Αριθμοί στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων

Η εξουσία πίσω από τους τίτλους

του Δημήτρη Χασάπη και της Ελένης Γιαννακοπούλου 

Οι πρώτες σελίδες των εφημερίδων, και ιδίως οι κύριοι τίτλοι έχουν ιδιαίτερη σπουδαιότητα στη διαμόρφωση αυτού που έχει αποκληθεί «κοινή γνώμη» για δύο κυρίως λόγους. Πρώτον, γιατί επιλέγουν και αναδεικνύουν ως σημαντικά συγκεκριμένα πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα, και, μέσα από την παρουσίασή τους διαμορφώνουν μια συγκεκριμένη οπτική πρόσληψης και ερμηνείας των γεγονότων αυτών. Δεύτερον, επειδή τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων έχουν μεγαλύτερη αναγνωσιμότητα από την εφημερίδα, αφού προβάλλονται στα περίπτερα, συνοψίζονται σε ειδησεογραφικές τηλεοπτικές εκπομπές και αναπαράγονται σε συναφείς ιστοσελίδες του διαδικτύου. Παράλληλα, η χρήση επιλεγμένων λέξεων, πολιτικά ή συναισθηματικά φορτισμένων, η αξιοποίηση μεταφορικών εκφράσεων και η χρήση αριθμών συμβάλλουν στη δημιουργία εντυπώσεων και στην αποτύπωσή τους στη μνήμη των αναγνωστών τους, εντείνοντας την επίδρασή τους στη διαμόρφωση των απόψεών τους.

Στην ελληνική κρίση, από τη διαπίστωση και τη διατύπωσή της ως κρίσης χρέους το 2009 μέχρι σήμερα, οι κύριοι τίτλοι των εφημερίδων ευρείας κυκλοφορίας, μαζί με εκείνους των δελτίων ειδήσεων τηλεοράσεων και ραδιοφώνων μεγάλης θέασης και ακροαματικότητας αποτέλεσαν σημαντικά «μέσα» προετοιμασίας και διαμόρφωσης της γνώμης και της στάσης των πολιτών απέναντι στις πολιτικές λιτότητας, περιστολής των εργασιακών δικαιωμάτων και κατάλυσης του κοινωνικού κράτους, πολιτικές που επιβλήθηκαν ως αναπόφευκτες. Στο πλαίσιο αυτό, η χρήση αριθμητικών εκφράσεων, αλλά και λέξεων που συνοδεύουν τις εκφράσεις αυτές, έπαιξε, και παίζει, καθοριστικό ρόλο στην «κατασκευή» μιας συγκεκριμένης οπτικής της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας και κατά συνέπεια στο καθορισμό του πλαισίου και του περιεχομένου της πολιτικής συζήτησης για την κρίση και τις πολιτικές αντιμετώπισής της. Είναι χαρακτηριστικό ότι το πλήθος των αριθμητικών εκφράσεων πολλαπλασιάζεται τις μέρες που προηγούνται της αναγγελίας περικοπών μισθών και συντάξεων ή απορυθμίσεων του εργασιακού πλαισίου. Στη συνέχεια, συνοψίζουμε χαρακτηριστικές διαστάσεις αυτής της όψης των πρωτοσέλιδων τίτλων, για να αναδείξουμε ένα από τα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν για τη παραγωγή του «σοκ και δέους», το οποίο διαμόρφωσε την αποδοχή ακόμα και των πιο ακραίων πολιτικών λιτότητας και περιστολής εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Οχτώ τρομακτικές αλήθειες

για την αστυνομική βία και τον ρατσισμό στην Αμερική που αποκαλύφθηκαν στο Φέργκιουσον

του Στίβεν Ρόζενφελντ

μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης

1. Ο Ντάρεν Γουίλσον είχε εκπαιδευτεί για να σκοτώνει. Και αυτό έκανε. Κανείς δεν περίμενε ότι ο Γουίλσον θα έβγαινε στην τηλεόραση να πει ότι έκανε αυτό που είχε εκπαιδευτεί να κάνει, και ότι θα το ξανάκανε. Αυτή η έλλειψη τύψεων δεν είναι απλώς εξοργιστική, αλλά καταδεικνύει  ένα πρόβλημα πολύ ευρύτερο από ό, τι το Φέργκιουσον: η τοπική αστυνομία έχει γίνει παραστρατιωτική μηχανή με εκπαιδευμένο προσωπικό, οπλισμένο και έτοιμο να πυροβολήσει, αν χάσει τον έλεγχο της κατάστασης.

2. Οι αστυνομικοί σκοτώνουν πιο πολλούς μαύρους (περίπου δύο φορές περισσότερους από κάθε άλλη φυλετική ομάδα). Επίσης, οι μαύροι έχουν περίπου τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν στη φυλακή ή κατά τη διάρκεια της σύλληψής τους από ό,τι οι λευκοί.

Θεσμικές μεταβολές και πολιτικές συμμαχίες στα πανεπιστήμια

του Γιώργου Αγγελόπουλου

 

Mαξ Μπέκμαν, «Μεγάλη νεκρή φύση με τηλεσκόπιο», 1927

Τίποτα πρωτόγνωρο δεν υπάρχει στα όσα συμβαίνουν στα πανεπιστήμια. Στα όσα προβλήματα έχουν συσσωρευτεί από τη θεσμική αποδιάρθρωση και τις περικοπές σε προσωπικό, υποδομές και χρηματοδότηση προστίθενται η προεκλογική στρατηγική έντασης και οι προσωπικές πολιτικές φιλοδοξίες ορισμένων πρυτάνεων που αρέσκονται στη δημοσίευση του ονόματος τους. Η κατάληξη αυτών των κινήσεων είναι πολλαπλώς επιζήμια. Οι πρωταγωνιστές της κλιμάκωσης οδηγούνται στο γκροτέσκο –όπως το φορτσάκειο προτεινόμενο εκλογικό σύστημα «Ψηφίστε, Σκουπίστε, Τελειώσατε» και οι εκ Θεσσαλονίκης νουθεσίες χειροδικίας–, που εκ των υστέρων επιχειρούν να ανασκευάσουν εκθέτοντας το θεσμικό τους ρόλο. Η κλιμάκωση εμπλέκει ομάδες φοιτητών, δημιουργεί ρήξεις και αποκλείει το διάλογο και τις συνθέσεις εντός των πανεπιστημίων. Η αξιωματική αντιπολίτευση οφείλει να καταστήσει σαφές ότι ο πολιτικός χρόνος των στρατηγικών έντασης στα ΑΕΙ περιορίζεται στο τρίμηνο, δηλαδή μέχρι τις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές. Αυτό μπορεί να γίνει στο βαθμό που ο ΣΥΡΙΖΑ αποσαφηνίσει ότι οι αποκλεισμοί από τα όργανα διοίκησης των ΑΕΙ –που προκαλούν, ανάμεσα και σε άλλα, τις εντάσεις– θα αρθούν νομοθετικά εντός του τρέχοντος ακαδημαϊκού έτους. Αναφερόμαστε σε αποκλεισμούς που εφαρμόζονται με τις απολύτως κλειστές συνεδριάσεις των οργάνων διοίκησης (π.χ. Σύγκλητος), με τον περιορισμό συμμετοχής των εκπροσώπων όλων των Τμημάτων ενός πανεπιστημίου στη Σύγκλητο, με τον αποκλεισμό της συμμετοχής φοιτητών και άλλων εργαζομένων από το σύνολο των οργάνων διοίκησης των ΑΕΙ. Πρωτίστως βέβαια αναφερόμαστε στον αποκλεισμό υποψηφίων Κοσμητόρων και Πρυτάνεων από τις εκλογές λόγω της προεπιλογής των υποψηφίων από τα Συμβούλια Διοίκησης των ΑΕΙ.

