Η Αντιγόνη που δεν ενοχλεί

του Νίκου Παρασκευόπουλου

Φτάνοντας στις τελευταίες σελίδες ενός ωραίου βιβλίου, όπως το συλλογικό Αντινομίες της Αντιγόνης. Κριτικές θεωρήσεις του πολιτικού (επιμ. Έλενα Τζελέπη, μτφρ. Μιχάλης Λαλιώτης και Απόστολος Λαμπρόπουλος, Εκκρεμές, 2014) δεν αρκείται κανείς στην κατανάλωση των καρπών της απολαυστικής ανάγνωσής του. Χρειάζεται να συζητήσει. Γι’ αυτό, εν τέλει, γράφονται τα παρακάτω, έστω κι αν προσκρούουν σε αντεπιχειρήματα ή επαναλαμβάνουν κάποια ήδη γνωστά. Άλλωστε, πιθανή και κάποτε αναπόφευκτη γίνεται στις συζητήσεις μια επανάληψη θέσεων που έχουν διατυπωθεί στο παρελθόν: o Τζωρτζ Στάινερ, όπως παρατηρεί μια από τις συγγραφείς του βιβλίου (η Όλγα Ταξίδου), έχει μετρήσει πάνω από 100.000 μεταφράσεις και αναπαραστάσεις της Αντιγόνης μόνο στα γερμανικά κατά τους τελευταίους δύο αιώνες. Εκτός από το εύρος, είναι και το βάθος χρόνου που σωρεύει ιδέες: ο Αβάς Μπαρτελεμύ και ο Έγελος, η φιλοσοφία, η πολιτική και ο ρομαντισμός των τελευταίων αιώνων, ήδη επανωθούσαν το συγκεκριμένο τραγικό κείμενο στα υψίπεδα των μεγάλων θεμάτων της ανθρωπότητας.

Τζόρτζιο ντε Κίρικο, «Παρηγορητική Αντιγόνη», 1973

Χωρίς αμφιβολία, η ιδέα της συγκεκριμένης πολυσύνθετης έκδοσης ήταν θαυμάσια. Αν ένας αναγνώστης, ειδικός π.χ., στην ψυχαναλυτική θεωρία ή στον φεμινισμό, επιλέξει να περιοριστεί μόνο στην ανάγνωση των συμβολών που του είναι επιστημονικά οικείες, τότε θα του ξεφύγει η πεμπτουσία αυτής της συλλογής, που είναι ακριβώς η πολυπρισματική θεώρηση του θέματος. Εδώ, πάντως, μπορεί να αναγνωρίσει κανείς και τη βασική δυσκολία του βιβλίου-εγχειρήματος: ο αναγνώστης που επεκτείνεται στο διάβασμα αναλύσεων από περιοχές που δεν του είναι ήδη οικείες, ώρες ώρες θα αισθανθεί αμηχανία: για να διαβάσει τον συγγραφέα Α, θα πρέπει ήδη να γνωρίζει τα κείμενα του αναφερόμενου Β και πάει λέγοντας. Μερικές φορές, λοιπόν, δεν είναι μόνο ο συγγραφέας που χρειάζεται την επιείκεια του αναγνώστη: προαπαιτείται το αντίστροφο.

Όσα ακολουθούν, λοιπόν, δεν αποτελούν ούτε βιβλιοπαρουσίαση (αυτό είναι ολοφάνερο), ούτε βιβλιοκρισία. Είναι οι κριτικές σκέψεις ενός νομικού, που πήγασαν από την ανάγνωση.

Μυστικά και παραμύθια από την ιστορία της Μακεδονίας

Στο κατάμεστο βιβλιοπωλείο του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης, στη Θεσσαλονίκη, παρουσιάστηκε στις 31 Οκτωβρίου το βιβλίο του Σπύρου Καράβα Μυστικά και παραμύθια από την ιστορία της Μακεδονίας (Βιβλιόραμα, 2014). Για το βιβλίο μίλησαν η Βίκυ Καραφουλίδου, η Σία Αναγνωστοπούλου, ο Αλέκος Ζάννας και ο συγγραφέας, με συντονιστή τον διευθυντή του Πολιτιστικού Κέντρου Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ, Γιάννη Επαμεινώνδα. Δημοσιεύουμε στη συνέχεια την εισήγηση του Σπύρου Καράβα.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Από το εξώφυλλο του βιβλίου του Σπύρου Καράβα

