Ζει, κι ωστόσο είναι νεκρός…

του Στρατή Μπουρνάζου

«Ο Παύλος ζει, τσακίστε τους ναζί». Το φωνάξαμε την Πέμπτη βράδυ στο Κερατσίνι. Και μετά, «Ζει, ζει ο Παύλος Φύσσας». Ναι, έτσι ήταν, και έτσι είναι. Ο Παύλος Φύσσας ζει και μας οδηγεί, όπως παλιότερα ο Τεμπονέρας, ο Πέτρουλας, ο Λαμπράκης και τόσοι άλλοι, δολοφονημένοι από την κρατική και παρακρατική βία. Αυτοί είναι οι ήρωες και οι μάρτυρές μας, στο δικό μας εικονοστάσι.

Φωτογραφία: Epoca Libera (www.epocalibera.com)

Κι ωστόσο, κάθε φορά που ακούω ή φωνάζω το σύνθημα, μου έρχεται στο μυαλό ένας στίχος: «Ζει, κι ωστόσο είναι νεκρός» («Ο Χουλιάν Γκριμάου / Μαζί μας ζει / Ζει κι ωστόσο είναι νεκρός). Αυτός ο κάπως αινιγματικός στίχος του Βολφ Μπίρμαν, που τον γνωρίσαμε σε μετάφραση Δημοσθένη Κούρτοβικ, από τη φωνή της Μαρίας Δημητριάδου, στα Πολιτικά Τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου. Προσέξτε, δεν λέει «Είναι νεκρός, αλλά ζει (στις καρδιές και στο μυαλό μας)· η πρόταση είναι διατυπωμένη αντίστροφα, και η φορά, το βάρος πέφτει στο δεύτερο μέρος: «Ζει, κι ωστόσο είναι νεκρός». Δεν ξέρω την αυθεντική ερμηνεία του στίχου (ο Δ. Κούρτοβικ είχε γράψει σχετικά, αλλά δεν μπόρεσα να το εντοπίσω)· εμένα, πάντως, μου θυμίζει ότι ο Παύλος Φύσσας, όσο κι αν τον θυμόμαστε, όσο κι αν μας εμπνέει, όσο κι αν τον κλάψαμε και τον κλαίμε, είναι νεκρός. Δολοφονήθηκε από τα Τάγματα της Χρυσής Αυγής, αυτής της ίδιας Χρυσής Αυγής που ο γραμματέας της κυβέρνησης συνεργαζόταν τόσο καλά μαζί της. Γι’ αυτό και η 18η του Σεπτέμβρη παραμένει μια μέρα βουτηγμένη στη θλίψη και την οργή. Θλίψη και οργή για τον αντιφασίστα μουσικό και εργάτη που δολοφονήθηκε. Θλίψη, οργή, αλλά και αηδία, για το κράτος που δεν μπόρεσε και δεν θέλησε να το αποτρέψει, για τους Μπαλτάκους που συναγελάζονται ασμένως (για εθνικούς λόγους, βεβαίως βεβαίως) με τους νεοναζί, για τους χιλιάδες συμπολίτες μας που τους ψηφίζουν.

Generation E: η νέα γενιά της Εξόδου Μια δημοσιογραφική έρευνα για τη νεανική μετανάστευση στην Ευρώπη

συνέντευξη της Κατερίνας Σταυρούλα

Πόσοι και ποιοι νέοι Ευρωπαίοι –ανάμεσά τους και Έλληνες– μεταναστεύουν, για να ξεφύγουν από την ανεργία; Τι τους οδήγησε να εγκαταλείψουν τη χώρα όπου γεννήθηκαν; Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζουν και ποιες ελπίδες έχουν; Σε τέτοια ερωτήματα θέλει να απαντήσει η έρευνα Generation E, που απευθύνεται σε Έλληνες, Ισπανούς, Ιταλούς και Πορτογάλους. Mέσα σε λιγότερο από μία βδομάδα, είχαν συμπληρώσει το ερωτηματολόγιο της έρευνας πάνω από 1.000 νέοι μετανάστες. Μιλήσαμε, για την έρευνα με τη δημοσιογράφο Κατερίνα Σταυρούλα, που μετέχει σε αυτήν.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

* Όπως διαβάζουμε, πρόκειται για μια «καμπάνια crowdsourcing». Τι σημαίνει αυτό; Είναι καμπάνια ή έρευνα, και γιατί ονομάζεται Generation E;

