Η παράλλαξη του κηφήνα. Τεχνολογία, Επιθυμία, Κεφάλαιο

Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα, η ελληνική κυβέρνηση θα προχωρήσει στην αγορά dronesμε ποικίλες χρήσεις: από την επιτήρηση των συνόρων, τη συλλογή δεδομένων, την παρακολούθηση ταραχών κ.ο.κ. Δημοσιεύουμε ένα απόσπασμα από πρόσφατο δοκίμιο του   Μπόλμαν και θα επανέλθουμε στο ζήτημα

του Mπραντ Μπόλμαν

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Έργο του Τζόρτζιο ντε Κίρικο

Από το 2001, η αμερικανική κυβέρνηση έχει σκοτώσει περισσότερους από 3.000 στρατιώτες και πολίτες, με επιθέσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών, των γνωστών drones. Το μέγεθος του στόλου των (αναγνωριστικών και καταδρομικών) drones θα τριπλασιαστεί τα προσεχή χρόνια. Η Amazon θέλει να αποστέλλει βιβλία με drones, οι οινοπαραγωγοί τα χρησιμοποιούν για να ψεκάζουν τις καλλιέργειές τους ενώ, και ίσως αυτό φανεί σε κάποιους σκληρή ειρωνεία, ο Φράνσις Φουκουγιάμα γιορτάζει αυτό που υποθέτω αντιλαμβάνεται ως την αναγέννηση της Ιστορίας στέλνοντας τα προσωπικά του drones να κάνουν βόλτες στη γειτονιά του. Drone (στην κυριολεξία, «κηφήνας»): μια λέξη με διπλό νόημα, που σημαίνει ταυτόχρονα «ένα πλάσμα που δεν κάνει τίποτε χρήσιμο και ζει χάρη στη δουλειά άλλων» και «ένα τηλεχειριζόμενο μη επανδρωμένο αεροσκάφος», η οποία παίζει αρκετά στις μέρες μας και στο πεδίο των πολιτισμικών σπουδών. Γιατί είναι τόσο σημαντικό;

Το 1944, ο Τέοντορ Αντόρνο έγραφε σχετικά με τους πυραύλους V2 του Χίτλερ: «Είδα το Παγκόσμιο Πνεύμα, όχι έφιππο, αλλά φτερωτό και ακέφαλο». Αναφερόταν φυσικά, ειρωνικά, στο διάσημο απόσπασμα του Χέγκελ για τον έφιππο Ναπολέοντα. Τι ήθελε να πει ο Αντόρνο; Πως αυτό που ο Χέγκελ αντιλαμβανόταν ως το ψευδο-κορύφωση της ιστορικής ελευθερίας ήταν απλώς ένα βήμα ακόμα πάνω στον Κίτρινο Τούβλινο Τοίχο[1] του Διαφωτισμού προς τον Φασισμό, τον πύραυλο V2 και, τελικά, το Άουσβιτς. Και πρέπει να αντιληφθούμε κάτι με αφορμή αυτό το νέο ακέφαλο παγκόσμιο πνεύμα: τα drones έχουν αλλάξει δραματικά τον τρόπο με τον οποίο το κοινό συμμετέχει στις στρατιωτικές εξελίξεις — η διάχυση μεταξύ των διαφορετικών σφαιρών κοινωνικής δραστηριότητας είναι ακαριαία. Αρκεί κάποιος να φανταστεί ότι οι ανθοδέσμες θα αρχίσουν να παραδίδονται με τανκς, για να πάρει μια ιδέα του τι είναι πραγματικά μοναδικό σε αυτά συζητάμε εδώ.

«Κατεπείγουσα» επίθεση σε χώρο, θεσμούς, κοινωνία και δημοκρατία

 της Μαρίας Καλαντζοπούλου

 

Έργο του Ερκούτ Τερλικσίζ

Όλο και συχνότερα τελευταία εμφανίζεται η θλιβερή ανάγκη να καταγγείλουμε την επίθεση στα συλλογικά μας κεκτημένα: στους θεσμούς, τη δημοκρατία, τα δικαιώματα, την κληρονομιά μας και τον δημόσιο πλούτο. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τον χώρο, το εναρκτήριο λάκτισμα και πλαίσιο-ομπρέλα για όσα ακολούθησαν έδωσε ο διαβόητος Εφαρμοστικός Νόμος 3986/2011 του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής. Εκεί, ο νομοθέτης μάς προϊδέασε για τα επερχόμενα: ξήλωμα θεσμών και κανόνων για την προστασία και ανάπτυξη της γης (ιδιωτικής και δημόσιας), κατάργηση του δημόσιου σχεδιασμού για το δημόσιο συμφέρον, κατίσχυση ιδιωτικών σχεδίων –των ενδιαφερόμενων επενδυτών, μικρών και μεγάλων– έναντι όποιων όρων, σχεδίων ή περιορισμών είναι θεσμοθετημένοι. Όσοι θυμόμαστε τον τρόπο με τον οποίο ψηφίστηκε ο Εφαρμοστικός εκείνο το καλοκαίρι, αντιλαμβανόμαστε ότι ήταν ένα προκλητικά αντιδημοκρατικό υπόδειγμα, από κάθε άποψη.

Έκτοτε έχουν μεσολαβήσει τρία χρόνια νομοθετικής υπερπαραγωγής που εξειδικεύει, ραφινάρει ή βαθαίνει αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση. Το νομοσχέδιο για τη Χωροταξική και Πολεοδομική Μεταρρύθμιση και τις Χρήσεις Γης, που ψηφίστηκε την περασμένη Τετάρτη, είναι ένα απ’ τα πολλά, σε μια μακρά σχετική σειρά. Αναμενόταν εδώ και καιρό και αποτέλεσε, υποτίθεται, αντικείμενο επεξεργασίας από κατάλληλα συνεργάσιμους ειδικούς εδώ και δύο χρόνια. Την αναμονή του συνόδευε, βέβαια, το πολύ δυσοίωνο αιτιολογικό ότι συνιστά «μνημονιακή υποχρέωση». Ακόμα κι η «υποχρέωση» αυτή, ωστόσο, δεν δικαιολογεί τον τρόπο με τον οποίο προωθήθηκε στη Βουλή, με διαδικασίες «κατεπείγοντος», και μάλιστα σε θερινό τμήμα. Ο ακραία αντικοινοβουλευτικός και αντιδημοκρατικός τρόπος με τον οποίο ψηφίστηκε άρον άρον, χωρίς ουσιαστικά να συζητηθεί, ταιριάζει στον ακραία ισοπεδωτικό του χαρακτήρα απέναντι σε θεσμούς, παραδόσεις οργάνωσης του χώρου, διαδικασίες κοινωνικού ελέγχου, ακόμα και το ίδιο το Σύνταγμα.

«Kινητή υγεία»: Ενδυνάμωση των ασθενών ή μεταφορά ευθύνης σε ατομικό επίπεδο;

της Δέσποινας Μπίρη

Σαλβαντόρ Νταλί, «Αταβιστικό δειλινό»

«mHealth» ή «κινητή υγεία». Ο αναγνώστης που ακούει για πρώτη φορά τον όρο θα σκεφτεί μάλλον κάποια νέα εφαρμογή για κινητά. Δεν πρόκειται όμως (μόνο) γι’ αυτό. Σύμφωνα με τον ορισμό της Πράσινης Βίβλου για την «κινητή υγεία» (mHealth) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η «κινητή υγεία» καλύπτει «την ιατρική πράξη και την πράξη δημόσιας υγείας, που υποστηρίζονται από κινητές συσκευές, όπως κινητά τηλέφωνα, συσκευές παρακολούθησης ασθενών, προσωπικούς ψηφιακούς βοηθούς (PDA), καθώς και άλλες ασύρματες συσκευές […]. Καλύπτει επίσης εφαρμογές τρόπου ζωής και ευ ζην, οι οποίες μπορεί να συνδέονται με ιατρικές συσκευές ή αισθητήρες (π.χ. περιβραχιόνια ή ρολόγια), καθώς και συστήματα προσωπικής καθοδήγησης, υπενθυμίσεις λήψης φαρμάκων και πληροφοριών υγείας παρεχόμενες μέσω sms, και ασύρματα παρεχόμενη τηλεϊατρική». Τεχνολογίες, με λίγα λόγια, που υπόσχονται έναν καλύτερο τρόπο ζωής, τον εξορθολογισμό της παροχής υπηρεσιών υγείας, τη μείωση του κόστους. Πέρα από εύκολες κρίσεις υπέρ ή κατά, με την ευκαιρία της δημόσιας διαβούλευσης που πραγματοποιεί η Επιτροπή μέχρι τις 3 Ιουλίου, ας δούμε μερικούς παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματική εφαρμογή της «κινητής υγείας» σε μεγάλη κλίμακα.

Ούτε ο διασυρμός, ούτε ο εκβιασμός είναι δημοσιογραφία

του Νίκου Κ. Αλιβιζάτου

Χένρι Μουρ, «Δύο όρθιες μορφές», 1949

 Ο τελευταίος εκβιασμός του Μάκη Τριανταφυλλόπουλου συμπυκνώνει καλύτερα από πολλά άλλα περιστατικά των ημερών το νομικό και το ηθικοπολιτικό στίγμα της εποχής μας.

Ενώ από τη μια ο γνωστός δημοσιογράφος συνεχίζει ανενόχλητος το θεάρεστο έργο του, η κοινωνία φαίνεται να τον απορρίπτει. Η γαργαλιστική αποκάλυψη την άφησε παγερά αδιάφορη. Το ίδιο και τους πολιτικούς αντιπάλους του Γαβριήλ Σακελλαρίδη, οι οποίοι όχι μόνο δεν ενέδωσαν στον πειρασμό να εκμεταλλευθούν το επίμαχο βιντεάκι, αλλά, σε αρκετές περιπτώσεις, έσπευσαν να συμπαρασταθούν στον θιγόμενο. Ήταν μια ένδειξη πολιτισμού. Ίσως γι’ αυτό και ο «εθνικός» μας δημοσιογράφος δεν βρίσκει πια βήμα σε κανένα από τα μεγάλα κανάλια.

