Ο θάνατος ενός Ρώσου φιλελεύθερου

Μόσχα: η δολοφονία του Μπ. Νέμτσοφ-2

του Μαρκ Έιμς

μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης

Ο Νεμτσόφ ήταν ένα πολύ διαφορετικό είδος φιλελεύθερου ή «υπερ-φιλελεύθερου» από αυτό που έχουμε συνηθίσει. Υπ’ αυτή την έννοια, ποτέ δεν υπήρξε ανειλικρινής και δειλός. Αλλά ως ένας από τους ηγέτες της καταστροφικής φιλελευθεροποίησης του 1990, ο Νεμτσόφ υπήρξε σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό το πρόβλημα, παρά η λύση του. Ακόμη και όταν βρισκόταν στην εξουσία, στα τέλη της εποχής Γέλτσιν ως αναπληρωτής πρωθυπουργός του μισοπεθαμένου μπεκρή και πιθανότερος διάδοχος του, ο Νεμτσόφ αντιπροσώπευε τη χειρότερη και πιο ρηχή εκδοχή της «εικονικής πολιτικής» στη φιλελευθεροποιημένη Ρωσία. Μιας πολιτικής δημοσίων σχέσεων που έφτασε στο αποκορύφωμα της με τον άνθρωπο που υποστήριξε ο Νεμτσόφ για την προεδρία της Ρωσίας το 2000: τον Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ας πάμε πίσω στην εποχή που ο Νεμτσόφ ορίστηκε από τον Γιέλτσιν ως αναπληρωτής πρωθυπουργός τον Μάρτιο του 1997, μόλις δύο μήνες από όταν κυκλοφόρησε το πρώτο τεύχος του The eXile.[1] Όλοι στη Δύση ξετρελάθηκαν με τον Νεμτσόφ, τον όμορφο νεαρό κυβερνήτη της του Νίζνι Νοβογκορόντ και θιασώτη της ελεύθερης αγοράς. Ο Λάρι Σάμερς, υπεύθυνος για την ρωσική πολιτική της κυβέρνησης Κλίντον από τη θέση του αναπληρωτή υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ, χαιρέτισε τον διορισμό Νεμτσόφ, χαρακτηρίζοντας το δίδυμο Νεμτσόφ- Τσουμπάις ως «οικονομική Dream Team». Όταν ο Νεμτσόφ ταξίδεψε στην Ιαπωνία, εντυπωσίασε τον κόσμο των μήντια, περιγράφοντας μια συνάντησή του με ιάπωνες επιχειρηματίες στους οποίους έδωσε τον αριθμό του κινητού τηλεφώνου του για να τον καλέσουν αν είχαν οποιοδήποτε πρόβλημα στις δραστηριότητές τους επί ρωσικού εδάφους.

Ο εσωτερικός εχθρός

Μόσχα: η δολοφονία του Μπ. Νέμτσοφ

OpenLeft

μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης

Ανεξάρτητα από το ποιος τράβηξε τη σκανδάλη, αυτή η τρομοκρατική πράξη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αχαλίνωτη σοβινιστική προπαγάνδα του Κρεμλίνου που, χρόνια τώρα, αποτελεί κομμάτι της επιθετικής εξωτερικής πολιτικής του. Μια απ’ τις κύριες πτυχές αυτής της προπαγάνδας, από την ομιλία του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν για την προσάρτηση της Κριμαίας και μετά, είναι η ρητορεία του μίσους περί «πέμπτης φάλαγγας» και «εθνοπροδοτών», εν ονόματι της ενότητας του έθνους στην αντιμετώπιση των δυσκολιών. Ένας από τους «εσωτερικούς εχθρούς» ήταν και ο Μπόρις Νεμτσόφ. Τις παραμονές του θανάτου του, ο τηλεοπτικός σταθμός NTV ετοίμαζε την επόμενη δυσώδη «έρευνά» του, αυτή τη φορά για το «ρωσικό Μαϊντάν». Σε αυτή, ο Νεμτσόφ θα έπαιζε, για μια ακόμα φορά, κεντρικό ρόλο.

