Η παράλλαξη του κηφήνα. Τεχνολογία, Επιθυμία, Κεφάλαιο

Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα, η ελληνική κυβέρνηση θα προχωρήσει στην αγορά dronesμε ποικίλες χρήσεις: από την επιτήρηση των συνόρων, τη συλλογή δεδομένων, την παρακολούθηση ταραχών κ.ο.κ. Δημοσιεύουμε ένα απόσπασμα από πρόσφατο δοκίμιο του   Μπόλμαν και θα επανέλθουμε στο ζήτημα

του Mπραντ Μπόλμαν

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Έργο του Τζόρτζιο ντε Κίρικο

Από το 2001, η αμερικανική κυβέρνηση έχει σκοτώσει περισσότερους από 3.000 στρατιώτες και πολίτες, με επιθέσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών, των γνωστών drones. Το μέγεθος του στόλου των (αναγνωριστικών και καταδρομικών) drones θα τριπλασιαστεί τα προσεχή χρόνια. Η Amazon θέλει να αποστέλλει βιβλία με drones, οι οινοπαραγωγοί τα χρησιμοποιούν για να ψεκάζουν τις καλλιέργειές τους ενώ, και ίσως αυτό φανεί σε κάποιους σκληρή ειρωνεία, ο Φράνσις Φουκουγιάμα γιορτάζει αυτό που υποθέτω αντιλαμβάνεται ως την αναγέννηση της Ιστορίας στέλνοντας τα προσωπικά του drones να κάνουν βόλτες στη γειτονιά του. Drone (στην κυριολεξία, «κηφήνας»): μια λέξη με διπλό νόημα, που σημαίνει ταυτόχρονα «ένα πλάσμα που δεν κάνει τίποτε χρήσιμο και ζει χάρη στη δουλειά άλλων» και «ένα τηλεχειριζόμενο μη επανδρωμένο αεροσκάφος», η οποία παίζει αρκετά στις μέρες μας και στο πεδίο των πολιτισμικών σπουδών. Γιατί είναι τόσο σημαντικό;

Το 1944, ο Τέοντορ Αντόρνο έγραφε σχετικά με τους πυραύλους V2 του Χίτλερ: «Είδα το Παγκόσμιο Πνεύμα, όχι έφιππο, αλλά φτερωτό και ακέφαλο». Αναφερόταν φυσικά, ειρωνικά, στο διάσημο απόσπασμα του Χέγκελ για τον έφιππο Ναπολέοντα. Τι ήθελε να πει ο Αντόρνο; Πως αυτό που ο Χέγκελ αντιλαμβανόταν ως το ψευδο-κορύφωση της ιστορικής ελευθερίας ήταν απλώς ένα βήμα ακόμα πάνω στον Κίτρινο Τούβλινο Τοίχο[1] του Διαφωτισμού προς τον Φασισμό, τον πύραυλο V2 και, τελικά, το Άουσβιτς. Και πρέπει να αντιληφθούμε κάτι με αφορμή αυτό το νέο ακέφαλο παγκόσμιο πνεύμα: τα drones έχουν αλλάξει δραματικά τον τρόπο με τον οποίο το κοινό συμμετέχει στις στρατιωτικές εξελίξεις — η διάχυση μεταξύ των διαφορετικών σφαιρών κοινωνικής δραστηριότητας είναι ακαριαία. Αρκεί κάποιος να φανταστεί ότι οι ανθοδέσμες θα αρχίσουν να παραδίδονται με τανκς, για να πάρει μια ιδέα του τι είναι πραγματικά μοναδικό σε αυτά συζητάμε εδώ.

«Κατεπείγουσα» επίθεση σε χώρο, θεσμούς, κοινωνία και δημοκρατία

 της Μαρίας Καλαντζοπούλου

 

Έργο του Ερκούτ Τερλικσίζ

Όλο και συχνότερα τελευταία εμφανίζεται η θλιβερή ανάγκη να καταγγείλουμε την επίθεση στα συλλογικά μας κεκτημένα: στους θεσμούς, τη δημοκρατία, τα δικαιώματα, την κληρονομιά μας και τον δημόσιο πλούτο. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τον χώρο, το εναρκτήριο λάκτισμα και πλαίσιο-ομπρέλα για όσα ακολούθησαν έδωσε ο διαβόητος Εφαρμοστικός Νόμος 3986/2011 του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής. Εκεί, ο νομοθέτης μάς προϊδέασε για τα επερχόμενα: ξήλωμα θεσμών και κανόνων για την προστασία και ανάπτυξη της γης (ιδιωτικής και δημόσιας), κατάργηση του δημόσιου σχεδιασμού για το δημόσιο συμφέρον, κατίσχυση ιδιωτικών σχεδίων –των ενδιαφερόμενων επενδυτών, μικρών και μεγάλων– έναντι όποιων όρων, σχεδίων ή περιορισμών είναι θεσμοθετημένοι. Όσοι θυμόμαστε τον τρόπο με τον οποίο ψηφίστηκε ο Εφαρμοστικός εκείνο το καλοκαίρι, αντιλαμβανόμαστε ότι ήταν ένα προκλητικά αντιδημοκρατικό υπόδειγμα, από κάθε άποψη.