Για κάποιον, όπως ο γράφων, που παρακολουθεί εδώ και χρόνια τα νομικά της κρυφής κάμερας και της λεγόμενης ερευνητικής δημοσιογραφίας, οι εξελίξεις αυτές χρειάζονται σχολιασμό:

Στο μεν νομικό επίπεδο, είναι αδιανόητο ο κύριος υπεύθυνος της αθλιότητας να εξακολουθεί να κυκλοφορεί ελεύθερος ανάμεσά μας, χωρίς να έχει πληρώσει ποτέ τίμημα ανάλογο με τη σοβαρότητα των απανωτών ανοσιουργημάτων του. Είναι αλήθεια βέβαια ότι του έχουν επιβληθεί στο παρελθόν διάφορες κυρώσεις, χρηματικές και άλλες. Καμιά εν τούτοις δεν φαίνεται να τον άγγιξε. Ίσα ίσα, τελικά τον ενίσχυσαν.

Έως ότου αναθεωρηθούν οι σχετικοί κανόνες του ποινικού, του ραδιοτηλεοπτικού και του διαδικτυακού πλέον δικαίου, με τη διαβούλευση και την νηφαλιότηατα που επιβάλλεται, είναι καιρός μερικοί γενναίοι δικαστές να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους. Τον δρόμο έδειξαν πριν από λίγα χρόνια οι συνάδελφοί τους που καταδίκασαν αμετάκλητα σε φυλάκιση πολλών μηνών (δυστυχώς με αναστολή!) τον Θέμο Αναστασιάδη, άλλοτε συνεταιράκι του Μάκη Τριανταφυλλόπουλου και εκδότη του «Πρώτου Θέματος» για τη δημοσίευση των γνωστών φωτογραφιών Ζαχόπουλου.

Τα Προσφυγικά της Αλεξάνδρας: Mια ζωντανή κατάληψη στέγης στην κατάσταση εκτάκτου ανάγκης

 της Ελένης Τζιρτζιλάκη

Φωτογραφία της Ελένης Τζιρτζιλάκη

«Το “σπίτι” είναι ένα σύνολο σπιτιών, ένα σύνολο λειτουργιών κι ένα σύνολο συμβολικών γραφών, όχι μόνο πληροφορικών αλλά και προστατευτικών, ερμηνευτικών και εκστατικών… Σπίτι των επιθυμιών και των πόνων». Η περιγραφή αυτή του σπιτιού, από τον αρχιτέκτονα Αριστομένη Προβελέγγιο (Ο οδοιπόρος προς την πηγή, 1990),ταιριάζει σε εκείνο που συμβαίνει σήμερα στα Προσφυγικά.

Είναι μια κατάληψη στέγης, μια ζωντανή γειτονιά. Οι σημερινοί κάτοικοι είναι κυρίως καταληψίες (από το Αφγανιστάν, τη Συρία, την Αφρική, αλλά και την Ελλάδα), λιγοστοί ιδιοκτήτες που έχουν απομείνει και ενοικιαστές.

Ανάμεσα στα κτίρια, παιδιά που παίζουν, γυναίκες που πηγαινοέρχονται, ρούχα απλωμένα, άνθρωποι στα μπαλκόνια, ακούγεται ραδιόφωνο στις διαφορετικές γλώσσες της Αθήνας. Παραφωνία είναι τα πολλά παρκαρισμένα αυτοκίνητα στον ελεύθερο χώρο.

Στις 11 Μαρτίου 2014, 138 διαμερίσματα των Προσφυγικών παραχωρήθηκαν στο ΤΑΙΠΕΔ, με σκοπό την πώλησή τους. Διαβάζοντάς το, σκέφτηκα ότι και πάλι οι κάτοικοι, που και τώρα είναι οι περισσότεροι πρόσφυγες, θα χρειαστεί να αγωνιστούν, θα χρειαστεί ένα πλατύ μέτωπο υπεράσπισης. Έτσι άρχισε η επαφή μου με τη Συνέλευση Κατειλημμένων Προσφυγικών. «H δική μας αφήγηση για τη γειτονιά των Προσφυγικών», διαβάζω σε ανακοίνωσή της, «μιλά για τον αγώνα για επιβίωση και αξιοπρέπεια… Βασική προτεραιότητα της συνέλευσης είναι να ζωντανέψει τη γειτονιά και να την επαναπροσδιορίσει ως μια κατειλημμένη κοινότητα».

Άνθη αντίστασης

Το πρόγραμμα και των τριών ημερών του Φεστιβάλ στα Προσφυγικά, 27, 28 και 29 Ιουνίου στο antifaperformingarts.wordpress.com. Για το πρόγραμμα της Κυριακής, βλ. το τέλος του ποστ

της Αγγελικής Τόμπρου

«Ο χαρακτήρας είναι θέμα χρόνου», έλεγε στην Εβραία ο Μπρεχτ και υποστήριζε ότι εξαρτάται από τους θεσμούς και τις συνθήκες. «Άλλοι χαρακτήρες κρατάνε πολύ, άλλοι λίγο, αλλά κανείς για πάντα». Κι όμως, πώς γίνεται στα συντρίμμια θεσμών και ιστορίας να φυτρώνουν «άνθη» αντίστασης;

Στην καρδιά της Αθήνας, η κατάληψη των Προσφυγικών συγκροτεί μια μικρογραφία όλης της χώρας σε επίπεδο εγκλεισμού και αποκλεισμού, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί το σημείο μηδέν της πολιτικής — τόσο λόγω της θεσμικής εγκατάλειψης όσο και ως προς την ανάδυση της αντίστασης σε αυτήν. Εγκλωβισμένα ανάμεσα στις συμπληγάδες της αδιαφορίας και των συμφερόντων του ΤΑ.Ι.ΠΕ.Δ., τα Προσφυγικά θέτουν το ερώτημα για την ελευθερία στο πιο επίκαιρο πλαίσιο που της αναλογεί: αυτό της απόλυτης δράσης.

Μια ανομοιογενής και πολυφυλετική κοινότητα, με τη μικροϊδιοκτησιακή συμπεριφορά να ταλανίζει τη λειτουργία της, οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» των Προσφυγικών αρνούνται τη συνθηκολόγηση που θα τους βγάλει έξω από τα ετοιμόρροπα κτίρια και περήφανα διασώζουν πέτρες που έζησαν την Αντίσταση και τα Δεκεμβριανά, ενώ ταυτόχρονα υπηρετούν υποδειγματικά ένα κοινωνικό εγχείρημα αυτοοργάνωσης.

O Πελοποννησιακός Πόλεμος στον 21ο αιώνα

Τις μέρες αυτές κυκλοφορεί η μελέτη του Αντώνη Σαχπεκίδη «O Πελοποννησιακός Πόλεμος στον 21ο αιώνα. Αναζητώντας τα αίτια της σύγχρονης παγκόσµιας κρίσης µέσα από τη διεισδυτική µατιά του Θουκυδίδη» (εκδ. Ελληνοεκδοτική). Κλασικός φιλόλογος, ο Αντώνης Σαχπεκίδης, δίδαξε για χρόνια στην εκπαίδευση. Στο βιβλίο αυτό, καρπό πολύχρονης ενασχόλησης με τον Θουκυδίδη και τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, αναδεικνύει τον πολιτικό Θουκιδίδη και την επικαιρότητά του. –Ποιο είναι το νήµα που συνδέει τον Πελοποννησιακό µε τους δύο Παγκόσµιους Πολέµους; Τι φέρνει ο 21ος αιώνας στο πεδίο του γεωπολιτικού ανταγωνισµού των µεγάλων δυνάµεων, και τι σηµαίνει αυτό για τις «µικρές» χώρες; Η αθηναϊκή δηµοκρατία λειτουργεί σήμερα ως πρότυπο; Μπορεί να µας εµπνέουν ο Θουκυδίδης ως πολίτης και ο Περικλής ως πολιτικός; Απαντήσεις σε τέτοιου είδους ερωτήματα θέλει να δώσει το βιβλίο. Δημοσιεύουμε στη συνέχεια ένα απόσπασμα από τον Επίλογο.

του Αντώνη Σαχπεκίδη

Ρωμαϊκό ψηφιδωτό από τη Γέρασα της Ιορδανίας (Μουσείο της Περγάμου, Βερολίνο)

 Αν η αξία της ιστορίας βρίσκεται στη χρησιμότητά της, στον βαθμό που συμβάλλει στην αυτοσυνειδησία ενός λαού, ο Θουκυδίδης είναι, με αυτήν την έννοια, κατεξοχήν χρήσιμος για την πολιτική διαπαιδαγώγησή του. Κατά τον Άγγελο Ελεφάντη «η πολιτική τροφοδοτείται με ποικίλους τρόπους από την ιστορία, από την πραγματικότητα μέσα στη χρονικότητά της», αλλά ταυτόχρονα η πολιτική παράγει ιστορία, είναι «ἱστορία ἐν τῷ γεννᾶσθαι», έτσι ώστε «η ιστορική συνείδηση» να μπορεί να γίνεται «πολιτική κριτική συνείδηση». Από αυτήν τη σύζευξη της ιστορίας με την πολιτική που πετυχαίνει ο Θουκυδίδης, και μάλιστα ως πρωτοπόρος σε αυτήν τη διαλεκτική σύνθεση, δίνει νέες διαστάσεις τόσο στην ιστορία, που δεν είναι δυνατό να παρακάμπτει την πολιτική, όσο και στην πολιτική, που δεν μπορεί να αγνοεί την ιστορία.