Αναπαριστώντας την Ελληνική Ύφεση

Φωτογραφικές αφηγήσεις της κρίσης

της Πηνελόπης Πετσίνη

Από την αρχή της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, η Ελλάδα αποτελεί τακτικό θέμα στα διεθνή μέσα ενημέρωσης.  Απεικονίζεται ως μια από τις πιο άσχημα πληγείσες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μια χώρα με αστρονομικό χρέος, πολύ υψηλή ανεργία και έντονες κοινωνικές εντάσεις, εξαιτίας των εξοντωτικών προγραμμάτων λιτότητας που της έχουν επιβληθεί.

Λουίζα Γκουλιαμάκη, «Διαμαρτυρία αγροτών ενάντια στο υψηλό κόστος παραγωγής», Αθήνα 6.2.2013 (από τη σειρά Greek Crisis).

Καθώς βάθαινε η ύφεση στην Ελλάδα, το θέαμα της ελληνικής κρίσης προβλήθηκε εκτενέστατα από τα παγκόσμια ειδησεογραφικά πρακτορεία μέσω σοκαριστικών εικόνων όπως αυτή της Λουίζας Γκουλιαμάκη. Οι εικόνες απελπισμένων Αθηναίων να αγωνίζονται να αρπάξουν σακούλες με φρούτα που μοίραζαν αγρότες και παραγωγοί (στο πλαίσιο διαμαρτυρίας ενάντια στα υψηλά κόστη παραγωγής) κυριάρχησαν στα ελληνικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης.  Τη θριαμβευτική και γεμάτη αίγλη οπτική αφήγηση των Ολυμπιακών Αγώνων, του Euro και της Eurovision που διατυμπανιζόταν μόλις πριν μία δεκαετία, διαδεχόταν η εικόνα μιας φτωχής, υπερχρεωμένης χώρας, αφήνοντας για μια ακόμα φορά τους Έλληνες μετέωρους σχετικά με την ταυτότητά τους και τη θέση τους στην Ευρώπη.

Ο άνθρωπος με τα απόρρητα έγγραφα

 του Γιόνας Βεϊρόστα

μετάφραση: Στέλιος Χρονόπουλος

Δύο τραπέζια και ένα ατσάλινο ντουλάπι με μηχανισμό ασφαλείας. Σκληρό φως από λάμπες νέον στο ταβάνι. Κανένα παράθυρο. Το ένα τραπέζι είναι για τον υπάλληλο της Ε.Ε. που εκτελεί χρέη επιτηρητή. Το άλλο για τους ευρωβουλευτές. Καθένας τους έχει το δικαίωμα για δύο ώρες να διαβάσει απόρρητα έγγραφα των διαπραγματεύσεων σχετικά με την TTIP (Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων). Προηγουμένως, είναι υποχρεωμένος να παραδώσει τσάντες και τηλέφωνα. Η φωτογράφιση απαγορεύεται ρητά. Καμία πληροφορία δεν επιτρέπεται να διαρρεύσει. Οι ευρωβουλευτές είναι υποχρεωμένοι να υπογράψουν σχετική υπεύθυνη δήλωση. Και ας σημειωθεί ότι πρόκειται μόνο για τα έγγραφα που αφορούν τις θέσεις της Ε.Ε. Οι θέσεις των ΗΠΑ παραμένουν ακόμα και για τους ευρωβουλευτές μυστικές.

The Secret – Richard Lindner, 1960

Πριν λίγες εβδομάδες ο Μίχαελ Ρέιμον από το κόμμα των Πρασίνων της Αυστρίας βρέθηκε σε αυτό τον χώρο. Προηγουμένως, του είχε σταλεί ένα έγγραφο με τον ισχυρισμό ότι πρόκειται για ένα από τα έγγραφα των διαπραγματεύσεων. Ήθελε να ελέγξει τη γνησιότητά του. Είχε ωστόσο ήδη ανεβάσει το έγγραφο στην ιστοσελίδα του πριν μπει στον χώρο. Με τον τρόπο αυτό παρέκαμψε την δέσμευσή του για την τήρηση του απορρήτου, αφού είχε δημοσιοποιήσει το έγγραφο πριν και όχι αφότου μπήκε στον χώρο. Παρ’ όλ’ αυτά δεν είναι σίγουρος ότι δεν θα του επιβληθεί κάποια ποινή από το προεδρείο του Κοινοβουλίου. Σε περίπτωση που του επιβληθεί απαγόρευση εισόδου στον χώρο, έχει την πρόθεση να προσβάλει την απόφαση.

