Άγγελος Ελεφάντης: στη βαριά σκιά της απουσία του

Άγγελος Ελεφάντης, 1976

Πριν έξι χρόνια, στις 29 Μαΐου του 2008 πέθανε ο Άγγελος Ελεφάντης. Ούτως ή άλλως, η απώλεια για την Αριστερά και στο πεδίο της πολιτικής και στο πεδίο των ιδεών (άλλωστε για τον Άγγελο αυτά τα δύο ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα) ήταν βαριά. Τα έξι χρόνια που κύλησαν όμως μας έκαναν πολλές φορές να αισθανθούμε αυτή την απώλεια. Πόσες και πόσες φορές δεν έχουμε αναρωτηθεί τι θα έλεγε ή τι θα έκανε ο Άγγελος σε τούτη ή την άλλη περίσταση (και επίσης ο Φίλιππος Ηλιού, ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, και ο Γιάννης Μπανιάς). Και σίγουρα θα άξιζε, όσο τίποτα στον κόσμο, να δούμε τη χαρά του Άγγελου που η Αριστερά για πρώτη φορά στην Ελλάδα γίνεται δύναμη εξουσίας.

Δεν είναι μόνο η προσωπική ανάγκη, η αίσθηση της απώλειας που φέρνει και ξαναφέρνει στο μυαλό το ερώτημα αυτό. Είναι και κάτι άλλο: ότι αυτή τη δύσκολη εποχή, την εποχή της κρίσης, αλλά και της ελπίδας, της ανόδου της ελληνικής Αριστεράς θα χρειαζόμασταν περισσότερο από ποτέ τη σκέψη και την προσωπικότητα του Άγγελου. Αυτού του κατεξοχήν «πολιτικού ζώου», του αριστερού διανοούμενου, όπου και οι δυο λέξεις έχουν ακέραιη τη σημασία τους. Δεν χρειάζονται πολλά λόγια, νομίζω όσοι γράφουμε και διαβάζουμε αυτή την εφημερίδα συνεννοούμαστε εύκολα σε αυτά. Οι άνθρωποι μας εγκαταλείπουν, μας αφήνουν όμως τις ιδέες τους, τα γραφτά τους, τις σκέψεις του κληρονομιά. Για να πορευτούμε και να την κάνουμε πράξη. Αριστερή πράξη.

Στρ. Μπ.

Χωρίς το κοκαλάκι της νυχτερίδας

του Μάνου Αυγερίδη

Έμιλ Νόλντε, «Χορός γύρω από το χρυσό μοσχάρι»

Το μήνυμα εστάλη επιτυχώς· προς πάσα κατεύθυνση. Ο ΣΥΡΙΖΑ καταγράφεται ως η πρώτη πολιτική δύναμη στην Ελλάδα. Η τελευταία με τη σειρά της, ως η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που στη ρευστότητα των καιρών επιλέγει Αριστερά. Δεδομένα σημαντικά, ιστορικά και πρωτόγνωρα. Πέρα, ωστόσο, από την αναβαθμισμένη παρουσία του ΣΥΡΙΖΑ σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο και τις δυνατότητες που αυτή ανοίγει, μετά τις τριπλές εκλογές του Μαΐου, τι είναι αυτό που πραγματικά μένει;

Μένει, πρώτον, μια σπουδαία εμπειρία δράσης, μέσα από τους χιλιάδες ανθρώπους που κινητοποιήθηκαν· εμπειρία που πρέπει να αποτιμηθεί και να συνεχιστεί. Και, δεύτερον, ένα πολύ απτό και άμεσο δεδομένο: εικοσιένας δήμοι και δύο περιφέρειες έχουν κατακτηθεί από υποψήφιους που στήριξε η Αριστερά – θα πρόσθετα και τους τέσσερις δήμους που κέρδισαν υποψήφιοι της Λαϊκής Συσπείρωσης αλλά αυτοί, όπως μας δείχνει η ζωή, είναι αλλουνού παπά ευαγγέλιο.

