Οι κοινότητες των μεταναστών μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία ενός άλλου τύπου κοινωνίας

τη συνέντευξη εικονογραφούν φωτογραφίες της Αλεξίας Γιακουμπίνη

 Συζητούν ο Στάθης Γουργουρής και ο Άαμιρ Μούφτι

Άαμιρ Μούφτι

Ο Στάθης Γουργουρής συζητά με τον Άαμιρ Μούφτι για την μετανάστευση, τον νεοφιλελευθερισμό,  τη νέα αποικιοκρατία στην Ευρώπη και το έργο του Έντουαρντ Σαΐντ, με την ευκαιρία της επίσκεψης του Μούφτι, προσκεκλημένου του Ιδρύματος «Νίκος Πουλαντζάς» και του 18ου Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ στην Αθήνα. Ο Άαμιρ Μούφτι είναι Καθηγητής Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο UCLΑ και ο Στάθης Γουργουρής είναι Διευθυντής του Ινστιτούτου Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια.

Στάθης Γουργουρής: Ας ξεκινήσουμε με μια σύντομη αποτίμηση της πρόσφατης επίσκεψής σου στην Ελλάδα, τις εντυπώσεις σου από το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ, και ως θεσμό και ως χώρο νεολαίας και ακτιβισμού.

Άαμιρ Μούφτι: Η εμπειρία μου από το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ ήταν συγκινητική: η εικόνα και μόνο της συνεύρεσης αυτών των νέων ανθρώπων, για τον συγκεκριμένο σκοπό, ενώ το ίδιο τους το μέλλον βρίσκεται σε κίνδυνο από το καθεστώς του Μνημονίου. Και το γεγονός ότι όλο αυτό γίνεται με πνεύμα απόλαυσης ως προς την κοινότητα που δημιουργείται, και όχι ασκητισμού ή σοβαροφάνειας, είναι ιδιαίτερα σημαντικό.

Παιδιά καταφθάνουν στο τζαμί να ακούσουν τους φίλους τους να απαγγέλλουν τμήματα από το Κοράνι. Περιστέρι, Μάιος 2014. Φωτογραφία της Αλεξίας Γιακουμπίνη.

Ο αγώνας κατά του ρατσισμού είναι βέβαια παγκόσμιος και κουβαλάει πίσω του μια τεράστια ιστορία σε γεωπολιτικό επίπεδο. Οι κοινότητες από τις οποίες προέρχονται οι μετανάστες από την Ασία και την Αφρική έχουν ενταχθεί σε αυτό τον αγώνα ήδη εδώ και δεκαετίες. Με αυτή την έννοια, στο Φεστιβάλ έχουμε συμμετέχοντες, όχι «ευεργετηθέντες». Μου έκανε εντύπωση, γιατί συνήθως στις σχέσεις Βορρά-Νότου τέτοιες κινήσεις εύκολα κλίνουν προς τη φιλανθρωπία, γι’ αυτό και χρειάζεται διαρκής πολιτική εγρήγορση.

Σ.Γ. Το Φεστιβάλ είναι μια γιορτή που συνοψίζει τη δράση για τα δικαιώματα των μεταναστών, η οποία διεξάγεται καθημερινά στις κοινότητες, στους χώρους εργασίας, στους δρόμους — ένας δύσκολος αγώνας. Το Φεστιβάλ είναι επίσης ένας παιδαγωγικός χώρος για Έλληνες και μετανάστες συνάμα, καθώς και χώρος σύμπραξης με δεκάδες οργανώσεις μεταναστών, όπως το Κασάπι των Φιλιππινέζων, η Ένωση Αφρικανών Γυναικών, η Ένωση Αφγανών, το Ασάντε, καθώς και η οργάνωση των Πακιστανών εργατών με την οποία είχες και άμεση επαφή.

Υπόγειο τζαμί στο Περιστέρι, Μάιος 2014. Φωτογραφία της Αλεξίας Γιακουμπίνη.