ΤΤΙP: τα κλειστά φύλλα και το παιχνίδι

του Στέλιου Χρονόπουλου

Οι πολύχρονες διαπραγματεύσεις για τη Διατλαντική Εμπορική και Επενδυτική Συμφωνία (TTIP) μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ είναι μυστικές. Αυτή η μυστικότητα, που πλήττει προφανώς και σοβαρά τη δημοκρατική λειτουργία των πολιτευμάτων και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού δίνει μια σαφή ιδέα και για την επίδραση που θα έχει η ίδια η συμφωνία –αν τελικά οι δυνάμεις της αγοράς επικρατήσουν και συναφθεί– στη δημοκρατία, τόσο στις ευρωπαϊκές χώρες όσο και στις ΗΠΑ. Το θέμα της μυστικότητας των διαπραγματεύσεων έχει απασχολήσει αρκετά εθνικά κοινοβούλια και έχει προβληθεί με έμφαση από τα κινήματα που αντιτίθενται στην συμφωνία (για την ουσία της συμφωνίας, βλ. δύο άρθρα της Δώρας Κοτσακά-Καλαϊτζιδάκη, «Ενθέματα», 1.6.2014 και 22.2.2015).

ΜΠΑΛΤΥΣ, “ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΜΕ ΤΙΣ ΚΑΡΤΕΣ”, 1948-50

«Για να λειτουργήσουν και να έχουν επιτυχία οι εμπορικές διαπραγματεύσεις, είναι απαραίτητος ένας βαθμός εμπιστευτικότητας, αλλιώς θα ήταν σαν να παίζεις χαρτιά και να δείχνεις τα φύλλα σου στους άλλους παίκτες», απαντά η Κομισσιόν στην σχετική ερώτηση στην επίσημη ιστοσελίδα της. Η παρομοίωση με τα χαρτιά και τα ανοιχτά φύλλα είναι πολύ βολική: προϋποθέτει ένα «εγώ» κι ένα «ο άλλος», δεν τα ορίζει ακριβώς, υποβάλλει την αίσθηση ότι «εγώ» είμαι η Ευρώπη κι «ο άλλος» είναι οι ΗΠΑ, καθώς και ότι η μυστικότητα των διαπραγματεύσεων είναι μέρος της προστασίας των συμφερόντων του ενός εταίρου-παίκτη από τον άλλο, ώστε να «παίζεται σωστά το παιχνίδι». Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια πιο παραπλανητική παρομοίωση: γιατί στο «παιχνίδι» (αν πρέπει οπωσδήποτε να κρατήσουμε την εικόνα) δεν συμμετέχουν μόνο δύο εταίροι-παίκτες, με τα δικά του φύλλα στο χέρι ο καθένας. Καθώς το «παιχνίδι» αφορά άμεσα και κυριολεκτικά τις ζωές εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων κι από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού, καθώς επηρεάζει βαθιά και καθοριστικά δομές και θεσμούς σε δεκάδες κοινωνίες, στο «παιχνίδι», θέλοντας και μη, συμμετέχουμε όλοι. Μόνο που δεν έχουμε κανένα φύλλο στο χέρι.

Οι αγριανθρωπιστές

του Στρατή Μπουρνάζου

Peter Busa –
The Jungle

Ο αγνός και άδολος ακροατής θα δοκίμασε σίγουρα κάποια έκπληξη ακούγοντας, το μεσημέρι της Παρασκευής, τον εισηγητή της Χρυσής Αυγής, να μιλάει στη Βουλή για το νομοσχέδιο περί ανθρωπιστικής κρίσης. Ο Ηλίας Παναγιώταρος ευπροσήγορος, σχεδόν μειλίχιος (καμία σχέση με τα «γαλλικά» του Χυτηρίου, το 2012) άσκησε έντονη κριτική προς την κυβέρνηση Σαμαρά, σαφώς ηπιότερη (μαζί με κάμποσες νουθεσίες) προς την τωρινή κυβέρνηση, ζήτησε τη διαγραφή του χρέους, ξιφούλκησε κατά του ΔΝΤ και των τοκογλύφων, και, συμπάσχοντας με τον λαό, κατέληξε ότι η Χρυσή Αυγή θα ψηφίσει επί της αρχής το νομοσχέδιο, παρότι το θεωρεί «ασπιρίνη». Άλλωστε, από τη μέρα που δημοσιοποιήθηκε το νομοσχέδιο η ΧΑ είχε σπεύσει να δηλώσει ξεκάθαρα ότι θα το ψηφίσει, καθώς «στην αναβροχιά καλό και το χαλάζι», ενώ υπενθύμιζε τα δικά της «συσσίτια και δράσεις κοινωνικής αλληλεγγύης».

