Lux et Veritas

για τη ριζοσπαστική μεταρρύθμιση του ελληνικού Πανεπιστημίου

των Κώστα Γαβρόγλου, Σπύρου Γεωργάτου, Γιάννη Παντή

Οι επερχόμενες εκλογές θέτουν αμείλικτα ερωτήματα, όσον αφορά τις συγκεκριμένες θέσεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς για την ανώτατη εκπαίδευση και τον τρόπο με τον οποίο θα προχωρήσει στην εφαρμογή τους, στην προοπτική μιας κυβέρνησης με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ. Ένα από τα ζητούμενα είναι να αποσαφηνιστεί η μέθοδος και ο οδικός χάρτης, μέσω των οποίων θα υλοποιηθούν οι απαραίτητες αλλαγές στην ανώτατη εκπαίδευση και θα δημιουργηθεί ένα πλαίσιο συναίνεσης με όσους και όσες επιθυμούν τη δημοκρατική και ακαδημαϊκή επανεκκίνηση του πανεπιστημίου. Το πλαίσιο αυτό θα είναι βέβαια ταυτόχρονα και το πεδίο μιας μεγάλης αναμέτρησης με τα πελατειακά δίκτυα που υπάρχουν και στα πανεπιστήμια.

Τζόρτζιο ντε Κίρικο, «Ήλιος στο καβαλέτο», 1973

Παρά τις εγγενείς δυσκολίες στην αντιμετώπιση των σύνθετων προβλημάτων της ανώτατης εκπαίδευσης και της έρευνας, η εμπειρία μας από τις συζητήσεις που έχουν γίνει μέχρι τώρα σε διάφορα επίπεδα (κομματικά και μη) αναδεικνύουν μια εντυπωσιακή συμφωνία, όχι στις λεπτομέρειες, αλλά στη συνολική λογική που θα πρέπει να έχει μια μεταρρυθμιστική απόπειρα. Ελπίζουμε ότι όσα παραθέτουμε παρακάτω θα αποτελέσουν μια χρήσιμη συμβολή προς αυτή την κατεύθυνση.

Το «Εμείς»: Η τηλεοπτική παρουσία και η πολιτική σκακιέρα του Podemos

Παρατηρήσεις μιας κοινής θνητής

της Πεϊνέτα

«Ο Λευκός Άνθρωπος μιλάει με τη γλώσσα του φιδιού» 

Το 1986 η ισπανική ραδιοτηλεόραση (TVE) λογοκρίνει το τραγούδι Cuervo Ingenuo (το Αφελές Κοράκι) σε στίχους του Χαβιέρ Κράχε και μουσική του ίδιου και του επίσης διάσημου τροβαδούρου Χοακίν Σαμπίνα. Είναι σα να λέμε ότι η ΕΡΤ λογόκρινε την ίδια χρονιά, την περίοδο της παντοδυναμίας του ΠΑΣΟΚ, ένα τραγούδι του Λουκιανού Κηλαηδόνη και του Διονύση Σαββόπουλου.

Το τραγούδι είναι γραμμένο για τον Φελίπε Γκονθάλεθ. Υποτίθεται ότι τo τραγουδάει ο Ινδιάνος με το όνομα «Αφελές Κοράκι» (αφελής υπονοείται ο Κράχε, γιατί ψήφισε τον Γκονθάλεθ στις εκλογές). Το ρεφραίν έχει ως εξής: «Λευκό Άνθρωπο μιλήσει με τη γλώσσα του φιδιού / Αφελές Κοράκι δεν καπνίσει / Πίπα της ειρήνης μαζισού / μα το Μανιτού!».

Το «Αφελές Κοράκι» μιλάει για την αθέτηση του προεκλογικού κοινωνικού συμβολαίου που έφερε τον Γκονθάλεθ στην εξουσία: την υπόσχεση για μια πορεία προς τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας και της οικονομίας. Οι στίχοι εκθέτουν το βασανισμό ανθρώπων από την αστυνομία, τις μαζικές απολύσεις που έφερε το κλείσιμο της βαριάς βιομηχανίας υπό τις πιέσεις (με το αζημίωτο) του διεθνούς μονοπωλιακού κεφαλαίου και, τέλος, το επωφελές, για την πολιτική εξουσία, εμπόριο όπλων. Είμαστε, όπως είπα, μόλις στο 1986.