Α.Μ. Ο σκοπός της οργάνωσης αυτής, της Πακιστανικής Ένωσης Ελλάδας, είναι ακριβώς να δημιουργήσει στις κοινότητες των μεταναστών εργατών συν-ενεργούς ακτιβιστές στον αγώνα κατά της φασιστικής βίας, του ρατσισμο, και της διαφθοράς των κρατικών θεσμών. Ως γνωστόν, υπάρχουν μετανάστες στην Ελλάδα που ζουν σχεδόν υπό καθεστώς δουλείας. Γνώρισα μερικούς από τους απεργούς στην Σκάλα Λακωνίας, οι οποίοι έχουν μήνες να πληρωθούν και δέχονται απειλές και προπηλακισμούς με τη συμμετοχή των τοπικών αρχών. Η οργάνωση, της οποίας προΐσταται ο Φεστιβάλ Τζαβέντ Ασλάμ, με τον οποίο μιλήσαμε μαζί στο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ, τους βοηθάει στην απεργία τους και στη δημοσιοποίηση του αγώνα τους. Παρόλη τη θλιβερή απόφαση στη δίκη για τους πυροβολισμούς στη Μανωλάδα, το μήνυμα του είναι σαφές: –Δεν είστε μόνοι σε μια έρημη σελήνη. Είστε μέλη μιας κοινωνίας γιατί εργάζεστε εδώ και συνεπώς δεν πρέπει να φοβάστε να διεκδικήσετε μέσα σε αυτή την κοινωνία τα βασικά σας δικαιώματα.

Σ.Γ. Η απόφαση για την Μανωλάδα είναι σίγουρα ένα πισωγύρισμα, αν και ο Άρειος Πάγος ερευνά αν συντρέχει λόγος αναίρεσης. Βλέπεις, τα πράγματα παραμένουν ασταθή και αστάθμητα. Αυτό σημαίνει κρίσιμη κατάσταση: διαρκείς διακυμάνσεις μεταξύ αντίστασης και ήττας. Η ίδια η οργάνωση των Πακιστανών εργατών δίνει μια καίρια εικόνα της κρίσης, αυτή τη φορά θετική. Δηλαδή, μια νέα μορφή κοινωνικής οργάνωσης που δεν θα υπήρχε αλλιώς. Ποιες είναι κάποιες ανάλογες εντυπώσεις σου σε αυτό το πλαίσιο; Ποιο είναι το στίγμα της κρίσης που παρατήρησες σε αυτή την επίσκεψη;

ΑΜ. Είναι η πρώτη μου επίσκεψη στην Ελλάδα μετά το Μνημόνιο. Προφανώς σημεία της κρίσης διαφαίνονται παντού στο κέντρο της Αθήνας, μια σχετικά μικρότερη κίνηση την νύχτα, κλειστά μαγαζιά κλπ. Αλλά είχα την ευκαιρία να κάνω μια διάλεξη στο πανεπιστήμιο, όπου πέρα από την ενθουσιώδη υποδοχή των φοιτητών και των καθηγητών, είδα από κοντά την καταστροφή της ανώτατης εκπαίδευσης. Για μένα όλη αυτή η κατάσταση δείχνει τη γενικότερη αποσύνθεση της παιδείας εν ονόματι του νεοφιλελεύθερου προτάγματος, με κύριο στόχο να πληγούν οι ανθρωπιστικές επιστήμες. Συμβαίνει παντού πια στον κόσμο, όπως ξέρεις καλά, και στην Αμερική βέβαια, αλλά εδώ μου φάνηκε ιδιαίτερα σκληρή. Παρ’ όλα αυτά, πρόσεξα με τί επιμονή οι φοιτητές και οι καθηγητές προσπαθούν να διατηρήσουν τις παιδαγωγικές αξίες. Η συζήτηση που κάναμε ήταν υπέροχη, παρά τις απογοητευτικές συνθήκες.

Σ.Γ. Εννοείται, η κρίση δημιουργεί ένα σωρό νέες αρνητικές παραμέτρους, αλλά και συνθήκες επινόησης και εφευρετικότητας. Είναι ένα στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί: Πώς, δηλαδή, θα δημιουργηθούν νέες αντιλήψεις για έναν διαφορετικό τρόπο ζωής που θα ακυρώσει τις πελατειακές σχέσεις του παρελθόντος και θα δημιουργήσει μια μεγαλύτερη αυτονομία χωρίς εθνικιστικού τύπου θεραπείες.

Α.Μ. Οι κοινότητες των μεταναστών μπορούν να παίξουν ένα χρήσιμο και θετικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια δημιουργίας ενός άλλου τύπου κοινωνίας. Καταλαβαίνω· δεν μπορείς να ρίξεις φταίξιμο σε κάποιον που βλέπει έναν οικείο τρόπο ζωής να εξαφανίζεται. Δεν μπορείς να τον αποκαλέσεις ρατσιστή γι’ αυτό. Πρέπει να μπορέσεις να του εξηγήσεις ότι η ιστορία του καπιταλισμού βασίζεται σε αυτή τη διαρκή καταστροφή τρόπων ζωής που προϋπήρχαν αιώνες. Αυτό, οι μετανάστες το έχουν ήδη βιώσει στις χώρες τους. Ίσως μια δεύτερη γενιά, αν μεγαλώσει εδώ και σε ένα βαθμό ελληνοποιηθεί, να μπορέσει να διαπραγματευτεί καλύτερα αυτές τις νέες διασταυρώσεις.

