει), ωστόσο το νομοσχέδιο και η καμπάνια έχουν μεγάλη σημασία: έπειτα από χρόνια κυριαρχίας της ιδιωτικοποίησης και λατρείας της αγοράς, αλλάζουν την ατζέντα, επαναφέροντας το αίτημα της δημοκρατίας και της λογοδοσίας — και βρίσκουν ανταπόκριση, αν κρίνουμε από τις δημοσκοπήσεις και την υποστήριξη Εργατικών και Φιλελεύθερων βουλευτών. Σήμερα, λίγες μέρες μετά την οριακή ψήφιση από την ελληνική Βουλή της ιδιωτικοποίησης του Ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), δημοσιεύουμε αποσπάσματα από τα άρθρα της Rachel Graham και του George Woods (δημοσιεύτηκαν στο Open Democracy, στις 5.8.2013 και στις 29.1.2014). Οι τίτλοι είναι των «Ενθεμάτων».

Στρ. Μπ.

Τα αποτελέσματα είναι τρομακτικά: ραγδαία αύξηση των τιμών, διαφθορά, απάτη, τεράστιο κόστος για το δημόσιο. Αλλά η κυβέρνηση επιμείνει πεισματικά στη γραμμή της ιδιωτικοποίησης. Εμείς, στο «We Own It», λέμε: Ως εδώ και μη παρέκει.

Αν κάποιος σας αποδείξει ότι η υδροδότηση της χώρας μπορεί να γίνει με πολύ μικρότερο κόστος, προφανώς θα θελήσετε να μάθετε γιατί δεν γίνονται οι αναγκαίες ενέργειες για κάτι τέτοιο. Επίσης, αν μαθαίνατε ότι το άμεσο κόστος για τους σιδηροδρόμους έχει υπερδιπλασιαστεί λόγω της ιδιωτικοποίησης, ίσως σκεφτόσασταν πως τουλάχιστον θα ωφελήθηκαν οι επιβάτες, λόγω των φτηνότερων εισιτηρίων. Ούτε αυτό όμως ισχύει, αφού τα εισιτήρια, σε πραγματικές τιμές, έχουν αυξηθεί κατά 55% από το 2010, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία. Το ίδιο συνέβη και με τα εισιτήρια των λεωφορείων: αυξήθηκαν κατά 54%. Μπερδευτήκατε;

Η αρχή της αντεπίθεσης

«We Own It»: Υπερασπίζοντας το δημόσιο στη Μ. Βρετανία-2

του Τζωρτζ Γουντς

μετάφραση: Ι. Δ. Ιότης

 Τα νοικοκυριά σήμερα μετρούν το κόστος της ιδιωτικοποίησης της κοινής ωφέλειας, που ξεπερνάει πια τις δύο δεκαετίες. Η αισχροκέρδεια των «Έξι Μεγάλων» εταιρειών ενέργειας κυριάρχησε στα πρωτοσέλιδα του χειμώνα. Οι λογαριασμοί της θέρμανσης και του ηλεκτρικού έχουν γίνει πλέον μόνιμος βραχνάς για τις οικογένειες με περιορισμένα οικονομικά. Φυσικά, στην καμπάνια «We Own It» λέμε ότι δεν χρειάζεται κανένα περιθώριο κέρδους: οι ανάγκες για ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης πρέπει να παρέχονται χωρίς κέρδος.

Το νομοσχέδιο που κατατέθηκε δεν προχωράει όσο θα χρειαζόταν (στις περιπτώσεις οι υπηρεσίες και τα περιουσιακά στοιχεία έχουν ήδη πουληθεί είναι δύσκολο να επανακρατικοποιηθούν), αλλά αποτελεί ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, την αρχή μιας αντεπίθεσης ενάντια στην ιδιωτικοποίηση. Καλύπτει ευρύ φάσμα υπηρεσιών: το Εθνικό Σύστημα Υγείας, τα μέσα μαζικής μεταφοράς, καθώς και τοπικές υπηρεσίες, όπως σχολεία και βιβλιοθήκες. Υπάρχουν τρεις βασικοί λόγοι που πιστεύω ότι το νομοσχέδιο θα τύχει υποστήριξης από ένα ευρύ πολιτικό φάσμα.