Ο Σταύρος ήταν πάντοτε η ψυχή της Οργάνωσης

Η Οργάνωση Μελών ΑΕΙ-Ερευνητικών Κέντρων του ΣΥΡΙΖΑ εκφράζει τη βαθιά της θλίψη και συγκίνηση για τον θάνατο του συντρόφου και μέλους της Σταύρου Κωνσταντακόπουλου. Ο Σταύρος ήταν πάντοτε η ψυχή της Οργάνωσης, ένας άνθρωπος βαθύτατα πολιτικός και ένας ακούραστος σύντροφος που βρισκόταν πάντα στο επίκεντρο της κομματικής δραστηριότητας. Εξαιρετικός πανεπιστημιακός δάσκαλος, πιστός σύντροφος και φίλος με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο, οξυδερκής αναλυτής και συμμέτοχος πάντοτε στις πολιτικές εξελίξεις και τον αγώνα της αριστεράς που ήταν και δικός του αγώνας, ο Σταύρος τίμησε το κόμμα του και τις οργανώσεις στις οποίες συμμετείχε ήδη από τα πρώτα φοιτητικά του χρόνια.

Ήταν πάντοτε κάποιος στον οποίο μπορούσαμε να υπολογίζουμε τόσο για τις διεισδυτικές αναλύσεις του και τη βαθιά κατανόηση της πολιτικής όσο και για το ότι θα ήταν παρών και θα αναλάμβανε ένα μεγάλο μέρος της κομματικής δουλειάς· με ανιδιοτέλεια και σεβασμό προς τους συντρόφους, αλλά διατηρώντας, την ίδια στιγμή, ως αριστερός, δημόσιος διανοούμενος ακέραιο και ασυμβίβαστο το κριτικό πρόταγμα του προς τους πάντες. Ο χαμός του αφήνει στις καρδιές μας, στη ζωή μας και στην Οργάνωσή μας ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Και ο καλύτερος φόρος τιμής στον Σταύρο μας είναι να συνεχίσουμε τον αγώνα που εκείνος φεύγοντας άφησε ανολοκλήρωτο

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΕΛΩΝ ΑΕΙ -ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ

Ύπνε που παίρνεις τα παιδιά…

Ο μονάκριβός μας φίλος Σταύρος Κωνσταντακόπουλος-8

 

της Φίλιας Δενδρινού

Τριάντα χρόνια πριν φοιτητές στο Παρίσι και… λα σουσουρελά, λα σουσουρελά, βόλτες στον Σηκουάνα, και κουβέντες, και αγωνίες, και αφραγκίες, και γέλια, και η Αριστερά και το διδακτορικό και είπε ο Τοκβίλ και έφαγε ο Τοκβίλ, και έκανε ο Τοκβίλ, και όνειρα, πολλά όνειρα.

Με τον φίλο του Βαγγέλη

Έπειτα η Αθήνα και η αγωνία για δουλειά. Και τα παιδιά είχαμε κάνει πια παιδιά, κι ο Σταύρος έπαιζε μαζί τους ξετρελαμένος και τα καμάρωνε να μεγαλώνουν, δικά του παιδιά τα ένιωθε, φίλος και δάσκαλός τους στοργικός.