Σφίγγες

ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

του Κωνσταντίνου Χατζηνικολάου

 Μέσα στον Αύγουστο συνέβησαν δύο γεγονότα που αν τα κοιτάξει κανείς λίγο πιο προσεχτικά, ίσως ανακαλύψει μια διαβολική συνάφεια αναμεταξύ τους ή, τουλάχιστον, μια σύμπτωση, σχεδόν ανατριχιαστική.

Στην Αμφίπολη, στην ανασκαφή του λόφου Καστά, βρέθηκαν, όπως είναι άλλωστε γνωστό, δύο μαρμάρινες Σφίγγες. Οι Σφίγγες στέκονται αντικριστά και φυλάνε σαν φρουροί την είσοδο του τάφου που κρύβεται στο βάθος. Ακέφαλες, δίχως βλέμμα και στόμα, και με τα φτερά τους να είναι επίσης σπασμένα, εξακολουθούν, αδιαφορώντας για τις απώλειες, να δείχνουν ικανές και έτοιμες να διατηρήσουν αναλλοίωτο το αίνιγμά τους: αρκεί να παρατηρήσουμε τη στάση των σωμάτων τους για να το καταλάβουμε, στάση ομολογουμένως αυθάδικη, ελλείψει κεφαλών.

Τις ίδιες μέρες, ο Αμερικανός δημοσιογράφος Τζέιμς Φόλεϊ αποκεφαλίστηκε από φανατικούς Ισλαμιστές και το βίντεο του αποκεφαλισμού του στάλθηκε στη Δύση, θυμίζοντας εκείνους τους δολοφόνους που παλαιότερα έστελναν τα ίδια τα κεφάλια στις οικογένειες των θυμάτων τους, σαν μια δήλωση που μονιμοποιούσε την απειλή: «Ο κύκλος του αίματος δεν θα κλείσει ποτέ».

ΕΝΦΙΑ στον Τύμβο

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

του Νίκου Σαραντάκου

Ντονάτο Κρέτι, «Μέγας Αλέξναδρος», 18ος αιώνας

Η στήλη έκανε διακοπές τον Αύγουστο, με αποτέλεσμα να έχουν μαζευτεί κάμποσες λέξεις που ακούστηκαν αρκετά το προηγούμενο διάστημα και που διεκδικούν την προσοχή μας, διαψεύδοντας τον Ουμπέρτο Έκο που ισχυρίζεται ότι τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις. Προς στιγμή σκέφτηκα να αφιερώσω το σημείωμα στο ρωσικό εμπάργκο και στα ροδάκινα, που αντί να διοχετευτούν στη ρωσική αγορά κατέληξαν στις χωματερές προς δόξαν των ευρωπαϊκών μας δεσμεύσεων (έχομεν Ζάλογγα εμείς στην ιστορία μας, είχε πει σε ανάλογη περίσταση ο Παν. Κανελλόπουλος), αλλά τελικά προτίμησα δυο άλλες λέξεις που έμμεσα συνδέονται μεταξύ τους.

Η πρώτη από αυτές δεν είναι κανονική λέξη, είναι ακρώνυμο ή αρκτικόλεξο: πρόκειται για τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων, τον ΕΝΦΙΑ, που ήρθε να αντικαταστήσει το χαράτσι κι έχει κάνει πολλούς μικροϊδιοκτήτες ακινήτων να χάσουν τον ύπνο τους, αφού καλούνται να πληρώσουν πολλαπλάσια ποσά. Δόθηκαν κάποιες νεφελώδεις υποσχέσεις για διόρθωση των λαθών, αλλά τίποτα το συγκεκριμένο –και τότε επιστρατεύτηκε ως αντιπερισπασμός το θέμα που θα δώσει τη δεύτερη λέξη του σημειώματός μας, οι ανασκαφές της Αμφίπολης, στον τύμβο του λόφου Καστά, τις οποίες θέλησε κι ο ίδιος ο πρωθυπουργός να… επιβλέψει ελπίζοντας ότι ένα εντυπωσιακό εύρημα θα μπορούσε να αποσπάσει την προσοχή της κοινής γνώμης από την καταστροφική πολιτική του.