Ονομάσαμε την έρευνά μας Generation E για παραπάνω από έναν λόγους. Αρχικά θέλαμε να διερευνήσουμε το φαινόμενο της νεανικής μετανάστευσης στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, με αφορμή μια μάλλον κοινή για όλους εμπειρία. Είμαι σίγουρη πως όλοι μπορούμε να διηγηθούμε μία τουλάχιστον ιστορία για κοντινούς μας ανθρώπους, φίλους ή συγγενείς που έφυγαν από την Ελλάδα για να προχωρήσουν με τις σπουδές τους ή να βρουν δουλειά στο εξωτερικό. Αυτή η γενιά έχει κοινά χαρακτηριστικά. Μεγάλωσε στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι η γενιά της Ευρώπης. Πολλοί από εμάς άλλωστε κατά τη διάρκεια των σπουδών τους χρησιμοποιήσαμε το πρόγραμμα Erasmus για να φοιτήσουμε ένα εξάμηνο στο εξωτερικό ή κάναμε μεταπτυχιακές σπουδές κάπου στην Ευρώπη.

Με την εμφάνιση όμως της οικονομικής κρίσης θα έλεγα ότι η ίδια γενιά μετατράπηκε σε μια γενιά εκπατρισμένων. Οι λέξεις μοιάζουν σκληρές, αλλά δεν απέχουν από την αλήθεια. Χρησιμοποιήσαμε λοιπόν το γράμμα Ε για να μιλήσουμε για όλα αυτά. Την Ευρώπη, τα Erasmus, την Easyjet και τις φτηνές πτήσεις που όλοι ψάχνουν, την Έξοδο, τον Εκπατρισμό, την «Εξορία». Επιπλέον αντίστοιχες έννοιες ξεκινούν με το ίδιο γράμμα και στις γλώσσες των συναδέλφων με τους οποίους συνεργαζόμαστε για την έρευνα. Επομένως το E στο Generation E είναι κάτι που όλοι μοιραζόμαστε.

Το Generation E είναι μια έρευνα δημοσιογραφίας δεδομένων. Σε αυτή τη δημοσιογραφία, χρησιμοποιώντας σαν βάση στατιστικές έρευνες αλλά και αριθμητικές καταγραφές, ο δημοσιογράφος μπορεί να ερευνήσει, να αναλύσει και να παρουσιάσει ένα φαινόμενο ή μια είδηση. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να συγκεντρώσεις αυτά τα ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα. Στην περίπτωση του φαινομένου της μετανάστευσης ένας τρόπος είναι να ερευνήσουμε την επίσημη καταγραφή της από τα ευρωπαϊκά κράτη. Ένας άλλος είναι να προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε το φαινόμενο, μέσα από τη δημιουργία μιας καμπάνιας στην οποία καλούμε τους ίδιους τους νέους μετανάστες να πουν την ιστορία τους. Αυτό είναι το crowd sourcing. Η ανεύρεση στοιχείων, δεδομένων, ποσοτικών αλλά και ποιοτικών με τη βοήθεια, τη συμμετοχή του κοινού.

* Ποιο είναι το σκεπτικό της έρευνας; Συχνά ακούμε να προτιμάται ο όρος «κινητικότητα» και όχι «μετανάστευση». Ποια είναι η γνώμη σου γι’ αυτό;

Μαρκ Σαγκάλ, «Πάνω από το χωριό», 1914-1918

Η Ευρώπη ζει στον αστερισμό της οικονομικής κρίσης. Αυτή η κρίση έχει αλλάξει τις ζωές όλων μας, και έχει οδηγήσει πολλούς από εμάς να ψάχνουν εργασιακή διέξοδο εκτός της χώρας. Με βάση εμπειρικές παρατηρήσεις, καταλήγει κανείς στο συμπέρασμα πως πολλοί Έλληνες έχουν φύγει για διάφορους προορισμούς ανά το πλανήτη. Ωστόσο, αν αναρωτηθούμε πόσοι τελικά είναι αυτοί θα δυσκολευτούμε να απαντήσουμε. Τα ίδια ερωτήματα μοιραζόμαστε όλοι οι συνεργάτες που συμμετέχουν στο Generation E. Επιπλέον, εμπειρικά πάλι, καταλήξαμε όλοι στην ίδια παρατήρηση: τη διαμόρφωση ενός ρεύματος μετανάστευσης από τη Νότια προς τη Βόρεια Ευρώπη. Άραγε, η φυγή μέρους του πιο δημιουργικού δυναμικού μιας χώρας προς το εξωτερικό, και ιδιαίτερα από τον φτωχό Νότο προς τον πιο πλούσιο Βορά, αποτελεί μια από τις παράπλευρες επιπτώσεις της κρίσης; Για να μπορούμε να το ισχυριστούμε, οφείλουμε να το τεκμηριώσουμε. Και, επιπλέον, να διερευνήσουμε αν, στην περίπτωση που η υπόθεσή μας ισχύει, οι κυβερνήσεις των χωρών της Ευρώπης λαμβάνουν υπόψη τους την κατάσταση όταν επιλέγουν την πολιτική που ακολουθούν. Εκεί, η δημοσιογραφία δεδομένων καλείται να ψάξει πιθανές απαντήσεις.

