Ο άνθρωπος με τα απόρρητα έγγραφα

 του Γιόνας Βεϊρόστα

μετάφραση: Στέλιος Χρονόπουλος

Δύο τραπέζια και ένα ατσάλινο ντουλάπι με μηχανισμό ασφαλείας. Σκληρό φως από λάμπες νέον στο ταβάνι. Κανένα παράθυρο. Το ένα τραπέζι είναι για τον υπάλληλο της Ε.Ε. που εκτελεί χρέη επιτηρητή. Το άλλο για τους ευρωβουλευτές. Καθένας τους έχει το δικαίωμα για δύο ώρες να διαβάσει απόρρητα έγγραφα των διαπραγματεύσεων σχετικά με την TTIP (Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων). Προηγουμένως, είναι υποχρεωμένος να παραδώσει τσάντες και τηλέφωνα. Η φωτογράφιση απαγορεύεται ρητά. Καμία πληροφορία δεν επιτρέπεται να διαρρεύσει. Οι ευρωβουλευτές είναι υποχρεωμένοι να υπογράψουν σχετική υπεύθυνη δήλωση. Και ας σημειωθεί ότι πρόκειται μόνο για τα έγγραφα που αφορούν τις θέσεις της Ε.Ε. Οι θέσεις των ΗΠΑ παραμένουν ακόμα και για τους ευρωβουλευτές μυστικές.

The Secret – Richard Lindner, 1960

Πριν λίγες εβδομάδες ο Μίχαελ Ρέιμον από το κόμμα των Πρασίνων της Αυστρίας βρέθηκε σε αυτό τον χώρο. Προηγουμένως, του είχε σταλεί ένα έγγραφο με τον ισχυρισμό ότι πρόκειται για ένα από τα έγγραφα των διαπραγματεύσεων. Ήθελε να ελέγξει τη γνησιότητά του. Είχε ωστόσο ήδη ανεβάσει το έγγραφο στην ιστοσελίδα του πριν μπει στον χώρο. Με τον τρόπο αυτό παρέκαμψε την δέσμευσή του για την τήρηση του απορρήτου, αφού είχε δημοσιοποιήσει το έγγραφο πριν και όχι αφότου μπήκε στον χώρο. Παρ’ όλ’ αυτά δεν είναι σίγουρος ότι δεν θα του επιβληθεί κάποια ποινή από το προεδρείο του Κοινοβουλίου. Σε περίπτωση που του επιβληθεί απαγόρευση εισόδου στον χώρο, έχει την πρόθεση να προσβάλει την απόφαση.

Από τα κινήματα στο Κοινοβούλιο. Ο Ρέιμον έχει απόλυτη συνείδηση τι κάνει. Θεωρεί ότι είναι απαράδεκτο τα σχέδια της TTIP να μένουν απόρρητα. Αυτό βλάπτει ολόκληρη την Ε.Ε. Ήδη πριν ξεκινήσει την πολιτική του καριέρα στους Πράσινους είχε ασχοληθεί με ζητήματα εμπορίου. Ως ακτιβιστής στο κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση και μέλος ενός λόμπι ενάντια στην GATΤ είχε συναντηθεί με πολλούς ευρωβουλευτές και είχε προσπαθήσει να ασκήσει επιρροή. Ωστόσο από ένα σημείο και έπειτα άρχισε να βρίσκει αυτού του είδους τη δράση αναποτελεσματική. «Καταλάβαινα ότι θα μπορούσα να έχω μεγαλύτερη επιρροή, αν βρισκόμουν από την άλλη πλευρά», αναφέρει.

