Η ευρωπαϊκή μεταναστευτική θανατοπολιτική

Λαμπεντούζα, 2015: ένα ευρωπαϊκό déjà vu

του Αποστόλη Φωτιάδη

Στη μία σχεδόν εβδομάδα που μεσολάβησε από το καινούργιο ναυάγιο νότια της Λαμπεντούζα μέχρι την έκτακτη σύνοδο των Ευρωπαίων ηγετών για το θέμα της Μεσογείου, την Πέμπτη, μια τεράστια μηχανή μόχλευσης και διαμόρφωσης της πολιτικής διαδικασίας ενεργοποιήθηκε με ένα στόχο: την εκμετάλλευση μιας ανθρώπινης τραγωδίας για την επίτευξη πολιτικών στόχων που προωθούν το δόγμα της στρατιωτικοποίησης της Μεσογείου.

Μάλτα, 23 Απριλίου 2015. Στρατιώτες μεταφέρουν φέρετρα με τις σορούς μεταναστών. Καμία σωρός δεν ταυτοποιήθηκε. Στο φέρετρο διαβάζουμε «αρ. 132» –ένας αριθμός που αναφέερεται στο δείγμα του DNA που ελήφθη από τον νεκρό μετανάστη.

Το βασικό πρόβλημα με τους Ευρωπαίους αξιωματούχους είναι ότι μοιάζουν σαν άτομα που πολιτεύονται εν μέσω ιστορικού κενού. Για να εξηγηθούμε επιστρέφουμε πίσω σε μια προηγούμενη «τραγωδία». Στις 3 Δεκεμβρίου του 2013 ένα καράβι που μεταφέρει μετανάστες και πρόσφυγες, από τη Μιζουράτα της Λιβύης προς την Ευρώπη, θα ναυαγήσει λίγο έξω από την Λαμπεντούζα. Αν θυμηθούμε όσα ακολούθησαν τότε, όσα συμβαίνουν σήμερα μοιάζουν με ένα ευρωπαϊκό déjà vu. Ο τότε ιταλός πρωθυπουργός Λέττα θα «τιτιβίσει» «ότι πρόκειται για τραγωδία». Η τότε Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων Σεσίλια Μάλμστρομ κάνει έκκληση για «πραγματική ευρωπαϊκή αλληλεγγύη πέρα από τα λόγια». Ο Επίτροπος των Επιτρόπων Μπαρόζο σπεύδει στην Ιταλία, φέρνοντας μαζί του 30 εκ. ευρώ έκτακτη χρηματοδότηση για τους πρόσφυγες.

Share this:

Κείμενα των: Αποστόλη Φωτιάδη, Ευγενίας Παλιεράκη, Κωνσταντίνου Χατζηνικολάου, Διονύση Ελευθεράτου, Ανν Γκάλαχερ, Αριάνας Βασιλάκη, Πηνελόπης Πετσίνη, Πολυμέρη Βόγλη, Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου

H Ε.Ε. ΜΕΤΑ ΤΗ ΛΑΜΠΕΝΤΟΥΖΑ

Μίκαελ Χάφτκα, «Γενική πρόβα», 2001

Η ευρωπαϊκή μεταναστευτική θανατοπολιτική. Ένα ευρωπαϊκό déjà vu. O Αποστόλης Φωτιάδης αναλύει τους στόχους της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής. «Υπάρχει ένα όριο στο πόσο μπορεί η ανθρωπιστική ρητορική να καλύψει τον μιθριδατισμό που προωθεί την κουλτούρα της θανατοπολιτικής. Εάν η Ευρώπη κάνει γεωπολιτική με το μεταναστευτικό, τότε τα φιλομεταναστευτικά επιχειρήματα θα πρέπει να απαντούν κυνικά στους γεωπολιτικούς στόχους της Ευρώπης. Μια διαμετρικά αντίθετη μεταναστευτική πολιτική πρέπει να βασίζεται στην παραδοχή ότι μόνο η ειρήνη μπορεί να σταματήσει αυτό που συμβαίνει. Πρόκειται για στόχο που μπορεί να εκκινεί μόνο από μια πολύ συγκεκριμένη αφετηρία: τη δημιουργία και ενίσχυση ενός ειρηνευτικού ευρωπαϊκού κινήματος που θα πιέσει για την αλλαγή της γεωπολιτικής και μεταναστευτικής πολιτικής της Ε.Ε. Εάν η Ευρώπη αλλάξει στρατηγική μπορεί να επηρεάσει και τις άλλες μεγάλες δυνάμεις. Αλλά, για να γίνει αυτό, πρέπει να αλλάξει πρώτα πολιτικούς.

