στα Ενθέματα της Αυγής σήμερα Κυριακή 8 του Ιούνη

Κείμενα των: Ζερόμ Λαττά, Δημήτρη Ιωάννου, Βασίλη Σωτηρόπουλου, Ρέας Γρηγορίου, Ράιαν Λίζα, Δημήτρη Χριστόπουλου, Σπύρου Καράβα, Ιωάννας Σπηλιοπούλου, Κωστή Παπαϊωάννου, Πάνου Οικονόμου, Έλενας Πατρικίου

Γκράφιτι σε δρόμο της Βαρκελώνης

Ο ένας στους δέκα. Ο Δημήτρης Ιωάννου είδε μια παράσταση με αντιρατσιστικό περιεχόμενο στο νηπιαγωγείο του μικρού του γιου. Και λέει « Η ειδική αναφορά της νηπιαγωγού στην επικαιρότητα του μηνύματος, το κόμπιασμά της και η αποσιώπηση του προφανούς αντιρατσιστικού περιεχομένου του έργου (ο γάτος του τίτλου έρχεται από μακριά, μιλάει άλλη γλώσσα και έχει κόκκινη γούνα), μου άφησαν την αίσθηση ότι έγινα μάρτυρας μιας ανεπαίσθητης διαταραχής στην επιφάνεια του νοήματος, ενός συμβάντος ασήμαντου ίσως αφ’ εαυτού, αλλά που αποτελούσε ένδειξη ή σύμπτωμα μιας διαδικασίας ευρύτερης. Φοβάμαι όμως ότι κάτι φοβήθηκε […] Φοβήθηκε τον έναν στους δέκα. Και μάλλον όχι κάποια τυχόν άμεση αντίδραση. Νομίζω πως φοβήθηκε μήπως κατηγορηθεί ότι παίρνει θέση στο μεταναστευτικό, «πολιτικοποιώντας» έτσι τη σχολική γιορτή. […] Αυτή είναι, λοιπόν, η επιτυχία της Χρυσής Αυγής. Και, ταυτόχρονα, η ντροπή μας, όλων μας η ντροπή».

Ένα άλλο παγκόσμιο κύπελλο, στα γρήγορα. Ο Ζερόμ Λαττά γράφει: [Οι Βραζιλιάνοι πρέπει να διαμαρτυρηθούν και πρέπει] να το κάνουν για όλους εμάς τους άλλους, τους ερωτευμένους με το ποδόσφαιρο, που θα έπρεπε να αναρωτηθούμε ποια νομοτέλεια μας υποχρεώνει να ανεχόμαστε ένα Παγκόσμιο Κύπελλο που έχει μετατραπεί σε τσίρκο, που επιβάλλει την αποκλειστικότητα των χορηγών στον δημόσιο χώρο και επιβάλλει μια ανάπτυξη στρατιωτικών και αστυνομικών δυνάμεων λες και η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου. Για εμάς που αφήνουμε τη FIFA να υποχρεώνει να κατασκευαστούν δυσανάλογα μεγάλες υποδομές με δημόσιους πόρους ώστε να υφαρπάξει τη μερίδα του λέοντος απ’ τα κέρδη, να πουλήσει το «δικό της» θέαμα στα τηλεοπτικά κανάλια, τα οποία με τη σειρά μας θα πρέπει να πληρώσουμε ώστε να έχουμε πρόσβαση, μια FIFA που στηρίζει τη λειτουργία της σε αμφίβολες συμφωνίες ώστε να διασφαλίσει τα κέρδη της και η οποία διοικείται με διαφάνεια επιπέδου μαφιόζικης οργάνωσης» (μετάφραση: Μαρία Καλαντζοπούλου).

Για μια κουλτούρα διαμεσολάβησης στους δήμους. Ο Βασίλης Σωτηρόπουλος, συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης του Δήμου Αθηναίων κάνει μια σύντομη αποτίμηση του θεσμού του Συμπαραστάτη, στα τρία χρόνια της λειτουργίας του: «Ο Συμπαραστάτης πρέπει καθημερινά να εξηγεί τον ρόλο του στις υπηρεσίες του Δήμου, με λόγια και με έργα, ώστε να καταλάβουν ότι δεν είναι «του δημάρχου» ή «της αντιπολίτευσης» ή συνάδελφός τους, ότι είναι ανεξάρτητος, αντικειμενικός και δίκαιος. Συχνά βρίσκεται «στη μέση» και σε διαφορές μεταξύ ιδιωτών, όταν οι πολίτες στρέφονται εναντίον της αδειοδότησης ενός καταστήματος ή, αντίστροφα, όταν ένα κατάστημα καταγγέλλει την παρεμπόδιση της αδειοδότησής του από κατοίκους! Στο τέλος της ημέρας, δεν θα μετράει ούτε η διαπαραταξιακή εκλογή ούτε ο φανταχτερός τίτλος, αφού η μόνη «εξουσία» που έχει ένας Συμπαραστάτης είναι η δύναμη των επιχειρημάτων του».