Πώς διδάσκεται η φρίκη του ναζισμού;

ΑΠΟ ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ 16 ΤΟΥ «ΑΡΧΕΙΟΤΑΞΙΟΥ»

 του Γιάννη Θ. Θανασέκου

Έργο του Μίκαελ Χάφτα, από την ενότητα «Μνήμη του Ολοκαυτώματος»

Πιστό στο ετήσιο ραντεβού του, εδώ και δεκαπέντε χρόνια, κυκλοφορεί το «Αρχειοτάξιο», έκδοση των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), σε συνεργασία με τις εκδόσεις Θεμέλιο. Το παρόν, 16ο τεύχος, είναι αφιερωμένο στην ελληνική Ακροδεξιά, ανιχνεύοντας τις ιστορικές διαδρομές της, από τον Μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα, με αναφορές στον διεθνή περίγυρο. Θα βρούμε, έτσι, μελέτες για τους Επίστρατους στα χρόνια του Διχασμού, την οργάνωση «Χ», τους παρακρατικούς του 1960 και τους «τεταρτοαυγουστιανούς» του Κώστα Πλεύρη. Επίσης, για τις σχέσεις κράτους και παρακράτους στη μεταπολίτευση, την εκλογική εμβέλεια της Χρυσής Αυγής και συγγενών της οργανώσεων στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, τη μνήμη του ναζισμού και τη διαχείρισή της στα σύγχρονα αρχεία. Γράφουν: Στρατής Μπουρνάζος, Δέσποινα Παπαδημητρίου, Κώστας Κατσούδας, Στράτος Δορδανάς, Δημήτρης Ψαρράς, Τάσος Κωστόπουλος, Παναγιώτης Κουστένης, Βασιλική Γεωργιάδου, Αγγέλικα Ψαρρά, Γιάννης Θ. Θανασέκος. Το τεύχος συμπληρώνουν οι σταθερές στήλες Προσεγγίσεις (Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, για τις προσπάθειες σταθεροποίησης της Χούντας το 1968), Αρχειολογήματα (Σωκράτης Κουγέας, για την αλληλογραφία του ακαδημαϊκού Σωκράτη Κουγέα με τον Παναγιώτη Γαργαλίδη από το μέτωπο της Σμύρνης), Διασταυρώσεις (Σίλβιο Πονς, Κωστής Καρπόζηλος, Θανάσης Γάλλος).

Δημοσιεύουμε σήμερα ένα απόσπασμα από το κείμενο «Ιστορία, μνήμη και νεοναζισμός», του Γιάννη Θανασέκου, πρώην διευθυντή του Ιδρύματος Άουσβιτς στις Βρυξέλλες, ο οποίος θεωρείται διεθνώς ένας από τους κατεξοχήν ειδικούς στη μελέτη του ναζισμού και της ιστορικής μνήμης.

ENΘΕΜΑΤΑ

 Όταν αναφερόμαστε στο Άουσβιτς ως παράδειγμα όλων των διαστάσεων της ναζιστικής εγκληματικότητας (Saul Friedländer), γνωρίζουμε, τόσο από τα αρχεία όσο και από τις μαρτυρίες, ότι ο πυρήνας αυτής της εγκληματικότητας έγκειται στην αποανθρωποποίηση του ανθρώπου. Η έκπτωση (réduction) του ανθρώπου στην κατάσταση (statut) ενός αντικειμένου, ενός «πράγματος», ενός «μέσου»· ο άνθρωπος παύει να είναι «αυτοσκοπός», μετατρέπεται σε απλό «μέσο» προς την επίτευξη ενός σκοπού. Η πεμπτουσία της ναζιστικής εγκληματικότητας είναι ακριβώς η άρνηση του άλλου ως ανθρώπου. Περιττό να το επεκτείνω. Βρισκόμαστε εδώ στον απόλυτο αντίποδα του ουσιαστικού, του θεμελιώδους προστάγματος του Καντ σε ελεύθερη μετάφραση: ποτέ να μη θεωρείς τον άλλο, όπως και σένα τον ίδιο, ως μέσο, αλλά παντού και πάντα ως αυτοσκοπό.

Αυτή η τραγική διαπίστωση –σχετικά με το τι είναι ικανός να κάνει ο άνθρωπος σε άλλους ανθρώπους– απορρέει άμεσα από τη στροφή του βλέμματός μας προς το παρελθόν, όταν σκύβουμε πάνω στο παρελθόν· όχι μόνο όταν σκύβουμε πάνω στο Άουσβιτς αλλά και σε άλλες σκοτεινές και βάρβαρες σελίδες στο βάθος της ιστορίας. Ας στρέψουμε ωστόσο το βλέμμα μας προς το παρόν, ας σκύψουμε πάνω στο παρόν, πάνω στις σημερινές κοινωνίες μας. Νομίζω ότι χωρίς μεγάλες δυσκολίες ούτε υπερβολικούς κόπους, θα μπορέσουμε να διαπιστώσουμε και να εντοπίσουμε ένα σωρό δείγματα, κρούσματα, στίγματα αποανθρωποποίησης του ανθρώπου, την έκπτωσή του στην κατάσταση ενός αντικειμένου, ενός «πράγματος», ενός γυμνού «μέσου». Όλοι οι θεσμοί και οι τρόποι λειτουργίας τους, οι κοινωνικοί, οι πολιτικοί και οι οικονομικοί θεσμοί (ακόμα κι ο εκπαιδευτικός θεσμός) εγκλείουν, παράγουν και αναπαράγουν, σε διάφορες κλίμακες, αυτήν την απο-ανθρωποποίηση, τη réification του ανθρώπου. Θέλω να πω ότι το «Άουσβιτς», ως παροξυστικό παράδειγμα αποανθρωποποίησης του ανθρώπου, μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε, παιδαγωγικά, ως μεγεθυντικό φακό για να εξετάσουμε και να μελετήσουμε μαζί με τους νέους την παραγωγή και την αναπαραγωγή του στίγματος αυτού στο παρόν, μέσα στις δομές και τη λειτουργία των σημερινών κοινωνιών, δηλαδή εντός των ορίων της ισχύουσας κανονιστικής αξιολόγησης.

Φέργκιουσον: Kαμιά ελπίδα για δικαιοσύνη (*)

του Έρικ Ντρούκερ

O Έρικ Ντρούκερ, ο ζωγράφος που έφτιαξε το εξώφυλλο του New Yorker λίγες μέρες μετά τη δολοφονία του Μάικλ Τόμας (το τεύχος κυκλοφόρησε την 1.9.2014), δεν είχε πάει ποτέ του στο Φέργκιουσον. Ωστόσο, είχε συλληφθεί και υποστεί την αστυνομική βία στην πόλη όπου γεννήθηκε, τη Νέα Υόρκη. Αυτή η εμπειρία απεικονίζεται και στον πίνακά του: Σκιές ανθρώπων, που σηκώνουν τα χέρια τους, «Είμαστε άοπλοι, μην πυροβολείτε»· μια δαντική σκηνή, μέσα σε μια ομίχλη δακρυγόνων, ενώ τα φώτα ενός περιπολικού φέγγουν στο βάθος, όπως «τα μάτια ενός άγριου ζώου». Ο Ντρούκερ συνεχίζει:

«Η δολοφονία του Μάικλ Μπράουν με αφορά προσωπικά. Ένας φίλος μου καλλιτέχνης δολοφονήθηκε από αστυνομικό στο Κάτω Μανχάταν, το 1991. Έτυχε να είναι μαύρος, και ποτέ δεν απαγγέλθηκαν κατηγορίες εναντίον του αστυνομικού. Ως κάτοικος, είδα τις διαφορές μεταξύ αστυνομίας και στρατού να σβήνουν, κατά τη διάρκεια των “ταραχών” στην πλατεία Τόμκινς, τη δεκαετία του 1980. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη μέρα που η Αστυνομία της Νέας Υόρκης ανέθεσε σε ένα τεθωρακισμένο να εκκενώσει την κατάληψη σε ένα κτίριο, γωνία της 2ας Λεωφόρου και της 13ης Οδού, εκεί όπου μεγάλωσα. Οι καταληψίες ήταν φίλοι μου, και δεν ήταν οπαδοί της βίας. Το περιστατικό μού θύμισε ένα άλλο, ανεξίτηλα χαραγμένο στην παιδική μου μνήμη: ένα τεθωρακισμένο στην Ανατολική 14η Οδό για να καταστείλει τις ταραχές, μετά τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, το 1968.