Η περιφέρεια Ιονίων Νήσων, λοιπόν, και η μεγαλύτερη όλων, η περιφέρεια Αττικής «ανήκουν» στην Αριστερά. Όχι ως τρόπαια, αλλά ως πεδία άσκησης μιας διαφορετικής πολιτικής, ενός αντι-παραδείγματος στην έως τώρα εμπεδωμένη πολιτική των ανισοτήτων και των καταστροφικών κυβερνητικών επιλογών. Μαζί τους, η Λάρισα, η Κοζάνη, η Κέρκυρα, η Λειβαδιά και άλλες πόλεις, δέκα δήμοι της Αττικής με διαφορετικό μείγμα πληθυσμών και ιδιαίτερες ανάγκες. Και, ακόμα, μια σειρά περιπτώσεις όπου, παρότι οι αριστεροί υποψήφιοι δεν κέρδισαν, θα έχουν ισχυρή παρουσία ως αντιπολίτευση.

Η νίκη

του Στρατή Μπουρνάζου

Jason Oliva,
«Φτερωτή Νίκη της Σαμοθράκης», 2010

Νίκη. Νίκη, σαφής, ιστορική για τα δεδομένα της χώρας, με ευρωπαϊκή σημασία. Αυτό σημαίνει η πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές. Το γράφουν, σε διαφορετικούς τόνους, όλα τα έγκυρα διεθνή μέσα ενημέρωσης, όχι μόνο ο Guardian (που για τους Μουρούτηδες είναι κάτι μεταξύ Αυγής και Unfollow), αλλά και το BBC και η Monde και οι Financial Times. Tο ξέρουν πολύ καλά και οι κυβερνητικοί, όσο κι αν προσπαθούνε να βαφτίσουν το κρέας ψάρι, και να μας πουν ότι νικητής δεν είναι ο πρώτος, αλλά ο δεύτερος, μπορεί και ο τέταρτος (και ίσως αν η ΔΗΜΑΡ ήταν ακόμα στην κυβέρνηση να βρίσκαν τρόπο να πούνε ότι κι αυτή πέτυχε, αν όχι εξαιρετική, πάντως «ικανοποιητική» επίδοση). Το ξέρουν καλά, αλλιώς ποιος ο λόγος και των ανασχηματισμών και του ενσκήψαντος αιφνίδιου έρωτα για την απλή αναλογική;

Ο λόγος που γράφω αυτό το τόσο στοιχειώδες, σχεδόν αυτονόητο (παρά την απέχθειά μου για τα αυτονόητα) είναι επειδή νομίζω ότι υπάρχει μια κατηγορία που έχει νιώσει λιγότερο τη νίκη. Και αυτή είναι, παραδόξως, οι φίλοι, τα στελέχη και οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ. Οι λόγοι είναι πολλοί: ότι όλοι είμαστε εντός του κυρίαρχου λόγου των καναλιών, που μας επηρεάζει πολύ περισσότερο από ό,τι νομίζουμε, καθώς αυτός ορίζει το πλαίσιο της κουβέντας· οι μεγάλες, ίσως και υπερβολικές προσδοκίες· μια μόνιμη κατάσταση γκρίνιας, γνώριμη και από παλιότερα στην Αριστερά, που στα χρόνια της κρίσης έχει βαθύνει, καθώς ενσωματώνουμε την ήττα· το ότι ο λόγος μας, μερικές φορές, δεν εμπνέει ούτε εμάς τους ίδιους. Σύμφωνοι. Όμως, ας σκεφτούμε: Αν σε οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα ένα κόμμα αριστερό, ριζοσπαστικό, κομμουνιστογενές έβγαινε πρώτο με διαφορά 4% υπήρχε περίπτωση να μην πανηγυρίζαμε; Να σκεφτόμαστε ότι θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη η διαφορά, ότι το 4% είναι μικρό; Ασφαλώς όχι.