Έκτοτε έχουν μεσολαβήσει τρία χρόνια νομοθετικής υπερπαραγωγής που εξειδικεύει, ραφινάρει ή βαθαίνει αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση. Το νομοσχέδιο για τη Χωροταξική και Πολεοδομική Μεταρρύθμιση και τις Χρήσεις Γης, που ψηφίστηκε την περασμένη Τετάρτη, είναι ένα απ’ τα πολλά, σε μια μακρά σχετική σειρά. Αναμενόταν εδώ και καιρό και αποτέλεσε, υποτίθεται, αντικείμενο επεξεργασίας από κατάλληλα συνεργάσιμους ειδικούς εδώ και δύο χρόνια. Την αναμονή του συνόδευε, βέβαια, το πολύ δυσοίωνο αιτιολογικό ότι συνιστά «μνημονιακή υποχρέωση». Ακόμα κι η «υποχρέωση» αυτή, ωστόσο, δεν δικαιολογεί τον τρόπο με τον οποίο προωθήθηκε στη Βουλή, με διαδικασίες «κατεπείγοντος», και μάλιστα σε θερινό τμήμα. Ο ακραία αντικοινοβουλευτικός και αντιδημοκρατικός τρόπος με τον οποίο ψηφίστηκε άρον άρον, χωρίς ουσιαστικά να συζητηθεί, ταιριάζει στον ακραία ισοπεδωτικό του χαρακτήρα απέναντι σε θεσμούς, παραδόσεις οργάνωσης του χώρου, διαδικασίες κοινωνικού ελέγχου, ακόμα και το ίδιο το Σύνταγμα.

«Kινητή υγεία»: Ενδυνάμωση των ασθενών ή μεταφορά ευθύνης σε ατομικό επίπεδο;

της Δέσποινας Μπίρη

Σαλβαντόρ Νταλί, «Αταβιστικό δειλινό»

«mHealth» ή «κινητή υγεία». Ο αναγνώστης που ακούει για πρώτη φορά τον όρο θα σκεφτεί μάλλον κάποια νέα εφαρμογή για κινητά. Δεν πρόκειται όμως (μόνο) γι’ αυτό. Σύμφωνα με τον ορισμό της Πράσινης Βίβλου για την «κινητή υγεία» (mHealth) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η «κινητή υγεία» καλύπτει «την ιατρική πράξη και την πράξη δημόσιας υγείας, που υποστηρίζονται από κινητές συσκευές, όπως κινητά τηλέφωνα, συσκευές παρακολούθησης ασθενών, προσωπικούς ψηφιακούς βοηθούς (PDA), καθώς και άλλες ασύρματες συσκευές […]. Καλύπτει επίσης εφαρμογές τρόπου ζωής και ευ ζην, οι οποίες μπορεί να συνδέονται με ιατρικές συσκευές ή αισθητήρες (π.χ. περιβραχιόνια ή ρολόγια), καθώς και συστήματα προσωπικής καθοδήγησης, υπενθυμίσεις λήψης φαρμάκων και πληροφοριών υγείας παρεχόμενες μέσω sms, και ασύρματα παρεχόμενη τηλεϊατρική». Τεχνολογίες, με λίγα λόγια, που υπόσχονται έναν καλύτερο τρόπο ζωής, τον εξορθολογισμό της παροχής υπηρεσιών υγείας, τη μείωση του κόστους. Πέρα από εύκολες κρίσεις υπέρ ή κατά, με την ευκαιρία της δημόσιας διαβούλευσης που πραγματοποιεί η Επιτροπή μέχρι τις 3 Ιουλίου, ας δούμε μερικούς παράγοντες που επηρεάζουν την αποτελεσματική εφαρμογή της «κινητής υγείας» σε μεγάλη κλίμακα.

