Αναφορά στον Σπύρο Ασδραχά

(Το κείμενο που ακολουθεί είναι το κείμενο του όγδοου τριλέπτου των «Ενθεμάτων» στο Πολιτιστικό Ημερολόγιο του ραδιοσταθμού 105,5 στο Κόκκινο. Μεταδόθηκε την Παρασκευή 21 Νοεμβρίου και στο μικρόφωνο ήταν ο Μάνος Αυγερίδης. Το ηχητικό εδώ: https://soundcloud.com/enthemata-avgis/21-11-2014a)

Ιστορία, με γιώτα κεφαλαίο, όπως λένε συνήθως με τον ανάλογο στόμφο, ιστορία με μικρό, ιστορίες στον πληθυντικό. Μια λέξη που χρησιμοποιούμε πολύ συχνά στην Ελλάδα, ίσως υπερβολικά συχνά, και πολλές φορές εννοούμε διαφορετικά πράγματα λέγοντάς την.

Δεν θα μιλήσουμε όμως για τις διαδρομές της λέξης, στο σημερινό μας τρίλεπτο, ούτε θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε ερωτήματα όπως «τι ήταν, τι είναι και τι δεν είναι η ιστορία», αν πρόκειται για το ίδιο το παρελθόν ή στιγμές του και ποιές, αν διδάσκει, αν επαναλαμβάνεται (κατά το σύνηθες κλισέ) ή αν τελικά δεν κάνει τίποτα από αυτά…

***

Η μικρή αυτή εισαγωγή ήταν για να θυμίσουμε ότι η ιστορία ως πρακτική έχει κι αυτή την ιστορία της. Ένας τρόπος για να την παρακολουθήσουμε είναι μέσα από τις διαδρομές των ανθρώπων που ασχολούνται με αυτήν επαγγελματικά και στη δύση τους λέμε συνήθως ιστορικούς, και όχι ιστοριοποιούς ή ιστοριτζήδες όπως αλλού.  

Ο Σπύρος Ασδραχάς είναι, σίγουρα, ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ιστορικούς στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Πέρα από το σπουδαίο ερευνητικό και συγγραφικό του έργο στην Ελλάδα και τη Γαλλία, καθώς και τη συμβολή του στη θεσμική συγκρότηση της ελληνικής ιστορίας στη μεταπολίτευση, ενσάρκωσε κατεξοχήν, μαζί με άλλους της γενιάς του, το πρότυπο του πολίτη-ιστορικού. Του ιστορικού δηλαδή, που δεν μένει κλεισμένος στον χρυσελεφάντινο πύργο του αλλά παρεμβαίνει συστηματικά και μαχητικά στα κοινά, που χρησιμοποιεί τα εργαλεία της επιστήμης του για να κατανοήσει όχι μόνο το παρελθόν, αλλά και το παρόν και να δράσει σε αυτό.

***

Αυτήν την Κυριακή στα Ενθέματα και στον 105 και 5 Στο Κόκκινο, ο Σπύρος Ασδραχάς μιλάει για το έργο και τη ζωή του. Μια συνέντευξη που έδωσε στον Βαγγέλη Καραμανωλάκη και την Άννα Ματθαίου για την εκπομπή «Η Ιστορία στο Κόκκινο» των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας.

Διαβάζω ένα μικρό απόσπασμα:

«Ποτέ δε σκέφτηκα να ασχοληθώ με τις μεγάλες προσωπικότητες. Βασιλιάδες, μεγάλους πολιτικούς, μεγάλους οικονομικούς συντελεστές, αλλά με κείνους που επιτρέπουν την ανάδειξη αυτών των μεγάλων. Πρόκειται για τα άφωνα πρόσωπα της ιστορίας, τα οποία, μέσα από τις διαδρομές του επαναστατικού, άρα απελευθερωτικού, κινήματος απέκτησαν ταξική αυτοσυνειδησία. […]

Τα υποκείμενα με τα οποία θέλησα να ασχοληθώ; Τα πιο ταπεινά. Ο φτωχός που τραγουδάει στον πρίγκιπα Ιγκόρ του Μποροντίν, ο φτωχός που πικραμένος κατηγορεί τη χυδαία ράτσα των αυλικών και κείνα τα πρόσωπα που μοιρολογούν και φτιάχνουν το ανώνυμο δημοτικό τραγούδι….»

***

Για πολλά περισσότερα και ακόμα πιο ενδιαφέροντα, συντονιστείτε «Στο Κόκκινο»   αυτή την Κυριακή στις 10 το πρωί και διαβάστε τα Ενθέματα της Αυγής. Η συνέντευξη δόθηκε με αφορμή την ημερίδα με τίτλο «Αναφορά στον Σπύρο Ασδραχά», που οργανώνουν, το επόμενο Σάββατο 29 Νοεμβρίου (όχι αύριο), στη Στοά του Βιβλίου οι εκδόσεις Θεμέλιο, τα ΑΣΚΙ και το περιοδικό Τα Ιστορικά. Και για την εκδήλωση αυτή ισχύει, πιστεύω, η ρήση η τιμή δεν μένει μόνον στον τιμώμενο αλλά επιστρέφει και στους τιμώντες, τους οργανωτές, που είχαν αυτή την ωραία ιδέα.

Καλό Σαββατοκύριακο!

Μάνος Αυγερίδης