Η ιστορία διαμορφώνει συνειδήσεις. Ο Φίλιππος Ηλιού μιλά για την «ιστορία θεωρημένη και θεωρούμενη ως πολιτισμικό αίτημα, άρα και αίτημα πολιτικό: ο πολίτης και η αυτοσυνειδησία του, μέσω της γνώσης της ιστορίας», όπως και για το «κοινωνικό αίτημα της ιστορικής γνώσης και, ως εκ τούτου, της αυτογνωσίας». Ένας λαός, κάθε λαός, πρέπει να έχει ιστορική αυτοσυνειδησία, για να ξέρει «πού πατά και πού πηγαίνει». Λαός που δεν ξέρει τη θέση του στην ιστορία, είναι λαός χωρίς πυξίδα· είναι έρμαιο στη βουλιμία των εκάστοτε ισχυρών. Μέσα από την ιστορική αυτοσυνειδησία του θα βρει ο άνθρωπος απαντήσεις στις υπαρξιακές του αμφιβολίες, ώστε να υπερνικήσει τον αρχέγονο φόβο και να πάψει να υφίσταται παθητικά τη ζωή. Αναλαμβάνοντας την ευθύνη για την προσωπική του ελευθερία, θα γίνει πρωταγωνιστής της ζωής του και όχι μαριονέτα της ιστορίας. […]

Τα «αφύλακτα πεδία μάχης» της κουλτούρας και του πολιτισμού

συνέντευξη του Άρη Μαραγκοπουλου

με την ευκαιρία της κυκλοφορίας της συλλογής δοκιμίων του «Πεδία Μάχης Αφύλακτα» (εκδ. Τόπος)

 Ξεκινάω από τον τίτλο του βιβλίου (και υπότιτλο του τελευταίου άρθρου). Γιατί «πεδία», γιατί «μάχης», και γιατί «αφύλακτα»;

Βιώνουμε όλοι μια ταραγμένη και απορρυθμισμένη ζωή. Κάθε μέρα είναι, περισσότερο από ποτέ, μια σκληρή μάχη με στόχο απλώς να «περάσει». Κάθε μήνας που επιβιώνεις σώος στο σώμα και στην ψυχή σου αποτελεί μια κρυφή κατάκτηση. Και δεν ήταν πάντα έτσι η ζωή. Και δεν πρέπει να είναι έτσι μαρτυρική η ζωή. Κινούμαστε ως ναυάγια σ’ έναν ωκεανό κρατικής καταστολής, ψέματος, ληστείας, φασισμού. Κι αρπαζόμαστε απ’ όπου μπορούμε ο καθένας για να σταθούμε όρθιοι. Δυσκολευόμαστε να δούμε ότι είμαστε όλοι ναυάγια από το ίδιο καράβι, δυσκολευόμαστε να συνταιριάξουμε τις σανίδες και να φτιάξουμε τη σχεδία που θα χωρέσει τους περισσότερους. Κολυμπάμε από δω κι από κει χωρίς πυξίδα, αδιάφοροι για τον διπλανό που θαλασσοδέρνεται χειρότερα από εμάς, έρμαια του κάθε πολιτικάντη έμπορου της σωτηρίας, σκόρπια ναυάγια.

Έργο του Χουάν Γκρις

Αλλά δεν σώζεσαι έτσι, δεν μπορείς να σωθείς έτσι. Πρέπει να μπορέσεις να δεις ότι το πεδίο μάχης όπου πολεμάς, ο μοναχικός σου αγώνας πάνω στη μικρή σου σανίδα δεν θα σε γλιτώσει. Ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός με το υποχείριο φασιστικό κράτος θα σε πνίξει αργά ή γρήγορα στην πλημμυρίδα της προγραμματισμένης καταστροφής των ελάχιστων δικαιωμάτων, της ελάχιστης αξιοπρέπειάς σου. Πρέπει να αναζητήσεις μαζί με άλλους συντρόφους καινούργια πεδία αγώνα, αφύλακτα από την εξουσία πεδία, όπως αυτό, για παράδειγμα, που ανακάλυψαν οι καθαρίστριες του Υπουργείου Οικονομικών, όπως αυτό που ανακάλυψαν οι κάτοικοι στις Σκουριές, όπως αυτό που ανακάλυψαν (αλλά γρήγορα έχασαν, λόγω της άξεστης συνδικαλιστικής τους ηγεσίας) οι εργαζόμενοι στην ΕΡΤ. Υπάρχουν πάντα πεδία μάχης αφύλακτα – κι είναι πρωτίστως δουλειά της Αριστεράς να τα ανακαλύψει, να τα στηρίξει, να τα μετατρέψει σε πυλώνες μαζικής αντίστασης. Το Πεδία Μάχης Αφύλακτα εστιάζει σ’ εκείνα τα πεδία της κουλτούρας και του πολιτισμού που, εδώ και δεκαετίες, στοιχειώνουν την ελληνική συνείδηση και που, εν τέλει, καθορίζουν υπογείως την πολιτισμική παρακμή αυτής της χώρας.

Έχεις θητεύσεις στη γραφή χρόνια, ως μυθιστοριογράφος, ως μεταφραστής, ως δοκιμιογράφος. Οι γέφυρες, οι ωσμώσεις μεταξύ των τριών αυτών ιδιοτήτων είναι φανερές στο έργο σου. Μίλησέ μας για αυτές, αλλά και τις εντάσεις, τις διαφορές.

Είμαστε μάρτυρες εδώ και δεκαετίες μιας γραφής που απομιμείται την τέχνη του λόγου, μιας νεο-Άρλεκιν γραφής που στην καλύτερη περίπτωση είναι τετριμμένη δημοσιογραφία. Το να γράφεις σήμερα απαιτεί τέχνη, ίσως και περισσότερη τέχνη από παλιά. Μάλιστα, επειδή τα όρια ανάμεσα στο ψεύτικο και το αυθεντικό, ως προς την τέχνη του λόγου, έχουν πλέον χαθεί για πολύ κόσμο, επειδή η απαιδευσία είναι γενικευμένη, ό,τι γράφεις σήμερα (είτε είναι μυθοπλασία είτε δοκίμιο, είτε μετάφραση) εξ ανάγκης αποκτά και έναν διδακτικό (με την ανθρωπιστική έννοια της λέξης) χαρακτήρα. Εγώ, γράφω πάντα, κιόλας από το πρώτο μου βιβλίο, το μυθιστόρημα Όλντσμομπιλ (1980), με μια τέτοια πολιτική / διδακτική εμμονή που σχετίζεται με την κουλτούρα. Είτε πρόκειται για την ανάλυση του Ulyssesτου Τζόις (1995, 2001, 2010), είτε για τη μυθοπλαστική ανάγνωση του προβλήματος της τρομοκρατίας (Η μανία με την Άνοιξη, 2006, 2009) είτε για την πολιτική απείθεια (Το Χαστουκόδεντρο, 2012) κλπ., αυτό που ανέκαθεν με καίει είναι να ανιχνεύσω για τον αναγνώστη το συχνά σκοτεινό υπόστρωμα της κυρίαρχης κουλτούρας: τις ιδιόμορφες ιστορικές συνθήκες που το γεννούν, το πλέγμα των κοινωνικών και οικονομικών σχέσεων που το οικοδομεί, τη σχέση του με το εκάστοτε διακύβευμα της συγκυρίας.

Ιδρώνει το νεοναζιστικό αυτί;

του Στρατή Μπουρνάζου

Έργο του Όσκαρ Κοκόσκα

Στο «χρονικό» της Χρυσής Αυγής, τη βδομάδα που μας πέρασε, η είδηση ήταν η δημοσίευση, στην Εφημερίδα των Συντακτών, των περιβόητων πλέον νεοναζιστικών φωτογραφιών. Όπου βλέπουμε τους Μιχαλολιάκο-Παππά με κοντά παντελονάκια και σβάστικα, αλλά και τους Κασιδιάρη-Παππά να ποζάρουν με τη σβάστικα, όχι πλέον εξ απαλών ονύχων, αλλά το 2009 και το 2012.

Δεν θα επιμείνω στις φωτογραφίες, παρά τη σημασία τους. Δεν χρειάζεται να κομίζω γλαύκα στην Αθήνα, ούτε κάρβουνο στο Νιούκαστλ, όπως λέει η αντίστοιχη βρετανική ρήση· δεν χρειάζεται, άλλωστε, υποθέτω να πείσω κανέναν από τους αναγνώστες ότι το σήμα της Χρυσής Αυγής δεν είναι ο αρχαιοελληνικός μαίανδρος. Θα σταθώ σε μια άλλη είδηση, μικρότερης εμβέλειας, που έχει όμως σημασία.

Η Χρυσή Αυγή δημοσίευσε στην ιστοσελίδα της φωτογραφίες από το GayPride της Θεσσαλονίκης (που πήρε από τη Lifo), διανθισμένες με αντίστοιχα (του ήθους της ΧΑ) σχόλια. Σκοπός δεν ήταν η σφαιρική ενημέρωση ούτε (μόνον) η τέρψη των ρεκτών ακροδεξιών και φασιστών. Σκοπός ήταν η στοχοποίηση των εικονιζόμενων, όπως ήταν φανερό από τον σχολιασμό. Τα μεμπτά είναι δύο: η οικειοποίηση φωτογραφιών χωρίς άδεια ή αναφορά πηγής και, πρωτίστως, η στοχοποίηση των εικονιζόμενων, εξόχως επικίνδυνη (αν συνυπολογιστούν οι «αγωνιστικές περγαμηνές» της Χρυσής Αυγής: «Περίανδρος», Ρουπακιάς, δολοφονία Λουκμάν και πλείστα άλλα).