Charlie Hebdo. Η δολοφονία της νεωτερικότητας

του Δημήτρη Χριστόπουλου

«Ολόψυχα με το “Charlie Hebdo”». Σκίτσο του Plantu

H μαζική δολοφονία στο Charlie Hebdo εντάσσεται ήδη, κατά την άποψή μου, στα γεγονότα μακράς διάρκειας του 21ου αιώνα.  Τα απόνερα των γεγονότων αυτών, το εύρος και τη διάρκειά τους  δεν μπορούμε να το προβλέψουμε το 2015 — τόσο όσον αφορά την ίδια τη θέση του Ισλάμ στην Ευρώπη, τις σχέσεις με την Εγγύς Ανατολή, όσο και  την ίδια την προοπτική της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Μια Λεπέν στο τιμόνι της Γαλλίας είναι σκληρή τιμωρία, ειδικά στην κατάσταση που βρίσκεται η Ευρώπη σήμερα. Μια τιμωρία που ίσως και να αρμόζει στην Ευρώπη, όπως πορεύεται τα τελευταία χρόνια, αλλά που ωθεί κι άλλο το Ισλάμ στη ριζοσπαστικοποίησή του, ανοίγοντας κι άλλο τις ορέξεις των τζιχαντιστών. Αυτήν ακριβώς την κλιμάκωση επιθυμούν για να ενισχύσουν τη θέση τους στην κοινότητά τους. Μια κατάσταση όπου ο μέσος Ευρωπαίος θα προσλαμβάνει τον μέσο μουσουλμάνο ως τζιχαντιστή, σαν κάποιοι να έπαιρναν όλους τους Έλληνες για Χρυσαυγίτες.  Διότι ας μην ξεχνάμε πως ο πρώτος  εχθρός της ισλαμικής Άκρας Δεξιάς είναι οτιδήποτε εντός Ισλάμ την αμφισβητεί. Όπως κάθε Άκρα Δεξιά, τα βάζει με όσους βρίσκονται έξω από την κοινότητα,  αλλά στην πράξη στοχεύει τους μέσα στην κοινότητα, εκείνους που θεωρεί «εσωτερικούς εχθρούς».

Η ελληνική ώρα της Ευρώπης

και η ευρωπαϊκή ώρα της Ελλάδας

συνέντευξη του Αντώνη Λιάκου

Πριν αρχίσουμε τη συζήτηση, έλεγες ότι τώρα είναι η ελληνική ώρα της Ευρώπης. Ίσως όμως ακούγεται μικρομέγαλο, ελληνοκεντρικό κ.ο.κ.; 

Πράγματι, σε πολλούς έτσι θα φανεί. Θα πουν: η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα, πρέπει να προσαρμόζεται στην Ευρώπη. Πώς αλλιώς όμως εξηγείται το ευρωπαϊκό αλλά και το παγκόσμιο ενδιαφέρον για τις ελληνικές εκλογές; Τις συζητήσεις και τα άρθρα, πολιτικά και επιστημονικά, που γράφονται αυτή τη στιγμή για την Ελλάδα;

Δεν είναι το ενδιαφέρον για το τι συμβαίνει σε μια μικρή χώρα. Aφορά τους προσανατολισμούς της σημερινής Ευρώπης. Κάποιοι λένε ειρωνικά, «μα ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μας δίνει απαντήσεις πώς θα αλλάξει την Ελλάδα, και θέλει να αλλάξει την Ευρώπη;». Εδώ είναι το ζήτημα. Η Ελλάδα έρχεται για να συμμετάσχει όχι παθητικά, αλλά ενεργητικά στη διαμόρφωση ενός ευρωπαϊκού γίγνεσθαι. Πότε άλλοτε είχε συμβεί; Οι εκλογές καθορίζονται από τα διλήμματα της σημερινής Ευρώπης. Δείχνουν, από μια αντίστροφη ματιά, πόσο βαθιά βρίσκεται η Ελλάδα στο ευρωπαϊκό παιχνίδι.

Θα ήθελες να αναφερθείς αναλυτικότερα στο ζήτημα στα διλήμματα αυτά.