Τύμβος και ΕΝΦΙΑ λοιπόν οι δυο σημερινές μας λέξεις. Η μια πανάρχαιη, η άλλη νεόκοπη –τόσο καινούργια που ακόμα δεν έχουμε καταλήξει πώς θα το προφέρουμε το ανοικονόμητο αυτό ακρώνυμο που βάλθηκε να μας ξετινάξει οικονομικά· κανόνας δεν υπάρχει στον τονισμό των ακρωνύμων· τα περισσότερα τονίζονται στη λήγουσα, όπως άλλωστε και ο προκάτοχος του ΕΝΦΙΑ (εετηδέ) αλλά είναι και πολλά που τονίζονται στην παραλήγουσα ή την προπαραλήγουσα, ανάμεσά τους κι ένα πολύ ελπιδοφόρο (Σύριζα). Στα περισσότερα δελτία ειδήσεων το ακρώνυμο προφέρεται προπαροξύτονο (ένφια) αλλά πολύς κόσμος το χρησιμοποιεί και ως οξύτονο (ενφιά). Στην παραλήγουσα (ενφία) δεν το τονίζει κανένας, και κρίμα, γιατί συμπίπτει με την προστακτική του πορτογαλικού ρήματος enfiar, που θα μπορούσε να μεταφραστεί, μεταξύ άλλων, «βάλε, χώσε». Να πούμε βέβαια ότι οι φθόγγοι ν και φ δεν συνδυάζονταν καλά στα παλιότερα ελληνικά κι έτσι, ας πούμε, το εν και η φιάλη έδωσαν την εμφιάλωση, αλλά στα νεότερα χρόνια ατόνησε αυτός ο φωνητικός κανόνας, και λέμε π.χ. φανφαρόνος ή κονφορμιστής — οπότε θα δεχτούμε και τον ΕΝΦΙΑ και μακάρι ο μεγαλύτερος καημός μας να ήταν η συλλαβή όπου τονίζεται.

Μεταμοντερνισμός και άρνηση του Ολοκαυτώματος

του Γιώργου Κόκκινου

 

Mακ Σαγκάλ, «Οπουδήποτε έξω από τον
Κόσμο», 1915

Οι εκδόσεις Επέκεινα είναι ένας νέος εκδοτικός οίκος, με έδρα τα Τρίκαλα, και ψυχή τους τον Βαγγέλη Γαλάνη. Στην περίπτωση ταιριάζει το «έναν, αλλά λέοντα» – ή ακριβέστερα «λίγους, αλλά λέοντες»: οι τίτλοι που μας έχει χαρίσει από το 2012, σε προσεγμένες μεταφράσεις, είναι όλοι διαλεχτοί. Μπένγιαμιν, Όττο Ρανκ, Σαρτρ, Ρολάν Μπαρτ, Μαρκ Μπλοκ, Μαρία Βοναπάρτη, αναμένονται Μορέν, Κόλινγουντ, Στίρνερ, Τζέιμσον, Άρεντ. Και άλλα, λιγότερα γνωστά αλλά σημαντικά ονόματα, στον χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών, με έμφαση στην ψυχανάλυση, τη φιλοσοφίας, την κοινωνική και λογοτεχνική θεωρία.

Από το βιβλίο του Robert Eaglestone Μεταμοντερνισμός και άρνηση του Ολοκαυτώματος (μετ.: Άννυ Σπυράκου), που κυκλοφόρησε το καλοκαίρι –εξαιρετικά επίκαιρο στη συγκυρία της ψήφισης του αντιρατσιστικού νόμου και της σχετικής συζήτησης– δημοσιεύουμε εκτενή αποσπάσματα από τον Πρόλογο του ιστορικού Γιώργου Κόκκινου (Πανεπιστήμιο Αιγαίου).

Στρ. Μπ.

 