Ως εδώ, ουδέν το αξιοπερίεργο. Τι περιμέναμε από τους νεοναζί; Το αξιοπρόσεκτο ήρθε αμέσως μετά. H Lifo, διά του δικηγόρου της Χρήστου Γραμματίδη, διαμαρτυρήθηκε και απαίτησε το κατέβασμα των φωτογραφιών. Όπερ και –ω του θαύματος!–, εγένετο. Οι ατρόμητοι νεοναζί, που μασάνε σίδερα και κάνουν το λιοντάρι, συμμορφώθηκαν πάραυτα.

Για τον ρατσισμό των κοινωνιών μας

 του Παναγιώτη Νούτσου

Xαρακτικό του Lasar Segall

Ο κεντρικός προβληματισμός του παρόντος βιβλίου (Για τον ρατσισμό των κοινωνιών μας) προϋποθέτει τα εξής «χρονο-τοπία» για την επώασή του: α) Δυτικό Βερολίνο (1973-1975), β) Παρίσι (1987/88, 1990), γ) Αυστραλία (1994/95, 1998), δ) Ενωμένες Πολιτείες (1995, 1999, 2012), χωρίς να αυτονομήσω συναφώς τα εβδομαδιαία τουλάχιστον ταξίδια σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες, στην Ιαπωνία, την Αίγυπτο, τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Λατινική Αμερική.

   Οι επιμέρους εστίες ιδεών που τροφοδότησαν αυτόν τον προβληματισμό είναι, αυτοτελώς και αλληλοπλεκόμενες, οι εξής (αλφαβητικά για να μην υπονοηθεί οποιαδήποτε «ιεράρχηση»): αγορατολμία, αγοραφοβία πολιτική, αγοραφοβία τηλεοπτική, άλλος, Ανατολή-Δύση, αντιβία, αντίδοτα, αντι-κοινωνία, απο-αποικιοποίηση, αποκλεισμός κοινωνικός, αποξένωση, άστεγοι, ατομικότητα, αυτοδιαχείριση, αυτοκρατορία, αυτονομία, βαρβαρότητα, βία, βιοπολιτική, Βιοτεχνολογία, Γνωσιοανθρωπολογία, διασπορά, διαφορά, δικαιώματα, εθνικοσοσιαλισμός, έθνος, εθνότητα, εκπαίδευση, διαπολιτισμική ή διπολιτισμική εξουσία, ετερότητα, ετεροτοπία, Ευρώπη, ευτοπία, ζώων δικαιώματα, ηγεμονία, ιδεολόγημα, ιδεολογικών μορφών κριτική, ιθαγένεια πολιτιστική, καθημερινότητα, κίνημα κοινωνικό, κοινή γνώμη, κοινός νους, κοινότητα φαντασιακή, κοινοτισμός, κοινωνία πολιτών, Κοινωνιοβιολογία, κοσμοπολιτισμός, κράτος-έθνος, κρίση, λαϊκισμός, μετανάστευση, μειονότητα, μεταδιπολική εποχή, μη πολίτες, νέα τάξη πραγμάτων, νεο-ναζισμός, οικολογία πολιτισμική, Ολοκαύτωμα, ορθό πολιτικώς, ουτοπία, παγκοσμιο-ποίηση, παράδοση, περιθώριο, πολίτη ιδιότητα, πολιτισμός, πολυπολιτισμός, προκαταλήψεις, σύνορα, σύστημα, ταυτότητα, τηλεξουσία, τοπικότητα, υβριδικότητα, φασισμός, φυλή, φύλο, χειραφέτηση, χρόνος διαθέσιμος και εργάσιμος.

Στην Πολιτεία του Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ

18ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Αθήνας

4, 5 και 6 Ιουλίου 2014, Πανεπιστημιούπολη Ιλισίων

Αναλυτικά το πρόγραμμα και πληροφορίες στο antiracistfestival.gr, καθώς και στο http://www.facebook.com/antirafestivalathens

Το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ φέτος κλείνει τα δεκαοχτώ· ενηλικιώνεται, φοράει τα καλά του, χαμογελά αυθόρμητα και μας υποδέχεται. Χώρος έκφρασης των μεταναστευτικών κοινοτήτων, θεσμός άτυπος αλλά ουσιαστικός του αντιρατσιστικού κινήματος, ευκαιρία συνάντησης, κοινού προβληματισμού και συνάρθρωσης της έμπνευσης και της αγωνίας όλων όσων διαβάζουν το παγκόσμιο χάρτη με ανθρώπους και με οράματα ισότητας, το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ επί 18 συναπτά έτη και επί τρεις μέρες μας υπενθυμίζει το πρόσωπο μιας άλλης πολιτείας πολιτείας: αλληλεγγύη, αυτοοργάνωση, εναλλαγές χρωμάτων και συγκινήσεων, μουσικών και γευστικών προτιμήσεων, αγώνων και επιθυμιών. Χωρίς αποκλεισμούς. Για έναν κόσμο χωρίς σύνορα, χωρίς φόβο και χωρίς φυλακές. Για τον Παύλο Φύσσα. Για τον Σαχζάτ Λουκμάν.

 

ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ

Παρασκευή 4 Ιουλίου, 8 μ.μ.

Άνοδος του φασισμού και του ρατσισμού στην Ευρώπη. Ντιμίτρι Κολέσνικ (εκπρόσωπος της ουκρανικής οργάνωσης Borotba), Πέτρος Κωνσταντίνου (δημοτικός σύμβουλος Αθήνας, ΚΕΕΡΦΑ), Θοδωρής Λάδης (Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ), Θανάσης Κούρκουλας (Κίνηση Απελάστε τον Ρατσισμό). Συντονισμός: Αγγελική Βαλσαμάκη

Η απόκλιση και η διαφορετικότητα στην αγχόνη: ψυχικά ασθενείς, ΑΜΕΑ, τοξικοεξαρτημένοι, φυλακισμένοι… Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου (ψυχίατρος), Νίκος Βλάχος (Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων), ακτιβίστρια από το χώρο των ΑΜΕΑ, Βικτώρια Τζουμέρκα (Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Φυλακών Κορυδαλλού). Συντονισμός: Όλγα Αναγνώστου

Αγώνας για τα κοινά αγαθά και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Γαβριήλ Σακελλαρίδης (Ανοιχτή Πόλη), Γιώργος Βήχας (Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού). Γιώργος Αρχοντόπουλος (SOSτε το Νερό), εκπρόσωπος από το κίνημα ενάντια στα ορυχεία της Χαλκιδικής. Συντονισμός: Μυρτώ Μπολώτα

στα Ενθέματα της Αυγής αύριο Κυριακή 29 του Ιούνη

Κείμενα των: Kείμενα των: Μαρίας Καλαντζοπούλου, Παναγιώτη Νούτσου, Δέσποινας Μπίρη, Στρατή Μπουρνάζου, Νίκου Κ. Αλιβιζάτου, Μπραντ Μπόλμαν, Ελένης Τζιρτζιλάκη, Αγγελικής Τόμπρου, Αντώνη Σαχπεκίδη, Άρη Μαραγκόπουλου

Έργο του Ερκούτ Τερλικσίζ

«Κατεπείγουσα» επίθεση σε χώρο, θεσμούς, κοινωνία και δημοκρατία. Η Μαρία Καλαντζοπούλου γράφει με αφετηρία το νομοσχέδιο (νόμο πλέον) για νομοσχέδιο για τη Χωροταξική και Πολεοδομική Μεταρρύθμιση και τις Χρήσεις Γης, που ψηφίστηκε την Τετάρτη: «Αν από κάτι έπασχε η οργάνωση του χώρου στην Ελλάδα ήταν η μη τήρηση των κανόνων, το νομοθετικός δαίδαλος των «παρεκκλίσεων» και η εκτεταμένη αυθαιρεσία στην εκμετάλλευση του χώρου (δόμηση και χρήσεις γης). […] Ελέω «δόσης», «χρέους» ή «ανάπτυξης-μνημονίου-ευλογίας», το άτυπο αυτό καθεστώς, που διέκρινε κανείς σε ορισμένες μόνο περιοχές, γίνεται πλέον ο κανόνας παντού, στο παρόν αλλά και για το μέλλον. […] Ακόμα, επιχειρούν να διαφθείρουν οριζόντια όλο το κοινωνικό σώμα ξηλώνοντας τους κανόνες για το τι, πόσο και πού επιτρέπεται, προκειμένου να εξασφαλίσουν την ανοχή του για όσα «κατ’ εξαίρεση» θα εξασφαλίσουν για τον εαυτό τους οι πιο προνομιούχοι «πελάτες» τους. (Απέναντι σε αυτή την τακτική, ο αλήστου μνήμης έξτρα όροφος που έδωσε η χούντα στον λαό το 1968, φαντάζει νηπιαγωγείο διαφθοράς)».

Ούτε ο διασυρμός, ούτε ο εκβιασμός είναι δημοσιογραφία. Ο Νίκος Κ. Αλιβιζάτος γράφει για το διαρκές σκάνδαλο που συνιστά η δημοσιογραφία του Μάκη Τριανταφυλλόπουλου: «Στο μεν νομικό επίπεδο, είναι αδιανόητο ο κύριος υπεύθυνος της αθλιότητας να εξακολουθεί να κυκλοφορεί ελεύθερος ανάμεσά μας, χωρίς να έχει πληρώσει ποτέ τίμημα ανάλογο με τη σοβαρότητα των απανωτών ανοσιουργημάτων του. […]Εντούτοις, για να ξεπερασθεί το πρόβλημα, κανένας νόμος και κανένα δικαστήριο δεν αρκεί, όσο η κοινωνία ανέχεται αυτές τις αθλιότητες και όσο τις επιβραβεύουν οι πολιτικοί της. Υπενθυμίζω ότι το φαινόμενο «Μάκης» γιγαντώθηκε στη δεκαετία του 1990 όταν «διανοούμενοι», καλλιτέχνες και πολιτικοί όλων των κομμάτων συνωστίζονταν στα στούντιο της «Ζούγκλας» για μιαν ολιγόλεπτη εμφάνιση, σε μιαν αποθέωση κακογουστιάς και χυδαιότητας. Δεν είναι λίγοι όσοι, μετά από αυτό, έκαναν καριέρα στην Ελλάδα της κρίσης και των Μνημονίων, προβάλλοντας τις τότε επιδόσεις τους».