Οι «Εφημερίδες» και η πολιτική ζωή στα τέλη του 19ου αιώνα. Η Ρέα Γρηγορίου γράφει για τις «Εφημερίδες» του Δημητρίου Κορομηλά: «Το έργο υποβλήθηκε στον Λασσάνειο Δραματικό Αγώνα το 1889 αλλά απορρίφθηκε. Οι κριτές θεώρησαν ανεπίτρεπτο τον διασυρμό των ευρωπαϊκών χωρών και απρεπή τη διακωμώδηση των “εξόχων της πολιτείας ανδρών”. Οι ευρωπαϊκές χώρες θεωρούνται “ευεργέτιδες” και αποτελεί προσβολή η παρομοίωσή τους με αρπακτικά θηρία όπως η Ύαινα, η Τίγρις και ο Καρχαρίας. Η απάντηση του συγγραφέα, ειρωνική κι εύστοχη, καθώς τονίζει ότι “θα ήτο μεγάλη η αξίωσίς του” να κερδίσει “το γέρας” όταν οι κριτές ανήκουν στο “διακωμωδούμενον” σύστημα».

Ο Ντέιβιντ Μπρατ και ο θρίαμβος του Tea Party. Ο Ράιν Λίζα του «ΝewYorker» γράφει για τη νίκη του Ντ. Μπρατ στις προκριματικές εκλογές των Ρεπουμπλικανών στη Βιρτζίνια: «Στην εκστρατεία του, ο Μπρατ μετέτρεψε όλα τα ζητήματα σε ηθικοπλαστική ιστορία για το πώς οι μεγάλες επιχειρήσεις κλέβουν τους απλούς Αμερικανούς. Κατηγόρησε τον Κάντορ ότι υποστήριξε το νομοσχέδιο για τα αγροκτήματα, το νομοσχέδιο για την ασφάλιση έναντι πλημμυρών (“Σε ποιον πηγαίνουν όλα αυτά τα χρήματα; Πηγαίνουν στους απιθανοεκατομμυριούχους της ανατολικής και της δυτικής ακτής που έχουν επαύλεις σε ακριβές περιοχές”), καθώς και ότι υπονόμευσε τον νόμο STOCK, που αποτελούσε μια προσπάθεια να σταματήσουν οι βουλευτές να χρησιμοποιούν την προνομιακή τους πληροφόρηση στην αγοραπωλησία μετοχών, προωθώντας την εξαίρεση των συζύγων τους». (μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου).

Ελληνικό ακροδεξιό σύμπτωμα: Γιατί είναι τόσο ακραίο; Γράφει ο Δημήτρης Χριστόπουλος: «Η Αριστερά, μέσα σε όλα, πρέπει να σκέφτεται αυτοτελώς το ζήτημα της αντιμετώπισης της Άκρας Δεξιάς. Να μην το απωθεί, να μην το διαχειρίζεται με όρους τακτικής ή υπαγωγής στο δίλημμα «Μνημόνιο-Αντιμνημόνιο». Να μην υποτάσσεται στον θεσμικό κομφορμισμό, αλλά και ταυτόχρονα να μην απαξιώνει το κράτος δικαίου. Σήμερα, σε μια συγκυρία πολιτικής εδραίωσης της Αριστεράς και απίσχνανσης του δεξιού κυβερνητισμού, ένα διόλου ασήμαντο κομμάτι της ιστορικής Δεξιάς θέλγεται από την ιδέα των ακροδεξιών ενέσεων για να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες του. Ο διαρκής κίνδυνος εκφασισμού του τμήματος αυτού δεν πρέπει να εκπλήσσει όσους ξέρουν στοιχειωδώς την ευρωπαϊκή –και δη την ελληνική– ιστορία του 20ού αιώνα. Η ολίσθηση αυτή είναι απειλή για τη Δημοκρατία. Είναι απειλή για τη δυνατότητά μας να διαφωνούμε συντεταγμένα για το μέλλον αυτού του τόπου. Σήμερα, η Αριστερά έχει το –ιστορικά οικείο σε αυτήν, βέβαια– πρόσθετο φορτίο υπεράσπισης της Δημοκρατίας».

Μυστικά και παραμύθια από την ιστορία της Μακεδονίας. Προδημοσίευση από το βιβλίο του Σπύρου Καράβα, που κυκλοφορεί αυτές τις μέρες: «Στην αντίδραση της ελληνικής πολιτείας απέναντι στο νεομακεδονικό την τελευταία εικοσαετία και στους κοινούς τόπους που κυριάρχησαν στον δημόσιο λόγο, φάνηκαν ξεκάθαρα οι παθογένειες της ιστορικής παιδείας στην Ελλάδα. Παθογένειες που χαρακτηρίζουν τόσο εκείνους που είχαν την ευθύνη για τη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής καθώς και τα κομματικά επιτελεία, όσο και όλα ανεξαιρέτως τα στρώματα της κοινωνίας, προσδιοριζόμενα είτε με οικονομικοκοινωνικά είτε με πολιτισμικά κριτήρια. Για μία ακόμη φορά αναδείχθηκε η αυτάρεσκη αναπαραγωγή ανιστόρητων και σωβινιστικών στερεοτύπων, με αποτέλεσμα την αυτοπαγίδευση στην εθνική ρητορεία. Μια ρητορεία που λειτουργεί ως το “μαλακό προσκέφαλο” για το οποίο μιλούσε ο Δημαράς και το οποίο αρνούμαστε να αποχωριστούμε. Και οπωσδήποτε δεν συνιστούν “άλλοθι” οι αντίστοιχες μεθοδεύσεις των υπαρκτών “αντίπαλων” εθνικισμών».