Ούτε ο διασυρμός, ούτε ο εκβιασμός είναι δημοσιογραφία

του Νίκου Κ. Αλιβιζάτου

Χένρι Μουρ, «Δύο όρθιες μορφές», 1949

 Ο τελευταίος εκβιασμός του Μάκη Τριανταφυλλόπουλου συμπυκνώνει καλύτερα από πολλά άλλα περιστατικά των ημερών το νομικό και το ηθικοπολιτικό στίγμα της εποχής μας.

Ενώ από τη μια ο γνωστός δημοσιογράφος συνεχίζει ανενόχλητος το θεάρεστο έργο του, η κοινωνία φαίνεται να τον απορρίπτει. Η γαργαλιστική αποκάλυψη την άφησε παγερά αδιάφορη. Το ίδιο και τους πολιτικούς αντιπάλους του Γαβριήλ Σακελλαρίδη, οι οποίοι όχι μόνο δεν ενέδωσαν στον πειρασμό να εκμεταλλευθούν το επίμαχο βιντεάκι, αλλά, σε αρκετές περιπτώσεις, έσπευσαν να συμπαρασταθούν στον θιγόμενο. Ήταν μια ένδειξη πολιτισμού. Ίσως γι’ αυτό και ο «εθνικός» μας δημοσιογράφος δεν βρίσκει πια βήμα σε κανένα από τα μεγάλα κανάλια.

Για κάποιον, όπως ο γράφων, που παρακολουθεί εδώ και χρόνια τα νομικά της κρυφής κάμερας και της λεγόμενης ερευνητικής δημοσιογραφίας, οι εξελίξεις αυτές χρειάζονται σχολιασμό:

Στο μεν νομικό επίπεδο, είναι αδιανόητο ο κύριος υπεύθυνος της αθλιότητας να εξακολουθεί να κυκλοφορεί ελεύθερος ανάμεσά μας, χωρίς να έχει πληρώσει ποτέ τίμημα ανάλογο με τη σοβαρότητα των απανωτών ανοσιουργημάτων του. Είναι αλήθεια βέβαια ότι του έχουν επιβληθεί στο παρελθόν διάφορες κυρώσεις, χρηματικές και άλλες. Καμιά εν τούτοις δεν φαίνεται να τον άγγιξε. Ίσα ίσα, τελικά τον ενίσχυσαν.

Έως ότου αναθεωρηθούν οι σχετικοί κανόνες του ποινικού, του ραδιοτηλεοπτικού και του διαδικτυακού πλέον δικαίου, με τη διαβούλευση και την νηφαλιότηατα που επιβάλλεται, είναι καιρός μερικοί γενναίοι δικαστές να πάρουν την υπόθεση στα χέρια τους. Τον δρόμο έδειξαν πριν από λίγα χρόνια οι συνάδελφοί τους που καταδίκασαν αμετάκλητα σε φυλάκιση πολλών μηνών (δυστυχώς με αναστολή!) τον Θέμο Αναστασιάδη, άλλοτε συνεταιράκι του Μάκη Τριανταφυλλόπουλου και εκδότη του «Πρώτου Θέματος» για τη δημοσίευση των γνωστών φωτογραφιών Ζαχόπουλου.

Τα Προσφυγικά της Αλεξάνδρας: Mια ζωντανή κατάληψη στέγης στην κατάσταση εκτάκτου ανάγκης

 της Ελένης Τζιρτζιλάκη

Φωτογραφία της Ελένης Τζιρτζιλάκη

«Το “σπίτι” είναι ένα σύνολο σπιτιών, ένα σύνολο λειτουργιών κι ένα σύνολο συμβολικών γραφών, όχι μόνο πληροφορικών αλλά και προστατευτικών, ερμηνευτικών και εκστατικών… Σπίτι των επιθυμιών και των πόνων». Η περιγραφή αυτή του σπιτιού, από τον αρχιτέκτονα Αριστομένη Προβελέγγιο (Ο οδοιπόρος προς την πηγή, 1990),ταιριάζει σε εκείνο που συμβαίνει σήμερα στα Προσφυγικά.

Είναι μια κατάληψη στέγης, μια ζωντανή γειτονιά. Οι σημερινοί κάτοικοι είναι κυρίως καταληψίες (από το Αφγανιστάν, τη Συρία, την Αφρική, αλλά και την Ελλάδα), λιγοστοί ιδιοκτήτες που έχουν απομείνει και ενοικιαστές.

Ανάμεσα στα κτίρια, παιδιά που παίζουν, γυναίκες που πηγαινοέρχονται, ρούχα απλωμένα, άνθρωποι στα μπαλκόνια, ακούγεται ραδιόφωνο στις διαφορετικές γλώσσες της Αθήνας. Παραφωνία είναι τα πολλά παρκαρισμένα αυτοκίνητα στον ελεύθερο χώρο.