Η παράλλαξη του κηφήνα (drone). Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα, η ελληνική κυβέρνηση θα προχωρήσει στην αγορά drones με ποικίλες χρήσεις: από την επιτήρηση των συνόρων, τη συλλογή δεδομένων, την παρακολούθηση ταραχών κ.ο.κ. Δημοσιεύουμε ένα απόσπασμα από πρόσφατο δοκίμιο του Mπαρτ Μπόλμαν: «Drone (στην κυριολεξία, «κηφήνας»): μια λέξη με διπλό νόημα, που σημαίνει ταυτόχρονα «ένα πλάσμα που δεν κάνει τίποτε χρήσιμο και ζει χάρη στη δουλειά άλλων» και «ένα τηλεχειριζόμενο μη επανδρωμένο αεροσκάφος»[…] Το 1944, ο Τέοντορ Αντόρνο έγραφε σχετικά με τους πυραύλους V2 του Χίτλερ: “Είδα το Παγκόσμιο Πνεύμα, όχι έφιππο, αλλά φτερωτό και ακέφαλο”. Αναφερόταν φυσικά, ειρωνικά, στο διάσημο απόσπασμα του Χέγκελ για τον έφιππο Ναπολέοντα. Τι ήθελε να πει ο Αντόρνο; Πως αυτό που ο Χέγκελ αντιλαμβανόταν ως το ψευδο-κορύφωση της ιστορικής ελευθερίας ήταν απλώς ένα βήμα ακόμα πάνω στον Κίτρινο Τούβλινο Τοίχο του Διαφωτισμού προς τον Φασισμό, τον πύραυλο V2 και, τελικά, το Άουσβιτς. Και πρέπει να αντιληφθούμε κάτι με αφορμή αυτό το νέο ακέφαλο παγκόσμιο πνεύμα: τα drones έχουν αλλάξει δραματικά τον τρόπο με τον οποίο το κοινό συμμετέχει στις στρατιωτικές εξελίξεις».

«Kινητή υγεία». Ενδυνάμωση των ασθενών ή μεταφορά ευθύνης σε ατομικό επίπεδο; Η Δέσποινα Μπίρη μας αναλύει την έννοια της «κινητής υγείας», με αφορμή την Πράσινο Βίβλιο της ΕΕ και τη σχετική δημόσια διαβούλευση, εστιαζόμενη σε παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματική εφαρμογή της «κινητής υγείας» σε μεγάλη κλίμακα. Και μας παρουσιάζει μερικές «ανθρωπολογικές μελέτες, που μάς φανερώνουν πως, σε μερικές περιπτώσεις, οι σχεδιαστές συστημάτων “κινητής υγείας” κάνουν υπεραπλουστευτικές υποθέσεις σχετικά με τη χρήση των συστημάτων που σχεδιάζουν. Δεν είναι πάντα ξεκάθαρο, με την πρώτη ματιά, πώς θα χρησιμοποιηθεί μια εφαρμογή τηλεϊατρικής σε ένα κλινικό ή οικιακό περιβάλλον, όπως δεν είναι εφικτό να φτιαχτεί ένα σύστημα που να ανταποκρίνεται πλήρως στις ανάγκες ατόμων με διαφορετικές προτιμήσεις, ερωτήματα, συμπτώματα και καθημερινότητα».

Ιδρώνει το νεοναζιστικό αυτί; Ο Στρατής Μπουρνάζος γράφει: «Η Χρυσή Αυγή δημοσίευσε στην ιστοσελίδα της φωτογραφίες από το Gay Pride της Θεσσαλονίκης (που πήρε από τη Lifo), διανθισμένες με σχόλια. Σκοπός δεν ήταν η σφαιρική ενημέρωση ούτε (μόνον) η τέρψη των ρεκτών ακροδεξιών και φασιστών. Σκοπός ήταν η στοχοποίηση των εικονιζόμενων, όπως ήταν φανερό από τον σχολιασμό. […] Ως εδώ, ουδέν το αξιοπερίεργο. Το αξιοπρόσεκτο ήρθε αμέσως μετά. H Lifo, διά του δικηγόρου της Χρήστου Γραμματίδη, διαμαρτυρήθηκε και απαίτησε το κατέβασμα των φωτογραφιών. Όπερ και –ω του θαύματος!–, εγένετο. Οι ατρόμητοι νεοναζί, που μασάνε σίδερα και κάνουν το λιοντάρι, συμμορφώθηκαν πάραυτα». Και καταλήγει ότι, τελικά, το νεοναζιστικό αυτί όχι μόνο ιδρώνει, αλλά και παραϊδρώνει.

ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΣΤΑ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΑ, 27, 28, 29.6

1. Τα Προσφυγικά της Αλεξάνδρας. Mια ζωντανή κατάληψη στέγης στην κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Γράφει η Eλένη Τζιρτζιλάκη: ««Το “σπίτι” είναι ένα σύνολο σπιτιών, ένα σύνολο λειτουργιών κι ένα σύνολο συμβολικών γραφών, όχι μόνο πληροφορικών αλλά και προστατευτικών, ερμηνευτικών και εκστατικών… Σπίτι των επιθυμιών και των πόνων». Η περιγραφή αυτή του σπιτιού, από τον αρχιτέκτονα Αριστομένη Προβελέγγιο ταιριάζει σε εκείνο που συμβαίνει σήμερα στα Προσφυγικά. […] Ανάμεσα στα κτίρια, παιδιά που παίζουν, γυναίκες που πηγαινοέρχονται, ρούχα απλωμένα, άνθρωποι στα μπαλκόνια, ακούγεται ραδιόφωνο στις διαφορετικές γλώσσες της Αθήνας. Παραφωνία είναι τα πολλά παρκαρισμένα αυτοκίνητα στον ελεύθερο χώρο»

2. Άνθη Αντίστασης. Γράφει η Αγγελική Τόμπρου: «Η Περσεφόνη αγρυπνά, για να ξυπνήσει μνήμες από το παρελθόν και να τις ξορκίσει από το μέλλον. Και ο στίχος σ’ έναν τοίχο των κτιρίων αυτών λέει: “Nowthewordsareboundanddone/ dreamsandmemoriesareone”: “τώρατα λόγια είναι βαριά και ειπωμένα, τα όνειρα κι οι μνήμες μας έχουνε γίνει ένα”. 27, 28, 29 Ιουνίου, τριήμερη γιορτή στήριξης των Προσφυγικών με θέατρο, συναυλίες, συζητήσεις, συλλογική κουζίνα, σε συνεργασία με την Αντιφασιστική Πρωτοβουλία Παραστατικών Τεχνών (antifaperformingarts.wordpress.com) και πλήθος αξιόλογων καλλιτεχνών. Σας περιμένουμε!”

O Πελοποννησιακός Πόλεμος στον 21ο αιώνα. Aπόσπασμα από τον Επίλογο της μελέτης του Αντώνη Σαχπεκίδη, που κυκλοφορεί αυτές τις μέρες (εκδ. Ελληνοεκδοτική): «Η πολιτική είναι παντού και διέπει όλο το ιστορικό έργο του Θουκυδίδη, και συνεπώς με αυτό το πνεύμα πρέπει να το διαβάζουμε. Ακόμη και όταν ο Ιστορικός αφηγείται πολεμικά γεγονότα, έχει στο μυαλό του και την πολιτική τους διάσταση. Ως εκ τούτου μπορούμε να πούμε ότι ο Θουκυδίδης ξεκίνησε να γράφει την Ιστορία του ορμώμενος από πολιτικά κίνητρα· η πολιτική σκοπιά διατρέχει όλη την εξιστόρηση του πολέμου».

Τα «αφύλακτα πεδία μάχης» της κουλτούρας και του πολιτισμού. Συνέντευξη του Άρη Μαραγκόπουλου, με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του βιβλίου του «Πεδία μάχης αφύλακτα». Λέει, μεταξύ άλλων: «Βιώνουμε όλοι μια ταραγμένη και απορρυθμισμένη ζωή. Κάθε μέρα είναι, περισσότερο από ποτέ, μια σκληρή μάχη με στόχο απλώς να “περάσει”. Κάθε μήνας που επιβιώνεις σώος στο σώμα και στην ψυχή σου αποτελεί μια κρυφή κατάκτηση. Και δεν ήταν πάντα έτσι η ζωή. Και δεν πρέπει να είναι έτσι μαρτυρική η ζωή. Κινούμαστε ως ναυάγια σ’ έναν ωκεανό κρατικής καταστολής, ψέματος, ληστείας, φασισμού. Κι αρπαζόμαστε απ’ όπου μπορούμε ο καθένας για να σταθούμε όρθιοι. Δυσκολευόμαστε να δούμε ότι είμαστε όλοι ναυάγια από το ίδιο καράβι, δυσκολευόμαστε να συνταιριάξουμε τις σανίδες και να φτιάξουμε τη σχεδία που θα χωρέσει τους περισσότερους. Κολυμπάμε από δω κι από κει χωρίς πυξίδα, αδιάφοροι για τον διπλανό που θαλασσοδέρνεται χειρότερα από εμάς, έρμαια του κάθε πολιτικάντη έμπορου της σωτηρίας, σκόρπια ναυάγια».