Το θέμα του ευσύνοπτου αλλά διαφωτιστικού και διεισδυτικού βιβλίου του Robert Eaglestone Μεταμοντερνισμός και άρνηση του Ολοκαυτώματος αφορά τον προβληματισμό αναφορικά με την κατηγορία που έχει εκτοξευτεί από πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους αφετηρίες (από τον αντιμοντερνιστικό αντιμεταμοντερνισμό έως τον μοντερνιστικό αντιμεταμοντερνισμό) εναντίον του ιστοριογραφικού μεταμοντερνισμού και κυρίως εναντίον της έκφρασης της μεταμοντέρνας θεωρίας στο πεδίο της επιστημολογίας της ιστορίας: ότι δηλαδή καθιστώντας την ιστορική αναπαράσταση του παρελθόντος άθυρμα της γλωσσικής και της πολιτισμικής αιτιοκρατίας, όπως και του παροντισμού, και συσχετίζοντας ή –σε ακραίες περιπτώσεις– εξισώνοντας την ιστορική αφήγηση με τη μυθοπλασία, ο ιστοριογραφικός μεταμοντερνισμός σχετικοποιεί την έννοια της αλήθειας, ακυρώνει την επιστημολογική παράδοση που διατρέχει τόσο την συμβατική όσο και τη Νέα Ιστορία, προτάσσει τον ρόλο της οπτικής γωνίας και της ιδεολογικής και κοσμοθεωρητικής συγκρότησης του ιστορικού και θέτει σε δεύτερη μοίρα τα ίδια τα αυτούσια κατάλοιπα, τα μνημονικά ίχνη του παρελθόντος. Όμως, κατ’ αυτό τον τρόπο, όπως υποστηρίζουν οι πολέμιοί του, ο ιστοριογραφικός μεταμοντερνισμός και η σύμφυτη με αυτόν γνωσιοθεωρητική προβληματική, μετατρέπουν την ιστορική ερμηνεία σε δούρειο ίππο για τη μηδενιστική κατάλυση του ίδιου του ιστορικού νοήματος και επομένως για την αναίρεση και την πλαστογράφηση της ιστορικής πραγματικότητας.

Σύμφωνα με τις προαναφερθείσες αιτιάσεις, οι μεταμοντέρνοι θεωρητικοί της ιστορίας, υπέρμαχοι καθώς είναι της γλωσσικής και της πολιτισμικής στροφής, οπλίζουν –συνήθως άθελά τους– το «δολερό» χέρι όσων εκμεταλλεύονται την κατάλυση της κανονιστικής σημασίας της αλήθειας, αλλά και τη δημοκρατική πολιτική ορθότητα, επιχειρώντας να χαλκεύσουν τα δεσμά της τυραννίας τους πάνω ακριβώς στην απόλυτη σχετικοποίηση του νοήματος και επομένως και των νοηματοδοτικών πρακτικών από τις οποίες αυτό συγκροτείται στο πλαίσιο τουλάχιστον της δυτικής πολιτισμικής παράδοσης.

Ας βάλουμε στον πάγο το Ice Bucket Challenge

Φιλανθρωπία, facebook, μπουγέλα  και κέρδος

της Άμιτ Σινγκ

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Το «παγωμένο μπουγέλο» (πιο γνωστό ως Ice Bucket Challenge) έχει σαρώσει στο Facebook τους τελευταίους μήνες. Σπάνια, καθώς ανανεώνεις τη σελίδα σου δεν έρχεσαι αντιμέτωπος με κάποιον φίλο ή φίλη που είτε έχει «προκληθεί» είτε προκαλεί εσένα στο μπουγέλωμα. Εκ πρώτης όψεως, μοιάζει με μια καλή πρωτοβουλία: ο κόσμος ενημερώνεται, μαζεύονται χρήματα· όλοι είναι κερδισμένοι. Και όμως, στην πραγματικότητα, οι κύριοι κερδισμένοι είναι όσοι δουλεύουν στην ALSA,[1] οι οποίοι πληρώνονται ήδη πολύ καλά, και όσοι μπουγελώνονται, οι οποίοι, παράλληλα με την αυτοεκτίμησή τους, ανεβάζουν κι ένα αστείο βιντεάκι στο Facebook.

Κάποιοι θέλουν ειλικρινώς να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους, κάτι ασφαλώς αξιέπαινο, μόνο που τα παγωμένα μπουγέλα για χάρη της ALSA πιθανότατα δεν είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος για να το κάνουν. Υποψιάζομαι δε ότι μια μεγάλη μερίδα όσων μπουγελώνονται, το κάνουν για να μαζέψουν like στο Facebook. Οι διάσημοι το κάνουν ως έναν τρόπο για να επιδείξουν τους, επίσης διάσημους, φίλους τους. Το όλο πράγμα έχει γίνει κάπως ιδιοτελές.