Τεχνοκρατικός λόγος στην υπηρεσία του νεοφιλελευθερισμού ή νεοφιλελευθερισμός υπό τη μορφή τεχνοκρατικού λόγου;

Η περίπτωση της υγείας

του Γιώργου Νικολαΐδη

Στις 29 του Οκτώβρη πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ) ημερίδα της κίνησης «Κοινωνία Πρώτα» του Οδυσσέα Βουδούρη, με θέμα τη διαβούλευση πάνω σε «20 Προτάσεις» για την αναμόρφωση του συστήματος υγείας στα χρόνια της κρίσης ενόψει μιας ενδεχόμενης αριστερής διακυβέρνησης. Στην εκδήλωση μίλησαν κατεξοχήν στελέχη του στενότερου και ευρύτερου περιβάλλοντος της ΕΣΔΥ, όπως οι καθηγητές Άρ. Σισσούρας, Ιωάνν. Κυριόπουλος, Κ. Σουλιώτης, Σ. Στυλιανίδης, ενώ παραβρέθηκε κι ένα μείγμα νυν και πρώην διευθυντικών στελεχών, διοικητών και παραγόντων του συστήματος περίθαλψης. Συμμετείχαν, επίσης, ο γραμματέας της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρης Βίτσας, ο υπεύθυνος της ΕΚΚΕ Υγείας Ανδρέας Ξανθός και βουλευτές (Χρήστος Μαντάς, Κώστας Ζαχαριάς). Φυσικά, το πρόβλημα δεν είναι αυτή καθαυτή η παρουσία κάποιων στην εκδήλωση. Η όλη κατεύθυνση της εκδήλωσης, ωστόσο, έκανε μάλλον προφανές στους υποψιασμένους πως η ημερίδα είχε οργανωθεί από τους πρώτους (τους «τεχνοκράτες» της υγείας) για τους δεύτερους (τον ΣΥΡΙΖΑ). Έμοιαζε σαν το μήνυμά της να ήταν «να τι πολιτική μπορείτε να κάνετε για την υγεία, αν κληθείτε να κυβερνήσετε» ή, ακόμα, «να σε τι μπορούμε να σας φανούμε χρήσιμοι, εμείς οι τεχνοκράτες, αν κυβερνήσετε».

***

Μίκαελ Χάφτκα, «Γενική πρόβα», 2001

Θυμάμαι ότι τον Δεκέμβρη του 2011 μίλησα στο ετήσιο συνέδριο της ΕΣΔΥ. Βασισμένος στη διεθνή βιβλιογραφία πλήθους εμπειρικών δεδομένων από άλλες χώρες που υπέστησαν τον ζυγό διακρατικών οργανισμών όπως το ΔΝΤ ή η Παγκόσμια Tράπεζα, διατύπωσα μια δυσοίωνη πρόβλεψη: ότι θα αυξάνονταν οι θάνατοι από αυτοκτονίες, ανθρωποκτονίες, χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών, η βρεφική και περιγεννητική θνησιμότητα, καθώς και οι λοιμώδεις ασθένειες «του παρελθόντος», όπως η φυματίωση κ.λπ. Εν συνεχεία θα αυξάνονταν βαθμιαία οι αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές και η θνησιμότητα από χρόνια νοσήματα: Λίγα χρόνια μετά θα έπρεπε να περιμένουμε εκατόμβη θυμάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα, κυρίως σε άντρες παραγωγικής ηλικίας, και σε ορίζοντα δεκαετίας νέο «κύμα» αύξησης της θνησιμότητας από κακοήθεις νεοπλασίες και νοσήματα του μεταβολικού συνδρόμου (παχυσαρκία, υπέρταση, διαβήτη κ.λπ.). Δυστυχώς μέχρι σήμερα οι «προβλέψεις» –που δεν ήταν, ασφαλώς, δική μου «αποκλειστικότητα»– έχουν επαληθευτεί με ακρίβεια που εξέπληξε κι εμένα τον ίδιο. Το πλέον ανησυχητικό είναι πως τα μεγάλα, μαζικά κύματα θνησιμότητας (καρδιαγγειακά, καρκίνοι) είναι ακόμα μπροστά μας…

Η πολιτική οικονομία της ελληνικής κρίσης

ΑΠΟ ΤΑ «ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΘΕΜΑΤΑ» ΠΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ

 του Ζολτάν Πογκάτσα

μετάφραση: Γιάννης Μπαλαμπανίδης

Γιάννης Τσαρούχης, «Ο σκεπτόμενος», 1947

Από το πλούσιο τεύχος 126 των «Σύγχρονων Θεμάτων», που μόλις κυκλοφόρησε, δημοσιεύουμε αποσπάσματα από το άρθρο του Zoltán Pogátsa. Ο Pogátsa είναι διευθυντής του προγράμματος Διεθνών Οικονομικών και Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Ουγγαρίας και εξέδωσε πριν λίγους μήνες τη μελέτη The Political Economy of the Greek Crisis, στην οποία βασίζεται και το άρθρο. Ο συγγραφέας δείχνει ότι η καθιερωμένη «γερμανική» αφήγηση για την ελληνική κρίση δεν περνάει τον πήχη μιας σοβαρής δοκιμασίας, με βάση τα αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία και τις εμπειρικές μελέτες και προτείνει ένα διαφορετικό περίγραμμα της ελληνικής πολιτικής οικονομίας.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

 Η καθιερωμένη παγκοσμίως –ή «γερμανική»– αφήγηση για την Ελλάδα περιγράφει μια χώρα που είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για την κρίση της: ο υπέρογκος δημόσιος τομέας προκάλεσε υπέρμετρη δημόσια δαπάνη, ενώ οι πολίτες αμείβονταν με υπερβολικά υψηλούς μισθούς που, όμως, δεν ήταν διατηρήσιμοι. Εν ολίγοις, κάτι σαν τον αισώπειο μύθο του έλληνα τζίτζικα και του γερμανού μέρμηγκα. Αν αυτή η αφήγηση ήταν ακριβής, τότε το φάρμακο του Σόιμπλε και της Τρόικας θα είχε αποδειχθεί επαρκές: περικοπή του μεγέθους του κράτους και των αμοιβών των πολιτών. Περί αυτού πρόκειται, είτε το πει κανείς λιτότητα, μισθολογική συγκράτηση ή εσωτερική υποτίμηση για να χρυσώσει τεχνοκρατικά το χάπι. Δυστυχώς, όμως, αυτή η αφήγηση δεν αντέχει τη δοκιμασία των εμπειρικών στοιχείων.      