Ευχαριστώ τους φίλους και συναδέλφους για τα καλά τους λόγια. Και βεβαίως ευχαριστώ όσους είχαν την πρωτοβουλία για την εκδήλωση αυτή, το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης που μας φιλοξενεί στο βιβλιοπωλείο του και όλους εσάς που ανταποκριθήκατε στην πρόσκληση και είστε εδώ μαζί μας. Μακάρι να μπορούσα να ευχαριστήσω και τον Άγγελο Ελεφάντη για όσα το βιβλίο αυτό και ο συγγραφέας του τού χρωστούν.

Η επιλογή να παρουσιαστεί τούτο το βιβλίο στη Θεσσαλονίκη δεν είναι τυχαία. Είναι συνειδητή επιλογή που εκπορεύεται τόσο από το περιεχόμενό του, όσο και από την όλη ερευνητική περιπέτεια. Σίγουρα στη συνέχεια θα καταλάβετε γιατί.

Μια και ο λόγος είναι απόψε για Ιστορία, θα σας αφηγηθώ μια μικρή ιστορία, καθόλου ανεκδοτολογική και καθόλου πρωτότυπη. Ξέρετε οι ιστορικοί έχουν την αποκοτιά να μην τους αρέσουν τα πρωτότυπα πράγματα, τα σπάνια, τα εντυπωσιακά. Προτιμούν μικρές ιστορίες, στιγμιότυπα θα έλεγα που επαναλαμβάνονται, που αποτελούν κοινούς τόπους και ως εκ τούτου περνούν απαρατήρητα. Και προτιμούν αυτές τις ταπεινές ιστορίες, καθώς δείχνουν με περισσότερη ακρίβεια το στίγμα μια εποχής, μιας κοινωνίας, ενός τόπου.

Ουγγαρία: Smartphones και δημοκρατία

της Άγκνες Γκάγκιι

μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης

Στις 25 και 28 Οκτωβρίου, δεκάδες χιλιάδες πολίτες διαδήλωσαν στη Βουδαπέστη εναντίον της εξαγγελίας της κυβέρνησης ότι θα επιβάλει φόρο (0,5 ευρώ/1GB) επί των δεδομένων που διακινούνται μέσω διαδικτύου. Μικρότερες διαδηλώσεις έγιναν σε δεκατρείς πόλεις της Ουγγαρίας.

Βουδαπέστη, Οκτώβριος. Από τις διαδηλώσεις κατά του φόρου στο ίντερνετ

Οι οργανωτές των διαδηλώσεων, σε ομιλίες και συνεντεύξεις τους, ενέταξαν τις διαμαρτυρίες στο πλαίσιο του αγώνα για δημοκρατία, ελευθερία και ενημέρωση και ενάντια στη διαφθορά και την περιστολή των δικαιωμάτων των πολιτών. Οι απαντήσεις των διαδηλωτών σε ερωτήσεις δημοσιογράφων κατέδειξαν μια αποστροφή για την πολιτική και τα κόμματα, καθώς και μια οργή για τη φορολόγηση του διαδικτύου και γενικότερα τους φόρους, τις περικοπές και τη διαφθορά.

Στις 31 Οκτωβρίου, ο Βίκτορ Όρμπαν απέσυρε το σχέδιο για την επιβολή του φόρου, με τη μορφή που είχε. Ορισμένοι διαδηλωτές το είδαν ως νίκη, ενώ άλλοι σκοπεύουν να συνεχίσουν την οργάνωση του αγώνα.