Πεθαίνω σαν Χώρα (στην Αμφίπολη)

του Δημήτρη Παπανικολάου

Nίκος Eγγονόπουλος, «Oι δύο Μακεδόνες.
Μέγας Αλέξανδρος και Παύλος Μελάς», 1977

«Μεταμοντέρνα μειράκια» και «χαμαντράκια». Έτσι είχε χαρακτηρίσει ο πολύς Κώστας Γεωργουσόπουλος, σε ένα οργισμένο σχόλιό του πριν λίγα χρόνια, όσους επέμεναν να αναλύουν τη σύνδεση της εθνικής ταυτότητας, της εθνικιστικής ιδεολογίας και της δημόσιας παρουσίας της αρχαιολογίας στην Ελλάδα. Όσοι μιλούν για «εθνικό αφήγημα» όταν συζητούν τη δουλειά του Ανδρόνικου στη Βεργίνα, ή κριτικάρουν την «εθνική υστερία [με] τα Ελγίνεια», έλεγε τότε ο Γεωργουσόπουλος, κάνουν «αβάντα στη σκοπιανή εθνοκαπηλία και […] θεωρίες μια δεκάρα η βιολέτα τσιγκολελέτα τσιγκολελέτα.»[1]

Τα θυμήθηκα αυτές τις μέρες τα «χαμαντράκια», καθώς ακούω τα καθημερινά δελτία για την πρόοδο της ανασκαφής στην Αμφίπολη, τις βαρύγδουπες «προβλέψεις» του αρμόδιου υπουργού, τα διαρκή τιτιβίσματα των υφισταμένων του, το προαίσθημα του, επίσης πολύ, Σαράντη Καργάκου για το ότι εκεί κρύβεται ο Μεγαλέξανδρος, και τη διακήρυξη του αρμοδιότατου Άνθιμου Θεσσαλονίκης ότι «όποιος κι αν είναι θαμμένος στην Αμφίπολη, είναι Έλληνας».[2] Καταλληλότεροι από εμένα έχουν κρίνει επαρκώς αυτή τη νέα, εθνικού επιπέδου, παράκρουση. Περιμένουμε από την Αμφίπολη μια ακόμα επιβεβαίωση του εθνικού αφηγήματος του μεγάλου, άσπιλου και λευκού, υπερβατικού και υπερβαίνοντος, παντοδύναμου και παντοκράτη (πλην όμως και παντοπώλη) ελληνισμού.

Ας επιμείνω εδώ ομως σε μια παράμετρο που ίσως συζητήθηκε λιγότερο:

Τη σύνδεση της επιθυμίας για αρχαιότητα, με τους λόγους του ρατσισμού και της έμφυλης κανονικότητας που κατακλύζουν αυτή τη στιγμή κι από άλλες μπάντες την Ελλάδα. Γιατί η Ελλάδα που συνεπαίρνεται με τα (επερχόμενα) ευρήματα της Αμφίπολης είναι, βεβαίως, η ίδια ακριβώς Ελλάδα που την ίδια εποχή βλέπει «ξαφνικά» τον πιο ρατσιστικό εαυτό της να ξεδιπλώνεται τόσο ξεδιάντροπα στη δημόσια σφαίρα, στη πολιτική, στην κοινωνική συναλλαγή και τη διαχείριση «ντόπιων» και «ξένων», στην εικονοποιϊα της καθημερινότητας. Είναι η ίδια Ελλάδα που την ίδια στιγμή δυσκολεύεται να ψηφίσει ένα ξεκάθαρο αντιρατσιστικό νομοσχέδιο, κι όταν το κάνει αυτό φροντίζει να το συνδυάσει με καθησυχασμό των φοβικών κοινωνικών αγκυλώσεων (άρνηση συμπερίληψης του Συμφώνου Συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια) και κανόνες επιβεβαίωσης της εθνικιστικής μηχανικής (ποινικοποίηση της άρνησης των «ελληνικών γενοκτονιών» Πόντου, Μικρασίας κλπ). Είναι η ίδια Ελλάδα δηλαδή που, αν προλάβαινε, θα φρόντιζε να ποινικοποιήσει, μαζί με την άρνηση ελληνικών γενοκτονιών, και τον οποιονδήποτε σκεπτικισμό περί του τάφου του Φιλίππου, της πεμπτουσιακής σημασίας της Αμφίπολης, και του αν ζει ο Μεγαλέξαντρος.

Έμπολα: ανάμεσα στη δημόσια υγεία και το ιδιωτικό κέρδος

του Μπομπ Ριγκ

μετάφραση: Μάνος Αυγερίδης

Έργο του Φράνσις Μπέικον

Η προσοχή της κοινής γνώμης εστιάζεται τώρα στο πρωτοφανές ξέσπασμα του Έμπολα στη Δυτική Αφρική. Πρόκειται για μια εξαιρετικά επικίνδυνη νόσο με υψηλό ποσοστό θνησιμότητας που μπορεί να συνοδεύεται από σχεδόν ολοκληρωτική κατάρρευση του ανθρώπινου οργανισμού, καθώς και από ακραίες μορφές ακράτειας και αιμορραγίας· ένας φρικτός τρόπος να πεθαίνεις. Από τους πέντε τύπους του Έμπολα, αυτός που είναι τώρα ενεργός, ο Zaire ebolavirus, είναι ο πιο επιθετικός και θανατηφόρος, με ποσοστό θνησιμότητας που αγγίζει το 90%.