   Ακόμη και με βάση τα αναθεωρημένα στοιχεία, το επίπεδο του ελληνικού χρέους δεν αυξήθηκε σημαντικά στη διάρκεια της δεκαετίας που η χώρα βρέθηκε στην ευρωζώνη, το 2001-2009. Σύμφωνα με τη Eurostat, οι δημόσιες δαπάνες την ίδια περίοδο ήταν στον μέσο όρο της ΕΕ, χαμηλότερα από εκείνες της Γερμανίας, ενώ οι δαπάνες του ελληνικού κράτους για τους δημοσίους υπαλλήλους ήταν μόλις μισή εκατοστιαία μονάδα πάνω από τον μέσο όρο των χωρών της Ε.Ε. Ακόμη και ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων δεν ήταν πολύ μεγαλύτερος αναλογικά με τον πληθυσμό της χώρας. Το πρόβλημα δεν ήταν ποτέ το μέγεθος του κράτους. Τα πραγματικά ζητήματα επί δεκαετίες ήταν τα μειωμένα δημόσια έσοδα, οι πολύ υψηλές δαπάνες για τόκους και η αποβιομηχάνιση. Κανένα από αυτά, όμως, δεν αντιμετωπίστηκε από τη λανθασμένη συνταγή της Τρόικας, που όπως συμβαίνει συνήθως με τις λανθασμένες συνταγές, επιδείνωσε την κατάσταση του ασθενούς.

   Οι αντίπαλοι του Ανδρέα Παπανδρέου συνηθίζουν να ισχυρίζονται ότι ο λαϊκισμός και οι ανεξέλεγκτες δαπάνες επί των ημερών του δημιούργησαν την εγχώρια ζήτηση που προκάλεσε αυτή την έκρηξη εισαγωγών. Σήμερα, ακόμη και η ελληνική Αριστερά παραδέχεται ότι ο Παπανδρέου ήταν λαϊκιστής, ωστόσο τα οικονομικά στοιχεία από τη δεκαετία του ’80 δεν επιβεβαιώνουν ότι αυτός ευθύνεται για την ανοδική πορεία των εισαγωγών. Στην Ελλάδα, το μερίδιο των μισθών στο ΑΕΠ ήταν χαμηλότερο από τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ των 15, και μάλιστα κατά τη διάρκεια της θητείας του Παπανδρέου έβαινε μειούμενο. (Στην πραγματικότητα, αυξανόταν από τη Μεταπολίτευση μέχρι και την εκλογή της κυβέρνησης Παπανδρέου, σε μια περίοδο που προηγήθηκε της εκρηκτικής αύξησης του εμπορικού ελλείμματος και του χρέους). Η ιδιωτική κατανάλωση αυξανόταν κατά λιγότερο από 1% σε ετήσια βάση μεταξύ 1981 και 1987, σε αντίθεση με την αύξηση κατά 5% τα προηγούμενα επτά χρόνια, από τη Μεταπολίτευση μέχρι την είσοδο στην ΕΟΚ. Όποια και αν ήταν η μισθολογική αύξηση, δεν μεταφράστηκε σε αυξημένη κατανάλωση. Συνεπώς, το άλμα στις εισαγωγές δεν μοιάζει να προκλήθηκε, επειδή οι Έλληνες στράφηκαν ξαφνικά στα ξένα προϊόντα.

Δειλή και επιβλαβής «ουδετερότητα»

της Ιωάννας Μεϊτάνη

Την περασμένη Τρίτη, 25 Νοεμβρίου, δόθηκε μια σημαντική συνέντευξη Τύπου για την πολιτική αγωγή στην επικείμενη δίκη της Χρυσής Αυγής στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων. Η συνέντευξη δεν ήταν σημαντική μόνο για το θέμα της, αλλά και για τη σύνθεση του πάνελ, που μαρτυρούσε μια συμμαχία επιθυμητή όσο και απαραίτητη στο αντιφασιστικό κίνημα. Μίλησαν ο  Τζαβέντ Ασλάμ, ο Τάκης Ζώτος, ο Πέτρος Κωνσταντίνου, η Κλειώ Παπαπαντολέων, ο Κώστας Παπαδάκης, ο Βασίλης Παπαστεργίου, η Ελένη Τάκου, και συντόνισε ο Θανάσης Καμπαγιάννης.

Δεν θα σταθώ στο περιεχόμενο των ιδιαίτερα διαφωτιστικών και μεστών ομιλιών — τα βίντεο είναι διαθέσιμα στο σάιτ του jailgoldendawn.com. Ο στόχος του σχολίου είναι, κυρίως, να υπογραμμίσω κάτι που ανέφεραν δυο ομιλητές: οι διοργανωτές της συνέντευξης είχαν ζητήσει αρχικά την αίθουσα εκδηλώσεων του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών. Ο πρόεδρος του ΔΣΑ όμως, χωρίς να ενημερώσει το ΔΣ, αρνήθηκε την παραχώρηση της αίθουσας. Το σκεπτικό ήταν ότι αν δινόταν η αίθουσα στην πολιτική αγωγή, θα έπρεπε να δοθεί και στους συνηγόρους των Χρυσαυγιτών, εάν  τη ζητούσαν.

Καλιφόρνια: Occupy Campus

«Θρασίμια» υπάρχουν και αλλού

του Ντέβιντ Λάου

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Οccupy California. Φοιτητική αφίσα, 2009

Σαν τη βροχή μετά από μακρά περίοδο ξηρασίας, ήρθε η κινητοποίηση μετά τη νηνεμία στο πεδίο της πάλης. Στις 19 Νοεμβρίου, το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας (UC) πέρασε την πρώτη από μια σειρά αυξήσεων στα δίδακτρα, που θα ανεβάσει το κόστος φοίτησης κατά 28% τα επόμενα πέντε χρόνια. Κλεισμένοι στο καταφύγιο της πανεπιστημιούπολης του UC στο Μίσιον Μπέι του Σαν Φρανσίσκο, η πρόεδρος του Πανεπιστημίου Τζανέτ Ναπολιτάνο ήρθε αντιμέτωπη με τον Κυβερνήτη Τζέρι Μπράουν και τον Τζον Πέρες, πρώην πρόεδρο της Πολιτειακής Συνέλευσης[1] της Καλιφόρνιας. Το σχέδιο της «τσαρίνας των απελάσεων» της κυβέρνησης Ομπάμα[2] θα εφαρμόσει μια σειρά εξοντωτικών αυξήσεων έως το 2019. Ο Μπράουν και ο Πέρες έκαμαν τους υπερασπιστές της δημόσιας παιδείας. Παρά τις αντιρρήσεις του Κυβερνήτη, το νεοφιλελεύθερο σχέδιο της Ναπολιτάνο που θα προσθέσει χιλιάδες δολάρια στο κόστος φοίτησης του UC (ήδη αυξημένο κατά 300% τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια), πέρασε με 7-2 ψήφους από την επιτροπή των Εφόρων. Απέξω, φοιτητές και εργάτες του Πανεπιστημίου εμπόδιζαν την είσοδο οχημάτων στον κατειλημμένο χώρο στάθμευσης, τον ίδιο δυσοίωνο χώρο όπου, το 2010, ένας αστυνομικός της Πανεπιστημιούπολης είχε τραβήξει όπλο απειλώντας τους φοιτητές που διαδήλωναν εκεί. Παράλληλα με την αύξηση των διδάκτρων, οι Έφοροι ενέκριναν αυξήσεις έως 20% στους μισθούς των μελών της διοίκησης. Επιπλέον, για να μην κατηγορηθούν ότι αδιαφορούν για τους ήδη προνομιούχους, σε άλλες συνεδριάσεις οι Έφοροι πέρασαν διάφορα μπόνους για τους πρυτάνεις, ενώ, σύμφωνα με τους Los Angeles Times, το UC πληρώνει περίπου 10.000 τον μήνα ως ενοίκιο για την κατοικία της Ναπολιτάνο.