Στέφανος Ρόκκος, «Η εξομολόγηση και το δώρο», 2007

Στις 10 Νοεμβρίου παρακολούθησα την ομιλία του νομπελίστα οικονομίας (και κάθε άλλο παρά αριστερού βέβαια!) Χριστόφορου Πισσαρίδη στο Χάρβαρντ. Ο Χρ. Πισσαρίδης είπε ότι η ύφεση και η ανεργία στην Ευρώπη θα χειροτερέψει, γιατί η πολιτική που ακολουθείται είναι δομικά ελαττωματική. Επιτίθεται στις αγορές εργασίας με προγράμματα λιτότητας, ενώ εκείνα που θα έπρεπε να λυθούν είναι το ζήτημα του χρέους και ο πολιτικο-οικονομικός γρίφος. Η Ευρώπη φοράει τον κορσέ του ενιαίου νομίσματος, ενώ παράλληλα επιτόκια και όροι δανεισμού διαφοροποιούνται, ώστε άλλοι κερδίζουν, άλλοι χάνουν. Έδωσε μεγάλη έμφαση στο πρόβλημα χρέος προβάλλοντας εμφατικά τον χριστιανικό όρο «forgiveness». Σημαίνει γενική και συμφωνημένη περικοπή χρεών, και συμφωνεί με το πνεύμα, μέσα στο οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει μια ευρωπαϊκή συνδιάσκεψη για την αντιμετώπιση του χρέους, διασφαλίζοντας βέβαια την μη παραγωγή πρόσθετων μελλοντικών χρεών. Όπως βλέπεις, έχουμε όχι μια έκκεντρη λαϊκίστικη αντιευρωπαϊκή πρόταση, αλλά μια σοβαρή συμμετοχή σε αυτό που αφορά το κατεξοχήν πρόβλημα στην Ευρώπη.

Ό,τι συμβαίνει στην Ελλάδα μπορεί να αλλάξει την Ευρώπη

Μια καλή δόση ριζοσπαστικής φαντασίας είναι απαραίτητη για την επόμενη μέρα

συνέντευξη του Ζερόμ Ρόος, εκδότη του περιοδικού ROAR

Το ROAR (roarmag.org), «ηλεκτρονικό περιοδικό ριζοσπαστικής φαντασίας», στα πέντε χρόνια της ύπαρξής του, αποτελεί σημείο αναφοράς για τα κινήματα, την Αριστερά, τις αντιστάσεις και τον συντονισμό τους σε όλο τον πλανήτη, για τη γόνιμη σύγκλιση επαναστατικής θεωρίας και πράξης. Μιλήσαμε για το περιοδικό, τις ελληνικές εκλογές,  το χρέος, την αριστερή κυβέρνηση  και τα κινήματα με τον ιδρυτή και εκδότη τoυ ROAR, Jerome Roos.

EΝΘΕΜΑΤΑ

Έζησες στην Αθήνα, την προηγούμενη χρονιά, αρκετούς μήνες. Τι το πιο απροσδόκητο ή αυτό που σε εξέπληξε και ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα που έβγαλες από την παραμονή σου;

Αν έπρεπε να διαλέξω ένα πράγμα, αυτό θα ήταν η κατάπτωση στους δρόμους και η τρομερή απαισιοδοξία, τόσο ανάμεσα  στους ακτιβιστές όσο και στους απλούς πολίτες.

 Βρέθηκα στην Αθήνα στο διάστημα της κατάληψη της πλατείας Συντάγματος το 2011. Φυσικά, όλοι είχαν στο μυαλό τους τότε την κρίση,  ωστόσο είδα μεγάλο ενθουσιασμό και υψηλές προσδοκίες – ειδικά σε όσους συμμετείχαν για πρώτη φορά σε κίνημα. Επιστρέφοντας, στα τέλη του 2013, στην επαύριο της δολοφονίας του Παύλου Φύσσα, εξεπλάγην από το πόσο είχε αλλάξει η ατμόσφαιρα. Κανένας δεν έβλεπε διέξοδο. Όλοι ήταν είτε πολύ θλιμμένοι ή εξαιρετικά κυνικοί — και νομίζω πως το δεύτερο ήταν ένας μηχανισμός άμυνας απέναντι στο πρώτο. Το περίμενα έως ένα σημείο, αλλά εξεπλάγην από την ισχύ αυτών των συναισθημάτων από το πόσο με επηρέασε σε προσωπικό επίπεδο.

Ταυτόχρονα, αυτό που πραγματικά με κατέπληξε είναι ότι οι άνθρωποι βρίσκουν τρόπους, τα καταφέρνουν. Η ζωή συνεχίζεται. Εμπνεύστηκα ιδιαίτερα από το πώς απλοί άνθρωποι αλληλοβοηθούνταν για να τα βγάλουν πέρα, πόσο είχαν προοδεύσει τα δίκτυα αλληλοβοήθειας και οι πρωτοβουλίες αλληλεγγύης από την προηγούμενη φορά. Το να είμαι μάρτυρας όλων αυτών εκ του σύνεγγυς ήταν, αλήθεια, μια σπουδαία εμπειρία. Ο Μίλτον Φρίντμαν, ο πατέρας του νεοφιλελευθερισμού έλεγε πως δεν υφίσταται δωρεάν γεύμα. Είναι αναρίθμητες οι  περιπτώσεις όπου Έλληνες φίλοι (αλλά και άγνωστοι) διέψευσαν τον στρυφνό σκληροπυρηνικό της αγοράς!