Ποίηση στα χρόνια της οδύνης: Το Εξώφυλλο Δέρμα του Χρόνου

Δύο κείμενα για την ποιητική συλλογή του Πάνου Οικονόμου «Εξώφυλλο Δέρμα του Χρόνου» του Πάνου Οικονόμου.

1. «Και με φως και με θάνατον ακαταπαύστως». Γράφει η Ιωάννα Σπηλιοπούλου: «Όσοι γνωρίζουμε τον Πάνο Οικονόμου, ως φιλόλογο, ραδιοφωνικό παραγωγό (στο μπλογκ τού radiobubble.gr δημοσιεύονται ποικίλα κείμενά του), διαδικτυακή περσόνα, πολίτη παρόντα, αξιαγάπητο άνθρωπο που φιλοτεχνεί το παιχνίδι της επικοινωνίας, τον θεωρούμε πρώτα απ’ όλα ποιητή — εκπληρώθηκε ο οιωνός του Νίκου Μαμαγκάκη για το «κοπέλι»! Αριστοκράτης της τρυφερότητας, βέβηλος προς τις εξουσίες, πολιορκεί το μυχό του μύθου, είτε μιλά με πάθος για τα Δεκεμβριανά είτε για «το αριστερό παπούτσι της Ρόζας Λούξεμπουργκ» είτε για την Ανάφη (ωραίες εμμονές…)».

2. Η αποδόμηση του σώματος ως ποιητικό συμβάν. Γράφει ο Κωστής Παπαϊωάννου: «Το Εξώφυλλο δέρμα του χρόνου είναι μια συλλογή από προσωπικές μυθολογίες. Μυθικοί ήρωες συνοδεύουν την αναίρεση του σώματος, μυθολογικές εμμονές αποτελούν και τα αναγκαία για το ταξίδι: τα ανθρωποδερματόδετα πούρα που τέντωναν στα μπούτια τους κουβανέζες καπνεργάτριες, το JackDanielsTennessee, τα Camelάφιλτρα. Σημάδια που φέρει το σώμα από τον πρότερο βίο του. Νιώθω πως πρόκειται για ποίηση γεννημένη στα τωρινά “χρόνια της οδύνης”».

3. Ένα ποίημα τουΠάνου Οικονόμου, από τη συλλογή.

Μια παράσταση για την επανάσταση με θέμα την τέχνη. Η Έλενα Πατρικίου γράφει για την παράσταση «Μόνο (όλα όσα χρειάζονται για την επανάσταση)» του Κωνσταντίνου Μίχου: «Σε μια στιγμή που η τέχνη ως προϊόν έχει χάσει κάθε θεσμική υποστήριξη, που έχει απολέσει τις κοινωνικές της συμμαχίες και είτε αφήνεται στις ευκολίες, εις άγραν των τελευταίων εναπομεινάντων θεατών, είτε φωνασκεί (φωνή βοώντος…), διεκδικώντας τα απολεσθέντα υλικοτεχνικά ψιμύθιά της, ο Μίχος μας προτείνει την απόλυτη υπερπαραγωγή: μια παράσταση χωρίς καμία άλλη υλική προϋπόθεση εκτός από τη δεξιοτεχνία των σωμάτων. Μια καίρια επιστροφή στο «φτωχό θέατρο» του Γκροτόφσκι, στην «άδεια σκηνή» του Μπρουκ, προκειμένου να ανακαλύψουμε ξανά ότι το μόνο συστατικό που μπορεί να συμπυκνώσει “όλα όσα χρειάζεται” η τέχνη είναι η δεξιοτεχνία του σώματος του καλλιτέχνη. Η δεξιοτεχνία που παραιτείται από την ίδια την επιδεξιότητα προκειμένου να αναρωτηθεί πάνω στον προορισμό της. Στον αισθητικό προορισμό της, άρα, αναπόφευκτα, στον επαναστατικό πολιτικό προορισμό της».

 

Ο ένας στους δέκα

του Δημήτρη Ιωάννου

Σχέδιο του Φιλίπ Γκυστόν, 1961

Πριν από λίγες μέρες παρακολούθησα μια παράσταση στο νηπιαγωγείο του μικρού μου γιου: βασιζόταν στο βιβλίο Ένας γάτος μια φορά του Κ. Μάγου και της Γ. Γκανιάτσου, ένα έργο ευαίσθητο, με βασικό του μήνυμα την αποδοχή της διαφορετικότητας και τη συνύπαρξη με τον «άλλο». Η νηπιαγωγός, προλογίζοντάς το, πρόταξε την επικαιρότητα του μηνύματος αλλά, προσπαθώντας να τη δικαιολογήσει, κόμπιασε: «…γιατί γύρω μας όλοι βλέπουμε… ακόμα και πολλοί από μας αυτόν τον καιρό μπορεί να αισθανόμαστε περιθωριοποιημένοι, γιατί ίσως να περνάμε δύσκολα».

Είναι γεγονός πως τη διαφορετικότητα ως πηγή διακρίσεων μπορούν τα παιδιά να την ανακαλύψουν σχεδόν οπουδήποτε, οπότε ερεθίσματα όπως το εν λόγω έργο είναι πάντα απαραίτητα στο σχολικό περιβάλλον, ασχέτως συγκυρίας. Εντούτοις, η ειδική αναφορά της νηπιαγωγού στην επικαιρότητα του μηνύματος, το κόμπιασμά της και η αποσιώπηση του προφανούς αντιρατσιστικού περιεχομένου του έργου (ο γάτος του τίτλου έρχεται από μακριά, μιλάει άλλη γλώσσα και έχει κόκκινη γούνα), μου άφησαν την αίσθηση ότι έγινα μάρτυρας μιας ανεπαίσθητης διαταραχής στην επιφάνεια του νοήματος, ενός συμβάντος ασήμαντου ίσως αφ’ εαυτού, αλλά που αποτελούσε ένδειξη ή σύμπτωμα μιας διαδικασίας ευρύτερης.