Φραντς

ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

  του Κωνσταντίνου Χατζηνικολάου

Ο Φραντς Κάφκα, με την αδελφή του, Όττλα

Ο Φραντς είχε μια αδερφή, την Ότλα. Η Ότλα ζούσε μακριά από την πόλη. Ο Φραντς έμεινε μαζί της για οκτώ μήνες κι εκεί έγραψε τους αφορισμούς του. Ένα πρωί, τη διέκοψε από τη δουλειά που έκανε και της ζήτησε να βγουν έξω. Στον ουρανό τα σύννεφα είχαν μαζευτεί και ήδη μύριζε βροχή. Ο Φραντς προχώρησε ως τη ρίζα ενός δέντρου, έπειτα έσκυψε παραμερίζοντας τα χόρτα και έδειξε στην Ότλα ένα κρυμμένο σαλιγκάρι. Η Ότλα γούρλωσε τα μάτια της και γέλασε. Ο Φραντς έπιασε το σαλιγκάρι με το χέρι του και το σώμα του σαλιγκαριού χάθηκε μέσα στο καβούκι του. Η Ότλα είπε στον Φραντς: «Φραντς, μην τρομάζεις τα σαλιγκάρια», και του έδωσε ένα φιλί στο αξύριστο μάγουλό του. Ο Φραντς κρατούσε το καβούκι στο ύψος της μύτης του κι αφού έφυγε η αδερφή του, το άφησε στο έδαφος. Ωστόσο, επιστρέφοντας σπίτι, άλλαξε γνώμη και γύρισε πίσω για να ξαναδεί το σαλιγκάρι. Το σαλιγκάρι είχε ξεθαρρέψει και κυλούσε αργά πάνω στο χώμα, αλλά μόλις είδε τη σκιά του Φραντς, βυθίστηκε πάλι στο σπιτάκι του. «Πρέπει να είναι σκοτεινό και υγρό σαν πηγάδι», σκέφτηκε ο Φραντς. Πήρε το σαλιγκάρι, το έχωσε στην τσέπη του και μπήκε στο σπίτι.

Όταν βρέθηκε μπροστά στο γραφείο του, άνοιξε το τετράδιό του. Από την κουζίνα ακουγόταν η Ότλα που ετοιμαζόταν να μαγειρέψει. Ο Φραντς κάθισε και προσπάθησε να γράψει, όμως δεν του ερχόταν τίποτα. Σηκώθηκε από την καρέκλα και άνοιξε το παράθυρο. Έπειτα ξανακάθισε στο γραφείο. Τότε ένιωσε κάτι να κουνιέται στην τσέπη του και έτσι θυμήθηκε το σαλιγκάρι. Το σαλιγκάρι συνέχισε να κουνιέται και ο Φραντς το έβγαλε από την τσέπη του.

Δυσαρμονία και αρμονία

OI ΛΕΞΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

του Νίκου Σαραντάκου

Ρενέ Μαγκρίτ, «Το φιλί», 1951

Οι τριπλές κάλπες της περασμένης Κυριακής έδωσαν μεγάλη νίκη στον ΣΥΡΙΖΑ, νίκη με ιστορικές διαστάσεις αφού πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα αριστερό κόμμα κατακτά πρώτη θέση σε εκλογές εθνικής εμβέλειας — ενώ για να βρούμε αντίστοιχο προηγούμενο στην Ευρώπη πρέπει να ανατρέξουμε στην οριακή νίκη του ΚΚ Ιταλίας στις ευρωεκλογές του 1984 ή στις πρώτες θέσεις του ΚΚ Γαλλίας σε βουλευτικές εκλογές στη δεκαετία του 1950.

Δικαιολογημένα η πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ επισημάνθηκε και χαιρετίστηκε σε όλη την Ευρώπη, αφού, σε συνδυασμό με τις επιτυχίες της Αριστεράς σε Ιταλία και Ισπανία, αποτέλεσε αντίστιξη και αντίβαρο στην άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων σε πολλές χώρες, με πρώτη τη Γαλλία. Μόνο στην Ελλάδα τα κατεστημένα ΜΜΕ έσπευσαν να την υποβαθμίσουν και να την παρουσιάσουν περίπου σαν ήττα, κάνοντας συγκρίσεις με τις εντελώς ανόμοιες εθνικές εκλογές του Ιουνίου 2012, όπου το έπαθλο της πρώτης θέσης είχε λειτουργήσει πολωτικά, συνθλίβοντας πολλά μικρότερα κόμματα, τα οποία την περασμένη Κυριακή συγκέντρωσαν συνολικά ποσοστό 17%.