Από πολιτική άποψη, νομίζω ότι τα συμπεράσματά μου ήταν αρκετά διφορούμενα από την οπτική της ιδεολογικής καθαρότητας. Από τη μία, βιώνοντας από πρώτο χέρι τις τοπικές επιτυχίες ορισμένων αυτοδιαχειριζόμενων πρωτοβουλιών, η οπτική μου σχετικά με τον ακτιβισμό από τα κάτω ενισχύθηκε και εμπλουτίστηκε. Είναι περίπου αυτό που έγραψε κάποτε ο Τζωρτζ Όργουελ σε μια επιστολή σχετικά με τις εμπειρίες του στην αναρχική Ισπανία: «Έχω δει υπέροχα πράγματα, και επιτέλους πιστεύω στον σοσιαλισμό, πράγμα το οποίο δεν συνέβαινε μέχρι τώρα». Ταυτόχρονα, όμως, δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτή την αίσθηση κατάπτωσης και έντονης θλίψης. Νομίζω ότι το αποτέλεσμα είναι ότι ανέπτυξα μεγαλύτερη ανοχή για απόψεις που παλαιότερα μπορεί να απέρριπτα ως «ρεφορμιστικές». Επίσης, πείστηκα ακόμα περισσότερο για την επείγουσα ανάγκη να αφαιρέσουμε τον κρατικό μηχανισμό από τους καπιταλιστές, ως αμυντικό μέσο για να αδρανοποιήσουμε τον κατασταλτικό βραχίονα της αστυνομίας και για να προστατέψουμε τις συνθήκες ζωής του λαού και τη δημόσια αξιοπρέπεια.

Ο πρωθυπουργός του φράχτη

του Μάνου Αυγερίδη

Εικόνα πρώτη: Ο πρωθυπουργός φωτογραφίζεται με ικανοποίηση μπροστά απ’ το «τείχος του Έβρου». Στις δηλώσεις του περιγράφει τον φράχτη ως σημαντικό έργο για το καλό του τόπου, προσθέτοντας: «Οι θεωρίες ότι θα πρέπει να τον ρίξουμε, ώστε να μπαίνουν μέσα οι λαθρομετανάστες και να τους παρέχουμε νοσοκομειακή και ασφαλιστική κάλυψη είναι κάτι το οποίο δεν πρόκειται ποτέ να επιτρέψει ο ελληνικός λαός».

Εικόνα δεύτερη: Ένα τετράχρονο κορίτσι από τη Συρία γίνεται αντιληπτό κοντά στα σύνορα από έναν πενηντάχρονο αγρότη. Τον οδηγεί στο μέρος όπου κείτεται ένας νεκρός άντρας — ο πατέρας του. Είχε μείνει δίπλα του περίπου 10-12 ώρες, στην ομίχλη και την παγωνιά. «Ήθελε ο Θεός να ζήσει αυτό το παιδί. Εάν δεν το έβλεπα και είχα απομακρυνθεί, δεν θα άντεχε το τσουχτερό κρύο και τη φοβερή υγρασία το βράδυ», δήλωσε ο αγρότης. «Εγώ έχω ζώα και ζω στον κάμπο. Είμαι συνηθισμένος σε τέτοιες εικόνες. Έχω βρει πολλούς νεκρούς. Πέρυσι βρήκα πνιγμένα δυο παιδάκια. Νωρίτερα, έναν άλλον άντρα πεθαμένο στη σκοπιά ενός εγκαταλελειμμένου στρατιωτικού φυλακίου και μάλιστα το πτώμα του το είχαν φάει τα ποντίκια και οι αλεπούδες. Ζούμε πολλά τέτοια εμείς εδώ στον Έβρο, μη βλέπετε που δεν μαθαίνονται. Αυτό το ποτάμι είναι το ποτάμι της ντροπής για τον πολιτισμό μας…» (από ρεπορτάζ του Σταύρου Τζίμα, Η Καθημερινή, 6.1.2015).