Για να νικήσουμε τον φασισμό, χρειαζόμαστε ένα αντίπαλο διεθνιστικό-ταξικό πρόταγμα και οργάνωση

συνέντευξη της Ανν Τριστάν

Τη συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Κουσουρής και μετέφρασε ο Πάνος Αγγελόπουλος

Η Ανν Τριστάν μιλάει για το Εθνικό Μέτωπο και την κοινωνική του δικτύωση, την ισλαμοφοβία, τις επιτυχίες και τις αδυναμίες του αντιφασιστικού κινήματος, τη στρατηγική της Αριστεράς.

H Anne Tristan

H Anne Tristan είναι μια μορφή εμβληματική για το αντιφασιστικό κίνημα της Γαλλίας, αλλά και όλης της Ευρώπης. Αγωνίστρια ενταγμένη στη Ligue Communiste Révolutionnaire (LCR) έγινε ευρύτατα γνωστή το 1987 με το βιβλίο της Στο μέτωπο. Έξι μήνες στο κόμμα του Λεπέν (στα ελληνικά κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Στάχυ): εντάχθηκε στο Εθνικό Μέτωπο και γρήγορα έγινε γραμματέας στην οργάνωση των βόρειων συνοικιών της Μασσαλίας. Παρέμεινε έξι μήνες, και την εμπειρία της καταγράφει στο βιβλίο. Το 1993 εκδόθηκε Η Παράνομη, όπου περιγράφει όσα έζησε ως «Σόνια», δομινικανή πρόσφυγας χωρίς χαρτιά σε αναζήτηση ασύλου στο Παρίσι. Έκτοτε, θα εγκαταλείψει τις «μεταμφιέσεις» και θα δουλέψει ως εκπαιδευτικός και ερευνήτρια, παραμένοντας πάντα δραστήρια αντιφασίστρια. Είχε κεντρικό ρόλο στο αντιφασιστικό δίκτυο Ras l’Front που στήθηκε μετά την έκκληση των 250 προσωπικοτήτων (μεταξύ των οποίων οι E. Μπαλιμπάρ, Ζ. Λαμπικά, Π. Βιντάλ-Νακέ, Μ. Λεβύ, το συγκρότημα Μάνο Νέγκρα, η Αρ. Μνουσκίν κ.ά.) το 1990. Το δίκτυο στηρίχτηκε κυρίως στην «εκτός των τειχών» Αριστερά και ανέπτυξε αξιοσημείωτη δράση στις γειτονιές και στα συνδικάτα. Το 2004 η Τριστάν (μαζί με τον René Monzat) εξέδωσαν το Εγχειρίδιο για τον αγώνα ενάντια στο Εθνικό Μέτωπο (Ras l’ front, Flammarion).

* Ασχολείστε χρόνια, και σαν αγωνίστρια και σαν ερευνήτρια, με την Άκρα Δεξιά. Ποιες είναι οι βασικές αλλαγές στην Άκρα Δεξιά και το αντιφασιστικό κίνημα της Γαλλίας από το 1987, όταν εκδόθηκε το βιβλίο σας «Στο μέτωπο»;

Τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια το Εθνικό Μέτωπο (ΕΜ) έχει ενισχυθεί σημαντικά και αποκτήσει εξίσου σημαντική πολιτική εμπειρία. Το 1986, τα εκλογικά του προπύργια περιορίζονταν σχεδόν αποκλειστικά στον Νότο της Γαλλίας. Σήμερα, έχει εξαπλωθεί στο σύνολο της χώρας, καθώς χιλιάδες γάλλοι πολίτες το στηρίζουν με την ψήφο τους σε τοπικό επίπεδο.