Οι νέες αυτές διαδηλώσεις συνέβησαν σε μια περίοδο αυξημένης πίεσης στην ουγγρική κυβέρνηση από τις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον. Ένας από τους κύριους άξονες της πολιτικής Όρμπαν ήταν η αντικατάσταση της μονομερούς εξάρτησης από τη Δύση με πολλαπλή (δυτική και ανατολική), ώστε να αυξηθούν τα περιθώρια ελιγμών του αστικού συνασπισμού εξουσίας. Στη μέση νέων γεωπολιτικών εντάσεων, με τη χρήση όλο και περισσότερο ψυχροπολεμικής ορολογίας και έναν εν εξελίξει πόλεμο στην Ουκρανία, η προσέγγιση του Όρμπαν στη Ρωσία αναθέτει στην Ουγγαρία τον ρόλο μιας πιθανής ρωγμής στην ευρωατλαντική ασπίδα. Το νέο κύμα διαμαρτυριών για «το πρόβλημα δημοκρατίας» στην Ουγγαρία πρέπει να κατανοηθεί σε αυτό το πλαίσιο.

H Ουκρανία, ο νεοφιλελευθερισμός και ένας υβριδικός πόλεμος

της Γιούλιγια Γιουρσένκο

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Ο πόλεμος στην Ανατολική Ουκρανία εξέπληξε πολλούς, ακόμα και μετά την προσάρτηση της Κριμαίας τον περασμένο Απρίλιο. Δεν θα έπρεπε όμως. Οι αυτοκρατορίες δεν καταρρέουν μέσα σε μια νύχτα, ούτε διαλύονται χωρίς αντίσταση. Η παράδοξη διχοτομία που υφέρπει στο «Τέλος της Ιστορίας», το οποίο επαγγέλθηκε ο Φουκουγιάμα, είναι η εξής: κάποιοι πίστεψαν ότι η Ιστορία μπορεί όντως να τελειώσει, και κάποιοι άλλοι ήταν απρόθυμοι να αποδεχθούν κάτι τέτοιο. Λάθευαν και οι δύο — η Ιστορία δεν τελειώνει σε μια νύχτα· είναι μια συνεχής ροή. Η ΕΣΣΔ δεν ήταν μια «αυτοκρατορία του κακού», όπως την ήθελε ο Ρέιγκαν — τουλάχιστον όχι περισσότερο από τις υπόλοιπες αυτοκρατορίες της Ιστορίας, και σίγουρα όχι περισσότερο από αυτό που υπήρξαν ανέκαθεν οι ΗΠΑ ή από αυτό που είναι τώρα η κρατική ολιγαρχία των Πούτιν και Σία. Η Ρωσία, η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ είναι υπεύθυνες, από κοινού με τους Ουκρανούς ολιγάρχες, για το φρέσκο αίμα που χύθηκε για τις αγορές και για την εξουσία.

Κίεβο, στο μετρό. Φωτογραφία του Kaykanat, από το flickr

Το 1991 η Ουκρανία απέκτησε την de jure ανεξαρτησία της σχεδόν εξ ορισμού. Από τότε, δεν έχει αναδυθεί καμία ισχυρή πολιτική δύναμη με κάποια ενωτική, ιδεολογικά συνεκτική αφήγηση. Η απώλεια της βαρυτικής δύναμης που αποτελούσε κάποτε το σοβιετικό οικονομικό σύστημα ανάγκασε τις κυβερνήσεις των νεόκοπων κρατών να αναζητήσουν αλλού χρηματοδότηση: στο ΔΝΤ, στην Παγκόσμια Τράπεζα, και αργότερα στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD). Η απελευθέρωση των αγορών και οι ιδιωτικοποιήσεις ήταν οι κύριοι μοχλοί των μεταρρυθμίσεων που προτείνονταν αφειδώς στην Ουκρανία και περιελάμβαναν τη μοιρασιά της κρατικής περιουσίας στον λαό με τη μορφή κουπονιών. Από τη μία μέρα στην άλλη, η σύντομη ιστορία των πολιτών ως επενδυτών μετατράπηκε σε μια ιστορία αποστέρησης, όπως την περιέγραψε ο Ντέιβιντ Χάρβεϋ στον Νέο ιμπεριαλισμό.