Πειραιάς-Βόλος: λιμάνια ψευδαισθήσεων

Ποδοσφαιρικές ολιγαρχίες και υβριδικά πολιτικά μορφώματα στις τοπικές κοινωνίες

του Γιάννη Ζαϊμάκη

Η διαπλοκή της πολιτικής με τις ποδοσφαιρικές ελίτ έχει μια μακρόχρονη διαδρομή, που πάντα ήταν υπόγεια και αφανής. Δίκτυα πολιτικής πατρονείας εναγκαλισμένα με ποδοσφαιρικά συμφέροντα διασφάλιζαν τη λειτουργία κρατικοδίαιτων εταιρειών και σωματείων, διευθετώντας τις οικονομικές τους ατασθαλίες. Στις πρόσφατες εκλογές, ωστόσο, είδαμε για πρώτη φορά μια ωμή διείσδυση επιχειρηματικών κύκλων, που βρίσκονται πίσω από δημοφιλή σωματεία, στην πολιτική αρένα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η εκλογική επιτυχία τους δείχνει πως υβριδικά πολιτικά μορφώματα που αντλούν τη ρητορεία τους από τον κόσμο του λαϊφστάιλ και του επαγγελματικού ποδοσφαίρου, με λαϊκό προσωπείο και επιχειρηματικό μεγαλοϊδεατισμό, διεισδύουν στο κοινωνικό σώμα διαμορφώνοντας νέα πολιτικά ήθη.

Παράγοντες όπως ο Βαγγέλης Μαρινάκης και ο Αχιλλέας Μπέος αποτελούν παραδείγματα προβεβλημένων αθλητικών προσώπων με ταχεία κοινωνική ανέλιξη που μετέφεραν στον χώρο του ποδοσφαίρου τη λογική του ευέλικτου καπιταλισμού της ύστερης νεωτερικότητας. Ευρισκόμενοι στο επίκεντρο μιας αθλητικής δημοσιότητας που κατασκευάζει είδωλα και σωτήρες, έχουν καταλάβει ιδιαίτερη θέση στην καθημερινότητα των νοικοκυριών. Αποτελούν τις ενσαρκώσεις του καπιταλιστικού ονείρου για γρήγορο πλουτισμό, δόξα και μια ταχεία οικονομική αναρρίχηση χωρίς ηθικούς φραγμούς. Διακεκριμένοι ποδοσφαιρικοί παράγοντες και αθλητές που λανσάρονται με επιμέλεια στους αλλοτριωμένους κόσμους του επαγγελματικού ποδοσφαίρου γίνονται οι επιτυχημένοι, ξεχωριστοί άνδρες της διπλανής πολυκατοικίας που εισέρχονται στο σπίτι μας, ενεργοποιούν τις φαντασιώσεις μας και εκπληρώνουν εφήμερες προσδοκίες.

Η 18η Brumaire του Ιωάννη Μαρινάκη και το «Λιμάνι της Αγωνίας»

WEB ONLY- MONO ΣΤΟ ΜΠΛΟΓΚ ΤΩΝ ΕΝΘΕΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΥΓΗ

Απάντηση στον Νίκο Μπελαβίλα

του Στέφανου Οικονόμου

Λάβαμε από τον Στέφανο Οικονόμου, το παρακάτω  κείμενο, με το οποίο απαντάει στο άρθρο «Ολιγάρχες του Λιμανιού» του Νίκου Μπελαβίλα, που δημοσιεύτηκε στα «Ενθέματα» (25.5.2014):

 Στα Ενθέματα της Κυριακής 25 Μαΐου 2014 δημοσιεύεται άρθρο του Νίκου Μπελαβίλα με τίτλο «Ολιγάρχες του Πειραιά». Τόσο η ημερομηνία όσο και το όνομα δεν είναι διόλου τυχαία. Το φύλλο της 25ης Μαΐου είναι το τελευταίο πριν τις επαναληπτικές δημοτικές εκλογές, συνεπώς δεν υπάρχει η δυνατότητα αντιλόγου στις απόψεις του αρθρογράφου πριν την ψηφοφορία για την ανάδειξη της Δημοτικής Αρχής του Πειραιά. Ο Ν.Μ είναι ιστορικό στέλεχος του «Λιμανιού της Αγωνίας», από την ίδρυσή του, διετέλεσε Δημοτικός Σύμβουλος, πήρε ενεργά μέρος σε όλες τις σημαντικές πρωτοβουλίες του, συνδιαμόρφωσε, σε μεγάλο βαθμό, τη φυσιογνωμία του και τον προγραμματικό λόγο του. Δεν συμμετείχε όμως, για λόγους που προσωπικά αγνοώ, στους συνδυασμούς του «Λιμανιού» κατά τις παρούσες Δημοτικές Εκλογές. Στα Ενθέματα η ιδιότητά του αυτή αποσιωπάται επιμελώς και καλείται απλά ως «ένας καλός γνώστης της ιστορίας και της πολιτικής ζωής του Πειραιά» να αναλύσει το «ζοφερό μοντέλο Μώραλη-Μαρινάκη». Ανάλυση ενός ουδέτερου(;) παρατηρητή που καταλήγει σε μιαν έμμεση πλην απολύτως σαφή έκκληση για στήριξη της υποψηφιότητας Μιχαλολιάκου.