Αυτές και άλλες παρόμοιες μαζικές και σαρωτικές μεταβιβάσεις πλούτου στα πρωτοπαλίκαρα της διοίκησης, το πραγματικό 1% του πανεπιστημιακού συστήματος, εν μέσω μέτρων λιτότητας και αλλεπάλληλων περικοπών, είναι τόσο εξωφρενικές που αναρωτιέται κανείς αν ξεπήδησαν από το Onion.[3] Τα κορυφαία διοικητικά κλιμάκια αυξήθηκαν κατά 251% από τη δεκαετία του 1990, προσθέτοντας 1 δισ. δολάρια σε κόστος, ενώ μεταξύ της οικονομικής κρίσης και του κινήματος Occupy (2008-2011), ο αριθμός των ατόμων που έχουν βασικό μισθό άνω των 200.000 δολαρίων το χρόνο αυξήθηκε κατά 44%. Μια σχετική ανάλυση αποκάλυψε πως, ενώ τα κορυφαία στελέχη αντιστοιχούν μόλις στο 2,6% του συνόλου των εργαζομένων στο UC, οι μισθοί τους αντιστοιχούν στο 13,8% του συνολικού μισθολογικού κόστους (που ξεπερνά τα 10 δισ. δολάρια). Δυστυχως, στο UC δεν φοβούνται τον αυτοσαρκασμό: τα κέντρα οικονομικών μελετών του Πανεπιστημίου πήραν το όνομα ενός δισεκατομμυριούχου Εφόρου του ιδρύματος – το Κέντρο Ρίτσαρντ Μπλουμ στο Μπέρκλεϊ άνοιξε κιόλας. Μάλιστα, η κατασκευαστική εταιρεία του ίδιου του κου Ντάι-Φάι,[4] η DRS, «έτυχε» να κερδίσει και τη σύμβαση ανέγερσης του κέντρου.

Διαδρομές της ελληνικής Ακροδεξιάς: στο «Αρχειοτάξιο», τχ. 16

To 9o τρίλεπτο των «Ενθεμάτων», στο «Πολιτιστικό Ημερολόγιο» στο Κόκκινο 105.5, την Παρασκευή 28 Νοεμβρίου. Στο μικρόφωνο ο Στρατής Μπουρνάζος.

To ηχητικό εδώ

Mέλανας ζωμός ή μάσκα προσώπου με αβοκάντο;  Ποιος είναι αυτός που ο Γιώργος Σεφέρης  αποκαλούσε «πιστό σκύλο του Μεταξά»; Ο ίδιος στον οποίο επιφανής Έλληνας νεοναζί αφιέρωνε το πρώτο του βιβλίο, τον «Αντιδημοκράτη»;  Ποιοι και γιατί κατηγορούσαν τους Χίτες, το 1946, ότι αναπτύσσουν,  έναν «νοσηρόν δεξιόν κομμουνισμόν» εντός της εθνικοφρόνου παράταξης; Οι δαπίτες και οι διαπίτισσες γαλουχούνται με τα έργα του Χάγιεκ και του Φρίντμαν ή με «Το φωτιά και τσεκούρι» του Ευάγγελου Αβέρωφ;

Τις απαντήσεις σε αυτά και άλλα ερωτήματα θα βρείτε στον 16ο τεύχος του «Αρχειοταξίου», του περιοδικού των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας, που μόλις κυκλοφόρησε, αφιερωμένο στην ιστορία της ελληνικής Ακροδεξιάς.

Στα «Ενθέματα» αύριο Κυριακή 30 Νοεμβρίου

Κείμενα των: Έρικ Ντρούκερ, Στίβεν Ρόζφελντ, Γιώργου Νικολαΐδη, Ιωάννας Μεϊτάνη, Ντέιβιντ Λάου, Δημήτρη Χασάπη, Ελένης Γιαννακοπούλου, Γιώργου Αγγελόπουλου, Ζόλταν Πογκάτσα, Γιάννη Θανασέκου

FERGUSON: NO JUSTICE, NO PEACE. ΔΥΟ ΚΕΙΜΕΝΑ

Φέργκιουσον: Χωρίς ελπίδα για το δίκιο του Έρικ Ντρούκερ. «Βέβαια, πλαστικές σφαίρες, δακρυγόνα, και τέιζερ χρησιμοποιούνται εδώ και καιρό: σε ειρηνικές αντιπολεμικές διαδηλώσεις στα πρώτα χρόνια της εισβολής στο Ιράκ, και, φυσικά, στα χρόνια του κινήματος Occupy — αλλά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης επέλεγαν να αγνοήσουν αυτές τις εικόνες. Τώρα που έχουν δαπανηθεί δισεκατομμύρια σε όπλα, η εντατική στρατιωτικοποίηση των αστυνομικών δυνάμεων αναγνωρίζεται, επιτέλους, μετά τη φρίκη του Φέργκιουσον»

Victor Brauner, «The City I Dream», 1937

Οχτώ τρομακτικές αλήθειες του Στίβεν Ρόζφελντ. «Η αστυνομία είναι οπλισμένη και εκπαιδευμένη να σκοτώσει. Η στρατιωτικοποίηση της τοπικής αστυνομίας έχει αυξηθεί από τότε που το Πεντάγωνο και το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ διέθεσαν σε αυτήν περίσσευμα οπλισμού από το Ιράκ και το Αφγανιστάν. Ο βαρύτερος οπλισμός χρησιμοποιείται κυρίως από ομάδες SWAT κατά τη διάρκεια επιχειρήσεων κατά των ναρκωτικών, όπου οι έγχρωμες κοινότητες αποτελούν στόχο νυχτερινών επιδρομών. Οι ομάδες  αυτές δρουν σχεδόν ατιμώρητες για τυχόν αυθαιρεσίες τους, όπως ακρωτηριασμοί ή δολοφονίες ανθρώπων και κατοικίδιων ζώων, λεηλασία σπιτιών και περιουσιών»

Τεχνοκρατικός λόγος στην υπηρεσία του νεοφιλελευθερισμού ή νεοφιλελευθερισμός υπό τη μορφή τεχνοκρατικού λόγου; Ο Γιώργος Νικολαΐδης αναλύει τις παγίδες που κρύβονται στον τομέα της υγείας ενόψει μιας ενδεχόμενης αριστερής διακυβέρνησης. «Δεδομένης της έλλειψης κυβερνητικής εμπειρίας της Αριστεράς, της πανθομολογούμενης κακής κατάστασης των οικονομικών του Δημοσίου αλλά και της έλλειψης επαρκών προγραμματικών αναλύσεων της ευρύτερης ριζοσπαστικής Αριστεράς και των κινημάτων που να ορίζουν ειδικότερα τι σημαίνει σήμερα στη χώρα μας αριστερή πολιτική για τον λαό, οποιοσδήποτε κληθεί να αναλάβει τη διακυβέρνηση –«ο οποιοσδήποτε ΣΥΡΙΖΑ», θα λέγαμε– θα έχει να αντιμετωπίσει αμείλικτα διλήμματα από την πρώτη κιόλας μέρα. Τα διλήμματα αυτά μπορεί να επιλυθούν με προσφυγή σε «υποσυστήματα εξουσίας», τα οποία, πάντα πρόθυμα να μη χάσουν την προνομιακή τους θέση εντός του μηχανισμού εξουσίας, βλέπουν με ολοένα και καλύτερο μάτι την ενσωμάτωσή τους στο μπλοκ του ΣΥΡΙΖΑ ή, πιο σωστά, την ενσωμάτωση του ΣΥΡΙΖΑ στο αειθαλές δικό τους μπλοκ (το «βαθύ κράτος»)» 

Από το αρχείο μας: Τα Ενθέματα της 07.03.2010 (αρ. φ. 581)

Έργο του Άουγκουστ Μαρκ

Διαθέσιμο σε ηλεκτρονική μορφή το 581ο φύλλο των Ενθεμάτων, της 7ης Μαρτίου 2010.