Στις περσινές ευρωεκλογές κατόρθωσε να εκλεγεί ευρωβουλευτής. Και τους τελευταίους μήνες τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν επάνω του, όταν αποκάλυψε τα δύο απόρρητα έγγραφα από τις διαπραγματεύσεις για την εμπορική συμφωνία μεταξύ των ΗΠΑ και της Ε.Ε. Το ένα από αυτά αναφέρεται στις λεγόμενες «ρυθμιστικές συνεργασίες». Προβλέπει τη σύσταση μιας διαρκούς επιτροπής από εκπροσώπους υπηρεσιών και εταιρειών των ΗΠΑ, η οποία, ήδη από τη φάση του σχεδιασμού τους, θα εξετάζει νομοσχέδια της ΕΕ ως προς τις επιπτώσεις τους στο διεθνές εμπόριο. Μια αντίστοιχη ευρωπαϊκή επιτροπή θα παρεμβαίνει στη νομοθετική διαδικασία στις ΗΠΑ. Προτού ακόμα η κοινή γνώμη ή οι ευρωβουλευτές πληροφορηθούν την πρόθεση κατάθεσης ενός νομοσχεδίου, οι εκπρόσωποι των οικονομικών παραγόντων θα έχουν παρέμβει για τη διαμόρφωσή του. «Ο έλεγχος των αγορών περιέρχεται έτσι στα χέρια των τραπεζών και των λόμπι», σημειώνει ο Ρέιμον.

Ακόμα μεγαλύτερη εξουσία στα διαιτητικά δικαστήρια;Το δεύτερο απόρρητο έγγραφο είναι σχετικό με τα διαιτητικά δικαστήρια, για τα οποία έχουν ήδη γίνει πολλές συζητήσεις. Μέχρι στιγμής ήταν γνωστό ότι αυτά θα διασφαλίζουν την προστασία των επενδυτών. Μια εταιρεία θα μπορεί να υποβάλλει μήνυση εναντίον ενός κράτους, αν θεωρεί ότι μέσω ρυθμιστικών του παρεμβάσεων τίθενται σε κίνδυνο επενδύσεις της. Ωστόσο από το έγγραφο που δημοσιοποίησε ο Ρέιμον προκύπτει ότι τα διαιτητικά δικαστήρια θα έχουν επιπλέον αρμοδιότητες. Για παράδειγμα, θα κρίνουν τυχόν διενέξεις μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ σχετικά με την ερμηνεία αμφιλεγόμενων σημείων της συμφωνίας. Κι αυτό σημαίνει, εν τέλει, ότι ακόμα και ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια προϊόντων και τροφίμων θα αποφασίζονται από τα διαιτητικά δικαστήρια. Το δικαστήριο θα απαρτίζεται στις περιπτώσεις αυτές από έναν εκπρόσωπο του κάθε συμβαλλόμενου μέρους και ένα τρίτο πρόσωπο, κοινής εμπιστοσύνης. Οι αποφάσεις επιδιώκεται να είναι ομόφωνες· αν αυτό δεν είναι δυνατόν, η απόφαση λαμβάνεται κατά πλειοψηφία με μυστική ψηφοφορία.

Στις δημόσιες παρουσιάσεις είχε γίνει λόγος απλώς για διαιτητικά δικαστήρια με αρμοδιότητα την προστασία των επενδύσεων. Το έγγραφο αποκαλύπτει ότι τα πραγματικά σχέδια είναι κάπως διαφορετικά. Ο Ρέιμον θεωρεί ότι πρόκειται για ένα ακόμα σκάνδαλο: «Αυτά που ΗΠΑ και ΕΕ γνωρίζουν δεν επιτρέπεται να μένουν κρυφά από τους πολίτες». Οι διαπραγματεύσεις για τα διαιτητικά δικαστήρια διακόπηκαν προσωρινά λόγω συντριπτικής απόρριψής τους από τους πολίτες σε ευρωπαϊκές χώρες. Η φιλελεύθερη επίτροπος για το εμπόριο Σεσίλια Μάλμστρομ συνεχίζει να προωθεί και να υποστηρίζει την ιδέα των διαιτητικών δικαστηρίων, στα κράτη-μέλη. Η διακοπή όμως των συνομιλιών προβάλλεται ως μια υποχώρηση, δείγμα καλής θέλησης απέναντι στα κινήματα πολιτών. «Το θέμα ήταν απλώς πολύ καυτό, για να μπορέσουν να το χειριστούν», θεωρεί ο Ρέιμον. Και δηλώνει πως είναι πρόθυμος να δημοσιεύσει και άλλα απόρρητα έγγραφα.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Der Freitag»,  στις 18.2.2015