Στις 11 Μαρτίου 2014, 138 διαμερίσματα των Προσφυγικών παραχωρήθηκαν στο ΤΑΙΠΕΔ, με σκοπό την πώλησή τους. Διαβάζοντάς το, σκέφτηκα ότι και πάλι οι κάτοικοι, που και τώρα είναι οι περισσότεροι πρόσφυγες, θα χρειαστεί να αγωνιστούν, θα χρειαστεί ένα πλατύ μέτωπο υπεράσπισης. Έτσι άρχισε η επαφή μου με τη Συνέλευση Κατειλημμένων Προσφυγικών. «H δική μας αφήγηση για τη γειτονιά των Προσφυγικών», διαβάζω σε ανακοίνωσή της, «μιλά για τον αγώνα για επιβίωση και αξιοπρέπεια… Βασική προτεραιότητα της συνέλευσης είναι να ζωντανέψει τη γειτονιά και να την επαναπροσδιορίσει ως μια κατειλημμένη κοινότητα».

Άνθη αντίστασης

Το πρόγραμμα και των τριών ημερών του Φεστιβάλ στα Προσφυγικά, 27, 28 και 29 Ιουνίου στο antifaperformingarts.wordpress.com. Για το πρόγραμμα της Κυριακής, βλ. το τέλος του ποστ

της Αγγελικής Τόμπρου

«Ο χαρακτήρας είναι θέμα χρόνου», έλεγε στην Εβραία ο Μπρεχτ και υποστήριζε ότι εξαρτάται από τους θεσμούς και τις συνθήκες. «Άλλοι χαρακτήρες κρατάνε πολύ, άλλοι λίγο, αλλά κανείς για πάντα». Κι όμως, πώς γίνεται στα συντρίμμια θεσμών και ιστορίας να φυτρώνουν «άνθη» αντίστασης;

Στην καρδιά της Αθήνας, η κατάληψη των Προσφυγικών συγκροτεί μια μικρογραφία όλης της χώρας σε επίπεδο εγκλεισμού και αποκλεισμού, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί το σημείο μηδέν της πολιτικής — τόσο λόγω της θεσμικής εγκατάλειψης όσο και ως προς την ανάδυση της αντίστασης σε αυτήν. Εγκλωβισμένα ανάμεσα στις συμπληγάδες της αδιαφορίας και των συμφερόντων του ΤΑ.Ι.ΠΕ.Δ., τα Προσφυγικά θέτουν το ερώτημα για την ελευθερία στο πιο επίκαιρο πλαίσιο που της αναλογεί: αυτό της απόλυτης δράσης.

Μια ανομοιογενής και πολυφυλετική κοινότητα, με τη μικροϊδιοκτησιακή συμπεριφορά να ταλανίζει τη λειτουργία της, οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» των Προσφυγικών αρνούνται τη συνθηκολόγηση που θα τους βγάλει έξω από τα ετοιμόρροπα κτίρια και περήφανα διασώζουν πέτρες που έζησαν την Αντίσταση και τα Δεκεμβριανά, ενώ ταυτόχρονα υπηρετούν υποδειγματικά ένα κοινωνικό εγχείρημα αυτοοργάνωσης.

O Πελοποννησιακός Πόλεμος στον 21ο αιώνα

Τις μέρες αυτές κυκλοφορεί η μελέτη του Αντώνη Σαχπεκίδη «O Πελοποννησιακός Πόλεμος στον 21ο αιώνα. Αναζητώντας τα αίτια της σύγχρονης παγκόσµιας κρίσης µέσα από τη διεισδυτική µατιά του Θουκυδίδη» (εκδ. Ελληνοεκδοτική). Κλασικός φιλόλογος, ο Αντώνης Σαχπεκίδης, δίδαξε για χρόνια στην εκπαίδευση. Στο βιβλίο αυτό, καρπό πολύχρονης ενασχόλησης με τον Θουκυδίδη και τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, αναδεικνύει τον πολιτικό Θουκιδίδη και την επικαιρότητά του. –Ποιο είναι το νήµα που συνδέει τον Πελοποννησιακό µε τους δύο Παγκόσµιους Πολέµους; Τι φέρνει ο 21ος αιώνας στο πεδίο του γεωπολιτικού ανταγωνισµού των µεγάλων δυνάµεων, και τι σηµαίνει αυτό για τις «µικρές» χώρες; Η αθηναϊκή δηµοκρατία λειτουργεί σήμερα ως πρότυπο; Μπορεί να µας εµπνέουν ο Θουκυδίδης ως πολίτης και ο Περικλής ως πολιτικός; Απαντήσεις σε τέτοιου είδους ερωτήματα θέλει να δώσει το βιβλίο. Δημοσιεύουμε στη συνέχεια ένα απόσπασμα από τον Επίλογο.