Επίσης, οι προτάσεις του για τη μετανάστευση είναι πια τόσο διαδεδομένες –ακόμα και μεταξύ ανθρώπων οι οποίοι εξακολουθούν να ψηφίζουν Αριστερά–[1], κι έτσι το ΕΜ έχει πια αλλάξει τη βασική του επιχειρηματολογία. Προβάλλει τον εαυτό του –και ακολούθως οικοδομείται– σαν κόμμα κυβερνητικό, ικανό να διεκδικήσει και ασκήσει την εξουσία. Διεξάγει πια μια συστηματική ιδεολογική μάχη γύρω από αυτή τη θεματική. Στόχος του είναι να καταγράψει ένα ποσοστό της τάξης του 30% με 35% στις προεδρικές εκλογές. Η ηγεσία του γνωρίζει πολύ καλά ότι ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα σήμαινε την πλήρη αποσύνθεση των άλλων πολιτικών σχηματισμών, και ότι υπό αυτές τις συνθήκες δεν θα χρειαζόταν καν να αποκτήσει την απόλυτη πλειοψηφία για να αναλάβει την εξουσία. Και δεν ξέρω αν, υπό τις παρούσες συνθήκες, μπορεί να αποτραπεί ένα εκλογικό αποτέλεσμα της τάξης του 30%.

Σε ό,τι αφορά το αντιφασιστικό κίνημα, αυτό γνώρισε μια κορύφωση κατά τη δεκαετία του 1990, αλλά δεν υπήρξε ποτέ μαζικό. Στο διάστημα 1990-2002, οργανώθηκαν διαδηλώσεις ενάντια στο ΕΜ σε εθνικό επίπεδο με πρωτοβουλία οργανώσεων (κομμάτων της Αριστεράς και της ριζοσπαστικής Αριστεράς, συνδικάτων, συλλογικοτήτων υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή των αξιών της Γαλλικής Δημοκρατίας κ.λπ.). Επιπλέον, υπήρχε ένα δίκτυο από τοπικές ενωτικές συλλογικότητες σε περισσότερες από εκατό πόλεις. Το δίκτυο αυτό είχε στηθεί από ενεργά μέλη συλλογικοτήτων ή κομμάτων, κάποιες φορές ακόμα και από ανένταχτους αγωνιστές, οι οποίοι δρούσαν εμφορούμενοι από προσωπικά αλλά σε κάθε περίπτωση δημοκρατικά ιδεώδη.

Σήμερα, το κίνημα αυτό έχει φυλλορροήσει. Διατηρούνται ακόμα κάποιες τοπικές ενωτικές πρωτοβουλίες, αλλά είναι ολοένα και πιο σπάνιες. Παρ’ όλα αυτά, σε εθνικό επίπεδο, η CONEX (Εθνικό Συντονιστικό ενάντια στην Ακροδεξιά) συνεχίζει μια δουλειά επαγρύπνησης, ευαισθητοποίησης και κινηματικών καλεσμάτων, η οποία όμως συναντά μειωμένη ανταπόκριση. Σε συνδικαλιστικό επίπεδο, η VISA (Εγρήγορση Συνδικαλιστικών Αντιφασιστικών Πρωτοβουλιών), πολυσυλλεκτικό σχήμα συνδικάτων ενάντια στην προπαγάνδα του ΕΜ στους χώρους εργασίας, συνεχίζει με επιμονή το έργο της, χωρίς να αποθαρρύνεται από τα πολύ χαμηλά ποσοστά συνδικαλιστικής ένταξης που καταγράφονται στη Γαλλία.

Από τη δεκαετία του 1990 και μετά, η όξυνση των ανισοτήτων καθιστά ολοένα και πιο εύθραυστους τους κοινωνικούς δεσμούς και ολοένα και πιο δύσκολες τις πολιτικές αντιστάσεις και απαντήσεις.

* Η έρευνά σας είχε ξεκινήσει από τη Μασσαλία…

Το 1986, στις βόρειες συνοικίες της Μασσαλίας –όπου είχα πραγματοποιήσει και τη δημοσιογραφική μου έρευνα πάνω στην τοπική τακτική του ΕΜ–, υπήρχαν ήδη κάποια εκλογικά κέντρα όπου το ΕΜ είχε καταγράψει ποσοστά μέχρι και 38%. Εκεί, οι άνεργοι ήταν πολλοί, και στις κοινωνικές κατοικίες πολλές οικογένειες διέθεταν προς υπενοικίαση ένα υπνοδωμάτιο του διαμερίσματός τους (κάτι που απαγορεύει ο νόμος), προκειμένου να βγάλουν τα έξοδα του μήνα.