Και ο καιρός περνάει και η Αριστερά που μας ενώνει και η αριστερά που μας χωρίζει, και γέλια, γέλια πολλά… Έρχεται η Κρήτη που μας απομακρύνει, αλλά τηλεφωνιόμαστε τα βράδια όταν εγώ κοιμίζω κι εσύ έχεις μείνει σπίτι, για να μου πεις ανέκδοτα, και γέλια, τότε, γέλια πολλά… Περνούν τα χρόνια, φίλε κι αδερφέ μου, χαρές και λύπες στη ζωή μας και συναντήσεις και προσδοκίες, και αναλύσεις, και απογοητεύσεις και ματαιώσεις, και γέλια , πολλά γέλια πάντα, κυρίως, γιατί δε μας τρομάζουν τα χιόνια όταν μας βρίσκουν μαζί , αγκαλιά εγώ κι εσύ στο αμπαζούρ το θαλασσί με bourgogne κόκκινο κρασί… Θυμάσαι το τραγούδι μας, Σταυρούλη μου, όταν ζορίζανε πολύ τα πράγματα. Και τώρα χτυπάει το τηλέφωνο και μου ζητάει ο Στρατής, αν κάτι θέλω να πω για σένα. Τι να πω που να χωράει στη σελίδα, μοναχά τις λίγες λέξεις που σου είπα για να σε χαιρετήσω, τελευταία φορά:

Ένας πραγματικός δάσκαλος που έσπαγε την ακαδημαϊκή γυάλα

Ο μονάκριβός μας φίλος Σταύρος Κωνσταντακόπουλος-7

του Νάσου Ηλιόπουλου

 

Αγαπημένε μας δάσκαλε, αγαπητέ Σταύρο

Ήσουν δάσκαλος με όλη τη σημασία της λέξης. Είχες την ικανότητα να εκφράζεις σκέψεις με μεγάλο ιστορικό και θεωρητικό βάθος, αλλά πάντα με κατανοητό και λαϊκό τρόπο. Είχες την ικανότητα να προκαλείς το ενδιαφέρον για τη γνώση και την κατανόηση. Θυμάμαι ακόμα το πρώτο μάθηάα σου που είχα παρακολουθήσει στο μεταπτυχιακό. Θυμάμαι ότι είχα στεναχωρηθεί γιατί ήταν η χρονιά που είχες σταματήσει να διδάσκεις για την Γαλλική Επανάσταση και θα παρέδιδες για τον Τοκβίλ.

Φοβόμουνα ότι θα βαρεθώ στο μάθημα. Το φοβόμουνα, γιατί δεν σε γνώριζα. Δεν φανταζόμουνα ότι είχες την ικανότητα να μετατρέπεις το μάθημα σε πανηγύρι. Με τα αστεία σου, τα παραδείγματα που αντλούσες από όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Τον δικό σου μοναδικό τρόπο να χρησιμοποιείς μια ζωντανή γλώσσα, χωρίς περιορισμούς και πολιτικές ορθότητες.

Τόσο φαρμάκι μέσα στην αγάπη

Ο μονάκριβός μας φίλος Σταύρος Κωνσταντακόπουλος-6

του Σταύρου Παναγιωτίδη

Σταύρο, είμαστε όλοι εδώ. Και σου μιλάμε. Ακόμη κι αν εμείς, οι φίλοι σου και μαθητές σου και άρα φίλοι του ορθού Λόγου ξέρουμε πως δεν μας ακούς. Και σου μιλάμε, άρα, πιο πολύ για εμάς. Για να το βαστάξουμε.

Τόσο ξαφνικά, τόσο γρήγορα, ένας τόσο χαρισματικός και τόσο ζωντανός άνθρωπος. Αυτό είναι που δεν αντέχεται. Αυτός ο σκληρός συνδυασμός που μας κάνει την ανάσα μας να κόβεται σε πολλά κομματάκια, όταν τον φέρνουμε στο νου. Μια ευλογία που σε ζήσαμε, μια δυστυχία που σε χάσαμε.

Πιο πολύ, πονάει η σκέψη πως δεν θα ακούσουμε ξανά τη φωνή σου να ταράζει τα πάντα, όπου κι αν είμαστε, δεν θα έχουμε τη λαχτάρα να σε ψάξουμε όπου πάμε, να δούμε τη μούντζα που θα μας έριχνες για το καλωσόρισμα και το πρώτο φαρμακερό σου σχόλιο. Τόση αγάπη, Σταύρο, μέσα στο φαρμάκι, ποτέ ξανά δεν νιώσαμε, όσο με τα σχόλιά σου. Και τόσο φαρμάκι μέσα στην αγάπη, όσο σήμερα, ποτέ ξανά.