του Αντώνη Σαχπεκίδη

Ρωμαϊκό ψηφιδωτό από τη Γέρασα της Ιορδανίας (Μουσείο της Περγάμου, Βερολίνο)

 Αν η αξία της ιστορίας βρίσκεται στη χρησιμότητά της, στον βαθμό που συμβάλλει στην αυτοσυνειδησία ενός λαού, ο Θουκυδίδης είναι, με αυτήν την έννοια, κατεξοχήν χρήσιμος για την πολιτική διαπαιδαγώγησή του. Κατά τον Άγγελο Ελεφάντη «η πολιτική τροφοδοτείται με ποικίλους τρόπους από την ιστορία, από την πραγματικότητα μέσα στη χρονικότητά της», αλλά ταυτόχρονα η πολιτική παράγει ιστορία, είναι «ἱστορία ἐν τῷ γεννᾶσθαι», έτσι ώστε «η ιστορική συνείδηση» να μπορεί να γίνεται «πολιτική κριτική συνείδηση». Από αυτήν τη σύζευξη της ιστορίας με την πολιτική που πετυχαίνει ο Θουκυδίδης, και μάλιστα ως πρωτοπόρος σε αυτήν τη διαλεκτική σύνθεση, δίνει νέες διαστάσεις τόσο στην ιστορία, που δεν είναι δυνατό να παρακάμπτει την πολιτική, όσο και στην πολιτική, που δεν μπορεί να αγνοεί την ιστορία.

Η ιστορία διαμορφώνει συνειδήσεις. Ο Φίλιππος Ηλιού μιλά για την «ιστορία θεωρημένη και θεωρούμενη ως πολιτισμικό αίτημα, άρα και αίτημα πολιτικό: ο πολίτης και η αυτοσυνειδησία του, μέσω της γνώσης της ιστορίας», όπως και για το «κοινωνικό αίτημα της ιστορικής γνώσης και, ως εκ τούτου, της αυτογνωσίας». Ένας λαός, κάθε λαός, πρέπει να έχει ιστορική αυτοσυνειδησία, για να ξέρει «πού πατά και πού πηγαίνει». Λαός που δεν ξέρει τη θέση του στην ιστορία, είναι λαός χωρίς πυξίδα· είναι έρμαιο στη βουλιμία των εκάστοτε ισχυρών. Μέσα από την ιστορική αυτοσυνειδησία του θα βρει ο άνθρωπος απαντήσεις στις υπαρξιακές του αμφιβολίες, ώστε να υπερνικήσει τον αρχέγονο φόβο και να πάψει να υφίσταται παθητικά τη ζωή. Αναλαμβάνοντας την ευθύνη για την προσωπική του ελευθερία, θα γίνει πρωταγωνιστής της ζωής του και όχι μαριονέτα της ιστορίας. […]

Τα «αφύλακτα πεδία μάχης» της κουλτούρας και του πολιτισμού

συνέντευξη του Άρη Μαραγκοπουλου

με την ευκαιρία της κυκλοφορίας της συλλογής δοκιμίων του «Πεδία Μάχης Αφύλακτα» (εκδ. Τόπος)

 Ξεκινάω από τον τίτλο του βιβλίου (και υπότιτλο του τελευταίου άρθρου). Γιατί «πεδία», γιατί «μάχης», και γιατί «αφύλακτα»;

Βιώνουμε όλοι μια ταραγμένη και απορρυθμισμένη ζωή. Κάθε μέρα είναι, περισσότερο από ποτέ, μια σκληρή μάχη με στόχο απλώς να «περάσει». Κάθε μήνας που επιβιώνεις σώος στο σώμα και στην ψυχή σου αποτελεί μια κρυφή κατάκτηση. Και δεν ήταν πάντα έτσι η ζωή. Και δεν πρέπει να είναι έτσι μαρτυρική η ζωή. Κινούμαστε ως ναυάγια σ’ έναν ωκεανό κρατικής καταστολής, ψέματος, ληστείας, φασισμού. Κι αρπαζόμαστε απ’ όπου μπορούμε ο καθένας για να σταθούμε όρθιοι. Δυσκολευόμαστε να δούμε ότι είμαστε όλοι ναυάγια από το ίδιο καράβι, δυσκολευόμαστε να συνταιριάξουμε τις σανίδες και να φτιάξουμε τη σχεδία που θα χωρέσει τους περισσότερους. Κολυμπάμε από δω κι από κει χωρίς πυξίδα, αδιάφοροι για τον διπλανό που θαλασσοδέρνεται χειρότερα από εμάς, έρμαια του κάθε πολιτικάντη έμπορου της σωτηρίας, σκόρπια ναυάγια.

