Κομπάνι: Μάχη για την ελευθερία, την αλληλεγγύη, τη ζωή

Καλώς ήρθατε στο αιματηρό πλυντήριο όπου ξεπλένεται η ηθική χρεοκοπία του σύγχρονου πολιτισμού 

Η Ζωή Χαλιδιά βρέθηκε την περασμένη βδομάδα στην περιοχή από Σουρούτς (την τελευταία συνοριακή πόλη, όπου υπάρχουν οι προσφυγικοί καταυλισμοί, το μικρό νοσοκομείο, το νεκροταφείο και η κουρδική δημοτική αρχή) ως τα σύνορα και την ουδέτερη ζώνη. Μας γράφει για τις μάχες για την αλληλεγγύη και την επιβίωση, τη ζωή και τον θάνατο στα μετόπισθεν των μαχών ενάντια στο ISIS.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

της Ζωής Χαλιδιά

Αυτό που συμβαίνει στο Κουρδιστάν, σε άλλες εποχές, θα είχε προκαλέσει μαζικές διαδηλώσεις, αναταραχή στις  δυτικές μητροπόλεις και αναστάτωση στις διεθνείς κοινότητες. Στις μέρες μας όμως το Κομπάνι, αντιμετωπίζει μοναχικό τις δυνάμεις του ISIS, που έχουν δώσει όρκο να εξολοθρεύουν αυτό το εξαίρετο πείραμα αυτόνομης διακυβέρνησης. Δυστυχώς, η Ιστορία κάνει κοιλιά…

Σουρούτς-Κομπάνι, άνθρωποι από ίδιο σόι

Πάρα πολλά παιδιά. Στο «Χωριό Σκηνών Ροζάβα», όπου διαμένουν 1.500 άτομα, τα 500 είναι παιδιά κάτω των 12 ετών. Ολημερίς αλωνίζουν ανάμεσα στις σκηνές, παίζουν με το τίποτα, διασκεδάζουν με το μοναδικό τους παιχνίδι «πηδάω πάνω στο άδειο μπουκάλι και εκτινάσσω το πώμα».

Έχοντας ως βάση το Σουρούτς, την πόλη που κλήθηκε να διαχειριστεί την έλευση 190.000 προσφύγων μες το ασφυκτικό διάστημα δύο εβδομάδων, είδα τις «έξωθεν» μάχες» που αφορούν τη ζωή και τον θάνατο. Αυτές θα περιγράψω,  αποφεύγοντας τη λούμπα της «εμπόλεμης σαπουνόπερας», όπου εμποτίζονται πολλές αφηγήσεις. Κι αν έχω κάτι επιπλέον να μεταφέρω από εκεί, είναι η διαπίστωση πως το μεγάλο σε έκταση έργο, με όρους αλληλεγγύης, το παράγουν αυτοί οι άνθρωποι επειδή παίρνουν τον εαυτό τους όσο σοβαρά πρέπει, και καθόλου παραπάνω.

Το Σουρούτς, 10 χιλιόμετρα από τα συριακά σύνορα, χτισμένο σε μια μακρόσυρτη ευθεία, δεν είναι ιδιαίτερα εκσυγχρονισμένο. Κάρα και οχήματα συνυπάρχουν. Το 90% των κατοίκων είναι Κούρδοι. Εδώ φέρνουν για νοσηλεία μερικούς βαριά τραυματισμένους αντάρτες, εδώ θάβουν νεκρούς μαχητές, εδώ ζουν πρόσφυγες, εδώ λειτουργούν οι δομές που τους στηρίζουν. Εδώ ορθώνεται η πραγματικότητα, ανελέητα απαιτητική, των έξι καταυλισμών με τους 22-25.000 πρόσφυγες. Κι όποιος φαντασιώνεται ότι τουφεκάει δίπλα δίπλα με τον Κούρδο αντάρτη, καλύτερα να έρθει εδώ να βοηθήσει. Ανάγκες υπάρχουν για κάθε ειδικότητα.

Τα «Χωριά από σκηνές»

Η δημοτική αρχή (σύμφωνα με την κουρδική αρχή της ισότητας, στελεχώνεται από έναν άντρα και μία γυναίκα δήμαρχο), έχει την ευθύνη τεσσάρων καταυλισμών. Το παλεύει με όρους αλληλεγγύης, αλλά είναι βέβαιο πως χωρίς τη σπουδαία στήριξη των κουρδικών οργανώσεων δεν θα τα είχε καταφέρει. Τους άλλους δύο καταυλισμούς έχει υπό την ευθύνη της η  νομαρχιακή αρχή. Πρόσφυγες να σέρνονται σε δρόμους, τζαμιά ή αυλές σχολείων δεν υπάρχουν.