Ένα άλλο Παγκόσμιο Κύπελλο, γρήγορα!

 του Ζερόμ Λαττά

μετάφραση: Μαρία Καλαντζοπούλου

Προκαλώντας ένα μικρό σκάνδαλο, ο πρόεδρος της UEFA, Μισέλ Πλατινί, υποψήφιος για την προεδρία της FIFA, κάλεσε εδώ και μερικές βδομάδες τους Βραζιλιάνους να «ηρεμήσουν» και να «περιμένουν ένα μήνα» πριν αρχίσουν να αντιδρούν, επανερμηνεύοντας με τον τρόπο του την έννοια της ολυμπιακής ανακωχής. Η ενόχληση του Πλατινί πρόδιδε ασφαλώς τόσο την ακατανόητη αφέλειά του όσο και τον φόβο των κύκλων της FIFA να δουν την εκδήλωσή τους να καταστρέφεται. Όμως, τι ακριβώς φοβούνται; Η πιθανότητα μιας κατάστασης τόσο εξεγερτικής που να υπονόμευε τη διεξαγωγή του Μουντιάλ παραμένει μέχρι σήμερα απίθανη: αν φοβούνται για κάτι, φοβούνται προφανώς για τη δική τους τύχη.

H FIFA σε δύσκολη θέση

Στο διάστημα που προηγείται του Παγκόσμιου Κυπέλλου, συνηθίζεται να συζητιούνται οι ομάδες που θα λάβουν μέρος, οι πιθανοί νικητές που θα δοξαστούν στο τουρνουά. Αυτή τη φορά, η αβεβαιότητα καλύπτει επίσης και αυτή καθαυτή τη διεξαγωγή της εκδήλωσης, το τι πρόκειται να συμβεί γύρω απ’ το Παγκόσμιο Κύπελλο – και πολύ πέρα απ’ την περίφραξη των σταδίων και των χώρων των φαν των ομάδων. Βρισκόμαστε στις παραμονές του πιο αβέβαιου Μουντιάλ της ιστορίας, όχι όμως για αθλητικούς λόγους. Γιατί αν και οι κινητοποιήσεις είναι λιγότερο μαζικές από τις περσινές, ο κοινωνικός αναβρασμός μοιάζει να έχει ενταθεί όσο πλησιάζει το γεγονός: διαδηλώσεις, απεργίες, καταλήψεις, δράσεις που μεταδίδονται παντού;

Για μια κουλτούρα διαμεσολάβησης στους δήμους

 του Βασίλη Σωτηρόπουλου

Για μια κουλτούρα διαμεσολάβησης στους δήμους

Μια από τις αποφάσεις που θα κληθούν να λάβουν τα νέα δημοτικά συμβούλια αφορά την εκλογή του (ή της) Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης. Πρόκειται για το ανεξάρτητο όργανο που δέχεται καταγγελίες από τα δύο συνηθέστερα «θύματα» της δημοτικής γραφειοκρατίας, τους δημότες και της επιχειρήσεις – εξ ου και ο περιφραστικός τίτλος. Σε δήμους άνω των 20.000 κατοίκων, ύστερα από διαδικτυακή προκήρυξη, οι δημοτικοί σύμβουλοι καλούνται να εκλέξουν ένα πρόσωπο «κύρους και εμπειρίας», στο οποίο οι θιγόμενοι, πολίτες και επιχειρήσεις, θα καταθέτουν καταγγελίες, με στόχο την εξωδικαστική επίλυση των διαφορών τους με τον δήμο. Το πρόσωπο επιλέγεται με μυστική ψηφοφορία και αυξημένη πλειοψηφία 2/3 του συνόλου των μελών του δημοτικού συμβουλίου. Αυτό οδήγησε σε πολλές άκαρπες ψηφοφορίες το 2011, καθώς δεν είχε ακόμη διαμορφωθεί η σχετική κουλτούρα συνεννόησης. Από τους τριάντα Συμπαραστάτες που εκλέχθηκαν, κάποιοι παραιτήθηκαν, κάποιοι άλλοι ασχολήθηκαν λιγότερο με την αποστολή τους. Σήμερα είμαστε δεκαεπτά, σε όλη την Ελλάδα. Και ιδρύσαμε ένα Δίκτυο Συμπαραστατών, για την υποστήριξη και διάδοση του θεσμού της διαμεσολάβησης στην τοπική αυτοδιοίκηση.

Οι Εφημερίδες και η πολιτική ζωή στα τέλη του 19ου αιώνα

της Ρέας Γρηγορίου

Δημήτριος Κορομηλάς

Πόσο σύγχρονες είναι οι πολιτικές κωμωδίες του 19ου αιώνα; Την απάντηση δίνει ο συγγραφέας του Αγαπητικού της Βοσκοπούλας,ενόςαπότα πιο λαϊκά και δημοφιλή έργα στην ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου. Ο Δ. Κορομηλάς πέτυχε να συνδυάσει την πολιτική σάτιρα με κοινωνικά θέματα και να καυτηριάσει την ανοησία όσων εμπλέκονταν στην πολιτική ζωή προκειμένου να εξυπηρετήσουν ιδιοτελή συμφέροντα. Οι αδυναμίες της κρατικής διοίκησης, οι πελατειακές σχέσεις, η ευνοιοκρατία στους μηχανισμούς διορισμού των δημοσίων υπαλλήλων αποτελούν σταθερά γνωρίσματα της θεματικής ενός μέρους της δραματικής του παραγωγής.