Τουρκία: Στον αστερισμό της σύγκρουσης Ερντογάν-Γκιουλέν

Iστορικά προαπαιτούμενα για την κατανόηση της σύγκρουσης

της Σίας Αναγνωστοπούλου

Έργο του τούρκου ζωγράφου Erkut Terliksiz

Εδώ και δύο περίπου μήνες, η πολιτική ζωή της Τουρκίας κινείται στον αστερισμό της σύγκρουσης Eρντογάν-Γκιουλέν. Για να κατανοήσουμε την ουσία και το πολιτικό της βάρος, χρειάζεται να δούμε μερικά ιστορικά δεδομένα, για τον τρόπο με τον οποίο συγκροτήθηκε η δημοκρατία στη χώρα.

Το δημοκρατικό πολιτικό σύστημα στην Τουρκία συγκροτήθηκε, λοιπόν, μέσα από μια μάχη που υπερκαθορίστηκε από ένα αντιδημοκρατικό ερώτημα: Ποιο ηγεμονικό όραμα εξασφαλίζει στην Τουρκία τον ρόλο του ισχυρού, επομένως δυτικού κράτους στην περιοχή; Από αυτό το ερώτημα, το οποίο έθεσε με όρους διχαστικών και συγκρουσιακών διλημμάτων η νατοϊκή κυρίως «Δύση» για λογαριασμό της Τουρκίας, προέκυψαν δύο αντίπαλα ηγεμονικά οράματα, που ενίσχυαν τη θέση δύο αυταρχικών δυνάμεων — στρατού και Ισλάμ: το όραμα του κοσμικού κράτους-έθνους του κεμαλισμού, και το όραμα του εθνοθρησκευτικού κράτους-κοινότητας του τουρκοϊσλαμισμού. Η Τουρκία λοιπόν βρήκε τη θέση της στον «πολιτισμένο κόσμο», όχι ως δημοκρατική χώρα, αλλά επειδή μπορούσε να αναπαράγει μια μόνιμη εσωτερική απειλή, ως μέσον νομιμοποίησης της ενίσχυσης του ισχυρού, αυταρχικού κράτους.

Oι ναυαγοί της Σχεδίας, ο ιδιότροπος ζωγράφος και οι υπόλοιποι: η προσέγγιση της εμπειρίας

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΦΑΡΜΟΚΟΝΗΣΙ-1

της Ελένης Ανδριάκαινα

 «Οι αχρείοι που γράφουν αυτές τις ανοησίες δεν έχουν μείνει νηστικοί δεκατέσσερις ολόκληρες ημέρες και δεν μπορούν να νοιώσουν πως είναι να πεθαίνεις της πείνας –μόνο τότε θα μπορούσαν ίσως να καταλάβουν ότι ούτε η ποίηση, μήτε η ζωγραφική μπορούν να αποδώσουν τη φρίκη και την οδύνη που βίωσαν οι ναυαγοί της Σχεδίας».

Theodore Gericault 

Tεοντόρ Ζερικό, «Σχεδία της Μέδουσας/ Σκηνή Ναυαγίου»

 Πώς άραγε θα ένοιωθε ο επιβάτης της Σχεδίας της Μέδουσας εάν, την ώρα που δοκιμαζόταν από την ανάγκη και πάλευε να σωθεί, εγνώριζε ότι η τραγική του ιστορία θα γίνει αντικείμενο αισθητικής απόλαυσης;

Την ακραία εμπειρία των ναυαγών θα πασχίσει να συλλάβει ο Théodore Géricault (1791-1824). Η Σχεδία της Μέδουσας/ Σκηνή Ναυαγίου αναφέρεται σε ένα πραγματικό ιστορικό γεγονός.

***

Ιούνιος του 1816. Μετά το τέλος των Ναπολεόντειων πολέμων και την παλινόρθωση της μοναρχίας, η φρεγάτα Μέδουσα αποπλέει από τη Γαλλία με 365 επιβάτες. Ανάμεσά τους ο νέος κυβερνήτης της Σενεγάλης με μια ομάδα αξιωματούχων πρόκειται να παραλάβει την αποικία από τους Βρετανούς. Ένα μήνα μετά η Μέδουσα πέφτει σε ύφαλο ανοιχτά της Μαυριτανίας. Κάποιοι επιβάτες, μέλη των ανώτερων κοινωνικών τάξεων, επιβιβάζονται στις λιγοστές σωσίβιες λέμβους. Οι υπόλοιποι, περίπου 150 άνθρωποι, στοιβάζονται σε μια σχεδία. Χωρίς τροφή και νερό οι επιβάτες παραδέρνουν στον ωκεανό για δεκατρείς ημέρες. Κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών στη σχεδία της Μέδουσας σημειώνονται περιστατικά αγριότητας και εξαθλίωσης – βίαιες συγκρούσεις, φόνοι, ψυχωτικές παραισθήσεις, αυτοκτονίες, κανιβαλισμός. Μετά από δύο εβδομάδες, το πλοιάριο Άργος (Argus) περισυλλέγει δεκαπέντε ανθρώπους. Ανάμεσά τους ο γιατρός Henri Sauvigny και ο γεωγράφος Alexandre Correard, γνωστοί για τα αντιμοναρχικά τους αισθήματα.