Ωστόσο, ακόμα περισσότερο από την ήδη εδραιωμένη οικονομική κρίση, αυτό που ήταν εντυπωσιακό στις συγκεκριμένες γειτονιές ήταν η ερήμωσή τους από πολιτικές παρεμβάσεις. Παρόλο που οι μεγαλύτεροι διατηρούσαν ακόμα στη μνήμη τους τις εξεγερσιακές απεργίες του 1947 ή τις μαζικές κινητοποιήσεις κατάληψης κατοικιών στις οποίες είχαν συμμετάσχει, τα κόμματα της Αριστεράς, τα συνδικάτα και οι συλλογικότητες ήταν πια άφαντα στην γειτονιά: καμία αφισοκόλληση, κανένα μοίρασμα προκηρύξεων… Επρόκειτο ήδη για μεγάλη οπισθοχώρηση· μια οπισθοχώρηση, βέβαια, η οποία εν μέρει εξηγείται από το γεγονός ότι το κλείσιμο των εργοστασίων είχε αποδεκατίσει και τις υπάρχουσες πολιτικές δομές.

Η ανάδυση της σύγχρονης Σκωτίας και οι ιδιομορφίες του εθνικισμού της

του Τομ  Νερν

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

O Tom Nairn (πολιτικός επιστήμονας και σημαντικός θεωρητικός του εθνικισμού) από την πρώτη έκδοση, το 1977, της κλασικής σήμερα μελέτης του «Break–Up of Britain» υποστήριζε πως ο φιλελεύθερος, και όχι τόσο ο εθνοτικός εθνικισμός,[1] είναι αυτός που θα έπαιζε ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στη διάσπαση του Ηνωμένου Βασιλείου. Δύο μέρες μετά την επικράτηση του «Όχι» στο δημοψήφισμα, δημοσιεύουμε ένα απόσπασμα της μελέτης, που αντλήσαμε από το μπλογκ των εκδόσεων Verso.

Φωτογραφία του Rob Stothard.

Η ανάδυση της σύγχρονης Σκωτίας σημαδεύτηκε από αδιάκοπες κοινωνικές αναταραχές. Ήταν μια διαδικασία παράλληλη με αυτή που έλαβε χώρα στην Αγγλία αλλά, όπως σημειώνει ο Ε.Π. Τόμσον στο The Making of the English Working Class, ήταν και «σημαντικά διαφορετική»: «Ο καλβινισμός δεν ήταν το ίδιο πράγμα με τον Μεθοδισμό, αν και είναι δύσκολο να πούμε ποιος από τους δύο ήταν χειρότερος, τον 19ο αιώνα […] Και η λαϊκή κουλτούρα ήταν πολύ διαφορετική». Έθετε επίσης πολύ διαφορετικά ζητήματα. Αυτός είναι ο λόγος, φυσικά που, κάτω από τις πολύ διαφορετικές αυτές συνθήκες, οι αναταραχές δεν μετεξελίχθηκαν σε αυτονομιστικές. Στις σελίδες που αφιερώνει στον λαϊκό ριζοσπαστισμό στην Αγγλία, ο Τόμσον δείχνει πως οι πιο επαναστατικές τάσεις του προδόθηκαν από την έλλειψη υποστήριξης από τα πάνω: η νέα αστική τάξη μπορεί να έτρεφε έντονη δυσαρέσκεια για το ancien régime, αλλά ταυτόχρονα φοβόταν υπερβολικά τις δυνάμεις που αναπτύσσονταν από κάτω της για να πάρει τον δρόμο της επανάστασης. Έτσι, αφού δεν υποχρεώθηκε να πάρει αυτό τον δρόμο (έχοντας ήδη, ως τάξη, κατακτήσει επαρκή οικονομική ανεξαρτησία), τον εμπόδισε, αναπτύσσοντας μια όλο και πιο στενή σχέση με την παλαιά γεωκτητική αριστοκρατία.

Θα μπορούσαμε να κάνουμε παρόμοιες παρατηρήσεις και για τη Σκωτία. Εντούτοις, η κρίσιμη διαφορά είναι πως η σκωτσέζικη αστική τάξη εμπόδιζε και εξέτρεπε και τις αυτονομιστικές ή εθνικιστικές τάσεις που ήταν εγγενείς στις διεκδικήσεις της εγχώριας κοινωνίας πολιτών, η οποία ήταν επίσης πολύ διαφορετική από την αγγλική.