Τα «Χωριά από σκηνές», όπως όλοι αποκαλούν τους καταυλισμούς, παρουσιάζουν ελλείψεις υγιεινής, αλλά λειτουργούν με στοιχειώδη αξιοπρέπεια. Η κατάσταση θα αγριέψει άρδην μόλις πέσει βαρύς χειμώνας. Δεν έχουν ρούχα για τα κρύα, δεν έχουν χρήματα να κινηθούν, δεν έχουν γιατρό.
Παρόλα αυτά, ισχυρή εντύπωση προκαλεί η στάση όλων τους, μικρών, μεγάλων. Στηρίζονται αποκλειστικά στην αλληλεγγύη. Δεν καταφεύγουν στη ζητιανιά. Χέρι απλωμένο για έλεος δεν θα δεις. Δεν την ξέρουν αυτή την κίνηση. Μονάχα να φωτογραφηθούν επιθυμούν, στο ζητούν με το βλέμμα.

Το νοσοκομείο

Το ψυχικό βάρος των νοσηλευτών, ειδικά των γιατρών από το Κομπάνι, είναι ασήκωτο. Είναι οι άνθρωποι που κουβαλάνε στα μάτια τους τη μεγαλύτερη πίκρα.

Στην άκρη του Σουρούτς βρίσκεται το νοσοκομείο. Δεν πρόκειται για μεγάλη μονάδα, εντούτοις σηκώνει στις πλάτες της όλα τα περιστατικά των κατοίκων, των προσφύγων και των σοβαρά τραυματισμένων μαχητών. Οι λιγότερο σοβαρά τραυματισμένοι περιθάλπονται όπως-όπως, μες το Κομπάνι, από επταμελή ομάδα εθελοντών που εναλλάσσεται. Η ανάγκη για ενίσχυση ιατροφαρμακευτικού υλικού είναι επείγουσα. Δεν ελπίζουν, αλλά συνάμα προσδοκούν από παντού. Κι επειδή δεν δίνουμε ό,τι μας περισσεύει αλλά μοιραζόμαστε ό,τι έχουμε, η Αριστερά σε συνεργασία με ΜΚΟ και συλλογικότητες πρέπει αμέσως να δρομολογήσει αποστολή βοήθειας.

Το νεκροταφείο

Θάβοντας τους πεσόντες. Αλλά από τη γη ό,τι σπέρνεις θερίζεις

Πιο πέρα, στο έβγα της πόλης, βρίσκεται το νεκροταφείο. Γεμάτο άσπρους τσιμεντόλιθους και σωρούς-σωρούς χώμα. Πάνω σε κάθε τσιμεντόλιθο, πρόχειρα γραμμένο, με κόκκινη μπογιά, το όνομα του ενταφιασμένου. Καθημερινά πηγαινοέρχεται κόσμος πολύς. Αυτούς που συναντάς το πρωί στην πόλη θα τους συναντήσεις κι εδώ, στις κηδείες. Είτε επειδή έρχονται να κλάψουν αυτούς που έχουν ήδη θάψει. Για ευνόητους λόγους αποφεύγουν να δίνουν αριθμούς νεκρών μαχητών, όμως μέρα παρά μέρα, μέσα σε έντονα φορτισμένη ατμόσφαιρα, θα θάψουν πότε τρεις, πότε εφτά πεσόντες…

Η πεδιάδα

Η μαχόμενη πόλη δεν μένει ποτέ μόνη… Εκατοντάδες μάτια τη συντροφεύουν μέρα-νύχτα.

Ανάμεσα στο Σουρούτς και το Κομπάνι μεσολαβεί μια επίπεδη έκταση γης, με ανεπαίσθητα υψώματα κι ελάχιστες καλλιέργειες. Σ’ αυτή την πεδιάδα που έχει ορίζοντα, οι ανατινάξεις και οι καπνοί είναι εμφανέστατοι, οι ριπές κι οι εκρήξεις ακούγονται ευκρινώς. Από εδώ έχουν «πρόσβαση» στις μάχες τα τηλεοπτικά συνεργεία και οι δημοσιογραφικοί τηλεφακοί. Καθημερινά, ολιγομελείς ομάδες Κούρδων, γυναίκες κι άντρες, μετακινούνται στα υψώματα. Σε άλλα πάνε τη μέρα, σε πλησιέστερα προς το Κομπάνι τη νύχτα –κρυφά από τα τουρκικά ασκέρια–,  και το επιτηρούν. Αρνούνται να χάσουν την οπτική επαφή με τη μαχόμενη πόλη, αντικαθρεφτίζουν αυτό που συμβαίνει, στοχάζονται, κρίνουν. Τη νύχτα, που οι επιθέσεις των ISIS πυκνώνουν, στους διάσπαρτους συνοικισμούς ανάβουν φωτιές και παρακολουθούν τα τροχιοδεικτικά βλήματα να διαγράφονται κατακόκκινα στο σκοτάδι. Σε αυτά τα μικρά τσιμεντόλιθα χωριά, σιμά στο Κομπάνι, όπου δεν υπάρχει φούρνος μήτε μανάβικο μήτε τίποτα, οι γειτονιές λειτουργούν σαν μικρές κομμούνες. Κάθε γειτονιά θα βάλει καζάνι για να ταϊστούν όλοι, θα κοιμίσει όποιον χρειαστεί.