Λουλούδια για τον Οθέλλο. Θρήνοι

ΝΕΟΝΑΖΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΝΕΑ (ΑΚΡΟ)ΔΕΞΙΑ ΣΤΗ ΕΥΡΩΠΗ-2

της Έστερ Ντίσεραϊτ

μετάφραση: Ιωάννα Μεϊτάνη

1                                                                                            

Η γυναίκα ανάβει το πρωί

το καλοριφέρ και

κόβει το ψωμί και τους φωνάζει

αργήσατε φύγετε

και πλένει ή διαβάζει

και είναι πωλήτρια σ’ ένα μαγαζί

σ’ ένα φαρμακείο

Στη μνήμη του Μεχμέτ Τουργκούτ, που δολοφονήθηκε από νεοναζί στις 25 Φεβρουαρίου 2004 μέσα σε ένα γυράδικο στο Ροστόκ. Ήταν 25 χρονών.

συμβουλεύει τους πελάτες προτείνει

βγαίνει για δουλειές

μιλάει με την καθηγήτρια

του μεγαλύτερου παιδιού της

περπατάει φορτωμένη σακούλες

και τα κλειδιά του σπιτιού

κουδουνίζουν στην τσέπη του παλτού της

ξεκλειδώνει την πόρτα

ανάβει το φως

περιμένει να έρθουν όλοι

λέει κάτι λέει και κάτι ακόμη

κάτι για το σχολείο

ένα πορτοκάλι είναι χαλασμένο

θα το πετάξει

στρώνει το τραπέζι

περιμένει να έρθουν όλοι

ήρθαν όλοι

μόνο ένας δεν έρχεται

Η δίκη μιας τρομοκρατικής νεοναζιστικής οργάνωσης στη Γερμανία

ΝΕΟΝΑΖΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΝΕΑ (ΑΚΡΟ)ΔΕΞΙΑ ΣΤΗ ΕΥΡΩΠΗ-1

Κρατικές ευθύνες, συγκάλυψη και η θεωρία των «μεμονωμένων δραστών»

Τα τελευταία δύο χρόνια εξελίσσεται στο Μόναχο η δίκη του Εθνικοσοσιαλιστικού Υπόγειου Δικτύου (NSU), μιας τρομοκρατικής νεοναζιστικής οργάνωσης που διέπραξε σειρά εγκλημάτων, με πιο αποτρόπαια τις κατά σειρά δολοφονίες μεταναστών τουρκικής και ελληνικής καταγωγής. Για την παρακολούθηση της δίκης στήθηκε η πρωτοβουλία NSU-Watch, δύο μέλη της οποίας, ο Ulli Jentsch και ο Fritz Burschel, θα βρίσκονται στην Αθήνα την ερχόμενη εβδομάδα για το συνέδριο που οργανώνει το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ και θα μιλήσουν για την παρακολούθηση της δίκης την Πέμπτη 20 Νοεμβρίου το μεσημέρι, στη συνεδρία «Ακροδεξιές εγκληματικές οργανώσεις μπροστά στη δικαιοσύνη: Οι περιπτώσεις του Breivik στη Νορβηγία και του NSU στη Γερμανία». Ζητήσαμε από τον Ulli Jentsch (δημοσιογράφο, ιδρυτικό και ενεργό μέλος εδώ και δεκαετίες του Αντιφασιστικού Αρχείου και Εκπαιδευτικού Κέντρου [apabiz] στο Βερολίνο, μέλος του NSU-Watch) να μας μιλήσει για όλα αυτά και για τη σημασία που έχει τόσο η παρακολούθηση της δίκης όσο και η διαρκής επαγρύπνηση απέναντι στη νεοναζιστική απειλή.

Ι.Μ. 

Συνέντευξη του Ουλι Γεντς στην Ιωαννα Μεϊτανη

 

Τι ήταν το NSU, τι εγκλήματα διέπραξε, πώς αποκαλύφθηκε;

«Ενβέρ Σιμσέκ.Δολοφονήθηκε από το NSU στις 9.9.2000. και το κράτος υποστηρίζει ακόμη τη νεοναζιστική τρομοκρατία.Ο ρατσισμός σκοτώνει»