Ο Σταύρος στον ενεστώτα και στο μέλλοντα

Ο μονάκριβός μας φίλος Σταύρος Κωνσταντακόπουλος-5

 του Δημήτρη Τζανακόπουλου

Μου είναι αδιανόητο ότι πρέπει να μιλήσω εκ μέρους του κόμματος για τον Σταύρο σε χρόνο παρελθοντικό. Μου είναι αδιανόητο ότι δεν μπορώ παρά να μιλήσω εν απουσία για κάποιον που ήταν πανταχού παρόν. Ας μιλήσουμε λοιπόν στον αόριστο για τον Σταύρο, ας μιλήσουμε στον παρατατικό.

Ποιος ήταν ο Σταύρος; Ή, μάλλον, τι συνήθιζε να κάνει;

Ο Σταύρος γελούσε· και γελούσε πολύ. Με την καρδιά του, όπως κάνουν οι άνθρωποι που δεν έχουν να κρύψουν τίποτα, όπως κάνουν οι άνθρωποι που αγαπούν τη ζωή, με τις αντιφάσεις και τα οξύμωρά της, με τα ανόητα και τα σοβαρά της.

Ο Σταύρος σάρκαζε και αυτοσαρκαζόταν, όπως οι άνθρωποι που παίρνουν πραγματικά στα σοβαρά τον εαυτό τους άλλα και τους γύρω τους. Με ένα χιούμορ πηγαίο, αυθόρμητο, αθυρόστομο, ξεκαρδιστικό, όπως κάνουν οι ευφυείς άνθρωποι.

Ο Σταύρος απολάμβανε και απολάμβανε υπερβολικά. Όπως κάνουν οι άνθρωποι που είναι ξεχωριστοί.

Ο Οβελίξ του ακαδημαϊκού χωριού της Αριστεράς

Ο μονάκριβός μας φίλος Σταύρος Κωνσταντακόπουλος-4

της Αθηνάς Συριάτου

Ο Σταύρος ήταν ο Οβελίξ του ακαδημαϊκού χωριού της Αριστεράς. Γιατί όταν αγαπούσε αγαπούσε πολύ, γιατί όταν έτρωγε έτρωγε πολύ, γιατί όταν μιλούσε μιλούσε πάρα πολύ. Γιατί έβγαζε την πιο πολλή και ουσιαστική δουλειά έχοντας δεύτερο ρόλο. Δεν ήπιε ποτέ από τον μαγικό ζωμό της εξουσίας, όχι επειδή δεν του επιτράπηκε, αλλά επειδή η εξουσία που είχε στην καρδιά των φοιτητών και των συναδέλφων του τού έφτανε και του περίσσευε. Αντίθετα από τον Οβελίξ, δεν ήταν αφελής, αλλά ένας χαρισματικός δάσκαλος και διανοούμενος. Πιο πολύ απ’ όλα όμως ήταν αυτός που μας αποκαλούσε «ψυχούλα μου», όσους και όσες κατ’ ελάχιστον θεωρούσε ότι συγγένευαν ψυχικά μαζί του.

Mε χιούμορ τσουκνίδας και βλέμμα σοκολατίνας

Ο μονάκριβός μας φίλος Σταύρος Κωνσταντακόπουλος-3

του Κώστα Τσιρώνη

1995. Ρέθυμνο, Περιβόλια. ΜΕΘΚ 131. Αίθουσα Α29. Μέθοδοι και Τεχνικές της Κοινωνιολογικής Έρευνας. Εισηγητής: Σταύρος Κωνσταντακόπουλος. Ψαρωμένοι πρωτοετείς σε μια αίθουσα τίγκα στον καπνό παρακολουθούν το πρώτο τους μάθημα. Μπεκάτσες, τσίχλες, περιστέρια, αηδόνια, τσαλαπετεινοί και παγώνια παρακολουθούν ένα θηρίο με γυαλιά που θυμίζει φιγούρα του Altan να διδάσκει, και εγώ καθυστερημένος πλησιάζω την είσοδο. Εκείνος σταματά τη διάλεξη και κοιτά από το παράθυρο. Καμιά κατοσταριά φοιτητές, πρωτοετείς και παλιοί, ακολουθούν το βλέμμα του όσο εκείνος σαλιώνει ένα άφιλτρο Players. Εμένα με ζώνουν τα φίδια… Δε βαριέσαι, θα επικαλεστώ το ακαδημαϊκό τέταρτο… Ανοίγω την πόρτα διστακτικά, κι ένα πλατύ χαμόγελο ορθώνεται μπροστά μου, έτοιμο να με καταπιεί.