Τα σύνορα

Σε κάποιο σημείο αυτής της έκτασης, αρχίζουν τα σύνορα με τη Συρία. Ορίζονται από ακανθώδες συρματόπλεγμα. Σε μία περιοχή των συνόρων –που αποκαλείται «Ελεύθερη Ζώνη»– υπάρχει μια φρεσκοσκαμμένη τάφρος. Πίσω της, και παράλληλα με αυτή, παρατεταγμένα φορτηγά. Έτσι εμπόδισαν τη είσοδο προσφύγων με τα αυτοκίνητά τους που βρίσκονται εκεί εγκαταλελειμμένα. Οι κάτοικοι του Κομπάνι υποχρεώθηκαν να περάσουν πεζοί, με όση πραμάτεια μπορούσαν να ζαλωθούν στις πλάτες τους.

Σε άλλο σημείο των συνόρων, εγκλωβισμένοι στην ελπίδα, βρίσκονται άνθρωποι σε αυτοκίνητα, φορτωμένα με το βιός τους. Οι νομαρχιακές αρχές του Σουρούτς μιλούν για 500 άτομα, οι οργανώσεις των Κούρδων για 5.000, και η αλήθεια γέρνει προς τη μεριά των Κούρδων. Ένας άντρας που μεταφέρθηκε από εκεί με ασθενοφόρο στο Σουρούτς και επέστρεψε με τα φάρμακά του, επί ματαίω προσπαθούσε να περάσει πίσω, εκεί όπου τον περίμεναν γυναίκα και παιδιά.

Tούτοι οι τάφοι είναι το ιστορικό όριο του κουρδικού λαού, που μάχεται για την ελευθερία του.

Τα «μπες βγες» στο Κομπάνι δεν επιτρέπονται λοιπόν ούτε για τους πρώην κατοίκους του. Άπαξ και βγήκες από τα σύνορα, τέλος. Τα αφανή «περάσματα» είναι για σοβαρές δουλειές. Το πλησιέστερο σημείο προσέγγισης είναι ο χωματόδρομος που διασχίζει και συνάμα ορίζει την ουδέτερη ζώνη, αλλά βρίσκεται εντός της εμβέλειας των πολυβόλων. Ούτε  εδώ επιτρέπεται να σταθείς, μήτε είναι συνετό. Η τουρκική στρατιωτική περίπολος θα ελέγξει διαβατήριο, πορτμπαγκάζ και θα σε ξαποστείλει.

Όταν φεύγαμε από την περιοχή, η κουρδική ενημέρωση έδινε πεντακόσιους περίπου μαχητές να αντιπαλεύουν με στοιχειώδη εξοπλισμό καλά οργανωμένες πολεμικές επιθέσεις. Αλλά τούτος ο πόλεμος δεν κερδίζεται (μόνο) με τα όπλα.  Πρέπει να λήξει η διεθνής ανοχή απέναντι στην άλλη όψη του φασισμού που ανάθρεψαν οι συμμορίες του φονταμενταλισμού, του ολοκληρωτισμού, των λαθραίων πετρελαϊκών συμφερόντων.

Είναι στρατηγικής σημασίας να μην πέσει το Κομπάνι.  Να κερδηθεί αυτή η μάχη που ανακαλεί έντονα στο μυαλό την κοινωνική επανάσταση στην Ισπανία το ’37. Ανεξάρτητα από την εξέλιξη, όμως, το διά ταύτα είναι ένα: Το Κομπάνι πέρασε στην Ιστορία ως ένας ακόμα τόπος όπου συνηθισμένοι άνθρωποι σε ασυνήθιστες καταστάσεις, επέλεξαν στωικά, να υπερασπιστούν μέχρι θανάτου την επιθυμία τους για ελευθερία. Αντιπαλεύοντας τους ISIS και όχι μόνο…