Ίσως δεν είναι ακόμη κατανοητό τι είδους ανωμαλία συνιστούν τα παραπάνω. Όλοι αντιμετωπίζουν με αμηχανία την έλλειψη εθνικής συνείδησης στη Σκωτία του 19ου αιώνα, τη σχεδόν ολοκληρωτική απουσία της χώρας από τη μεγάλη και πολύχρωμη σκηνή του ευρωπαϊκού εθνικισμού. Ανάλογα με την πολιτική τους τοποθέτηση μπορεί να αισθάνονται πικρία ή ανακούφιση, αλλά το ερώτημα παραμένει: Τι ήταν αυτό που έλειπε; Από κάθε επιφανειακή άποψη (εκτός από μία: τη γλώσσα), η Σκωτία ήταν εξαιρετικά εξοπλισμένη για να λάβει μέρος στους συνήθεις εθνικιστικούς αγώνες. Συνεπώς, εάν κανείς δεν αποδέχεται κάποια αφελή γλωσσική θεωρία για την προέλευση του εθνικισμού, οφείλει να κοιτάξει πολύ βαθύτερα. Με μια πρώτη ματιά, γύρω στα 1820-30, μονάχα ένα μέρος της Ευρώπης έμοιαζε περισσότερο έτοιμο να γίνει έθνος από τη Σκωτία: και δεν ήταν άλλο από την Πολωνία, που αποτέλεσε άλλωστε την επιτομή και την έμπνευση για πολλούς από τους εθνικιστικούς αγώνες του 19ου αιώνα. Ο εθνικισμός απαιτούσε την επανενεργοποίηση της ιστορίας του κάθε λαού, και δεν υπήρχε πουθενά περισσότερη ιστορία από τη Σκωτία του Σερ Ουώλτερ Σκοτ.

Από τη Νορμανδική Απογραφή στον σύγχρονο φορολογικό Μεσαίωνα

…και ο φόρος των καπνοδόχων, επί των κηρίων, επί του σάπωνος και επί των πίλων

 του Βασίλη Δρουκόπουλου

«Η τέχνη της φορολόγησης συνίσταται, όπως και το μάδημα της χήνας, στο να
αποκτήσει κανείς όσο περισσότερα φτερά με τον λιγότερο δυνατό συριγμό»
Ζ. Μπ. Κολμπέρ (1619-1683).

• Πόσο άξιζε το τιμάριο πριν από την εισβολή του 1066; Ποιός το κατείχε;
• Πόσο στη διάρκεια της εισβολής;
• Πόσο μετά την εισβολή; Ποιος το κατέχει τώρα;
• Τι μέρος της γης είναι δάσος, βοσκή ή λιβάδι;
• Πόσοι μύλοι και λιμνούλες υπάρχουν στο τιμάριο; Και πόσα άροτρα;
• Τι κατέχει κάθε ελεύθερος άνθρωπος στο τιμάριο;
• Ποιές φορολογικές υποχρεώσεις τον βαρύνουν;

Mάχη του Χάστιγκς (1066). Οι Νορμανδοί, με επικεφαλής τον Γουλιέλμο Α΄ τον Κατακτητή, νικούν και κατακτούν την Αγγλία. Λεπτομέρεια από την περίφημη ταπισερί του Μπαγιώ.

Αναφερόμαστε στην εισβολή των Νορμανδών στην Αγγλία το 1066 και στην απογραφή του 1086 με εντολή του Γουλιέλμου Α΄ του Κατακτητή, τα αποτελέσματα της οποίας καταγράφηκαν στο Domesday Book (Το Βιβλίο της Ημέρας της Τελικής Κρίσεως). Η ακρίβεια των πληροφοριών, που δίνονταν με όρκο, ελεγχόταν συστηματικά και από δεύτερη ομάδα απογραφέων. Αυστηρές τιμωρίες συνόδευαν τις ψευδείς αναφορές, όμως γίνονταν και λάθη και διπλοεγγραφές: τιμάρια περιλαμβάνονταν σε λάθος κομητεία και άλλοτε στη σωστή αλλά και σε μια άλλη επιπλέον. Πολλά χωριά καταγράφηκαν πολλαπλά, γιατί ανήκαν σε πολλούς γαιοκτήμονες. Οι μοναχοί, οι μοναχές παραλείφτηκαν, όπως και το προσωπικό των φρουρίων. Η Εκκλησία εξαιρούνταν από τα φορολογικά βάρη· η περιουσία της είχε αποκληθεί mortmain (νεκρό χέρι). Όπως βέβαια εξαιρούνταν και οι βαρόνοι μιας κι αυτοί έθεταν στη διάθεση του ανώτατου άρχοντα τις προσωπικές τους υπηρεσίες. Από την απογραφή προέκυψε ότι λιγότεροι από 250 άνθρωποι είχαν στην κατοχή τους το μεγαλύτερο τμήμα της Αγγλίας.