Περιεχόμενα:

Από δω και πέρα, εμπρός για μια Ελλάδα νέα… Του Νίκου Κοταρίδη

Άμετρα μέτρα. Του Νίκου Σαραντάκου

Η επιστροφή του Κατοχικού Δανείου: Ποιος έχει δίκιο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο; Του Αντώνη Μπρεδήμα

Τα διλήμματα μιας αριστερής στρατηγικής για την Ευρώπη και ο ΣΥΡΙΖΑ. Μια συζήτηση των «Ενθεμάτων» με τον Γεράσιμο Μοσχονά

Για τη σεξουαλικότητα και το φύλο: μαθήματα στο πανεπιστήμιο. Της Αλεξάνδρας Μπακαλάκη

Γιατί οι Πακιστανοί δεν είναι Έλληνες; Του Γιώργου Φουρτούνη

H Eλλάδα μπορεί να γίνει μια αληθινά πλούσια χώρα

ΑΠΟ ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ «ΟΥΤΟΠΙΑ» ΣΤΟΝ «ΑΝΤΑΙΟ»

Το τεύχος 108 του περιοδικού «Ουτοπία» (Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2014), εκτός από την άλλη πλούσια ύλη του, έχει ένα ωραίο αφιέρωμα στο περιοδικό «Ανταίος» της εταιρείας «Επιστήμη-Ανοικοδόμηση», ένα περιοδικό κομβικό για την Αριστερά, την επιστήμη και την αντίληψη της ανάπτυξης τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Στο αφιέρωμα γράφουν: Μιχάλης Ψαλιδόπουλος, Θανάσης Γκιούρας, Γιώργος Στασινόπουλος, Γιώργος Πετρόπουλος, Ευτύχης Μπιτσάκης, Νίκος Παπαδάτος. Επίσης, αναδημοσιεύονται ένα κείμενο του Δημήτρη Μπάτση και ένα του Σεραφείμ Μάξιμου, από τον «Ανταίο». Από το δεύτερο κείμενο (με τίτλο «Η Ελλάδα είναι ή “πρέπει να γίνει” βιώσιμη;) παραθέτουμε στη συνέχεια αποσπάσματα. Ο παρών τίτλος είναι των «Ενθεμάτων.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ 

του Σεραφείμ Μάξιμου

 

Πυρήνας των σκέψεών μας για την ανοικοδόμηση της Ελλάδας είνε ότι αποτελεί χώρα βιώσιμη με μεγάλες δυνατότητες να γίνει μια αληθινά πλούσια χώρα. Η αντίθεσή μας προς τους οικονομολόγους της δεξιάς είνε, στο σημείο αυτό, βαθύτατη. Όταν εμείς λέμε ανοικοδόμηση δεν εννοούμε μονάχα μια οικονομική δράση, δυνατή και πραγματοποιήσιμη κάτω από άμεσες πολιτικές και οικονομικές συνθήκες, δράση που θα έχει ως αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη παραγωγικότητα της εργασίας και την ύψωση της βιοτικής μας στάθμης. Εννοούμε και κάτι άλλο: την προσδιορίζουμε μέσα στα πράγματα και στη συνείδηση μας σαν ένα νέο προσανατολισμό στην εθνική μας ζωή. Είνε –για μας βέβαια, όχι για τον κ. Βαρβαρέσσο– οικονομική, κοινωνική και εθνική επιδίωξη, η μεγαλύτερη και η ευγενέστερη επιδίωξη για το ελληνικό έθνος. Την τάσσουμε σαν ιδεώδες του.

Ιταλικά σώματα Ασφαλείας: αυταρχισμός και δημοκρατία

ΕΚΔΗΜΟΚΡΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ: Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ-3

του Σαλβατόρε Παλίδα

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Το πολύχρονο ζήτημα του εκδημοκρατισμού της Αστυνομίας, της φυλακής, της δικαιοσύνης και άλλων παρόμοιων θεσμών μάς προκαλεί να αναρωτηθούμε εάν η δημοκρατική νομική τάξη ήταν εξαρχής ένα δόλωμα. Σήμερα, το θέμα τίθεται με ακόμα πιο επείγοντες όρους, εξαιτίας της επιτυχίας της νεοφιλελεύθερης επανάστασης που είναι πάνω απ’ όλα μια επανάσταση πολιτική (και όχι μόνο χρηματοπιστωτική, τεχνολογική ή στρατιωτική-αστυνομική). Γιατί μ’ αυτήν έχουμε μια νέα αύξηση του ασύμμετρου συσχετισμού ισχύος υπέρ των δυνατότερων παικτών, οι οποίοι έτσι έχουν αυξήσει τη διακριτική τους ευχέρεια, αναπτύσσοντας ελεύθερα τη βούλησή τους.

Ίσως η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποιημένη αταξία να μην κρατήσει για πολύ.  Όμως, πώς μπορεί να γίνει νοητή μια ελπιδοφόρα αλλαγή της σημερινής κατάστασης, από τη στιγμή που διαπιστώνουμε την αποσύνθεση των δυνατοτήτων συλλογικής πολιτικής δράσης των θυμάτων του νεοφιλελευθερισμού; Ας μην ξεχνάμε πως ο τελευταίος μπορεί ανά πάσα στιγμή να εκμεταλλευτεί την ασυμμετρία ισχύος για να επιβάλει επιλογές που επιτρέπουν μόνο την εδώ και τώρα μεγιστοποίηση των κερδών, αδιαφορώντας ακόμα και για το ίδιο το μέλλον της ανθρωπότητας. Αυτός είναι ο λόγος που ο σκεπτικισμός ανθρώπων όπως ο Παζολίνι και ο Φουκώ (αλλά και ο Πουλαντζάς και ο Ντελέζ και πολλοί άλλοι) μοιάζει εντελώς δικαιολογημένος — μόνο που, ασφαλώς, δεν μπορεί να εμποδίσει την ανάδυση αντιστάσεων, έστω και αν αυτές περιορίζονται στην παρρησία και, ίσως, σε κάποιες προσπάθειες δημιουργίας νέων μορφών πολιτικής δράσης.

Η Αριστερά και η Αστυνομία

ΕΚΔΗΜΟΚΡΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ: Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ-2

των Γιώργου Παπανικολάου και  Γιώργου Ρηγάκου

Το σημερινό σκηνικό της κρίσης υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη η Αριστερά να συζητήσει και να αναλύσει θεωρητικά το μέλλον της Αστυνομίας. Ιδίως στον ευρωπαϊκό Νότο, η λαϊκή αντίδραση απέναντι στη λιτότητα και η ανάπτυξη των κοινωνικών κινημάτων έχουν ξαναφέρει την Αριστερά στο προσκήνιο της πολιτικής αντίστασης και  έτσι ανατέλλουν προοπτικές για προοδευτικές πλειοψηφίες. Έχουν όμως αναβαθμιστεί και οι κατασταλτικές δυνατότητες της Αστυνομίας, κάτι το οποίο η Δεξιά φαίνεται να εκμεταλλεύεται κατά κόρον. Αυτή την εξέλιξη η Αριστερά την έχει αντιληφθεί στην πράξη, αλλά στη θεωρία η ανάλυση του ζητήματος της αστυνόμευσης παραμένει  μάλλον αναιμική.

Πλατεία Συντάγματος, 9.10.2012. Φωτογραφία του Mίλος Μπικάνσκι.