Έργο του Χουάν Γκρις

Αλλά δεν σώζεσαι έτσι, δεν μπορείς να σωθείς έτσι. Πρέπει να μπορέσεις να δεις ότι το πεδίο μάχης όπου πολεμάς, ο μοναχικός σου αγώνας πάνω στη μικρή σου σανίδα δεν θα σε γλιτώσει. Ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός με το υποχείριο φασιστικό κράτος θα σε πνίξει αργά ή γρήγορα στην πλημμυρίδα της προγραμματισμένης καταστροφής των ελάχιστων δικαιωμάτων, της ελάχιστης αξιοπρέπειάς σου. Πρέπει να αναζητήσεις μαζί με άλλους συντρόφους καινούργια πεδία αγώνα, αφύλακτα από την εξουσία πεδία, όπως αυτό, για παράδειγμα, που ανακάλυψαν οι καθαρίστριες του Υπουργείου Οικονομικών, όπως αυτό που ανακάλυψαν οι κάτοικοι στις Σκουριές, όπως αυτό που ανακάλυψαν (αλλά γρήγορα έχασαν, λόγω της άξεστης συνδικαλιστικής τους ηγεσίας) οι εργαζόμενοι στην ΕΡΤ. Υπάρχουν πάντα πεδία μάχης αφύλακτα – κι είναι πρωτίστως δουλειά της Αριστεράς να τα ανακαλύψει, να τα στηρίξει, να τα μετατρέψει σε πυλώνες μαζικής αντίστασης. Το Πεδία Μάχης Αφύλακτα εστιάζει σ’ εκείνα τα πεδία της κουλτούρας και του πολιτισμού που, εδώ και δεκαετίες, στοιχειώνουν την ελληνική συνείδηση και που, εν τέλει, καθορίζουν υπογείως την πολιτισμική παρακμή αυτής της χώρας.

Έχεις θητεύσεις στη γραφή χρόνια, ως μυθιστοριογράφος, ως μεταφραστής, ως δοκιμιογράφος. Οι γέφυρες, οι ωσμώσεις μεταξύ των τριών αυτών ιδιοτήτων είναι φανερές στο έργο σου. Μίλησέ μας για αυτές, αλλά και τις εντάσεις, τις διαφορές.

Είμαστε μάρτυρες εδώ και δεκαετίες μιας γραφής που απομιμείται την τέχνη του λόγου, μιας νεο-Άρλεκιν γραφής που στην καλύτερη περίπτωση είναι τετριμμένη δημοσιογραφία. Το να γράφεις σήμερα απαιτεί τέχνη, ίσως και περισσότερη τέχνη από παλιά. Μάλιστα, επειδή τα όρια ανάμεσα στο ψεύτικο και το αυθεντικό, ως προς την τέχνη του λόγου, έχουν πλέον χαθεί για πολύ κόσμο, επειδή η απαιδευσία είναι γενικευμένη, ό,τι γράφεις σήμερα (είτε είναι μυθοπλασία είτε δοκίμιο, είτε μετάφραση) εξ ανάγκης αποκτά και έναν διδακτικό (με την ανθρωπιστική έννοια της λέξης) χαρακτήρα. Εγώ, γράφω πάντα, κιόλας από το πρώτο μου βιβλίο, το μυθιστόρημα Όλντσμομπιλ (1980), με μια τέτοια πολιτική / διδακτική εμμονή που σχετίζεται με την κουλτούρα. Είτε πρόκειται για την ανάλυση του Ulyssesτου Τζόις (1995, 2001, 2010), είτε για τη μυθοπλαστική ανάγνωση του προβλήματος της τρομοκρατίας (Η μανία με την Άνοιξη, 2006, 2009) είτε για την πολιτική απείθεια (Το Χαστουκόδεντρο, 2012) κλπ., αυτό που ανέκαθεν με καίει είναι να ανιχνεύσω για τον αναγνώστη το συχνά σκοτεινό υπόστρωμα της κυρίαρχης κουλτούρας: τις ιδιόμορφες ιστορικές συνθήκες που το γεννούν, το πλέγμα των κοινωνικών και οικονομικών σχέσεων που το οικοδομεί, τη σχέση του με το εκάστοτε διακύβευμα της συγκυρίας.