Μεταναστευτικό και Προσφυγικό: Για όλα φταίει το «Δουβλίνο»;

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟ ΦΑΡΜΑΚΟΝΗΣΙ-2

του Βασίλη Παπαστεργίου

Φωτογραφία του Άγγελου Τζωρτζίνη

Η τραγωδία στο Φαρμακονήσι επανέφερε στη δημόσια συζήτηση το προσφυγικό και το μεταναστευτικό ζήτημα. Αυτή τη φορά, ο θάνατος δώδεκα ανθρώπων υποχρέωσαν εκείνους που καθορίζουν τους όρους του δημόσιου διάλογου να χαμηλώσουν την ένταση και να ξεχάσουν τους συνήθεις εύκολους –δήθεν ρεαλιστικούς και κατ’ ουσίαν κυνικούς– αφορισμούς τους. Υπήρξαν και θλιβερές παραφωνίες. Για παράδειγμα, ο υπουργός Ναυτιλίας με τις δηλώσεις του δεν μπόρεσε να ψελλίσει το αυτονόητο. Δεν αισθάνθηκε καν την ανάγκη να δηλώσει, ως εκπρόσωπος της ελληνικής πολιτείας, τη συντριβή του μπροστά στο συμβάν του θανάτου δώδεκα ανθρώπων με ευθύνη (έστω με τη μορφή της αμέλειας, αν δεχτούμε τη δική του εκδοχή) της ελληνικής πολιτείας. Δεν πρόκειται για τυχαίο λάθος, αλλά για στάση που αντανακλά τη συγκρότηση –και την ψυχοσύνθεση– του κατεστημένου πολιτικού προσωπικού της χώρας.

Κατά τα λοιπά, η συζήτηση για το μεταναστευτικό πολλές φορές χαρακτηρίζεται από άγνοια ή σκόπιμη διαστρέβλωση των πραγματικών δεδομένων. Για την ακροδεξιά και τις πολιτικές δυνάμεις που στηρίζουν τη σημερινή κυβέρνηση, θα μπορούσε να πει κανείς ότι η κατάσταση αυτή δεν ξαφνιάζει. Η διαστρέβλωση των δεδομένων (κυρίως από την ακροδεξιά) εξυπηρετεί συγκεκριμένες σκοπιμότητες, ενώ η άγνοια είναι συχνά απόρροια της έλλειψης ενδιαφέροντος. Από την άλλη πλευρά, η Αριστερά, έχοντας μικρή εμπιστοσύνη στην απήχηση των θέσεών της για το μεταναστευτικό στην ελληνική κοινωνία, συχνά καταφεύγει στην παρηγορία των μαγικών λύσεων. Αποτέλεσμα αυτής της σχολής σκέψης είναι η συνήθης παρανόηση για την επίπτωση της κατάργησης του Κανονισμού «Δουβλίνο 2» (ή, πλέον, «Δουβλίνο 3») στην «επίλυση» του μεταναστευτικού ζητήματος.

Βρυξέλλες: Η αυταπάτη του αστικού ουράνιου τόξου

της Μαρίας Πετρίτση

Ρόυ Λιχτενστάιν, «Κόκκινος καβαλάρης», 1974

Βρυξέλλες, Ιανουάριος 2014. Στην πρωτεύουσα της Ευρώπης, τις Βρυξέλλες, δεν υπάρχουν μόνο τράπεζες, διεθνείς οργανισμοί, το Atomium και ο Leonidas. Τελευταία παρατηρείται έντονη άνθηση στον τομέα της διασκέδασης, και μάλιστα με άκρως καινοτόμο τρόπο: όλο και περισσότερα trendy μαγαζιά ανοίγουν σε υποβαθμισμένες περιοχές της πόλης. Θέατρα, μπαρ, εξωτικά εστιατόρια και κλαμπ, που κανονικά θα συναντούσε κανείς σε πιο κεντρικά σημεία, τώρα εμφανίζονται σε γειτονιές μεταναστών, ανάμεσα σε εργατικές κατοικίες και τηλεφωνικές καμπίνες με αφρικανικά και ασιατικά ονόματα.