Καμιά χαρά στην «παιδική χαρά» του Αγίου Παντελεήμονα

Who is the boss?

της Κλειώς Παπαπαντολέων

Λιτλ Ροκ, Άρκανσο, Σεπτέμβριος 1957. Στρατιώτες του 327 Τάγματος Πεζικού διασφαλίζουν την είσοδο μαύρων μαθητών στο κεντρικό Γυμνάσιο της πόλης.

Το 1954 εκδόθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών η ιστορική απόφαση Brown v. Board of Education, η οποία αποτέλεσε τομή για το ζήτημα των φυλετικών διακρίσεων στη χώρα. Η απόφαση αυτή έκρινε ότι οι νόμοι που θέσπιζαν χωριστά δημόσια σχολεία για λευκούς και μαύρους ήταν αντισυνταγματικοί, καθώς η ίδια η ύπαρξη των χωριστών σχολείων παραβίαζε την αρχή της ισότητας, ανατρέποντας έτσι το περίφημο δόγμα «χωριστά αλλά ίσοι» (separate but equal) που κυριαρχούσε ήδη από το 1896.[1]

Η εφαρμογή της απόφασης αυτής, κυρίως στις νότιες Πολιτείες των ΗΠΑ, ήταν ιδιαίτερα δυσχερής και ουσιαστικά επιτεύχθηκε πλήρως μετά από χρόνια, καθώς υπήρξαν έντονες κοινωνικές αντιδράσεις υποστηριζόμενες από πολιτειακούς παράγοντες. Στην περίπτωση της Βιρτζίνια οι αρχές προέκριναν το κλείσιμο των σχολείων, προκειμένου να αποφευχθεί η «ανίερη» συνεύρεση λευκών και μαύρων, ενώ στο Άρκανσο, ο τοπικός κυβερνήτης κάλεσε την Εθνική Πολιτοφυλακή να παρεμποδίσει την είσοδο μαύρων παιδιών στα έως τότε λευκά –και βεβαίως– αμόλυντα σχολεία. Η απάντηση του τότε Προέδρου των ΗΠΑ Ντ. Αϊζενχάουερ ήταν να στείλει τον στρατό, όχι για να συνδράμει την Εθνική Πολιτοφυλακή, αλλά για να διασφαλίσει ότι τα έγχρωμα παιδιά δεν θα παρεμποδιστούν κατά την είσοδό τους και το σχολείο θα λειτουργήσει απρόσκοπτα ως οφείλει. Η κινητοποίηση του μηχανισμού καταστολής για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων των μαύρων και την εμπέδωση της ισότητας στην πράξη φαντάζει, ακόμα και σήμερα, σχεδόν ανεκδοτολογική.

Θυμήθηκα αυτό το κομμάτι της αμερικανικής δικαστικής, πολιτικής και συνταγματικής ιστορίας περνώντας την Κυριακή των εκλογών από την «παιδική χαρά» του Αγίου Παντελεήμονα — όποιος έχει δει τη θλιβερή εικόνα αυτού του μη-τόπου αντιλαμβάνεται τα εισαγωγικά. Η Χρυσή Αυγή, πριν λίγα χρόνια, αποφάσισε να κλείσει την παιδική χαρά, να την κλειδώσει, όχι συμβολικά και προσωρινά, αλλά πραγματικά και επί χρόνια, για να περάσει το δικό της πολιτικό μήνυμα: οι μετανάστες και τα παιδιά τους, δηλαδή οι δικοί μας «νέγροι», δεν χωράνε στην πατρίδα μας, δεν χωράνε στη γειτονιά μας, δεν έχουν δικαίωμα στη χαρά. Έτσι έπραξε η Χρυσή Αυγή.

Κου – κου – τζα

της Ιωάννας Μεϊτάνη

 Μπορεί να συνέβη και σ’ εσάς. Στον Δήμο Αθηναίων πάντως, στο τμήμα μου, την περασμένη Κυριακή, ο εκλογικός αντιπρόσωπος του ΚΚΕ χαιρόταν κάθε φορά που έβγαινε άκυρο μέσα απ’ το φάκελο — ειδικά αν ήταν άκυρο με ψηφοδέλτιο του ΚΚΕ.