Πριν από τρία χρόνια, στις 4 Νοεμβρίου 2011, έγινε στην κωμόπολη Άιζεναχ της Θουριγγίας μια αποτυχημένη ληστεία τράπεζας. Οι δύο δράστες βρέθηκαν νεκροί στο αυτοκίνητο με το οποίο διέφυγαν. Λίγο αργότερα, 200 χιλιόμετρα παρακάτω, στο Τσβίκαου, γίνεται μια έκρηξη κι ένα σπίτι τυλίγεται στις φλόγες. Τα πτώματα των δύο ληστών αναγνωρίστηκαν, ήταν ο Ούβε Μπένχαρντ, 34 ετών, και ο Ούβε Μούντλος, 38 ετών. Τέσσερις μέρες αφότου έβαλε φωτιά στην κοινή τους κατοικία, η συνεργός τους, Μπεάτε Τσέπε, 39 ετών, παραδόθηκε στην αστυνομία. Τις επόμενες μέρες και εβδομάδες αποκαλύφθηκε σιγά σιγά το παρασκήνιο αυτών των περιστατικών: οι τρεις νεοναζί κρύβονταν από το 1998 και είχαν καταφέρει να περάσουν επί 13 χρόνια απαρατήρητοι, στην παρανομία. Σε ένα dvd που βγήκε στη δημοσιότητα λίγο αργότερα, οι ίδιοι αυτοχαρακτηρίζονταν Εθνικοσοσιαλιστικό Υπόγειο Δίκτυο (Nationalsozialistischer Untergrund, NSU) και αναλάμβαναν την ευθύνη για τις πράξεις τους: 10 φόνους, 9 εκ των οποίων με ρατσιστικά κίνητρα σε άντρες μετανάστες, ένας φόνος μιας γυναίκας αστυνομικού και μια απόπειρα δολοφονίας ενός συναδέλφου της. Σε αυτά προστίθενται και τρεις έως τώρα γνωστές επιθέσεις με εκρηκτικά, μεταξύ των οποίων μία επίθεση με βόμβα καρφιών στην Κολονία το 2004, στην οποία τραυματίστηκαν σοβαρά 22 άνθρωποι. Τέλος, η ομάδα είχε στο ενεργητικό της τουλάχιστον 15 ληστείες τραπεζών για τη χρηματοδότηση των ενεργειών της.

ΝΕΟΝΑΖΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΝΕΑ (ΑΚΡΟ)ΔΕΞΙΑ ΣΤΗ ΕΥΡΩΠΗ

Από την Πέμπτη 20 έως και το Σάββατο 22 Νοεμβρίου, το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ διοργανώνει ευρωπαϊκό συνέδριο, στην Αθήνα, με θέμα «Do the right thing! Το φαινόμενο του νεοναζισμού και της νέας (ακρο)δεξιάς στην Ευρώπη: χαρτογράφηση και αντιμετώπιση», με καλεσμένους αντιφασίστες και αντιφασίστριες, ερευνητές και ερευνήτριες, επιστήμονες και δημοσιογράφους από τη Νορβηγία, τη Γερμανία, την Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Γαλλία, την Αγγλία, την Ιταλία και, βεβαίως, από την Ελλάδα. Ενόψει της δίκης της Χρυσής Αυγής, ιδιαίτερη θεματική του συνεδρίου αποτελεί η δικαστική αντιμετώπιση νεοναζιστικών μορφωμάτων.

Οι συζητήσεις γίνονται στο Gazarte (Βουτάδων 32, Γκάζι), εκτός από τη δημόσια συζήτηση την Παρασκευή 21.11, ώρα 18.30 που θα γίνει στο Αμφιθέατρο του «Αθήνα 9,84» (Πειραιώς 100, Γκάζι). Όλες οι συνεδρίες είναι ανοιχτές για το κοινό. Θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση.

Πρυτανικές περιφράξεις

«The People to the University, the University to the People» Τοιχογραφία του David Alfaro Siqueiros στο Πανεπιστήμιο της πόλης του Μεξικού (Λεπτομέρεια)