Διακινητές μεταναστών: «τέρατα» ή «σωτήρες»; Η Ανν Γκάλαχερ αναλύει τον παράγοντα «Διακινητές» στο μεταναστευτικό. «Παρότι αποδεχόμαστε το αναπόφευκτο της παράτυπης μετανάστευσης, και άρα ότι η παράνομη διακίνηση μεταναστών δεν μπορεί να δαμαστεί, είναι αναγκαίο να προσπαθήσουμε να βρούμε τρόπους απόδρασης από το τωρινό αδιέξοδο – ή, τουλάχιστον, εντοπισμού των μικρών ανοιγμάτων που ίσως αποτελούν τις απαρχές μιας αληθινής αλλαγής. Για παράδειγμα, πρέπει να απαιτήσουμε μεγαλύτερη διαφάνεια από τις κυβερνήσεις που εμπλέκονται σε δράσεις εναντίον της διακίνησης μεταναστών. Η τωρινή ατμόσφαιρα μυστικότητας (που τυπικά δικαιολογείται με όρους που θα ταίριαζαν περισσότερο σε αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις) είναι επικίνδυνη, αδικαιολόγητη και ανελεύθερη».

Αν δεν ανοίξουν νόμιμοι δρόμοι μετακίνησης των προσφύγων, ο φαύλος κύκλος θα διαιωνίζεται. Συνέντευξη της Αριάνας Βασιλάκη, μέλους του Τομέα Προστασίας Προσφύγων της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. «Υπάρχει σοβαρό ζήτημα όσον αφορά τη διακίνηση προσώπων, γιατί τα μέσα τα οποία χρησιμοποιούνται είναι απάνθρωπα. Και ασφαλώς χρειάζονται μέτρα εναντίον των διακινητών. Ωστόσο, όσο δεν υπάρχουν νόμιμοι δρόμοι, οι διακινητές και τα παράνομα κυκλώματα είναι η μόνη δυνατότητα που έχουν οι άνθρωποι σήμερα. Έτσι, οι πρόσφυγες επαφίενται στα κυκλώματα. Και, καθώς τα κυκλώματα γνωρίζουν ότι αυτός είναι ο μόνος δρόμος, γίνονται όλο και πιο απάνθρωπα εκμεταλλευόμενα την κατάσταση και τον πόνο των ανθρώπων αυτών. Είναι ένας φαύλος κύκλος, που δεν μπορεί να σταματήσει με την εξάρθρωση κυκλωμάτων· όσο εξαρθρώνονται θα γεννιούνται άλλα. Αν δεν δημιουργηθούν νόμιμοι δρόμοι για την προσφυγική μετακίνησης, ο φαύλος κύκλος θα διαιωνίζεται».