Προκειμένου να εξομαλυνθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η κοινωνική και οικονομική πολυμορφία, η πολιτεία αποφάσισε να προωθήσει την ιδέα της εμπορικής εκμετάλλευσης κάποιων μέχρι πρότινος ανώνυμων λαϊκών περιοχών. Η συγκέντρωση ενός κοινού με οικονομική και μορφωτική υπεροχή σε ένα γκρίζο αστικό τοπίο αποτελεί την νέα επικοινωνιακή πρόκληση: υποτίθεται πως το νέο αίμα, που θα ζωντανέψει τις υποβαθμισμένες ζώνες, είναι ταυτόχρονα το δόλωμα αλλά και η επένδυση για τις επιχειρήσεις που επιδιώκουν αυτή την κοινωνικοοικονομική σύγκλιση.

Ο Θεοδωράκης και η ουτοπία της Ρωμιοσύνης

Mε αφετηρία το βιβλίο του Αντρέα Μαράτου

 του Γιώργου Φουρτούνη

Με τη Μαρία Φαραντούρη και τον Πάμπλο Νερούντα, σς πρόβες για το «Κάντο Χενεράλ» (Γενικό Άσμα)

Ο Θεοδωράκης είναι, για εμάς τους αριστερούς, ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο της συγκρότησης και της κληρονομιάς μας, που ωστόσο δυσκολευόμαστε να ανοίξουμε και να χειριστούμε με μέσα που μας ταιριάζουν. Το βιβλίο του Αντρέα Μαράτου επιχειρεί να ξεπεράσει αυτή τη δυσκολία και, ταυτόχρονα, μας βοηθά να την καταλάβουμε. Είναι λοιπόν ένα πολύ σημαντικό βιβλίο — θα έλεγα ότι συνιστά τομή. Για πρώτη φορά επιχειρείται μια τέτοια, σφαιρική κατανόηση του φαινομένου Θεοδωράκη, με ιδιαίτερα οξυμένο ιστορικό και μουσικό αισθητήριο, χωρίς καμία τάση αγιογραφίας αλλά με εμφανή τη συγκινησιακή εμπλοκή με το θέμα του, με μια ποιότητα γραφής που ξαφνιάζει, χωρίς ευκολίες ή μεγαλοστομίες. Το σημαντικότερο, όμως, το καινούριο και ρηξικέλευθο που κομίζει, είναι η διορατική και άκρως λειτουργική θεωρητική προσέγγισή του: ο Μαράτος σκέφτεται το έργο και την παρέμβαση του Θεοδωράκη ανατρέχοντας στην έννοια της ουτοπίας, με αναφορά κυρίως στον Ερνστ Μπλοχ, αλλά και με τη συνδρομή θεωρητικών όπως ο Μπένγιαμιν, ο Φουκώ, ο Ντεριντά κ.ά. Η κατανόηση του Θεοδωράκη που προτείνει έτσι αναδεικνύεται σε προϋπόθεση για την κατανόηση της Ελλάδας. Και αυτό όχι μόνο επειδή ο Θεοδωράκης υπήρξε μείζων συντελεστής της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και συνδιαμορφωτής της ελληνικής πραγματικότητας.