Στις πολιτικές κωμωδίες του, όπως ο Ραμπαγαδίσκος (1878) και Η πτώσις του υπουργείου (1887),σχολιάζει εύστοχα ποικίλες πτυχές της νεοελληνικής κοινωνίας, ενώ στην κωμωδία Ο κύριος Κουκάκης και ο υιός του (1874) συνθέτει τη γελοιογραφία του δημοσίου υπαλλήλου: στο πρόσωπο του Κουκάκη σατιρίζει τη βλακεία και δυσπραγία όσων συμμετέχουν στα δημοτικά συμβούλια και γελοιοποιεί τη σοβαροφάνεια των ανώτερων υπαλλήλων του κράτους. Ειρωνεύεται την αναγκαιότητα ύπαρξης των Επιτροπών του Δήμου της Αθήνας, καυτηριάζει τον μεγάλο αριθμό τους, και τις θεωρεί δυσκίνητους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς. Η θέση του είναι σαφής: στη δημόσια διοίκηση αναδεικνύονται άνθρωποι ακαλλιέργητοι και μικρονοϊκοί, ενώ περιθωριοποιούνται όσοι διαθέτουν γόνιμες και δημιουργικές ιδέες για την οικονομική ανάπτυξη του ελληνικού κράτους την κρίσιμη περίοδο του τρικουπικού αστικού εκσυγχρονισμού.

Ο Ντέιβιντ Μπρατ και ο θρίαμβος του Tea Party

του Ράν Λίζα

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

 Ήταν 14 Ιανουαρίου, όταν ο Ντέιβιντ Μπρατ (ο καθηγητής πανεπιστημίου ο οποίος την περασμένη Τρίτη, στη Βιρτζίνια, νίκησε τον επικεφαλής της πλειοψηφίας[1] Έρικ Κάντορ στην προκριματικές εκλογές των Ρεπουμπικάνων), ανακάλυψε την κεντρική ιδέα της καμπάνιας του, η οποία μέχρι τότε δεν είχε πολλές πιθανότητες επιτυχίας, διαβάζοντας τις στήλες γνώμης της WallStreetJournal.

Ήταν ένα άρθρο του Ράνταλ Στίβενσον, διευθύνοντος συμβούλου της ΑΤ&Τ, πρόσφατα εκλεγέντος προέδρου της Επιχειρηματικής Στρογγυλής Τράπεζας, μιας ομάδας υποστήριξης των Ρεπουμπλικάνων αποτελούμενης από διευθύνοντες συμβούλους μεγάλων αμερικανικών εταιρειών, η οποία έχει ξοδέψει πάνω από εκατό εκατομμύρια δολάρια σε ομάδες πίεσης του Κογκρέσου την τελευταία δεκαετία. Ο Στίβενσον ταίριαζε μια χαρά για τη θέση, μια και η ΑΤ&Τ είναι γνωστό ότι διάκειται φιλικά προς το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Το άρθρο του Στίβενσον είχε τίτλο «Τα επιχειρηματικά σημεία sosγια την ανάπτυξη» και αναφερόταν πολιτική ατζέντα που θα προωθήσει φέτος η ομάδα του στο Κογκρέσο. Το κορυφαίο από τα «σημεία sos» του Στίβενσον ήταν η «σταθερότητα», λέξη με την οποία εννοούσε το τέλος της πολιτικής διαχείρισης της κρίσης που ακολούθησε ο Ομπάμα τα τελευταία χρόνια, η οποία έφερε ουκ ολίγες φορές την κυβέρνηση στα πρόθυρα της στάσης πληρωμών και της διακοπής της λειτουργίας της.

Ελληνικό ακροδεξιό σύμπτωμα: Γιατί είναι τόσο ακραίο;

του Δημήτρη Χριστόπουλου

 Γιατί η ελληνική Ακροδεξιά συγκαταλέγεται, μαζί με την ουγγρική, στις πιο ακραίες στην Ευρώπη; Γιατί στην Ελλάδα έχουμε ναζισμό, και όχι φασισμό ή άλλες εκδοχές δεξιού εξτρεμισμού; Ας αποφύγουμε τον πειρασμό της προσφυγής σε ουσιοκρατικές θεωρήσεις ή ιδεοληπτικές δοξασίες, που αναπαράγουν οικεία στερεότυπα στον ευρωπαϊκό Bορά σχετικά με τα Βαλκάνια, και δη την Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια. Μια ψύχραιμη έρευνα δείχνει ότι στην Ελλάδα συντείνουν όλοι οι ικανοί και αναγκαίοι παράγοντες για αυτή την πιθανή θλιβερή πρωτιά. Επιχειρώ μια ταξινόμηση, προσπαθώντας να διακρίνω τις ριζωμένες αιτίες από τις θρυαλλίδες.