Γιατί λοιπόν, παρά τις 34 εξάρσεις του ιού από το 1976, δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμα εμβόλιο για την αντιμετώπισή του; Η απάντηση βρίσκεται στην απροθυμία των μεγάλων δυτικών φαρμακοβιομηχανιών –οργανισμών εθισμένων στη μεγιστοποίηση των κερδών τους– να επενδύσουν σε πολυδάπανες έρευνες για εμβόλια και θεραπείες όσον αφορά μεταδοτικές ασθένεις που θερίζουν τις φτωχότερες χώρες του πλανήτη, κυρίως στην Αφρική.  

Η ταχύτητα και το απρόβλεπτο της παρούσας επιδημικής έξαρσης έφερε τη διεθνή κοινότητα αντιμέτωπη με την τρομακτική πιθανότητα η επιδημία να εξαπλωθεί ακόμα και στις ΗΠΑ και τη Δύση. Από τη στιγμή που έγινε αντιληπτό ότι ο Έμπολα μπορεί πια να μην περιοριστεί αποκλειστικά στην Αφρική, ο πλανήτης –που μέχρι τώρα είχε γυρίσει την πλάτη του στον Έμπολα και σε μια σειρά από άλλες τροπικές μεταδοτικές ασθένειες– αποφάσισε να αναλάβει δράση. Υπάρχει, βλέπετε, το ρίσκο αυτό το περίφημο «παγκόσμιο χωριό» να γίνει πραγματικότητα· μια άβολη πραγματικότητα.

Η Οδύσσεια ενός θύματος

 της Ελένης Τάκου

Αν μία κρίσιμη πτυχή είναι τα κατάλληλα νομοθετήματα, μια άλλη, εξίσου κρίσιμη είναι η εφαρμογή τους, καθώς οι συγκεκριμένες συνθήκες στις οποίες εφαρμόζονται –παράμετρος που συχνά ξεχνάμε. Όσον αφορά λοιπόν την προστασία των θυμάτων ρατσιστικής βίας (για την οποία το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο δεν λέει λέξη), η πραγματικότητα είναι ζοφερή. Το θυμηθήκαμε ακούγοντας τη Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου, στη συνέντευξη Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ, την Ελένη Τάκου,  βοηθό συντονίστρια του Δικτύου  Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας (οργάνου που έχει συγκροτηθεί από την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες). Παραθέτουμε το σχετικό κομμάτι της τοποθέτησής της, που είναι παραπάνω από αποκαλυπτικό.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Έργο του Έριχ Χέκελ

Για μια άλλη φορά πρέπει να υπενθυμίσουμε το αυτονόητο: ότι η δίωξη των αξιόποινων πράξεων με ρατσιστικό κίνητρο και η προστασία της ακεραιότητας όλων των ατόμων που διαβιούν στην επικράτεια δεν είναι θέμα ανθρωπισμού — είναι θέμα στοιχειώδους λειτουργίας του κράτους δικαίου.

Επισημαίνω, ωστόσο, ότι η προστασία θυμάτων εγκλημάτων μίσους παραμένει σε διαστημική απόσταση από το επιθυμητό, ακόμα κι αν το θύμα φέρει νομιμοποιητικά έγγραφα. Επί παραδείγματι, αλλοδαπός-θύμα ρατσιστικής επίθεσης θα πρέπει, για να μπορέσει να καταθέσει μήνυση, να περάσει τουλάχιστον από τα παρακάτω στάδια:

α) εξασφάλιση ιατρικής γνωμάτευσης από νοσοκομείο όπου, ακόμα κι αν έχει ασφαλιστική κάλυψη, υπάρχει ζήτημα γλωσσικής επικοινωνίας,

β) καταγγελία στο αρμόδιο Γραφείο ή Τμήμα Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας όπου, ακόμα κι αν έχει νομιμοποιητικά έγγραφα, υπάρχει μείζον ζήτημα γλωσσικής επικοινωνίας για τη διαδικασία της κατάθεσης,

γ)  εξασφάλιση γνωμάτευσης από ιατροδικαστή

δ) να περάσει από τη Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών, όπου επίσης δεν προβλέπεται γλωσσική διερμηνεία.