Για τον ρατσισμό των κοινωνιών μας. Απόσπασμα από τον Πρόλογο του ομώνυμου βιβλίου του Παναγιώτη Νούτσου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαζήση. Ο συγγραφέας εξηγεί τις αφετηρίες και τα περιβάλλοντα που έκαναν δυνατά τα δοκίμια του τόμου, και τις επιμέρους εστίες ιδεών που τροφοδότησαν τον προβληματισμό του.

Στην Πολιτεία του Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ. Το πλήρες πρόγραμμα του 18ου Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ της Αθήνας, που γίνεται στις 4, 5 και 6 Ιουλίου στο άλσος της Πανεπιστημιούπολης στα Ιλίσια: «Χώρος έκφρασης των μεταναστευτικών κοινοτήτων, θεσμός άτυπος αλλά ουσιαστικός του αντιρατσιστικού κινήματος, ευκαιρία συνάντησης, κοινού προβληματισμού και συνάρθρωσης της έμπνευσης και της αγωνίας όλων όσων διαβάζουν το παγκόσμιο χάρτη με ανθρώπους και με οράματα ισότητας, το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ επί 18 συναπτά έτη και επί τρεις μέρες μας υπενθυμίζει το πρόσωπο μιας άλλης πολιτείας πολιτείας: αλληλεγγύη, αυτοοργάνωση, εναλλαγές χρωμάτων και συγκινήσεων, μουσικών και γευστικών προτιμήσεων, αγώνων και επιθυμιών. Χωρίς αποκλεισμούς. Για έναν κόσμο χωρίς σύνορα, χωρίς φόβο και χωρίς φυλακές. Για τον Παύλο Φύσσα. Για τον Σαχζάτ Λουκμάν».

Πίσω γορίλες! Δεν είναι «κίτρινος»· είναι φασίστας και εκβιαστής

ΖΟΥΓΚΛΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΓΡΙΑ ΘΗΡΙΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΓΡΙΟΣ ΦΑΣΙΣΜΟΣ-1

του Στρατή Μπουρνάζου

Έργο του Ιερώνυμου Μπος (λεπτoμέρεια), 1515

Από την πρώτη μέρα που ξεκίνησε ο εκβιασμός (γιατί περί αυτού, και μόνο αυτού πρόκειται), μία σκέψη τρυπάει βασανιστικά το μυαλό μου: Πώς θα φράξουμε τον βόθρο, πώς θα σταματήσει ο οχετός του «Ζούγκλα», πώς θα ορθώσουμε τείχος απέναντι στον μαφιόζο. Δεν χρειάζεται να πω πολλά για την ουσία του πράγματος, μόνο λίγα εισαγωγικά (από όσα διάβασα, ξεχωρίζω τα άρθρα του Αντρέα Πετρουλάκη [goo.gl/eNWvfh], της Φωτεινής Λαμπρίδη [goo.gl/h48eGI] και το λίγο παλιότερο της Ευγενίας Λουπάκη [goo.gl/cOCLzB].).

1. Είναι σαφές ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια καθαρή υπόθεση εκβιασμού. Εκβιασμού ενός πολιτικού προσώπου, εκβιασμού ενός πολιτικού κόμματος, που δηλητηριάζει όμως όλο τον πολιτικό χώρο. Δεν έχουμε να κάνουμε ούτε με υπέρβαση ορίων ούτε με σκληρή αντιπαράθεση ούτε απλώς με σκανδαλοθηρία. Αν ο τύπος ήταν απλώς κίτρινος ή κατακίτρινος θα έβγαζε το βίντεο από την πρώτη μέρα. Η υποκλοπή ιδιωτικών σκηνών, η (προφανώς) αγορά του βίντεο, το σούρσιμο της υπόθεσης, οι απειλές, οι νουθεσίες προς ΣΥΡΙΖΑ κλπ. είναι τακτικές των μαφιόζων, του υποκόσμου και του παρακράτους. Έχει σημασία, για να ξέρουμε για ποιο πράμα μιλάμε.
2. Γράφτηκε κατά κόρον ότι ο Τριανταφυλλόπουλος είναι κοινός εκβιαστής, και όχι δημοσιογράφος. Δυστυχώς, το πρόβλημα εντοπίζεται στο ότι είναι δημοσιογράφος (σε όσα εισαγωγικά κι αν βάλουμε τη λέξη): είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ, κάνει εκπομπές, συνομιλεί με δημόσια πρόσωπα, ανοίγεις την τηλεόραση και πέφτεις πάνω του· ως δημοσιογράφος τα κάνει όλα αυτά. Αν εξέπεμπε από τον νεροχύτη του σπιτιού του, αν βάσταγε απλώς ένα βαλιτσάκι γεμάτο βίντεο και γύρναγε πουλώντας την πραμάτεια του, το πρόβλημα θα ήταν πολύ διαφορετικό.
3. Ως γνωστόν, δείξε μου τους φίλους σου να σου πω ποιος είσαι. Ο «Μάκης» παραμονή των ευρωεκλογών άρχισε να ξερνάει απειλές, μιλώντας για τον «νεαρό πολιτικό κλπ. κλπ.». Πριν αλέκτωρ λαλήσαι, λάλησε ο Κασιδιάρης από το webtvτης Χρυσής Αυγής, αποκαλύπτοντας τον πολιτικό. Ας μην περάσει απαρατήρητη η συμπόρευση.
4. Ο «Μάκης» είναι φασίστας με όλη τη σημασία της λέξης. Όχι μόνο λόγω της συμπόρευσης με τον Κασιδιάρη, αλλά επειδή το να υποκλέπτεις στιγμές του προσωπικού (και δη σεξουαλικού) βίου, και μ’ αυτές να εκβιάζεις και να κάνεις καριέρα είναι η ουσία του φασισμού. Διαβάστε τον συγκλονιστικό φάκελο «Μάκης Τριανταφυλλόπουλος» του «Ιού» (goo.gl/PMZky7): ένας ποταμός εκβιασμών, διαπόμπευσης (Κορκολής, Ασλάνης), συκοφάντησης (Κατερίνα Μάτσα), πλαστών στοιχείων, υποκλοπών, αποκαλύψεων για μητροπολίτες που χορεύουν με τάνγκα… Μ’ αυτά το δεδομένα, μοιάζει παντελώς αδιάφορο αν ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος είναι «αντιμνημονιακός», αντιπολιτεύεται την κυβέρνηση ή μιλάει υπέρ του «λαού». Όλα αυτά είναι η φλούδα, είναι φούμαρα. Είναι, πέρα ως πέρα, φασίστας και εκβιαστής.

Η Ζούγκλα που εκτρέφαμε

ΖΟΥΓΚΛΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΓΡΙΑ ΘΗΡΙΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΓΡΙΟΣ ΦΑΣΙΣΜΟΣ-2

 του Δημήτρη Χριστόπουλου

 

Τζαίημς Ένσορ, «Δυο σκελετοί παλεύουν για μια ρέγγα τουρσί», 1891

Θέλει σκέψη αν χρειάζεται κανείς να επιχειρηματολογήσει ορθολογικά εναντίον του Μ. Τριανταφυλλόπουλου. Από τη μια πλευρά παρέλκει, διότι το αίσχος ξεχειλίζει· από την άλλη όμως είναι αναγκαίο. Διότι αυτός ο «κίτρινος τύπος» δεν ήταν μόνος του, ούτε ακριβώς τηλεοπτικό υποπροϊόν. Από την εκπομπή του έχουν σουλατσάρει πολλά και υψηλόβαθμα πολιτικά στελέχη, αριστεροί και δεξιοί. Κάποιοι έπιασαν στασίδι εκεί. Αριστεροί και δεξιοί. Κάπως δημιουργήθηκε ο «Μάκης» στον ιδιωτικό τηλεοπτικό ορίζοντα της δεκαετίας του ’90. Ο «Μάκης» έγινε, δεν γεννήθηκε. Ας το σκεφτούνε αυτό όποιοι κάθονταν συστηματικά στις καρέκλες του, καθώς και όσοι συνεχίσουν, στις καρέκλες της Ζούγκλας κι άλλων ανάλογων, σήμερα…

Θα επιχειρήσω, λοιπόν, με σχετική ψυχραιμία –όση μπορεί να μείνει μέσα στον αποτροπιασμό– να αναδείξω μέχρι πού μπορεί να είναι θεμιτή η αναφορά στην ιδιωτική ζωή ενός δημοσίου προσώπου.

Κάποιος μου έστειλε προσωπικά το ακόλουθο μήνυμα σε ανάρτησή μου στο facebook: «Κόπτεσαι εναντίον του Μάκη, γιατί αδειάζει το πουλέν σας. Όταν βγήκε το βίντεο του Κασιδιάρη με Μπαλτάκο άλλα έλεγες. Τώρα λες για προσωπικά δεδομένα και τέτοια…». Πράγματι, όταν είχε βγει το εν λόγω βίντεο είχα γράψει ότι «ως πολίτες αυτού του τόπου, έχουμε κάθε δικαίωμα να ξέρουμε πώς ασκεί τα υπηρεσιακά του καθήκοντα ο γενικός γραμματέας της κυβέρνησης, και μάλιστα σε ένα τόσο ευαίσθητο για τη δημοκρατία ζήτημα. Ακόμη και με candid camera» («Η εισαγγελέας και το παγκάρι», Η Αυγή, 13.4.2014: goo.gl/B9zlmn).