«Καλώς τον Μπαλού», φωνάζει, και η αίθουσα αντηχεί τη διαπεραστική του φωνή και τα γέλια των υπολοίπων. Μαζί με τον καπνό του Players, καταπίνει και την αμηχανία μου. Ξεφυσώντας, γυρνά στο ακροατήριο. «Έχετε διαβάσει Κίπλινγκ; Το βιβλίο της ζούγκλας;» και αρχίζει να εξιστορεί την ιστορία του Μόγλη και του Μπαλού, όσο εγώ ψάχνω να κρυφτώ.

Ήσουν από τη στόφα εκείνη που είναι φτιαγμένα τα όνειρα

Ο μονάκριβός μας φίλος Σταύρος Κωνσταντακόπουλος-2

του Νίκου Θεοτοκά

Σύντροφε και φίλε ακριβέ, αγορίνα μας, για να σε πω με τα δικά σου λόγια. Ποιος θα το ’λεγε, εσύ ο Σταύρος αυτοπροσώπως, να βρίσκεσαι στη μέση μιας σύναξης των φίλων, των συ­ντρόφων και των μαθητών σου, δίχως να μιλάς και να χειρο­νομείς, δίχως να μπορείς καν ν’ αποκριθείς στην επίκληση του ονόματός σου, δίχως να κοροϊδεύεις και ν’ αυτοσαρκάζεσαι.

Με την αγαπημένη του βαφτιστήρα, Σοφία

Συνειδητοποιούμε, λοιπόν, απ’ τη σιωπή σου και μόνο, ότι μας άφησες για πάντα και, ήδη, μετριόμαστε με την απου­σία σου. Θα μας συντροφεύει, όμως, η ανάμνηση της πληθωρικά γειωμένης στον κόσμο παρουσίας σου, η θύμηση των φτερω­τών σου λόγων, η απερίγραπτη ένταση της φωνής σου και το τσαλάκωμα στην τεράστια και ατσούμπαλη αγκαλιά σου. Πλάι σ’ αυτά, που είναι πια μνήμες, μας μένει να διαχειρι­στούμε την κληρονομιά των γραπτών που μας άφησες. Οι λέξεις σου, καρφωμένες μία-μία στο χαρτί, όπως το λέει ο ποιητής, θα τρέφουν, με τη δύναμη του επιχειρήματος και της αναφοράς στο έλλογο πράττειν, ένα μέλλον που θα ξεπεράσει σε διάρκεια και τον δικό μας βίο.

Παιδί μιας οικογένειας ματωμένης στον Εμφύλιο, διάλε­ξες να είσαι, από τα πρώτα βήματα της ενήλικης ζωής σου, στρατευμένος στη δύσκολη υπόθεση της κομμουνιστικής ανανέωσης, στην απομάγευση των ιδεολογιών, στις περιπέτειες του δημοκρατικού σοσιαλισμού, στη δίνη, τις εξάρσεις, τις αντιφάσεις αλλά και τις διαψεύσεις των σύγχρονων κινημάτων κοινωνικής απελευθέρωσης.

Άξιος του δημόσιου Πανεπιστημίου

Ο μονάκριβός μας φίλος Σταύρος Κωνσταντακόπουλος-1

του Αριστείδη Μπαλτά 

Τούτη τη στιγμή, μπροστά στο θνητό σώμα του Σταύρου Κωνσταντακόπουλου, παίρνω τον λόγο στο όνομα του μεγάλου, αλλά και φύσει ταπεινού, Υπουργείου που έχω την τιμή να εκπροσωπώ, για να πω δυο λόγια για εκείνον, αλλά και σε εκείνον, μολονότι δεν μπορεί πλέον να μας ακούσει. Παίρνω τον λόγο όμως και προσωπικά, στο όνομα της κοινής μας συμπόρευσης όλα αυτά τα χρόνια, σχεδόν όλα τα χρόνια της σύντομης, τελικά, ζωής του Σταύρου Κωνσταντακόπουλου, της κοινής συμπόρευσης στον μεγάλο και ταπεινό θεσμό του δημόσιου Πανεπιστημίου.