Πέμπτη, λίγο πριν κλείσει η ύλη των «Ενθεμάτων», μάς έφτασαν οι εικόνες της κλειστής και περιφραγμένης  από τα ΜΑΤ Νομικής, οι εικόνες με τα ματωμένα πρόσωπα και τα ανοιγμένα κεφάλια των φοιτητών. Και επίσης, η είδηση για το λοκ άουτ σε Νομική (και αργότερα και στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο). Δεν χρειάζεται, ασφαλώς, εδώ να καταδικάσουμε — είναι αυτονόητο. Θέλουμε μόνο να πούμε ότι το (προληπτικό) λοκ άουτ του πανεπιστημίου που αποφάσισε ο πρύτανης Θ. Φορτσάκης, για να εμποδίσει την υλοποίηση της απόφασης της γενικής συνέλευσης των φοιτητών, αποτελεί ενέργεια πρωτοφανή για την περίοδο μετά το 1974. Ας σκεφτεί ο καθένας σε ποιο μοντέλο πανεπιστημίου, παιδείας και κοινωνίας παραπέμπει μια τέτοια  στάση. Και, μετά, ας πάρει θέση.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Δίχως στέγη

ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

του Kωνσταντίνου Χατζηνικολάου

Πάντως, εκείνο το βράδυ που πραγματοποιήθηκε η συζήτηση με τον Πολ Όστερ, κανένας κεραυνός δεν χτύπησε τη στέγη της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών, κι έτσι μείναμε μόνο μ’ ένα ψιλόβροχο στους ώμους, περιμένοντας το λεωφορείο.

Η συζήτηση λοιπόν απέδειξε το αυτονόητο: πως οι συγγραφείς δεν χρειάζεται να πολυμιλάνε. Καλύτερα να κάθονται και να γράφουν.

Ούτως ή άλλως, οι πιο ενδιαφέρουσες στιγμές της βραδιάς ήταν οι ιστορίες που μας αφηγήθηκε ο Όστερ, ιστορίες οι οποίες όμως είναι ήδη καταγεγραμμένες στα βιβλία του, και μάλιστα με πιο αποτελεσματικό τρόπο, αν και είναι γεγονός πως η φωνή του Όστερ είναι υπέροχη. Μόνο που η λογοτεχνία είναι ακριβώς το αντίθετο: να μιλάς σιωπώντας.

Η φοροαποφυγή είναι ληστεία

LUXLEAKS, TO ΣΚΑΝΔΑΛΟ

του Όουεν Τζόουνς

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Η φοροαποφυγή είναι ληστεία, άσχετα με το τι λένε οι σαγηνευτικοί εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου. Οι εταιρείες εξαρτώνται από την πλουτοπαραγωγική εργασία των εργαζομένων τους, δηλαδή από αυτούς που εκπαίδευσε το δαπανηρό δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, που κρατά υγιείς το δημόσιο σύστημα υγείας, και των οποίων τη χαμηλή αμοιβή επιχορηγεί το κράτος.

Έμιλ Νόλντε – Excited People

Ο ιδιωτικός τομέας εξαρτάται από ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα που διασώθηκε με κρατικά χρήματα, από τις υποδομές που πλήρωσε το κράτος, από ερευνητικά και αναπτυξιακά προγράμματα που χρηματοδοτεί το κράτος, και από ένα κρατικό σύστημα τήρησης της τάξης και απονομής δικαιοσύνης που προστατεύει τη δραστηριότητα και την περιουσία του.

Οι επιχειρήσεις οι οποίες, παρότι εξαρτώνται από την κρατική γενναιοδωρία, εντούτοις αρνούνται να συνεισφέρουν, είναι –δεν βρίσκω λόγια να το πω πιο κομψά–… τσαμπατζήδες. Επιπλέον, στερούν έσοδα από το κράτος την ίδια ώρα που οι πολιτικοί δικαιολογούν τις μεγαλύτερες περικοπές εδώ και δεκαετίες, με τη δικαιολογία ότι δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα. Παράλληλα, κερδίζουν ένα σοβαρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα εις βάρος των μικρότερων εταιρειών που δεν μπορούν να πληρώνουν στρατιές λογιστών για να εκμεταλλεύονται παραθυράκια. Τέλος, διασφαλίζουν την αύξηση της φορολογίας για όλους τους υπόλοιπους. Εγώ αυτό το αποκαλώ ληστεία.