Έχει γραφτεί και ξαναγραφτεί: η στάση του ΚΚΕ είναι απαράδεκτη. Κι όσο περνάει ο καιρός και τα πράγματα γίνονται πιο σοβαρά, πιο πολωμένα, αλλά και πιο κοντά σε μια αλλαγή, η στάση αυτή γίνεται ακόμη πιο αχαρακτήριστη. Δεν είναι βέβαια ανεξήγητος ο στείρος αντισυριζισμός του ΚΚΕ: προδίδει φόβο, φόβο να μη χαθούν οι ψηφοφόροι προς ένα σχήμα που αναγνωρίζουν ως πιο κοντινό στα δικά τους πιστεύω — ευτυχώς οι ψηφοφόροι, όπως δείχνει ο δεύτερος γύρος, είναι εμφανώς πιο λογικοί από την ηγεσία του κόμματος. Ως εδώ η κατάσταση είναι λυπηρή μεν, γνωστότατη δε. Τον τελευταίο καιρό μάλιστα, παροξυμένη. Αντιμετωπίζουμε την απίθανη (θα έλεγα γελοία, αν δεν ήταν τρομακτική) κατάσταση κύριο αντικείμενο της κριτικής του ΚΚΕ να είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, και όχι η κυβέρνηση και οι επιλογές της. Και να θεωρείται εξίσου βλαπτική, ισοβαρώς, η πολιτική τους.

Η άνοδος του UKIP δεν είναι απλό πυροτέχνημα

του Μatthew Goodwin

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Ο Νάιτζελ Φάρατζ μάς είχε υποσχεθεί έναν εκλογικό σεισμό, και τήρησε την υπόσχεσή του. Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια οδήγησε ένα κόμμα ερασιτεχνών, από το πουθενά, στη νίκη στην εθνική κάλπη, όπου και πήρε τέσσερα εκατομμύρια ψήφους. Για να βρούμε εθνικές εκλογές τις οποίες κέρδισε κάποιο άλλο κόμμα πλην των Συντηρητικών και των Εργατικών, πρέπει να πάμε πίσω στο 1906. Πολλοί ίσως χλευάσουν τη σύγκριση που επιχειρώ με τις γενικές εκλογές (στις οποίες εφαρμόζεται τελείως διαφορετικό, ισχυρά πλειοψηφικό, εκλογικό σύστημα), αλλά καλά θα κάνουν να μην την υποτιμήσουν: το UKIPανατρέπει τον παλιό νόμο της βρετανικής πολιτικής που έλεγε ότι «οι οργισμένοι αντάρτες δεν βλέπουν προκοπή».

Ένας τρόπος εξορκισμού της μαζικής υποβάθμισης

του Willy Pelletier

μετάφραση: Σοφία Φραγκουλοπούλου

Φωτό: Philippe Huguen (AFP/Getty Images)

Ίσως είναι μόνο η αρχή. Οι εκλογικές επιδόσεις του Εθνικού Μετώπου (ΕΜ) θα συνεχίσουν να αυξάνονται, στον βαθμό που, σε όλους τους τομείς, ο νεοφιλελεύθερος «εκσυγχρονισμός» αυξάνεται και οι συνέπειές του διευρύνονται, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα βρίσκονται σε καθεστώς επισφάλειας, δεν θα μπορούν πλέον να αντεπεξέλθουν, θα φοβούνται το μέλλον και θα πιστεύουν πως οι πιο κοντινοί σε αυτούς κοινωνικά τα βγάζουν πέρα ευκολότερα. Οι ψήφοι του ΕΜ προέρχονται από δομικές μετατροπές που επηρεάζουν διαφορετικά κοινωνικά στρώματα και αλλάζουν τις σχέσεις εντός τους καθώς και μεταξύ των μελών τους. Για τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα των αστικών «συνοικιών», ο (κοινωνικός) υποβιβασμός που οφείλεται στη μακροχρόνια ανεργία, η απομόνωση σε υποβαθμισμένες εργατικές κατοικίες, η συμπίεση των εισοδημάτων και η αποτυχία του εκπαιδευτικού συστήματος, τα οδηγούν να ζουν σε συνθήκες που θεωρούσαν ότι έχουν αποφύγει: όπως οι μετανάστες. Επομένως, η ψήφος στο ΕΜ εκφράζει μια φοβία να μετακυλίσουν στην κατάσταση που προσπάθησαν να αποφύγουν, έναν τρόπο εξορκισμού της συλλογικής υποβάθμισης που εμφιλοχωρεί στην απομόνωση, παραμερίζοντας συμβολικά τους αντικειμενικά πιο κοντινούς. Παλιότερα, οι εργατικές συλλογικότητες απέφευγαν να δουν τον συνάδελφό τους στο εργασιακό περιβάλλον ή τον γείτονά τους στη συνοικία, τον μετανάστη ή τον νέο ως ουσιαστική απειλή.