Η δωρεά απερρίφθη

ΖΟΥΓΚΛΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΓΡΙΑ ΘΗΡΙΑ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΓΡΙΟΣ ΦΑΣΙΣΜΟΣ-3

του Δημήτρη Τρίμη

 

Έργο του Φράνσις Μπέικον

Θα σας πω μιαν ιστορία. Μια ομάδα εκδιδομένων ανδρών και γυναικών ήρθε, λέει, πριν από λίγες μέρες στην εφημερίδα μας, την Εφημερίδα των Συντακτών, και μας δώρισε δεκάδες καταπληκτικά, ευκρινή και καλοφωτισμένα βίντεο με σεξουαλικές περιπτύξεις από κρυφές κάμερες ή προσωπικά chat rooms. Με αγκομαχητά και ερωτικά κόλπα μεγαλοδημοσιογράφων, πολιτικών, κληρικών, τραπεζιτών, γραμματέων, φοιτητών τεχνικών και θεωρητικών σχολών, γεωλόγων, ποιητών, μουσικών, μηχανικών, ανθρωπολόγων, μαθητριών, ενός καραγκιοζοπαίχτη, ταξιτζήδων, καναλαρχών ψηφιακών και αναλογικών συχνοτήτων, φορτηγατζήδων, ναυτικών του Αιγαίου αλλά και των επτά θαλασσών, δημάρχων, αθλητών (ερασιτεχνών και επαγγελματιών, ομοφυλόφιλων στα κρυφά, παντρεμένων με ανήλικα παιδιά, εν διαστάσει πλουσίων ιδιοκτητών μεζονέτας στο Πάτημα Βριλησσίων, αλλά και φτωχών πολιτών, μακροχρόνια άνεργων, νεαρών του κατηχητικού και της Χρυσής Αυγής, τσαμπατζήδων, φοροφυγάδων και ορισμένων φαντάρων από πόλεις της περιφέρειας. Η προσφορά της Επιτροπής των Εκδιδομένων (στον χώρο σας και σε άλλους χώρους που δεν μπορεί να βάλει ανθρώπου νους, όπως τουαλέτες, σκάλες, παραλίες, αίθουσες του ΤΑΙΠΕΔ, προθαλάμους δημοσιογραφικών ομίλων, υπουργείων, σχολείων, ιερών μονών κ.λπ.) ήταν γενναιόδωρη. Θα μπορούσαμε, μάς είπαν οι φίλες εκδιδόμενες, να βγάλουμε ένα τσουβάλι λεφτά, να αποκτήσουμε μεγάλη κυκλοφορία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό από την κατάλληλη εκβιαστική και δημοσιογραφική χρήση του βιντεοσκοπημένου υλικού.

Oι τεταρτοεξουσιαστές και τα συνώνυμα του κακού

ΖΟΥΓΚΛΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΓΡΙΑ ΘΗΡΙΑ, ΕΙΝΑΙ Ο ΑΓΡΙΟΣ ΦΑΣΙΣΜΟΣ-4

του Παντελή Μπουκάλα

Σου, ένα άγριο ζώο που το κυνηγούν για την προβιά του στην Παταγωνία. Aπό το «Σφόδρα αιρετικό ημερολόγιο του
2000» των εκδόσεων Άγρα (κείμενα: Έκτωρ κακναβάτος και Σπύρος Κανιούρας)

Δεν έχουν όλα τα ποιήματα θυμική αφορμή και ρίζα σε αυθεντική συγκίνηση. Πολλά είναι φιλολογικές κατασκευές και επιδείξεις τεχνικής επάρκειας· διεκπεραιώνονται με τη μνήμη των δαχτύλων μόνο και δίχως βαθύτερη ταραχή. Τέτοια έχει αρκετά η Παλατινή Ανθολογία. Λογικό, αφού καλύπτει μια χιλιετία στιχουργικής παραγωγής. Οι μιμητές και οι επιπολαιογράφοι δεν έλειψαν ποτέ στην ιστορία των γραμμάτων. Ανάμεσα στα συμποτικά επιγράμματα της Παλατινής ας πούμε, ορισμένα υιοθετούν και αναπαράγουν –άνευρα– παλιά μοτίβα, ο γραφιάς τους όμως φαίνεται σαν να μη δοκίμασε ποτέ τις χαρές του Διόνυσου. Σαν να τις είχε απλώς ακουστά. Αλλά έτσι δεν γίνεται δουλειά. Ούτε ποίηση.

Ένα πάντως από τα συμποτικά είναι ξεκάθαρο πως έχει πραγματική αφορμή και επίσης πραγματικό θυμό μέσα του. Το έγραψε ο Αντίπατρος από τη Θεσσαλονίκη, επιγραμματοποιός της εποχής του Αυγούστου. Τέσσερις στίχοι είναι όλοι κι όλοι:

            Ού μοι Πληϊάδων φοβερή δύσις, ουδέ θαλάσσης

            ωρύον στυφελώ κύμα περί σκοπέλω,

            ουδ’ όταν αστράπτη μέγας ουρανός, ως κακόν άνδρα

            ταρβέω, και μύθων μνήμονας υδροπότας.

Μεταφράζω, προσημειώνοντας πως με τη δύση της Πούλιας, τον δικό μας Νοέμβριο, οι αρχαίοι κρατούσαν τα πλοία τους αραγμένα στα λιμάνια, από το φόβο της φουρτούνας:

            Δεν με τρομάζει η Πούλια στο βασίλεμά της ουδέ το κύμα

            που ωρύεται σπώντας σε βράχους κοφτερούς ούτε του απέραντου

            ουρανού οι αστραπές, όσο ένας άνθρωπος κακόψυχος

            κι οι νεροπότες, που τα μεθυσμένα λόγια μας θυμούνται.

 Τι θέλει να πει ο ποιητής; Απλό: Με τη φύση, όσο άγριες κι αν είναι οι εκδηλώσεις της, θα βρεις έναν τρόπο να τα βγάλεις πέρα. Αλλά με τον «κακόν άνδρα» (συνώνυμα του «κακός» κατά Liddell-Scott: ανάξιος, μηδαμινός, ελεεινός, άθλιος, πονηρός, φαύλος) θα δυσκολευτείς πολύ περισσότερο, γιατί η κακότητά του, βαθιά ριζωμένη, ένα σύστημα ζωής πια, ένα επάγγελμα, είναι σκέτος φόβος. Και είναι φόβος και τρόμος, χειρότερος δηλαδή και από τις τρικυμίες και από τους κακόψυχους, ο αγύρτης που, ενόσω η παρέα πίνει και ελευθερώνεται, αυτός πίνει νερό, ώστε, νηφάλιος, να κρατάει λεπτομερείς σημειώσεις για το τι λέει ο καθένας. Και να έχει έτσι υλικό για να τους εκβιάζει την επομένη· να τους απειλεί ότι θα τους εκθέσει ανεπανόρθωτα στα μάτια των οικείων τους ή των αντιπάλων τους, αν, εξαναγκασμένοι, δεν του κάνουν κάποιο χατίρι. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, οι νεροπότες ήταν εντεταλμένοι χαφιέδες των αρχόντων.

Χέρι Γκοντάρ

NEA ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

 του Kωνσταντίνου Χατζηνικολάου

Διαβάζοντας τα άρθρα που δημοσιεύθηκαν στις εφημερίδες για το μεγάλο αφιέρωμα στον Γκοντάρ, το οποίο πραγματοποιήθηκε στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (Τώρα Γκοντάρ/ MaintenantGodard), με λύπη διαπίστωσα πως δεν είχε γραφτεί ούτε μια γραμμή για τον Γκοντάρ, ούτε μια λέξη.

Ακόμη και το πλέον οφθαλμοφανές, πως το ενδιαφέρον της ρετροσπεκτίβας οφειλόταν στο γεγονός ότι κάλυπτε όλο το εύρος της φιλμογραφίας του σκηνοθέτη, θάφτηκε κάτω από τη δημοσιογραφική διεκπεραίωση.

  Η Ταινιοθήκη έβαλε σαν δόλωμα τις ταινίες της νουβέλ βαγκ, προκειμένου ο κόσμος να δει παράλληλα και τις λιγότερο γνωστές ταινίες του, και εκείνοι που τσίμπησαν πρώτοι ήταν οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι: με μια ανεξήγητη επιμονή μανιακού, μας προέτρεψαν να δούμε το Με κομμένη την ανάσα, τον Τρελό Πιερό, την Περιφρόνηση, το Αρσενικό Θηλυκό. Ναι, να ξαναδούμε το μούτρο του Πιερό ζωσμένο με δυναμίτη, ν’ απολαύσουμε ξανά τη γυμνή πλάτη της Μπαρντό, γιατί όχι; Ο Φασμπίντερ είχε δει το Ζούσε τη ζωή της 27 φορές!

Πάντως, ακόμη και γι’ αυτήν, την πρώιμη περίοδο, δεν ειπώθηκε ούτε ένα φρέσκο σχόλιο. Έπρεπε λοιπόν ν’ ανατρέξω σε μια κριτική της ταινίας Ο σώζων εαυτόν σωθήτω, τουλάχιστον 30 χρόνια πριν, για να διαβάσω κάτι της προκοπής και μάλιστα από έναν –τότε- εικοσιπεντάρη: «Πιστεύω ότι ο Γκοντάρ πέτυχε για πρώτη φορά να αποκλείσει ολοκληρωτικά τον θεατή από τη μυθοπλασία. Όλες οι προηγούμενες ταινίες του (αυτές που πέρασαν στο εμπορικό κύκλωμα τουλάχιστον) άφηναν ένα παραθυράκι στην ταύτιση, έστω και σ’ ένα επίπεδο διεστραμμένης συμμετοχής […]. Άλλωστε γι’ αυτό οι ταινίες αυτές δεν είχαν εμπορική επιτυχία. Όχι γιατί υπήρχαν πράγματα ακατανόητα αλλά γιατί όλα όσα γίνονταν κατανοητά, απαιτούσαν για να ανακοινωθούν ως τέτοια, απόλυτη συνένοχη, παράδοση χωρίς όρους».