LuxLeaks, το σκάνδαλο: Βασικά Ευρήματα

από την ιστοσελίδα του  International Consortium of Investigative Journalist

Μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Tα LuxLeaks, παρά τη μικρή σημασία που τους δόθηκε στον ελληνικό Τύπο, αποτελούν γεγονός πρώτης τάξης. Πρώτον, γιατί η λέξη σκάνδαλο εδώ –σε αντίθεση με την κατάχρησή της στον δημόσιο λόγο–  αποκτά ουσιαστική σημασία. Δεύτερον, επειδή μας θυμίζει βασικές αρχές λειτουργίας του καπιταλισμού,  όπου με λίγα λόγια το νόμιμο δεν είναι και ηθικό. Τρίτον,  επειδή το International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) μας δείχνει τι πραγματικά σημαίνει ερευνητική και ανεξάρτητη δημοσιογραφία και τι καρπούς μπορεί να δώσει, ακόμα και σε εποχές χειραγώγησης και ελέγχου της πληροφορίας — και μάλιστα να έχει διείσδυση σε έγκυρα mainstream μέσα όπως ο Guardian ή η Monde. Τελευταίο, αλλά διόλου έσχατο σε σημασία για εμάς, η σιωπή των ελληνικών μέσων. Ακόμα χαρακτηριστικότερη η σιωπή τους όσον αφορά εταιρείες ελληνικού ενδιαφέροντος. Όπως έγραψε ο Κώστας Εφήμερος στο Τhe Press Project (που αναδείχθηκε, ουσιαστικά, στη βασική πύλη συστηματικής ενημέρωσης για το θέμα, παρότι το ICIJ έχει «συμβληθεί» με τα Νέα), «τα ελληνικά ΜΜΕ δεν τολμούν να πουν τις λέξεις Coca Cola, Eurobank, Λάτσης, Wind, Δασκαλόπουλος, Mall Ακαδημίας Πλάτωνος κ.λπ.». Θα συνεχίσουμε  και στα επόμενα φύλλα.

Στρατής Μπουρνάζος

• Η Pepsi, η IKEA, η AIG, η Coach, η Deutsche Bank, η Abbott Laboratories και περίπου ακόμα 340 εταιρείες έχουν συνάψει κρυφές συμφωνίες με το Λουξεμβούργο οι οποίες επέτρεψαν σε πολλές από αυτές να περικόψουν δραστικά τα παγκόσμια φορολογικά τους έξοδα.
• Η Pricewaterhouse Coopers βοήθησε πολυεθνικές εταιρείες να επιτύχουν τουλάχιστον 548 ευνοϊκές δικαστικές αποφάσεις στο Λουξεμβούργο από το 2002 έως το 2010. Οι νόμιμες μυστικές συμφωνίες που τις επέτρεψαν περιλαμβάνουν περίπλοκες χρηματοπιστωτικές δομές που σχεδιάστηκαν να επιφέρουν δραστικές περικοπές φόρων. Οι αποφάσεις παρέχουν γραπτή διαβεβαίωση πως τα σχέδια φοροαποφυγής των επιχειρήσεων θα τύχουν ευνοϊκής αντιμετώπισης από τις αρχές του Λουξεμβούργου.
• Οι εμπλεκόμενες εταιρείες διοχέτευσαν εκατοντάδες δισεκατομμύρια στο Λουξεμβούργο εξοικονομώντας δισεκατομμύρια δολάρια σε φόρους. Κάποιες από αυτές πέτυχαν ενεργούς φορολογικούς συντελεστές μικρότερους του 1% επί των κερδών που μεταβίβασαν στο Λουξεμβούργο.
• Πολλές από τις συμφωνίες εκμεταλλεύτηκαν διεθνείς αναντιστοιχίες στα φορολογικά συστήματα που επέτρεψαν στις εταιρείες να αποφύγουν τη φορολόγηση τόσο στο Λουξεμβούργο όσο και αλλού με τη χρήση των αποκαλούμενων υβριδικών δανείων.
• Σε πολλές περιπτώσεις, οι θυγατρικές που έχουν έδρα στο Λουξεμβούργο και διαχειρίζονται εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια, έχουν πολύ μικρή εγχώρια δραστηριότητα. Μια δημοφιλής διεύθυνση: στην οδό Guillaume Kroll αρ. 5 στεγάζονται πάνω από 1.600 εταιρείες.