Εν ολίγοις, ένας χτυπημένος και φοβισμένος άνθρωπος, χωρίς καμία ψυχοκοινωνική υποστήριξη, πρέπει να κάνει τρεις μέρες το γύρο της Αθήνας, περνώντας από εξαντλητικούς ελέγχους εγγράφων και γραφειοκρατίας και συναντώντας από απροθυμία έως εχθρικότητα, για να μπορέσει τελικά να καταθέσει μήνυση, πληρώντας επίσης  χρηματικό παράβολο  ευρώ,  αν δεν προλάβει το αυτόφωρο.

Πέραν από την τυπικό δικαίωμα πρόσβασης στην έννομη προστασία λοιπόν, υπάρχει και το ουσιαστικό δικαίωμα, η ουσιαστική δυνατότητα άσκησης του δικαιώματος.

O αντιρατσισμός σαν μουρουνόλαδο – και ο ρατσισμός σαν σπάνια ζωονόσος

του Στρατή Μπουρνάζου

Έργο του Όσκαρ Κοκόσκα

Την Τρίτη και την Παρασκευή παρακολούθησα, σχεδόν ολόκληρες, τις δύο συνεδριάσεις της Βουλής για το «αντιρατσιστικό νομοσχέδιο». Αν κάτι μου έκανε εντύπωση στις τοποθετήσεις των κυβερνητικών βουλευτών, ήταν η γλώσσα: η γλώσσα του στόματος, αλλά και η γλώσσα του σώματος. Γιατί αυτές οι δύο γλώσσες μας λένε πολλά για τη στάση της κυβέρνησης.

Ήταν φανερό ότι βουλευτές της Ν.Δ. ένιωθαν άβολα· σφίγγονταν. Σαν να σε βάζουν να καταπιείς μια κουταλιά μουρουνόλαδο, που δεν το θέλεις, έχει απαίσια γεύση, αλλά τι να κάνεις; Είναι αναγκαίο και ωφέλιμο, έτσι λένε οι μεγαλύτεροι (εν προκειμένω, οι Ευρωπαίοι). Κι αν ήταν στο χέρι σου δεν θα το ’παιρνες – και γι’ αυτό κοιτάς γύρω γύρω, μόλις βρεθείς μόνος να τρέξεις να το φτύσεις. Σαν να έβαζες, ας πούμε, βουλευτές του ΚΚΕ ή του ΣΥΡΙΖΑ να επιχειρηματολογούν πόσο λαμπρή είναι η μείωση των μισθών και η ιδιωτικοποίηση των αιγιαλών. Και έτσι οι Νεοδημοκράτες έλεγαν περί εναρμονισμού της νομοθεσίας και συγχρόνου πλαισίου, για τη «μακρά γενεσιουργό δημοκρατική παράδοση» της χώρας, τα «ελάχιστα κρούσματα» και άλλα τέτοια, σαν σε σχολική έκθεση. Και, βέβαια, για τις γενοκτονίες, τις γενοκτονίες, τις γενοκτονίες. Αλλά γι’ αυτές θα πω παρακάτω.

Με τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ περνάγαμε σε άλλη επικράτεια. Εδώ κυριαρχούσε μια αίσθηση ανεμελιάς. Πλατσούριζαν ανάλαφρα στην καταγγελία του κακού –ή μάλλον κάκιστου– πράγματος που είναι ο ρατσισμός: πουλάκια (τσίου), λουλουδάκια, ένα προβατάκι που έβοσκε ξέγνοιαστο στο λιβάδι, μια λιμνούλα (αχ!), αντιρατσιστικά χαμομήλια και κυκλάμινα, λειμών θεσπέσιος ανθεάων, και κάπου στο βάθος, σαν καπνός, σαν ίσκιος, σαν δυσοίωνο μαύρο νέφαλο ο μπαμπούλας – εεε… συγγνώμη, ο Ρατσισμός (με ρω κεφαλαίο). Λες και δεν βρισκόμαστε στην Ελλάδα του 2014 με τη Μανωλάδα, τη δολοφονία του Λουκμάν, τα τάγματα της Χρυσής Αυγής και τόσα άλλα. Αν άκουγες λοιπόν μόνο τις ομιλίες των βουλευτών της συγκυβέρνησης είχες την αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε άλλο χωροχρόνο, αφού ο ρατσισμός αντιμετωπιζόταν σαν κάποια σπάνια ζωονόσος, η λύσσα λ.χ. – λίαν επικίνδυνη, αλλά ουσιαστικά ανύπαρκτη πια στην Ελλάδα, καθώς από το 2012, σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ έχουν καταγραφεί όλα κι όλα 48 κρούσματα σε κόκκινες αλεπούδες, σκύλους, γάτες και βοοειδή.