Ασφαλώς, υπάρχουν σοβαροί ιστορικοί λόγοι για τους οποίους η Αριστερά περιορίζεται σε μια αντίληψη της αστυνόμευσης ως πολιτικής καταπίεσης. Αλλά το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα είναι πλέον τόσο συνδεδεμένο  με το βιομηχανικό σύμπλεγμα της ασφάλειας, ώστε η διαμόρφωση ενός εναλλακτικού οράματος για ένα δημοκρατικό οικονομικό σύστημα, που θα εγγυάται την ασφάλεια και την ευημερία όλων των πολιτών απαιτεί να πάρουμε στα σοβαρά και το ζήτημα της Αστυνομίας. Θέση μας είναι ότι η κατανόηση του ρόλου της Αστυνομίας αποτελεί κεντρικό ζήτημα για κάθε προσπάθεια κοινωνικής αλλαγής. Ακόμη περισσότερο, η ελπίδα για ένα καλύτερο οικονομικό μέλλον και μια νέα σχέση πολίτη-κράτους εξαρτάται και από αυτή την κατανόηση.

Η Αστυνομία σε κρίση

ΕΚΔΗΜΟΚΡΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ: Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ -1

της Σοφία Βιδάλη

«Κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης, μπροστά από τα ΜΑΤ: Ένα ματωμένο αντρικό χέρι. Δεκέμβρης 2008». Φωτογραφία του Γιάννη Κολεσίδη (το ματωμένο χέρι ήταν του αγωνιστή και ιδρυτικού στελέχους του ΠΑΣΟΚ, Αντώνη Καρρά).

Χρόνια τώρα οι μεταρρυθμίσεις στην Aστυνομία οδηγούν στην αύξουσα καταστολή, σε συνδυασμό με συχνές παραβιάσεις του νόμου, τον οποίο η ίδια η Aστυνομία έχει ταχθεί να προστατεύει. Το βάρος που έχει δοθεί στις πολιτικές ασφάλειας συντελεί στην απομάκρυνση από την ιδέα της κοινωνικής ειρήνης ως βασικής αποστολής της Aστυνομίας. Αυτή η κατάσταση έχει φτάσει στα όριά της. Aρκεί κανείς να σκεφτεί τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στη φετινή επέτειο του Πολυτεχνείου, να διαβάσει τις εκθέσεις Ανεξάρτητων Αρχών, τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τα πρακτικά του Κοινοβουλευτικού Ελέγχου, ώστε να πειστεί ότι:

* Η παράνομη αστυνομική βία δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό: καλλιεργείται μέσα από το σύστημα προσλήψεων, εκπαίδευσης και στρατηγικών στόχων της Αστυνομίας και, άτυπα, μέσω της ανοχής στη βία και στην ατιμωρησία των ηθικά υπεύθυνων.

* Ενώ η Ελληνική Αστυνομία επιτελεί πληθώρα δράσεων, η πραγματική της προτεραιότητα είναι η κατασταλτική αστυνόμευση του δρόμου και των ανθρώπων, μέσα από εντολές που καλλιεργούν στερεότυπα και υπό την πίεση των εργολάβων ηθικής που πρωτοστατούν στα ΜΜΕ.

* Μέρος των αστυνομικών λειτουργεί εγκληματικά.

Η ΑΟΖ, το Κυπριακό, η Τουρκία: Τι σημαίνει αριστερή πολιτική στα «εθνικά θέματα»;

Πέραν της «τουρκικής προκλητικότητας» και των εθνικών στερεοτύπων 

συνέντευξη της Σίας Αναγνωστοπούλου στον Στρατή Μπουρνάζο 

Τον τελευταίο καιρό μιλάμε πολύ για την ΑΟΖ, και ειδικά την κυπριακή ΑΟΖ. Τι σημαίνει ΑΟΖ και ποια είναι η σημασία της;

Η ΑΟΖ, η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, είναι μια πολύ νέα έννοια –προέκυψε, καταρχάς, από την ανάγκη διευθέτησης της διαμάχης για την αλιεία– και προβλέπεται από τη συνθήκη του Δικαίου της Θάλασσας του 1982. Είναι μια ζώνη 200 ναυτικών μιλίων μέσα στην οποία το κράτος δεν έχει κυριαρχία αλλά κυριαρχικά δικαιώματα, και συγκεκριμένα το δικαίωμα στους φυσικούς πόρους μέσα σε αυτή τη ζώνη. Η ΑΟΖ μπορεί να ανακηρυχθεί μονομερώς από ένα κράτος μόνο στην περίπτωση που το όμορο στη θάλασσα κράτος απέχει 400 και πλέον μίλια. Σε περίπτωση μικρότερης απόστασης, η ΑΟΖ δεν ανακηρύσσεται, αλλά οριοθετείται έπειτα από συμφωνία με το κράτος ή τα κράτη που έχουν μέτωπο στην ίδια θάλασσα. Αρχή λοιπόν της οριοθέτησης της ΑΟΖ (σε όμορα κράτη) είναι η συναίνεση. Ως εκ τούτου, πρόκειται μεν για μια ζώνη οικονομική (φυσικών πόρων και εκμετάλλευσής τους), που αποκτά ωστόσο μεγάλο πολιτικό και, κατά συνέπεια, συμβολικό βάρος. Από τη στιγμή που η ανακάλυψη των φυσικών πόρων (εξόρυξη υδρογονανθράκων) συνιστά παράγοντα μερικής έστω αλλαγής των ισορροπιών σε μια περιοχή, η ΑΟΖ αποκτά γεωπολιτική σημασία. Στην οριοθέτησή της, λοιπόν, αποτυπώνονται πολιτικές στρατηγικές και στοχεύσεις, αλλά και ιδεολογικοί προσανατολισμοί: η οριοθέτηση της ΑΟΖ γίνεται για την οικονομική ευμάρεια των κοινωνιών της περιοχής ή για λόγους γεωπολιτικού ανταγωνισμού;

Η κυπριακή ΑΟΖ οριοθετήθηκε το 2004. Το σχέδιο Ανάν δεν προέβλεπε ΑΟΖ για το ομόσπονδο κράτος και η Κυπριακή Δημοκρατία με τον τότε πρόεδρο Τάσσο Παπαδόπουλο αποφάσισε, πριν από το δημοψήφισμα, να προχωρήσει στην οριοθέτησή της, με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τον Λίβανο (η οριοθέτηση με τον Λίβανο δεν έχει ακόμα εγκριθεί από τη Βουλή του).

Στην κόλαση των «παραδείσων»

Luxleaks, φόροι και ανέξοδες πολιτικές μεγαλοστομίες

του Πέτρου Σταύρου

Πέρα από τις πρώτες «οργισμένες» αντιδράσεις κρατών, κομμάτων και μέσων ενημέρωσης για το σκάνδαλο του φορολογικού «παραδείσου» του Λουξεμβούργου, πώς προχωράμε; Τι προτείνεται για την αντιμετώπιση του φαινομένου πέρα από τα αυτονόητα, όπως η  αναγκαιότητα της φορολογικής εναρμόνισης των κρατών της ευρωζώνης; Τα ερωτήματα δεν έχουν τελειωμό. Γιατί δεν τιμωρείται και το Λουξεμβούργο όπως η Κύπρος; Γιατί η φορολογική εναρμόνιση της Ε.Ε. δεν προχωρά και σε θέματα φορολόγησης επιχειρήσεων, αλλά παραμένει μόνο σε αυτά του ΦΠΑ; Τι αποτελέσματα θα είχε η «τιμωρία» του Λουξεμβούργου; Ποια κράτη μετατρέπονται σε φορολογικούς «παραδείσους» και γιατί;

ερώνυμος Μπος, «Ο κήπος των επίγειων απολαύσεων», π. 1490-1510 (λεπτομέρεια)

Ποια κράτη γίνονται φορολογικοί «παράδεισοι» και γιατί. Οι μεγαλύτεροι φορολογικοί «παράδεισοι» βρίσκονται στο κέντρο του Μανχάταν και το city του Λονδίνου, και όχι σε κάποιο εξωτικό νησί. Οι περιοχές των μητροπολιτικών κέντρων του χρηματιστηριακού καπιταλισμού αποτελούν και τους μεγαλύτερους φορολογικούς «παραδείσους». Ξέρουμε πολύ καλά πως η φορολόγηση των χρηματιστηριακών συναλλαγών και του κινητού  (σε τίτλους) πλούτου ουδέποτε φορολογήθηκε στον ίδιο βαθμό με άλλες οικονομικές δραστηριότητες και μορφές πλούτου.