Ιδρώνει το νεοναζιστικό αυτί;

του Στρατή Μπουρνάζου

Έργο του Όσκαρ Κοκόσκα

Στο «χρονικό» της Χρυσής Αυγής, τη βδομάδα που μας πέρασε, η είδηση ήταν η δημοσίευση, στην Εφημερίδα των Συντακτών, των περιβόητων πλέον νεοναζιστικών φωτογραφιών. Όπου βλέπουμε τους Μιχαλολιάκο-Παππά με κοντά παντελονάκια και σβάστικα, αλλά και τους Κασιδιάρη-Παππά να ποζάρουν με τη σβάστικα, όχι πλέον εξ απαλών ονύχων, αλλά το 2009 και το 2012.

Δεν θα επιμείνω στις φωτογραφίες, παρά τη σημασία τους. Δεν χρειάζεται να κομίζω γλαύκα στην Αθήνα, ούτε κάρβουνο στο Νιούκαστλ, όπως λέει η αντίστοιχη βρετανική ρήση· δεν χρειάζεται, άλλωστε, υποθέτω να πείσω κανέναν από τους αναγνώστες ότι το σήμα της Χρυσής Αυγής δεν είναι ο αρχαιοελληνικός μαίανδρος. Θα σταθώ σε μια άλλη είδηση, μικρότερης εμβέλειας, που έχει όμως σημασία.

Η Χρυσή Αυγή δημοσίευσε στην ιστοσελίδα της φωτογραφίες από το GayPride της Θεσσαλονίκης (που πήρε από τη Lifo), διανθισμένες με αντίστοιχα (του ήθους της ΧΑ) σχόλια. Σκοπός δεν ήταν η σφαιρική ενημέρωση ούτε (μόνον) η τέρψη των ρεκτών ακροδεξιών και φασιστών. Σκοπός ήταν η στοχοποίηση των εικονιζόμενων, όπως ήταν φανερό από τον σχολιασμό. Τα μεμπτά είναι δύο: η οικειοποίηση φωτογραφιών χωρίς άδεια ή αναφορά πηγής και, πρωτίστως, η στοχοποίηση των εικονιζόμενων, εξόχως επικίνδυνη (αν συνυπολογιστούν οι «αγωνιστικές περγαμηνές» της Χρυσής Αυγής: «Περίανδρος», Ρουπακιάς, δολοφονία Λουκμάν και πλείστα άλλα).

Ως εδώ, ουδέν το αξιοπερίεργο. Τι περιμέναμε από τους νεοναζί; Το αξιοπρόσεκτο ήρθε αμέσως μετά. H Lifo, διά του δικηγόρου της Χρήστου Γραμματίδη, διαμαρτυρήθηκε και απαίτησε το κατέβασμα των φωτογραφιών. Όπερ και –ω του θαύματος!–, εγένετο. Οι ατρόμητοι νεοναζί, που μασάνε σίδερα και κάνουν το λιοντάρι, συμμορφώθηκαν πάραυτα.

Για τον ρατσισμό των κοινωνιών μας

 του Παναγιώτη Νούτσου

Xαρακτικό του Lasar Segall

Ο κεντρικός προβληματισμός του παρόντος βιβλίου (Για τον ρατσισμό των κοινωνιών μας) προϋποθέτει τα εξής «χρονο-τοπία» για την επώασή του: α) Δυτικό Βερολίνο (1973-1975), β) Παρίσι (1987/88, 1990), γ) Αυστραλία (1994/95, 1998), δ) Ενωμένες Πολιτείες (1995, 1999, 2012), χωρίς να αυτονομήσω συναφώς τα εβδομαδιαία τουλάχιστον ταξίδια σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες, στην Ιαπωνία, την Αίγυπτο, τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Λατινική Αμερική.