Σε τι στόχευε η απογραφή και τι επιδιώχτηκε με αυτήν;

α) Οι συλλεγείσες πληροφορίες συγκρότησαν τις προϋποθέσεις για μια πιο αποτελεσματική διοίκηση.

β) Επέτρεπαν στον Γουλιέλμο και στους Νορμανδούς κατακτητές να ασκήσουν την εξουσία τους ως επικυρίαρχοι. Με άλλα λόγια, η απογραφή λειτουργούσε και ως εργαλείο πολιτικού ελέγχου.

γ) Δόθηκε η δυνατότητα να καταγραφεί επακριβώς η βασιλική περιουσία.

δ) Εκτιμήθηκε η φοροδοτική ικανότητα των υποτελών κατοίκων. Πράγμα σημαντικό εκείνη την εποχή, επειδή εξωτερικές απειλές απαιτούσαν πόρους για τη χρηματοδότηση της στρατολόγησης μισθοφόρων που θα ενίσχυαν την άμυνα του βασιλείου.

ε) Έγιναν γνωστά τα περιουσιακά στοιχεία των βαρόνων. Έτσι μπορούσε να εντοπιστεί από τον βασιλικό οίκο η πιθανή εστία ανατρεπτικών κινήσεων και αμφισβήτησης του ανώτατου άρχοντα.

Τι «πιστοποιεί» τους «πιστοποιητές»;

του Παναγιώτη Νούτσου

Βρέθηκα στις αρχές του καλοκαιριού σε Πανεπιστήμιο χώρας-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είχαν έλθει από την πρωτεύουσα τέσσερα μέλη της Υπηρεσίας «Πιστοποίησης της ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση», δύο καθηγητές της Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (αρμόδιοι κυρίως για την «επιχειρησιακή έρευνα» και την «αριθμητική ανάλυση») και δύο Πανεπιστημίων (ειδικευμένοι πρωτίστως στη «θαλάσσια υδραυλική» και τη «βιοοργανική χημεία»). Σε οργανωμένη ανοιχτή συνάντηση εξιστορούσαν με τη συνέργεια υπολογιστή πώς η χώρα τους κατόρθωσε να συγκροτήσει «θύλακες αριστείας», με όχημα την «αξιολόγηση» και στη συνέχεια την «πιστοποίηση» των προγραμμάτων σπουδών. Όταν, προς το τέλος της εκδήλωσης, μου έδωσαν το λόγο προσπάθησα να διευκρινίσω τι πράγματι υπήρξε και ιδίως τι αναμένεται να συμβεί στον ακαδημαϊκό τους ορίζοντα.

Έργο του Γιάννη Γαΐτη

Άφησα τελευταία την ερώτηση αν η συχνή και εντελώς γραμμική υπόταξη των πανεπιστημιακών σπουδών στην «αγορά εργασίας», με την επιμέτρηση των βαθμών «αντιστοίχισης» «αποκτώμενων προσόντων» και «ζήτησης», σε μια διεργασία «πιστοποίησης» ακαδημαϊκών «προϊόντων», ανταποκρίνεται στην εθνική νομοθεσία των «πιστοποιητών» για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Παρά τις πρόσφατες μεταβολές που αυτή υπέστη, εξακολουθεί να εκτιμάται ως στόχος της η συμβολή στη «διαμόρφωση υπεύθυνων πολιτών, ικανών να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις όλων των πεδίων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων με επιστημονική, επαγγελματική και πολιτιστική επάρκεια και υπευθυνότητα και με σεβασμό στις αξίες της δικαιοσύνης, της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης»…