Προστασία vs νεοφιλελευθερισμός

του Nicolas Lebourg

Γιατί ο κοινωνικός θυμός επιλέγει το ΕΜ αντί να συστρατευθεί με τους αριστερούς; Η αριστερά της Αριστεράς παραβλέπει ότι ο φιλελευθερισμός έχει δύο συστατικά: το οικονομικό και το πολιτισμικό. Το Μέτωπο της Αριστεράς αντιμάχεται το πρώτο και υπόσχεται το δεύτερο (εξισωτικός ανθρωπισμός, πολυπολιτισμικότητα). Όσον αφορά αυτό ακριβώς το «μελανσονικό» στοιχείο, το Κομμουνιστικό Κόμμα, όπως και το εκλογικό του σώμα, είχε ιστορικά μια πιο ισχυρή σύνδεση με τις αξίες της τάξης Αυτή η γραμμή διασαλεύτηκε σε κάθε περίπτωση από το λαϊκίστικο στυλ του Ζαν-Λυκ Μελανσόν (λόγου χάρη από τις δηλητηριώδεις ατάκες του για τους δημοσιογράφους), ο οποίος όχι μόνο δεν βρήκε ανταπόκριση στα δημόσια μέσα, αλλά έχασε και τους ψηφοφόρους του 2012 (αστούς, διπλωμάτες, δημόσιους υπάλληλους).

Ρένα Σταυρίδη-Πατρικίου: εις μνήμην

του  Βαγγέλη Καραμανωλάκη

Λένε πως οι άνθρωποι πεθαίνουν πραγματικά μόνο όταν τους ξεχνάμε. Και τότε ο θάνατός τους είναι πιο οδυνηρός, γιατί παίρνει μαζί του και ένα κομμάτι της δικής μας ζωής: εκείνης που μοιραστήκαμε με αυτούς που συμπορευτήκαμε, με όσους μας συντρόφευσαν στο διάβα τους, μας φώτισαν με το έργο και τον λόγο τους, μας γλύκαναν με την παρουσία τους. Γι’ αυτό, όταν τους τιμούμε, δεν είναι ένα χρέος μόνο προς εκείνους μα και προς εμάς τους ίδιους. Έτσι και τώρα, τιμώντας τη μνήμη της Ρένας Σταυρίδη-Πατρικίου, άνθρωποι που μοιραστήκαμε μαζί της όμορφες και δύσκολες στιγμές –στα ΑΣΚΙ, στο Πάντειο και άλλες συλλογικότητες όπου βρεθήκαμε μαζί– πλουτίζουμε το δικό μας το βιος, ξαναφέρνοντας στο νου τις ιδέες και τα γραφτά της, μιλώντας σε νεότερους ανθρώπους για το δικό της έργο. Γιατί η Ρένα υπήρξε μια από τις ιστορικούς που σημάδεψε με το έργο της τη μεταπολιτευτική ιστοριογραφία, άνοιξε δρόμους, δοκίμασε σχήματα, ανέτρεψε βεβαιότητες.