Γιατί η ακροδεξιά; Το ιστορικό βάθος

 Πρώτον, επειδή υπάρχει το ιστορικό βάθος, η κληρονομιά του 20ού αιώνα με την οποία οι δεσμοί δεν διερρήχθησαν. Και η κληρονομία αυτή δεν είναι μόνο η μη τιμωρία των δωσιλόγων και συνεργατών –και αλλού δεν τιμωρήθηκαν–, κάτι πολύ βαρύτερο: ότι αυτοί υπήρξαν οι πυλώνες αντιμετώπισης του «εσωτερικού εχθρού» και στη συνέχεια οι στυλοβάτες του κράτους, από τον Δεκέμβρη του 1944 μέχρι τη θεσμική κορύφωση της συνταγματικής εκτροπής στη δικτατορία. Αυτοί έκαναν τη βρώμικη δουλειά για να «ανήκομεν στη Δύση». Σήμερα, σαράντα χρόνια μετά την πτώση της χούντας, οι αυτολογοκριτικοί μηχανισμοί του χώρου αυτού –η ντροπή δηλαδή του να δηλώνεις χουντικός– αδυνατίζουν. Ο χρόνος περνάει. Τα ποσοστά της Χρυσής Αυγής στα παραδοσιακά «μαύρα» εκλογικά άνδρα της χώρας το αποδεικνύουν. Περιοχές, που, παρεμπιπτόντως, δεν έχουν κανένα πρόβλημα με το μεταναστευτικό… Η δικτατορία «έκανε τη ζημιά» της στην παράδοση της ακροδεξιάς στην Ελλάδα καθώς την απονομιμοποίησε, αλλά σιγά σιγά η παράδοση αυτή ξαναβρίσκει την ορμή της και έναν νέο βηματισμό.

Δεύτερον,έχουμε την διείσδυση του χυλού που αποτελεί τη μαγιά της άκρας δεξιάς ιδεολογίας σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του ελληνικού πολιτικού φάσματος. Ο εθνικισμός, ο ρατσισμός και ο σεξισμός δεν αποτελούν μονοπώλιο της Χρυσής Αυγής — όπως και αλλού βέβαια. Στην Ελλάδα όμως, ο «μακεδονικός αγώνας» της δεκαετίας του 1990 οδήγησε στην ανάδυση ενός επιθετικού εθνικιστικού λόγου, ο οποίος διαχύθηκε στο σύνολο του πολιτικού φάσματος, της Αριστεράς μη εξαιρουμένης, πρωτοστατούσης φυσικά της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Δεν είναι τυχαίο ότι σε αυτό το περιβάλλον, η Χρυσή Αυγή κάνει τα πρώτα της βήματα της βρεφικής της ηλικίας.

Μυστικά και παραμύθια από την ιστορία της Μακεδονίας

του Σπύρου Καράβα

Η ιστορία της Μακεδονίας, σε όλο τον 20ό αιώνα αποτελεί ένα δύσκολο και συναρπαστικό κουβάρι, από πολλές απόψεις (εθνοτική, πολιτισμική, γλωσσική, θρησκευτική) για τον ερευνητή. Ζώνη διακεκαυμένη, αλλά οι φλόγες δεν περιορίζονται στην επικράτεια της ιστορίας, αλλά κατακλύζουν την πολιτική, όπως έχουμε διαπιστώσει πολλές φορές τα τελευταία χρόνια. Ο Σπύρος Καράβας είναι ένας από τους δεινότερους μελετητές του ζητήματος, και η ιστορική του γνώση πάει χέρι χέρι με την πολιτική του ευαισθησία και την πάλη του ενάντια στον εθνικισμό, τη μισαλλοδοξία και τους εθνικούς μύθους. Το βιβλίο του «Μυστικά και παραμύθια από την ιστορία της Μακεδονίας», που κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Βιβλιόραμα (αφιερωμένο στη μνήμη του Άγγελου Ελεφάντη) αποτελεί ένα ισχυρό αντίδοτο στην ιδεολογική χρήση της ιστορίας, στις παθογένειες της ιστορικής μας παιδείας που καθόρισαν τη στάση του ελληνικού κράτους στον «νέο μακεδονικό αγώνα» της δεκαετίας του 1990 και κυριάρχησαν στον δημόσιο λόγο. Το συστήνουμε ανεπιφύλακτα!

Στρ. Μπ.

 

 Ιστορία δεν σημαίνει ηρωοποίηση ούτε ιεροποίηση, ακόμη κι αν λαμβάνει υπόψη της αυτά τα φαινόμενα. Πρωτ’ απ’ όλα, ιστορία σημαίνει ιστορία των ανθρώπων. Υπ’ αυτή την έννοια, κάθε απομυθοποιητική έρευνα είναι Ιστορία, κατάργηση δηλαδή των αντίθετων και αντιφατικών μύθων.    

Πιερ Βιντάλ-Νακέ, Αγώνας μου, η Ιστορία, μετ. Σ. Διονυσοπούλου, Αθήνα 2007, σ. 63-64.

 

 Έχουν περάσει 50 χρόνια από τότε που ο Κ. Θ. Δημαράς υποστήριζε ότι πάσχουμε από υπερβολική δόση ιστορισμού, με την οποία είμαστε διαποτισμένοι και ακριβώς γι’ αυτό «έχουμε περισσότερα από τους άλλους να κάνουμε: να ξεμάθουμε ό,τι ξέραμε, την ιστορία που παίρνει κανείς για μαλακό προσκέφαλο και για “άλλοθι”, και να μάθουμε ό,τι δεν ξέρουμε, την ιστορία όργανο ζωής και εθνικής προαγωγής».[1] Δεν θα ανέμενε, ωστόσο, εκείνα τα λόγια του, μισό αιώνα μετά, να περιγράφουν με τέτοια ακρίβεια τόσο το επίπεδο της εθνικής μας αυτογνωσίας όσο και την ανάγκη-προτροπή να ξεμάθουμε για να μάθουμε.