Εξωχώριος σωτήρ

του Στρατή Μπουρνάζου

Το «Δρυός πεσούσης» το απεχθανόμουν ανέκαθεν, ακόμα κι αν πρόκειται για κάποιον ακροδεξιό, φαύλο, απεχθή (ή όλα αυτά μαζί). Επειδή όμως, σ’ αυτές τις σελίδες τα γράφαμε πολύ πριν πέσει η –ο Θεός να την κάνει– «δρυς» που ακούει στ’ όνομα Καρατζαφέρης και επειδή, άλλωστε, δεν έχουμε να «ξυλευθούμε», αξίζουν, νομίζω, δυο λόγια για το θέμα.

Το πρώτο είναι ότι –όσο κι αν ο Καρατζαφέρης σήμερα φαντάζει γραφικός, αξιοθρήνητος και μαδημένος–, δεν πρέπει να ξεχνάμε το ποσοστό του στις ευρωεκλογές, ούτε την ευρεία εκτίμηση που απολάμβανε μόλις τρία χρόνια πριν. Όταν ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ. και Παπαδήμος τον θεωρούσαν αναγκαίο στη συγκυβέρνηση — παρότι διόλου αναγκαίος δεν ήταν για λόγους κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Όταν τόσοι και τόσοι τον θεωρούσαν «σωτήρα», ανακάλυπταν πόσο λαμπρός πολιτικός είναι, με κορυφαίο τον Αλέξη Παπαχελά, που του αφιέρωσε ολόκληρο άρθρο, υμνώντας την «υπεύθυνη στάση» του, την «επένδυσή του στη συναίνεση», τον «απλό λόγο». Και κατέληγε ότι στο ΛΑΟΣ (και ας όψεται, έλεγε, η «αριστερόστροφη πολιτική ορθότης») συναντάμε «τα συστατικά μιας επιτυχημένης πολιτικής συνταγής: Συναίνεση, υπεύθυνη στάση όταν κρίνονται καίρια θέματα, κοινός νους και όχι ξύλινος κομματικός λόγος και νέα επαρκή πρόσωπα» (Η Καθημερινή, 11.3.2011).

Η Ιστορία είναι από τη φύση της ανατρεπτική

«Σε όλο μου το έργο θέλησα να ασχοληθώ με τους άσημους, τους φτωχούς, τους καταφρονεμένους»

Ο Σπύρος Ι. Ασδραχάς συζητάει

με τον Βαγγέλη Καραμανωλάκη και την Άννα Ματθαίου

 

Μιλάει για τον ιστορικό χρόνο, τη σχέση Ιστορίας-πολιτικής, τους διανοητές που τον επηρέασαν, την Ιστορία ως εργαλείο κατανόησης του σήμερα

,Για τον Σπύρο Ασδραχά, όπως λέει και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης στην πρώτη ερώτηση της συνέντευξης που ακολουθεί, είναι αχρείαστο να κάνουμε εισαγωγές, παρουσιάζοντάς τον στους αναγνώστες μας. Το έργο και ο λόγος του έχουν βάρος και ποιότητα που υπερβαίνουν κάθε σύσταση. Έτσι, αρκούμαστε να εκφράσουμε απλώς τη μεγάλη μας χαρά για τη συνέντευξη που δημοσιεύουμε σήμερα. Η συνέντευξη δόθηκε στους ιστορικούς Βαγγέλη Καραμανωλάκη (Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΑΣΚΙ) και Άννα Ματθαίου (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ΑΣΚΙ), στο σπίτι του Σπύρου Ασδραχά, στη Νέα Σμύρνη, την Παρασκευή 14 Νοεμβρίου, για την εκπομπή των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας «Ιστορία στο Κόκκινο» (επιμ. Ηλίας Νικολακόπουλος) στον ραδιοφωνικό σταθμό «Στο Κόκκινο 105,5» (όπου μεταδίδεται σήμερα, Κυριακή, στις 10 το πρωί). Ας σημειώσουμε ότι η συνέντευξη οργανώθηκε με την ευκαιρία της ημερίδας «Αναφορά στον Σπύρο Ασδραχά», την οποία οργανώνουν, το Σάββατο 29 Νοεμβρίου, στις 18.00 το απόγευμα, στη Στοά του Βιβλίου, οι εκδόσεις Θεμέλιο, σε συνεργασία με τα ΑΣΚΙ και το περιοδικό Τα Ιστορικά.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ 

 

Βαγγέλης Καραμανωλάκης: Ξεκινώντας, δεν νομίζω ότι χρειάζεται να πω κάτι ιδιαίτερο για τον Σπύρο Ασδραχά, και μάλιστα στους ακροατές του «Κόκκινου» και τους αναγνώστες της Αυγής. Ο Σπύρος Ασδραχάς είναι αναμφίβολα ένας από τους μεγαλύτερους σύγχρονους έλληνες ιστορικούς, ο οποίος σημάδεψε με το έργο του τη μεταπολεμική ελληνική ιστοριογραφία· θα έλεγα ότι διεύρυνε τον ορίζοντα της αυτοσυνειδησίας μας. Θέλω, όμως, να τον ευχαριστήσω για τη συζήτηση αλλά και τη φιλόξενη υποδοχή στο σπίτι του και να δώσω αμέσως τον λόγο στη φίλη και συνάδελφο Άννα Ματθαίου.

Άννα Ματθαίου: Συγγραφέας, ερευνητής, δάσκαλος στο Παρίσι και στην Αθήνα, συνιδρυτής με τον Φίλιππο Ηλιού και τον Βασίλη Παναγιωτόπουλο του περιοδικού

Ο Σπύρος Ασδραχάς, στο σπίτι του, στη Νέα Σμύρνη, 14.11.2014. Φωτογραφία της Αγγελικής Χριστοδούλου

Τα Ιστορικά, ιδρυτικό μέλος των ΑΣΚΙ και από το 2004 πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου τους. Τις ιδιότητες αυτές θα μπορούσαμε να τις συμπεριλάβουμε σε μία μόνο λέξη, τη λέξη ιστορικός;

Σπύρος Ασδραχάς: Δεν ξέρω αν η λέξη «ιστορικός» είναι η κατάλληλη — και δεν το λέω αυτό από μια ψεύτικη μετριοφροσύνη. Οπωσδήποτε, υπάρχει ένα νήμα που δένει πράγματα τα οποία φαίνονται ανάμεσά τους ανόμοια. Σε άκρα αφαίρεση, θα έλεγα ότι πρόκειται για μια ιδιάζουσα αίσθηση του χρόνου. Είναι μια φράση που την έχω χρησιμοποιήσει και άλλες φορές. Καθώς έχω ζήσει αναμνησκόμενος, έχω μέσα μου έναν χρόνο ο οποίος είναι συνεχής, αλλά με ποιοτικές διαφορές που δημιουργούν σ’ αυτή τη συνέχεια μια ασυνέχεια.