***

Οικονομικά «θαύματα» και θύματα της χούντας. Συνέντευξη του Διονύση Ελευθεράτου με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του βιβλίου του «Λαμόγια στο χακί» «Το βιβλίο ξεκινάει με το πρόσφατο απόφθεγμα του Στέλιου Ράμφου, «όταν έφυγε η χούντα, άφησε μηδέν δημόσιο χρέος». Βλέπουμε ότι οι μύθοι για τα «καλά» της χούντας δεν περιορίζονται στον κλασικό χώρο των «νοσταλγών» της… Επισημαίνω απλώς τι έλεγε ο Μακαρέζος, ο επί 6,5 έτη «γκουρού» της χουντικής οικονομικής πολιτικής, στον αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ιάκωβο, τον Απρίλιο του 1974: Ότι η χώρα θα χρειαζόταν πριν από τον Σεπτέμβριο του ’74 τουλάχιστον 1,8 δισ. δολάρια σε δάνεια, για να αποφύγει «την κήρυξιν χρεοστασίου». Ναι, χρεοστασίου… Το ποσό που ανέφερε ο Μακαρέζος ως μίνιμουμ δανειακή ανάγκη ήταν 4,5 φορές μεγαλύτερο από το σύνολο των τοποθετήσεων ξένων κεφαλαίων στην Ελλάδα, σε ολόκληρη την επταετία 1967-1974. Τόσο «νοικοκυρεμένη οικονομία» παρέδωσαν οι συνταγματάρχες!».

To άσυλο και η ασυλία. Ο Πολυμέρης Βόγλης για την καταπάτηση του ασύλου στην πρυτανεία. «Το ζήτημα είναι γνωστό και παλιό. Η έννοια του πανεπιστημιακού ασύλου έχει κακοπάθει επανειλημμένα από την αυθαίρετη (μη νομιμοποιημένη) και συνήθως πολύ πιο βίαιη απ’ ό,τι στην εν λόγω κατάληψη της Πρυτανείας δράση ομάδων του αντιεξουσιαστικού χώρου. Το αποτέλεσμα είναι, με τη βοήθεια των κραυγών των μέσων ενημέρωσης, και το δημόσιο πανεπιστήμιο να απαξιώνεται ακόμη περισσότερο και να πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν την αστυνόμευση των πανεπιστημιακών χώρων.» 

Ασφυξία διά της ασφάλειας. Ο Δημοσθένης Παπαδάτος-Αναγνωστόπουλος σχολιάζει την τρομοϋστερία ΜΜΕ και πολιτικών δυνάμεων. «Το θέμα είναι η (μη) διατύπωση της προοδευτικής αντεγκληματικής πολιτικής που η Αστυνομία οφείλει να εκτελεί. Όσο η πολιτική αυτή καθυστερεί ή επαφίεται σε έναν μόνο από τους εμπλεκόμενους υπουργούς, αναπόφευκτα καθυστερεί μαζί της ο εκδημοκρατισμός του εκτελεστικού της βραχίονα: η διάλυση των εκφασισμένων στρατιωτικοποιημένων μονάδων της ΕΛ.ΑΣ, τα διακριτικά, η επίβλεψη των ΕΔΕ για να μη σημαίνουν συγκάλυψη κρουσμάτων κρατικής ανομίας. Όσο καθυστερεί, ο επιχειρησιακός σχεδιασμός της Αστυνομίας για το κέντρο της Αθήνας θα εστιάζεται σε εκδιδόμενες, επαίτες και πλανόδιους (βλ. το εκατοντασέλιδο σημείωμα που συνοδεύει την απάντηση του υπουργού στην επίκαιρη ερώτηση του Κ. Μητσοτάκη, 20.4.2015). Και κάπως έτσι, πολιτική θα υπαγορεύει ad hoc το πολιτικο-επικοινωνιακό σύμπλεγμα της Ασφάλειας, ή απευθείας ο εκτελεστικός βραχίονας, που γνωρίζει μεν τα θέματα, ως γνωστόν όμως δεν φημίζεται για την (προοδευτική) πολιτική του σκέψη. Αλλά αυτό αποτελεί αδυναμία, όχι ισχυροποίηση της κυβέρνησης απέναντι στις προσπάθειες αποσταθεροποίησής της.»