Πράγματι, όποιος καταπιάνεται με ζητήματα της νεοελληνικής ιστορίας που άπτονται ιδίως της εθνικής-κρατικής μας συγκρότησης, βρίσκεται μπροστά σε μια τεράστια αντίφαση: η ιστοριογραφία, κατά κανόνα, «διαψεύδει» τις πηγές, ενώ οι πηγές, με τη σειρά τους, ανατρέπουν το ούτως ή άλλως κατασκευασμένο εθνικό αφήγημα. Η ανατροπή αυτή όμως συμβαίνει υπό την προϋπόθεση ότι οι μαρτυρίες προσεγγίζονται από τον ερευνητή με απορία: με το αίτημα να κατανοηθούν και όχι να επιβεβαιωθούν τα παραδεδεγμένα, η κοινά αποδεκτή θεώρηση του παρελθόντος. Διαφορετικά, στην περίπτωση που ο ιστορικός πρεσβεύει ότι ανήκει σε έθνος ανάδελφο, τριγυρισμένο ανέκαθεν από μύριους εχθρούς που επιβουλεύονται την ύπαρξή του, κάθε προσπάθεια κατανόησης και γνώσης ακυρώνεται για να μετατραπεί σε συνηγορία των κυρίαρχων βεβαιοτήτων. Και όπως καλά γνωρίζουμε, οι πιο στέρεες και ανθεκτικές στο χρόνο βεβαιότητες προέρχονται από ηθελημένες ή μη άγνοιες.

«Και με φως και με θάνατον ακαταπαύστως»

Ποίηση στα χρόνια της οδύνης: Το Εξώφυλλο Δέρμα του Χρόνου-1

της Ιωάννας Σπηλιοπούλου

Γλυπτά από πάγο του βραζιλιάνου καλλιτέχνη Νέλε Αζεβέντο, Βερολίνο, Σεπτέμβριος 2009 (από το streetartutopia.com)

 Όσοι γνωρίζουμε τον Πάνο Οικονόμου, ως φιλόλογο, ραδιοφωνικό παραγωγό (στο μπλογκ τού radiobubble.gr δημοσιεύονται ποικίλα κείμενά του), διαδικτυακή περσόνα, πολίτη παρόντα, αξιαγάπητο άνθρωπο που φιλοτεχνεί το παιχνίδι της επικοινωνίας, τον θεωρούμε πρώτα απ’ όλα ποιητή — εκπληρώθηκε ο οιωνός του Νίκου Μαμαγκάκη για το «κοπέλι»! Αριστοκράτης της τρυφερότητας, βέβηλος προς τις εξουσίες, πολιορκεί το μυχό του μύθου, είτε μιλά με πάθος για τα Δεκεμβριανά είτε για «το αριστερό παπούτσι της Ρόζας Λούξεμπουργκ» είτε για την Ανάφη (ωραίες εμμονές…).

Στη συλλογή του η πρωτοπρόσωπη φωνή αποπειράται αρχικά αισθαντική μύηση στα σύμπαντα του εγώ και του κόσμου, ιχνηλατεί «το δικοτυλήδονο της ύπαρξης». Άρρητη ομορφιά και γκρεμοί, διονυσιασμός και φάσματα, άπνοια και ανάσα ελευθερίας (ένα φου, όπως το λέει στις εκπομπές του), συλλογική μνήμη («τη χολή που πότισε / τα όνειρα / της φάρας μου»), πληγές του κορμιού και κόμποι της ψυχής: οι ραψωδίες μιας οδύσσειας πλούσιας σε διακείμενα χάρη στη φιλολογική σκευή του ποιητή. Στο κειμενικό σώμα ροδαμίζει το αίμα (ας θυμηθούμε τη ρήση του Νίτσε: «Από όλα όσα έχουν γραφτεί, αγαπώ μόνο αυτό που γράφει κανείς με το αίμα του»), καταυγάζοντας τη ζέουσα επιθυμία για το συν, για διαφάνεια, τη δίψα για ουρανό. Και, μετέωρος μεταξύ φωτός και σκότους, μοιάζει να απαντά με τον τρόπο του Καίσαρα Εμμανουήλ (από τον οποίο εμπνεύστηκε το διαδικτυακό όνομά του): «θέλω το φως να με τυφλώσει!».

Η αποδόμηση του σώματος ως ποιητικό συμβάν

του Κωστή Παπαϊωάννου

 Το Εξώφυλλο Δέρμα του Χρόνου είναι μια ηδονοβλεπτική παρατήρηση της καταστροφής του σώματος. Όχι από τη φθορά του χρόνου, αλλά από τον κατατεμαχισμό, την κανιβαλική επέμβαση στο σάρκινο «εγώ» του ποιητή που παρακολουθεί το σώμα-κτίριο σε πορεία ανάδρομη: «αυτό ήμουν πια / μια σκαλωσιά / μια ανεγειρόμενη οικοδομή / ένα γιαπί / μυστριά έδιναν κι έπαιρναν / και να το μίνιο / να το στοκάρισμα/ να οι λαδομπογιές/ μη μείνει/ τρύπα χαίνουσα / πληγή χωρίς σαγρέ επίστρωση / ένα απέραντο εργοτάξιο το κορμί μου». Σώμα βωμός, σώμα θέατρο, σώμα σύμπαν. Σώμα τεκτονικό φαινόμενο, πόλεμος μέχρις εσχάτων. Σώμα νυν και αεί.