   Μαθήτρια του Κ. Θ. Δημαρά στο Νεοελληνικό Ινστιτούτο της Σορβόννης, έχοντας ήδη ολοκληρώσει νομικές σπουδές, στράφηκε προς το γλωσσικό ζήτημα, ξεπερνώντας τις σχηματοποιημένες ερμηνείες της ιστορίας της εκπαίδευσης, αλλά και τις «προοδευτικές αναγνώσεις» της αριστερής ιστοριογραφίας. Αντιμετώπισε το γλωσσικό ως ιστορικό πρόβλημα, αναδεικνύοντας την πολυπλοκότητα των δυνάμεων που κινήθηκαν γύρω του, τη ρευστότητα των στρατοπέδων που σχηματίστηκαν, συνδέοντας το με την κοινωνία. Η εισαγωγή της στο Δημοτικισμός και κοινωνικό πρόβλημα, το 1976, στην ιστορική Νέα Ελληνική Βιβλιοθήκη των εκδόσεων Ερμής αποτελεί, ακόμα και σήμερα, μια από τις πιο εμβριθείς συμβολές στο ζήτημα. Κοντά του, τα χρόνια που ακολούθησαν, ήρθαν να προστεθούν και άλλα κείμενα: οι λόγιοι γύρω από τον Χαρίλαο Τρικούπη, η Φοιτητική Συντροφιά, οι βενιζελικές εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις, οι δημοτικιστές γιατροί – πετραδάκια που συμπλήρωναν το ψηφιδωτό της ελληνικής κοινωνίας και των διακυβευμάτων της στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, τα περισσότερα από τα οποία συγκεντρώθηκαν στον τόμο με τον χαρακτηριστικό τίτλο Γλώσσα, εκπαίδευση και πολιτική (1999). Και, ακόμα, οι πρωτοσοσιαλιστικές ιδέες, η εμφάνιση της Αριστεράς, οι ρήξεις και οι συνέχειες, όπως αποτυπώθηκαν στο δεύτερο βιβλίο της, αφιερωμένο στον Γεώργιο Σκληρό, τον σοσιαλισμό, τον δημοτικισμό και τη μεταρρύθμιση (1988). Στο επίκεντρο του προβληματισμού της ήταν οι μακρές διαδρομές του ελληνισμού στον 19ο και στον 20ό αιώνα. Διαδρομές συνδεδεμένες με τις διαδικασίες ανάδειξης της ελληνοχριστιανικής ταυτότητας, την παλινδρομική κίνηση ανάμεσα στη Δύση και στην Ανατολή, το δίλημμα εκσυγχρονισμός-αντίδραση. Και, βέβαια, τους φόβους που ταλάνισαν την ελληνική κοινωνία, στους οποίους και αφιέρωσε το τελευταίο της βιβλίο, Οι φόβοι ενός αιώνα, το 2007.

H Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου ΗΠΑ-Ε.Ε. (ΤΤΙΡ) δεν είναι εμπορική συμφωνία

της Δώρας Κοτσακά

Ρενέ Μαγκρίτ, «Αυτό δεν είναι μια πίπα»

Στα μέσα Απριλίου, το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ διοργάνωσε στη Ρώμη διεθνές σεμινάριο με θέμα «Οι επιπτώσεις του TTIP για την Ιταλία». Βασικοί του στόχοι ήταν η ενημέρωση και κυρίως η δικτύωση μεταξύ κινημάτων, ΜΚΟ, σωματείων, αντιπροσώπων του εμπορικού επιμελητηρίου και σχετικών ερευνητικών ινστιτούτων, πολιτικών κομμάτων –από τη Refedacione Communistaέως το κόμμα των Πέντε Αστέρων και το κόμμα των ιταλών Πειρατών–, καθώς και τη «Λίστα Τσίπρα».

Βασικοί εισηγητές ήταν ερευνητές από τη Μεγάλη Βρετανία, τις ΗΠΑ και διεθνή ερευνητικά ινστιτούτα, με στόχο να καταστεί σαφές ότι το TTIP δεν συνιστά επίθεση των ΗΠΑ στην Ε.Ε., αλλά των πολυεθνικών εταιρειών και κεφαλαίων εναντίον των πολιτών των δύο ηπείρων. Βάση τεκμηρίωσης του σεμιναρίου αποτέλεσαν εξαιρετικές σχετικές έρευνες που έχουν εκδοθεί, μεταξύ άλλων, από το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ και το TransnationalInstitute (ΤΝΙ) και είναι προσβάσιμες και στις ιστοσελίδες τους. Έγινε μια σύντομη αναδρομή στο ιστορικό των διαπραγματεύσεων του TTIP, καθώς προηγούμενες προσπάθειες, μέσω του WTO ή της FreeTradeoftheAmericas, απέτυχαν να εφαρμόσουν τις επιδιωκόμενες ρυθμίσεις εξαιτίας συντονισμένων κοινωνικών αντιδράσεων. Με το TTIP επιχειρείται εκ νέου να κατοχυρωθεί και να διευρυνθεί θεσμικά η κυριαρχία των αγορών.