Αχλάδια του Κωνσταντίνου Χατζηνικολάου. «Τι σημαίνει όταν λέω πως έχω διαβάσει Ντανίλο Κις; Όταν σκέφτομαι τον Κις, σκέφτομαι τ’ Αχλάδια, ένα μικρό διήγημα μισής σελίδας, από τα Πρώιμα βάσανα (1970): 9 προτάσεις, 142 λέξεις στα ελληνικά. Αχλάδια: Ο χωρικός τινάζει το δέντρο και τ’ αχλάδια πέφτουνε στο χώμα. Όσα είναι ώριμα, σκάνε. Οι χωριάτισσες μαζεύουν τα λιγότερο χαλασμένα. Ένα αγόρι δαγκώνει τ’ αχλάδια. Η αφεντικίνα του αγοριού λέει: «Τα μυρίζει σαν σκυλί». 

Σοκ και φιλανθρωπία: Το παράδειγμα της Benetton. Αγορές, φιλανθρωπία και υποκρισία από την Πηνελόπη Πετσίνη. «Η εκστρατεία της «δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο», όπως δηλώνει ταπεινά ο διευθύνων σύμβουλός της, εφιστά όμως την προσοχή στο γεγονός ότι 100 εκατομμύρια άνεργοι αποτελούν πλέον ένα πρόβλημα που ξεπερνά την ικανότητα του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού να αναπαράγει τον εαυτό του. Ο Σλάβοϊ Ζίζεκ σχολιάζει ότι η φιλανθρωπία, ανεξάρτητα από το αν είναι ειλικρινής ή υποκριτική, είναι απαραίτητη από καθαρά οικονομική άποψη δεδομένου ότι επιτρέπει στο καπιταλιστικό σύστημα να αναβάλει την κρίση του. Η φιλανθρωπία αποτρέπει τη σύγκρουση και διατηρεί το status quo. Αποτρέπει την αντιμετώπιση ζητημάτων όπως το γιατί κατέστη καταρχήν αναγκαία και το ότι είναι το ίδιο το σύστημα η αιτία που την προκαλεί. Οι φιλάνθρωποι προσφέρουν σε αυτούς που έχουν ανάγκη για να τους αποτρέψουν από το να εξεγερθούν ενάντια στην κοινωνική ανισότητα με απρόβλεπτους και δυνητικά απειλητικούς τρόπους.»

Υπόθεση Νίσμαν: Σκάνδαλα, ψέματα και εξουσία στην Αργεντινή της Φερνάντες Κίρχνερ. Η Ευγενία Παλιεράκη γράφει για μια υπόθεση που κλονίζει την Αργεντινή. «Η μπερδεμένη αυτή ιστορία αρχίζει να ξεδιπλώνεται στις 18 Ιανουαρίου 2015, όταν ο εισαγγελέας Αλμπέρτο Νίσμαν βρίσκεται νεκρός στο λουτρό του διαμερίσματός του με μια σφαίρα στο κεφάλι και το περίστροφο δίπλα του. Διορισμένος από τον τέως πρόεδρο της Δημοκρατίας (και σύζυγο της Φερνάντες) Νέστορ Κίρχνερ, ο Νίσμαν διερευνούσε από το 2004 την τρομοκρατική επίθεση του 1994 εναντίον της εβραϊκής κοινότητας του Μπουένος Άιρες, Άμια. . Σύμφωνα με στοιχεία που είχε στη διάθεσή του, οι δράστες της επίθεσης εναντίον της Άμια –κατά τον Νίσμαν, πράκτορες του Ιράν και της Χεζμπολάχ– είχαν αποφύγει την έκδοση διεθνούς εντάλματος σύλληψης τα τελευταία χρόνια, χάρη στην συγκάλυψη της υπόθεσης από την πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κριστίνα Φερνάντες που εκλέχτηκε το 2007 και τον υπουργό Εξωτερικών Έκτορ Τίμερμαν. Σύμφωνα με τον Νίσμαν, το Ιράν είχε προσφέρει στην Αργεντινή, ως αντάλλαγμα, δωρεάν πετρέλαιο.»