 Ο Θεοδωράκης και η Ελλάδα που δεν είχαμε

 Ο Μαράτος μας δείχνει ότι ο Θεοδωράκης δεν είναι μόνο άρρηκτα συνδεδεμένος με τη νεοελληνική πραγματικότητα, με την τετελεσμένη ιστορία της, αλλά επιπλέον, και ίσως κυρίως, αντιπροσωπεύει ό,τι δεν έγινε η Ελλάδα, την ιστορία που δεν είχε, το ματαιωμένο αλλά πάντοτε εκκρεμές απελευθερωτικό αίτημα και ενδεχόμενο που τη στοιχειώνει: «καθιστά ορατό στο παρελθόν το μέλλον που δεν έγινε», σύμφωνα με την πυκνή φράση του. Πράγματι, ο Μαράτος μας βοηθά να δούμε ότι ο Θεοδωράκης συμπύκνωσε, σε μια ιστορική στιγμή που φώτισε, έκαψε και κάηκε η ίδια, σαν κεραυνός μέσα στο σκοτάδι της εαμικής ήττας, τη λυτρωτική επαναστατική δυνατότητα που εγγράφεται, όχι μόνο στην εκάστοτε κοινωνική πραγματικότητα και στις αντιφάσεις της, στις λεγόμενες «αντικειμενικές συνθήκες», αλλά και στο ιστορικό βάθος αυτού που λέγεται Ελλάδα: στους αγώνες και –κυρίως– στις ήττες όλων όσων πείνασαν και δίψασαν για δικαιοσύνη και ελευθερία στα χώματά της, όλων όσων περιμένουν τη δικαίωση και τη λύτρωση από το ίδιο το επαναστατικό ενδεχόμενο που υπόγεια και μυστικά αρδεύουν. Αυτή η λανθάνουσα αλλά πάντοτε ανοικτή δυνατότητα είναι η ουτοπία, που «άλλοτε διαπερνά σαν ηλεκτρικό ρίγος το κοινωνικό σώμα και […] άλλοτε κρύβεται σαν ανεπαίσθητος σπινθήρας στο συλλογικό ασυνείδητο», μας λέει ο συγγραφέας. Και η ουτοπία εδώ, με τις βαθιές ιστορικές της ρίζες, έχει ένα όνομα: είναι η Ρωμιοσύνη, ίσως η επιτομή του θεοδωρακικού σύμπαντος.

 Η Ρωμιοσύνη ως ουτοπία

 Αλλά το να σκεφτούμε τη Ρωμιοσύνη ως ουτοπία, υπό αυτή την έννοια, ενέχει καθοριστικές συνέπειες: απαλλάσσει τη Ρωμιοσύνη από το εθνικιστικό πλαίσιο στο οποίο πολλοί επιμένουν να την ερμηνεύουν. Η αντίθεση μεταξύ μύθου και ουτοπίας, «μυθικού αποθέματος» και «ουτοπικού πλεονάσματος», είναι κρίσιμη εδώ: ο μύθος μιλά τη γλώσσα «των κλειστών και απόλυτων σχημάτων, της “εκ θεού και φύσεως” νομιμοποιημένης κι ανυπέρβλητης ιεραρχίας», γράφει ο Μαράτος× ως εκ τούτου, αποσκοπεί στον προπατορικό καθαγιασμό της καθεστηκυίας πραγματικότητας. Η ουτοπία, από την άλλη πλευρά, είναι το αέναο, διαρκώς κληρονομημένο και κληροδοτούμενο, πάντοτε-ακόμα ανεκπλήρωτο αίτημα για υπέρβαση των ιεραρχιών, για ανατροπή της πραγματικότητας της καταπίεσης και της εκμετάλλευσης. Η Ρωμιοσύνη δεν παραπέμπει λοιπόν στο έθνος του εθνικισμού, των καθεστωτικών εθνικοφρόνων παντός καιρού: το «έθνος», ως φυλετική (σε τελευταία ανάλυση) σταθερά, δηλαδή καταγωγική, πρότερη και ανεξάρτητη από τα έργα και τους αγώνες των ανθρώπων στους οποίους αναφέρεται, είναι μύθος× το άλλο έθνος, αντίθετα, η Ρωμιοσύνη, είναι η ουτοπία της αριστερής ελληνικότητας, όπως γράφει ο Μαράτος, και συγκροτείται από τη συνέχεια των αγώνων για ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη.