«Οι άνθρωποι μοιάζουν τόσο πολύ με αυτό που τους τρώει». Είναι βαθύτατα σωματοποιημένη η ποίηση του Οικονόμου. Πελώριο μάτι ο ίδιος, φακός κοίλος που τον σχηματίζει ο «μέγας παρακείμενος του τέλους». Αυτοανατέμνεται, καταγράφει πυρετωδώς στο ημερολόγιο του σώματος και εξαχνούμενος μας οδηγεί στον δικό του «ου τόπο». Εκκινεί από την βιωμένη εμπειρία της βιολογικής δοκιμασίας για να εξακοντίσει το βίωμα και τα όρια της ποιητικής αφήγησης στα ακραία σημεία χώρου και χρόνου. Κλείνει ταυτόχρονα το μάτι στην Ιστορία: «… το πέταξαν / στο κέντρο / το κάτασπρο/ κουφάρι/ το θυμάμαι σαν τώρα/ στο Πεδίο του Άρεως / το ’46/ το κλωτσούσαν / ένα χολερικό πρωινό / οι Χίτες». Τότε που ο θείος «τυπογράφος αυτοδίδακτος / παλαιός / βιβλιοδέτης ονείρων- αφαιρούσε με μια τσιμπίδα / ένα ένα / τα τυπογραφικά στοιχεία / τα αλφάδιαζε / τα έκανε προκηρύξεις / το εξώφυλλο/ δέρμα / του χρόνου».

Το Εξώφυλλο δέρμα του χρόνου είναι μια συλλογή από προσωπικές μυθολογίες. Μυθικοί ήρωες συνοδεύουν την αναίρεση του σώματος, μυθολογικές εμμονές αποτελούν και τα αναγκαία για το ταξίδι: τα ανθρωποδερματόδετα πούρα που τέντωναν στα μπούτια τους κουβανέζες καπνεργάτριες, το JackDanielsTennessee, τα Camelάφιλτρα. Σημάδια που φέρει το σώμα από τον πρότερο βίο του.

Μια παράσταση για την επανάσταση με θέμα την τέχνη

---

Μια παράσταση για την επανάσταση με θέμα την τέχνη

της Έλενας Πατρικίου

Χορογραφία: Κωνσταντίνος Μίχος. Μουσική: Αντώνης Σταυρινός. Χορεύει ο Κ. Μίχος και αυτοσχεδιάζει στο πιάνο και την τρομπέτα ο Α. Σταυρινός. Η παράσταση (που παίχτηκε στο κατειλημμένο θέατρο «Εμπρός», στος 31.5) θα παιχθεί ξανά την επόμενη Κυριακή 22 Ιουνίου, στις 21:00, στο Θέατρο του Ιδρύματος Κακογιάννη (Πειραιώς 206).

***

Από την παράσταση «Μόνο». Φωτογραφία της Εύας Τσαγκαράκη

Είτε πρόκειται για την επανάσταση είτε πρόκειται για την τέχνη, το μόνο χρειώδες είναι το ανθρώπινο σώμα.

Το σώμα ως αναγκαία συνθήκη είναι το θέμα της παράστασης του χορογράφου (και, επιτέλους ξανά, χορευτή) Κωνσταντίνου Μίχου. Ίσως, το σώμα ως ικανή συνθήκη. «Μόνο» είναι ο τίτλος της. Και, σε παρένθεση: «όλα όσα χρειάζονται για την επανάσταση». Η παρένθεση είναι πολύ πιο ολιγαρκής απ’ όσο αξίζει στην παράσταση, της οποίας το πραγματικό θέμα είναι μάλλον «μόνο όλα όσα χρειάζονται για την τέχνη».

Ο χορός του 20ού αιώνα ήταν μια τέχνη κεντρική για την κατανόηση των αλλαγών που υπέστη μέσα στη νεωτερικότητα το ανθρώπινο σώμα. Γιατί αφομοίωσε πολύ πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη τελικά αγωνία τις ριζικές αλλαγές που επέφεραν στο ανθρώπινο σώμα η βιομηχανική εργασία και η τεϊλορική γραμμή παραγωγής, η υπαλληλική εργασία και η «χειροτεχνία» της γραφομηχανής, η μαζική υποχρεωτική στράτευση και η μαζική πολεμική θανάτωση με όπλα απέναντι στα οποία οι σωματικές δεξιοτεχνίες παραλύουν. Ο χορός αφομοίωσε με απίστευτη ευαισθησία αυτές τις θεμελιακές αλλαγές. Και, πρώτος απ’ όλες τις τέχνες, ως τέχνη που διά του σώματος αναπαριστά το σώμα, αποτύπωσε τόσο τη σωματική διάσταση της κρίσης της αντρικής ταυτότητας όσο και την ανάδυση του γυναικείου σώματος ως σώματος που απαιτεί να αυτοπροσδιοριστεί με τρόπο που να νομιμοποιεί ιδεολογικά και καλλιτεχνικά τις αντιφάσεις του.