Τι γνωρίζουν οι «πιστοποιητές», αν κρίνω από τη σύνθεση της «Αρχής», για την «αγορά εργασίας»; Ή, ακόμη, γενικότερα, πώς ψαύουν και πώς «μετρούν» τις «ανάγκες της κοινωνίας»; Επιπλέον, έχουν ασχοληθεί με ό,τι αφειδώς παρελαύνει στα κείμενά τους ως «κοινωνία της γνώσης»; Οι ερωτήσεις αυτές αφορούν ειδικότερα αυτόν που κατά προτεραιότητα, στην ηγεσία της «Αρχής», αναλαμβάνει τα της Φιλοσοφικής Σχολής και γενικότερα τα των κοινωνικών/ανθρωπιστικών επιστημών, ιδίως αν είναι καθηγητής τεχνολογικών ιδρυμάτων ή έστω κάποιος Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης. Ίσως, οι υποτονικές αντιδράσεις στελεχών των ΤΕΙ σ’ αυτήν την «πιστοποίηση» των «μαθησιακών αποτελεσμάτων» των σπουδαστών/ τριών να οφείλεται στο γεγονός ότι δεν έχουν αυτοτελές πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών. Οι κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος φιλοσοφίας πάντως θα γνώριζαν ότι σε κάθε ταξινομία υπονοείται ένας ιδιαίτερος τρόπος σύλληψης των ταξινομούμενων αντικειμένων, για παράδειγμα του «γνωστικού πεδίου».

Οι χρυσοί γάμοι των ΑΜ των Βασιλέων: Θλιβερά παράλειψις της εφημερίδος «Αυγή»

ΚΙ ΥΣΤΕΡΑ ΓΙΝΑΜΕ ΩΡΑΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

του δρ Ευθυμίου Εθνικοφρονίδου

Ελλογιμώτατοι Κύριοι Εκδόται της «Αυγής» και των ενθεμάτων αυτής

Μετ’ αισθημάτων βαθυτάτου παραπικρασμού την παρούσαν αποστέλλω, ίνα σοβαρωτάτην παράλειψιν καυτηριάσω. Ως ασφαλώς γνωρίζετε, η επέτειος των χρυσών γάμων των ΑΜ των Βασιλέων της Ελλάδος, μετά της δεούσης λαμπρότητος εις το Νέον Μουσείον της Ακροπόλεως προ ημερών εορτάσθη. Και εύχομαι μεν εις τους λαοφιλείς Άνακτας, ουχί μόνον χρυσούς αλλά και επιχρύσους και χρυσελεφαντίνους γάμους εορτάσωσιν, ομού μετά των κεχαριτωμένων και πολυπληθών τέκνων, εγγόνων και δισεγγόνων αυτών. Και αισθήματα ευαρεσκείας, ως Έλλην πολίτης, επιτρέψατέ μοι όπως εκφράσω, προς τους ιδιοκτήτας  του χώρου (τον διευθυντήν εννοώ του Μουσείου κ. Παντερμαλήν και τον υπουργόν Πολιτισμού κ. Τασούλαν), οίτινες ευγενώς το ενδιαίτημα παρεχώρησαν, καθώς και εις τον εστιάτορα, όστις τους Υψηλοτάτους Προσκεκλημένους δαψιλώς εδεξιώθη.

Αλλά, εις το υμέτερον φύλλον, αξιότιμοι Κύριοι Εκδόται, ουδεμίας αναφοράς, ούτε καν μονοστήλου έτυχε η περίλαμπρος εορτή, ενώ η εφημερίς ουχί μονόστηλον, αλλά πεντάστηλα και εξάστηλα, μετά πολλών φωτογραφιών κεκοσμημένα, εις έτερα –ήσσονος ασφαλώς σημασίας– γεγονότα (οίον ο λεγόμενος «αγών» των καθαριστριών) πολλάκις αφιέρωσεν.

Η δημοσίευσις της επισυναπτομένης φωτογραφίας, ελαχίστην, φρονώ, επανόρθωσιν συνιστά. Εισηγούμαι, τέλος, εις τους Μεγαλειοτάτους, όπως η επομένη τελετή εις τον νεωστί ανασκαφέντα βασιλικόν τύμβον της Αμφιπόλεως παρατεθεί.Ως λέων και λεόντισσα, ο Κωνσταντίνος ΙΓ΄ και η Άννα Μαρία, εις την θέσιν τών –αναμφιβόλως κομψών, αλλά φευ αιγυπτιακής καταγωγής!– σφιγγών, τους υψηλούς αυτών προσκεκλημένους θέλει υποδέχονται. Ευτυχεστέραν σύζευξιν και συμπόρευσιν Έθνους και Αρχαιολογίας δεν δύναμαι να φαντασθώ.

Ευσεβάστως

δρ Ευθύμιος Εθνικοφρονίδης (του Πανεπιστημίου  Τατοΐου)