  Εντάξει, ο νεαρός αυτός ονομαζόταν Χρήστος Βακαλόπουλος, αλλά αυτό δεν δικαιολογεί την κατάσταση της σύγχρονης ελληνικής κινηματογραφικής κριτικής, η οποία το μόνο που ξέρει να κάνει καλά είναι ν’ αντιπαραβάλλει τον κινηματογράφο με τον ίδιο τον κινηματογράφο, παρουσιάζοντάς τον σαν έναν οργανισμό ξεκομμένο από οτιδήποτε άλλο (λογοτεχνία, μουσική, γλυπτική, ιστορία, που σημαίνει: ψωμί, νερό, περπάτημα, σεξ).

Kρίσιμα δικαιώματα, δικαιώματα σε κρίση

του Κωνσταντίνου Τσιτσελίκη

Έργο του Μαρκ Σαγκάλ, 1919

Διατρέχουμε ήδη τον πέμπτο χρόνο της κατάστασης πραγμάτων που ονομάζουμε περιεκτικά «κρίση» και διαπερνά όλες της εκφάνσεις του περιβάλλοντός μας: θεσμικού, πολιτικού, κοινωνικού, οικονομικού και προσωπικού. Μπορούμε λοιπόν να αρχίσουμε να κάνουμε διαπιστώσεις και αποτιμήσεις, αν και είναι ίσως νωρίς για να κατανοήσουμε τη συνολική πορεία της, ποσοτικά και ποιοτικά. Ως προς τα δικαιώματα, η κρίση επέφερε μια νέα αντίληψη, συχνά εργαλειακά ενσωματωμένη στην εσωτερική οικονομία της κρίσης· ένα νέο Παράδειγμα στον ρόλο και το περιεχόμενο των δικαιωμάτων.

Το περιεχόμενο και τις νέες ποιότητες των δικαιωμάτων προσπάθησε να ανιχνεύσει το συνέδριο «Κρίσιμα δικαιώματα-Δικαιώματα σε κρίση», που οργάνωσε η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) την προηγούμενη Παρασκευή και Σάββατο (13-14.6). Επιλέξαμε ορισμένα μόνο πεδία (λ.χ. δικαιοσύνη, ασφάλεια, κρατούμενοι, εργασία, εκπαίδευση, υγεία, κοινά αγαθά), καθώς σε μια διήμερη συζήτηση δεν μπορούσαν να καλυφθούν όλες οι θεματικές.

Εν ονόματι του σιίτη ή σουννίτη Αλλάχ

Μέση Ανατολή ή προβλήματα Ιστορίας και Γεωγραφίας

της Σίας Αναγνωστοπούλου

Διαδήλωση υπέρ της οργάνωσης «Ισλαμικό Kράτος του Ιράκ και της Εγγύς Ανατολής» στη Μοσούλη (Ιούνιος 2014)

Η δράση της ισλαμιστικής (σουνιτικής) οργάνωσης «Ισλαμικό κράτος του Ιράκ και της Εγγύς Ανατολής» έρχεται να επιβεβαιώσει την «επαναθρησκειοποίηση» της Μέσης Ανατολής. Πρόκειται για μια διαδικασία η οποία εγκαινιάστηκε με την πολιτική των ΗΠΑ στην περιοχή και την επικράτηση σε χώρες όπως η Τουρκία ενός άλλου πολιτικού προτύπου: του ισλαμικού νεοφιλελευθερισμού. Η Αραβική Άνοιξη, ξέσπασμα της ανάγκης εκδημοκρατισμού, συνεθλίβη στο χάος που δημιούργησε η επικαιροποίηση του Ισλάμ και των εκδοχών του ως αποκλειστικής πολιτικής «γλώσσας» συνομιλίας, καθώς αναβίωνε η πάλαι ποτέ επινοημένη σύγκρουση «πολιτισμών».

Εντούτοις, το μείζον ιστορικό πρόβλημα στις χώρες της περιοχής οι οποίες χαρακτηρίζονταν από ανομοιογένεια πληθυσμού (είτε σε εθνοτική ή θρησκευτική βάση είτε λόγω των πολλών και διάσπαρτων φυλών) ήταν η οικοδόμηση δημοκρατικού έθνους-κράτους. Πρόβλημα το οποίο, λόγω των ιδιαίτερων ιστορικών συνθηκών –αποικιοκρατία, τεράστιοι οικονομικοί και γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί–, καταντούσε πιο πολύπλοκο όσο αυτός ο παραδοσιακός κατακερματισμός, αντί να εξουδετερώνεται, αναδεικνυόταν σε βάση μετάβασης στη νεωτερικότητα. Η περιοχή πέρασε στη φάση της νεωτερικότητας με όλες τις στρεβλώσεις που δημιούργησε παντού η αποικιοκρατία, στο πλαίσιο της οποίας κατασκευάστηκε μια ιδιαίτερη, μεσανατολίτικη νεωτερικότητα, με κυρίαρχο εργαλείο τη νεωτερική επικαιροποίηση της θρησκείας.

«Η Αριστερά έχει κερδίσει τις ψήφους των ανέργων, αλλά όχι και τις καρδιές τους»

με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του βιβλίου του «Ημερολόγιο ενός ανέργου» (εκδ. Καστανιώτη)

συνέντευξη του Χριστόφορου Κάσδαγλη

Τις ιστορίες του βιβλίου, μαζί με πολλές άλλες, τις έχουμε διαβάσει στο imerologioanergou.gr. Ποιος είναι ο λόγος που σε οδήγησε να τις κάνεις βιβλίο;

Ο ένας λόγος είναι καθαρά υποκειμενικός. Από τη φύση μου σκέφτομαι περισσότερο με όρους σύνθεσης ενός βιβλίου, με γεμίζει πιο πολύ, με κάνει πιο δημιουργικό. Αλλά δεν είναι αυτό το βασικό. Πρόκειται για εντελώς διαφορετική αναγνωστική εμπειρία. Και κυρίως πρόκειται για το πέρασμα από το ατομικό βίωμα στο συλλογικό, για τη μεγάλη εικόνα, για το πιο βαθύ αποτύπωμα της εποχής που ζούμε.

Με ποιο κριτήριο επέλεξες τις ιστορίες που απαρτίζουν το βιβλίο, και γενικότερα τι σήμαινε η διαδικασία σύνθεσής του;

Έργο του Μίχαελ Χάφτκα, 2001

Επρόκειτο για μια μεγάλη περιπέτεια. Το υλικό ήταν θηριώδες, ποσοτικά και ποιοτικά. Δεν ήξερες τι να διαλέξεις. Κι επειδή δεν έκανα το λάθος που κάνουν οι άνθρωποι της εξουσίας, ήξερα πως πίσω από κάθε κείμενο βρίσκεται ένας άνθρωπος και πίσω του μια οικογένεια – ακριβώς όπως και πίσω από τις στατιστικές και τους δείκτες. Κι έτσι τα πονούσα τα κείμενα και δεν πήγαινε το χέρι μου να τα κόψω. Έπρεπε όμως να γίνει, αλλιώς δεν θα έφτιαχνα βιβλίο αλλά εγκυκλοπαίδεια. Τα κριτήρια ήταν τα προφανή. Αντιπροσωπευτικότητα, μοναδικότητα, ένταση, αφηγηματική δύναμη. Κι ακόμα οι κάλυψη ορισμένων απρόσμενων ενοτήτων που θα βρεις μέσα στο βιβλίο: Τα καλά νέα, η επιστροφή στο χωριό, η γυναικεία ματιά, το χιούμορ, η μετανάστευση.

Η ανεργία είναι ένα θέμα που επανέρχεται διαρκώς μέσα από άρθρα, αναλύσεις, ιστορίες που ακούμε – δεν είναι καθόλου άγνωστο θέμα στον αναγνώστη.

Όχι, φίλε, δεν συμφωνώ. Το θέμα είναι εντελώς άγνωστο σε όποιον δεν το ζει ο ίδιος. Ξέρουμε αρκετά πράγματα για την ανεργία γενικά, ως φαινόμενο, αλλά όσοι διατηρούν τις δουλειές τους δεν έχουν ιδέα για τη ζωή και τα βάσανα των ανέργων, για το πώς σκέφτονται και με τι θηρία παλεύουν. Θηρία μέσα τους και γύρω τους. Εμένα προσωπικά, παρότι βιώνω τα τελευταία χρόνια το φάσμα της ανεργίας, το Ημερολόγιο μου άνοιξε τα μάτια.

Tι έμαθες μέσα απ’ αυτή την εμπειρία, πόσο σε άλλαξε;

Ένα μονάχα θα σου πω: Λέμε ότι τον τελευταίο χρόνο το ποσοστό της ανεργίας παρέμεινε λίγο πολύ σταθερό. Ιδού ένα κλασικό παράδειγμα όπου οι αριθμοί ψεύδονται. Καμία σταθερότητα! Γιατί ακόμα κι αν οι αριθμοί παραμένουν σταθεροί, η κατάσταση των ανθρώπων μέσα σ’ ένα χρόνο έχει επιδεινωθεί σε απίστευτο βαθμό. Άλλο να είσαι άνεργος ένα εξάμηνο και τελείως άλλο πράγμα να είσαι άνεργος δύο ή τρία χρόνια. Πρώτα σου κόβουν το επίδομα. Τα όποια αποθέματά σου εξαντλούνται. Έπειτα εξαντλούνται τα αποθέματα του περίγυρού σου, που κι εκείνων η θέση τους στο μεταξύ έχει επιδεινωθεί. Κι ενώ «εξαντλούνται όλες οι πηγές σου», όπως γράφει κάποιος στο Ημερολόγιο, παράλληλα έχουν εξαντληθεί και η υπομονή σου και οι αντοχές σου, η ψυχική ισορροπία, οι σχέσεις σου με τη γυναίκα σου και τα παιδιά σου. Η ζωή σου μοιάζει πλέον με κόλαση. Ασχέτως αν εσύ ελπίζεις ή αισιοδοξείς – μερικές φορές.