   Οι επιμέρους εστίες ιδεών που τροφοδότησαν αυτόν τον προβληματισμό είναι, αυτοτελώς και αλληλοπλεκόμενες, οι εξής (αλφαβητικά για να μην υπονοηθεί οποιαδήποτε «ιεράρχηση»): αγορατολμία, αγοραφοβία πολιτική, αγοραφοβία τηλεοπτική, άλλος, Ανατολή-Δύση, αντιβία, αντίδοτα, αντι-κοινωνία, απο-αποικιοποίηση, αποκλεισμός κοινωνικός, αποξένωση, άστεγοι, ατομικότητα, αυτοδιαχείριση, αυτοκρατορία, αυτονομία, βαρβαρότητα, βία, βιοπολιτική, Βιοτεχνολογία, Γνωσιοανθρωπολογία, διασπορά, διαφορά, δικαιώματα, εθνικοσοσιαλισμός, έθνος, εθνότητα, εκπαίδευση, διαπολιτισμική ή διπολιτισμική εξουσία, ετερότητα, ετεροτοπία, Ευρώπη, ευτοπία, ζώων δικαιώματα, ηγεμονία, ιδεολόγημα, ιδεολογικών μορφών κριτική, ιθαγένεια πολιτιστική, καθημερινότητα, κίνημα κοινωνικό, κοινή γνώμη, κοινός νους, κοινότητα φαντασιακή, κοινοτισμός, κοινωνία πολιτών, Κοινωνιοβιολογία, κοσμοπολιτισμός, κράτος-έθνος, κρίση, λαϊκισμός, μετανάστευση, μειονότητα, μεταδιπολική εποχή, μη πολίτες, νέα τάξη πραγμάτων, νεο-ναζισμός, οικολογία πολιτισμική, Ολοκαύτωμα, ορθό πολιτικώς, ουτοπία, παγκοσμιο-ποίηση, παράδοση, περιθώριο, πολίτη ιδιότητα, πολιτισμός, πολυπολιτισμός, προκαταλήψεις, σύνορα, σύστημα, ταυτότητα, τηλεξουσία, τοπικότητα, υβριδικότητα, φασισμός, φυλή, φύλο, χειραφέτηση, χρόνος διαθέσιμος και εργάσιμος.

Στην Πολιτεία του Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ

18ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Αθήνας

4, 5 και 6 Ιουλίου 2014, Πανεπιστημιούπολη Ιλισίων

Αναλυτικά το πρόγραμμα και πληροφορίες στο antiracistfestival.gr, καθώς και στο http://www.facebook.com/antirafestivalathens

Το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ φέτος κλείνει τα δεκαοχτώ· ενηλικιώνεται, φοράει τα καλά του, χαμογελά αυθόρμητα και μας υποδέχεται. Χώρος έκφρασης των μεταναστευτικών κοινοτήτων, θεσμός άτυπος αλλά ουσιαστικός του αντιρατσιστικού κινήματος, ευκαιρία συνάντησης, κοινού προβληματισμού και συνάρθρωσης της έμπνευσης και της αγωνίας όλων όσων διαβάζουν το παγκόσμιο χάρτη με ανθρώπους και με οράματα ισότητας, το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ επί 18 συναπτά έτη και επί τρεις μέρες μας υπενθυμίζει το πρόσωπο μιας άλλης πολιτείας πολιτείας: αλληλεγγύη, αυτοοργάνωση, εναλλαγές χρωμάτων και συγκινήσεων, μουσικών και γευστικών προτιμήσεων, αγώνων και επιθυμιών. Χωρίς αποκλεισμούς. Για έναν κόσμο χωρίς σύνορα, χωρίς φόβο και χωρίς φυλακές. Για τον Παύλο Φύσσα. Για τον Σαχζάτ Λουκμάν.

 

ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ

Παρασκευή 4 Ιουλίου, 8 μ.μ.

Άνοδος του φασισμού και του ρατσισμού στην Ευρώπη. Ντιμίτρι Κολέσνικ (εκπρόσωπος της ουκρανικής οργάνωσης Borotba), Πέτρος Κωνσταντίνου (δημοτικός σύμβουλος Αθήνας, ΚΕΕΡΦΑ), Θοδωρής Λάδης (Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ), Θανάσης Κούρκουλας (Κίνηση Απελάστε τον Ρατσισμό). Συντονισμός: Αγγελική Βαλσαμάκη

Η απόκλιση και η διαφορετικότητα στην αγχόνη: ψυχικά ασθενείς, ΑΜΕΑ, τοξικοεξαρτημένοι, φυλακισμένοι… Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου (ψυχίατρος), Νίκος Βλάχος (Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων), ακτιβίστρια από το χώρο των ΑΜΕΑ, Βικτώρια Τζουμέρκα (Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Φυλακών Κορυδαλλού). Συντονισμός: Όλγα Αναγνώστου

Αγώνας για τα κοινά αγαθά και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Γαβριήλ Σακελλαρίδης (Ανοιχτή Πόλη), Γιώργος Βήχας (Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού). Γιώργος Αρχοντόπουλος (SOSτε το Νερό), εκπρόσωπος από το κίνημα ενάντια στα ορυχεία της Χαλκιδικής. Συντονισμός: Μυρτώ Μπολώτα