Ο Σταύρος υπήρξε πληθωρικός ως προς όλες του τις διαστάσεις. Πληθωρικός ως δάσκαλος, καλλιεργώντας εκείνη την ιδιόμορφη σχέση με τους φοιτητές και τις φοιτήτριές του που λίγοι καταλαβαίνουν, τη σχέση όπου τα δύο μέρη λειτουργούν πλήρως ισότιμα, σε καθεστώς πλήρους ελευθερίας, μαθαίνοντας το ένα από το άλλο, αλλά ταυτόχρονα τηρώντας αυθόρμητα, άκοπα, φυσιολογικά τη διαφορά των θέσεων, των ηλικιών, των λειτουργιών, του εύρους και του βάθους των γνώσεων.

Δάσκαλος, διανοούμενος, αριστερός και αγαπημένος

Ο μονάκριβός μας φίλος Σταύρος Κωνσταντακόπουλος (1958-2015)

Ξεπερνώντας το σοκ και σκεδάζοντας τον πόνο, φίλοι καλοί, σύντροφοι και συνάδελφοι του Σταύρου Κωνσταντακόπουλου βρήκαν τη δύναμη να γράψουν λίγα λόγια για τον σπουδαίο άνθρωπο που χάσαμε ξαφνικά την περασμένη Παρασκευή. Ο Κωνσταντακόπουλος, ανάμεσα σε όλα τα άλλα (καθηγητής την Πάντειο, μελετητής του φιλελευθερισμού και του Τοκβίλ, μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ, αριστερός διανοούμενος, δάσκαλος), υπήρξε στενός φίλος και συνεργάτης των «Ενθεμάτων». Ας είναι τα λόγια τούτα ένα ματσάκι ρόδα, ένα χαμόγελο μέσα στη σκοτεινιά που πλάκωσε, μια αγκαλιά για τον ακριβό μας φίλο. Δεν τα χρειάζεται εκείνος πια, εμείς τα έχουμε ανάγκη — για να συνεχίσουμε. Και συνεχίζουμε.

Αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης: Πολιτικές και συμβολικές διαστάσεις

 του Ανδρέα Καρίτζη

Έγκον Σίλε, «Δυο κορίτσια», 1911

«Τίτλος: Λήψη άμεσων μέτρων για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης […] Άρθρο 1: Δωρεάν επανασύνδεση και παροχή ηλεκτρικού ρεύματος. Άρθρο 2: Επίδομα ενοικίου για την εξασφάλιση στέγης. Άρθρο 3: Επιδότηση σίτισης σε νοικοκυριά». Το πρώτο νομοσχέδιο της νέας ελληνικής κυβέρνησης, που κατατέθηκε την Τρίτη, αφορά την ανθρωπιστική κρίση. Σε συνθήκες οικονομικής ασφυξίας, επιχειρείται η ανακούφιση ενός σημαντικού τμήματος συμπολιτών, οι οποίοι είναι καταδικασμένοι να ζουν σε εξευτελιστικές συνθήκες που προσβάλλουν τον καθένα μας.

Οι πρόνοιες του νομοσχεδίου επουλώνουν, βέβαια, ένα μικρό μόνο μέρος της εξαθλίωσης. Δεν μπορούμε, δηλαδή, να θεωρήσουμε ότι απαντούν με επάρκεια σε αυτό που ορθά ονομάζουμε ανθρωπιστική κρίση, δηλαδή την κοινωνική καταστροφή που προκάλεσε η πενταετής μνημονιακή λιτότητα. Έχουμε, λοιπόν, ένα πρώτο βήμα, το οποίο πρέπει να συνοδευτεί από περαιτέρω μεταβίβαση πόρων προς αυτά τα κομμάτια της κοινωνίας. Μια μεταβίβαση που δεν μπορεί να περιμένει απλώς να έρθουν «καλύτερες ημέρες», αλλά πρέπει να μπει μπροστά από τώρα: όλοι οι τομείς του κρατικού μηχανισμού –παρά την τραγική κατάστασή τους–, οφείλουν να εξοικονομήσουν πόρους ώστε να διασφαλιστεί η συνέχεια της παρέμβασης στο πεδίο αυτό. Μια τέτοια πολιτική κατεύθυνση, μάλιστα, διαφοροποιεί ουσιαστικά την τωρινή κυβέρνηση από τις προηγούμενες.