Άθεοι και θεομπαίχτες

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

του Νίκου Σαραντάκου

 Με το γύρισμα του χρόνου μπορούμε να πούμε πως μπήκαμε πια στην τελική ευθεία για τις διπλές εκλογές του Μάη, που μπορεί να οδηγήσουν και σε τρίτη –και φαρμακερή!– αναμέτρηση· κι όσο και αν η προεκλογική περίοδος δεν έχει επίσημα αρχίσει, το οφθαλμοφανές πλέον δημοσκοπικό προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ έχει προκαλέσει μεγάλον εκνευρισμό στο κυβερνητικό στρατόπεδο, που αντιδρά με σπασμωδικές κινήσεις και δηλώσεις υστερικές, με αποκορύφωμα την πρόσφατη δήλωση ότι ο ελληνικός λαός πρέπει να γνωρίζει αν ο κ. Τσίπρας είναι άθεος, μια δήλωση τόσο εξωφρενική που αρχικά θεωρήθηκε πλαστή, υποβολιμαία, «τρολιά» για να χρησιμοποιήσουμε την ορολογία του Διαδικτύου — αλλά που ήταν εκατό τοις εκατό γνήσια· κι αν λέγονται τέτοια πράγματα τον Γενάρη, φανταστείτε τι έχουμε ν’ ακούσουμε όσο θα πλησιάζουμε στον Μάιο.

Εμείς όμως εδώ λεξιλογούμε, οπότε αφήνουμε τους κυβερνητικούς στα βάσανά τους και εξετάζουμε μερικά ψήγματα (γιατί το θέμα είναι τεράστιο και δεν εξαντλείται σ’ ένα σημείωμα) από τα γλωσσολογικά και τα φρασεολογικά της λέξης «Θεός». Θεός είναι, σύμφωνα με το λεξικό, το «υπερφυσικό ον που πιστεύεται πως δημιούργησε και κυβερνά τον κόσμο και που αποτελεί αντικείμενο λατρείας». Ο Θεός είναι άναρχος και αιώνιος σύμφωνα με τη θεολογία, αλλά σύμφωνα με τη γλωσσολογία είναι δυσετυμολόγητος, μια και το μόνο για το οποίο συμφωνούν οι ετυμολόγοι είναι πως η λέξη Θεός δεν έχει καμιά συγγένεια με το λατινικό deus. Πιθανότερη πάντως φαίνεται η σύνδεση με το θέμα του ρήματος «τίθημι, θέτω», που αν ισχύει σημαίνει ότι αρχικά θεός θα ονομάστηκε η λίθινη στήλη που έστηναν οι πρωτόγονοι άνθρωποι στον τόπο λατρείας τους.

Η βιοηθική στο νομοσχέδιο για την υγεία: ένας «μοδάτος» όρος;

της Δέσποινας Μπίρη

Τζέιμς Ένσορ, «Σκελετοί παλεύουν για το σώμα ενός
κρεμασμένου», 1891

 Στο νομοσχέδιο για την υγεία, που κατατέθηκε την περασμένη εβδομάδα στη Βουλή, η βιοηθική αναφέρεται ως μια από τις βάσεις στις οποίες θα στηριχτεί η νέα νομοθεσία. Όμως, μια προσεκτική ανάγνωση του κειμένου δείχνει ότι ο όρος «βιοηθική» χρησιμοποιείται απλώς κυνικά ως τρόπος νομιμοποίησης μιας θεμελιωδώς άδικης μεταρρύθμισης.

Η βιοηθική, επιγραμματικά, περιλαμβάνει τη μελέτη, την πρόβλεψη και την αντιμετώπιση ηθικών ερωτημάτων που προκύπτουν κατά την ιατρική πράξη, καθώς και κατά την έρευνα, την εφαρμογή νέων τεχνολογιών και μεταρρυθμιστικών πολιτικών στην υπηρεσία της ανθρώπινης υγείας. Ας δούμε, προχωρώντας, τι σημαίνει βιοηθική στο πλαίσιο ενός σύγχρονου συστήματος υγείας. Σε αντίθεση με αυτό που πιστεύουν πολλοί, η βιοηθική περιλαμβάνει τόσο την πράξη καθεαυτή όσο και την ανάπτυξη θεωριών γύρω από το τι θα έπρεπε να κάνουμε σε ορισμένες περιπτώσεις. Επίσης, η σύγχρονη βιοηθική αναγνωρίζει ότι παράγοντες πέρα από τη διαπροσωπική σχέση ιατρού-ασθενούς επηρεάζουν την υγεία, και έτσι επεκτείνεται ακόμα και πέρα από το αυστηρό πλαίσιο του συστήματος υγείας, εξετάζοντας παράλληλα και άλλες παραμέτρους που επηρεάζουν την υγεία του πληθυσμού, όπως η ποιότητα και το είδος της διατροφής, οι συνθήκες της κατοικίας, η πρόσβαση σε μέσα μαζικής μεταφοράς, ακόμα και οι σχέσεις εργασίας.