Το κέλυφος του ευρωπαϊσμού

του Μιχάλη Παναγιωτάκη

Γιώργος Μαυροΐδης, «Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη», 1961

Για την Ελλάδα, η Ευρώπη έφερε πάντα ένα συμβολικό φορτίο — ήδη από την εποχή του πολέμου της ελληνικής ανεξαρτησίας, αλλά εδώ θα μείνω στα μεταπολεμικά χρόνια, οπότε και συγκροτείται πολιτικά η έννοια της Ευρώπης. Η Ευρώπη, λοιπόν, περιείχε, σαν έννοια, ένα πλαίσιο σημαινομένων, συχνά αναντίστοιχων με την πραγματικότητά της, που βασιζόταν στις «ιδρυτικές της αρχές», στο παραμύθι της ευρωπαϊκότητας. Ήταν μια ναΐφ και εξιδανικευμένη ευρωπαϊκότητα (το ίδιο όμως  δεν συμβαίνει σχεδόν με όλες τις έννοιες;), που δεν μιλούσε για τις αποικιοκρατικές καταβολές της, που δεν συζήταγε για το φασιστικό μεσοπολεμικό της παρελθόν, που αποσιωπούσε τον ψυχροπολεμικό της ρόλο. Ήταν όμως, με όλα τα προβλήματά του, ένα θετικό και προοδευτικό παραμύθι, μέσα σε μια ήπειρο με μειούμενες ανισότητες, διευρυνόμενες δημοκρατικές ελευθερίες και επεκτεινόμενο κοινωνικό κράτος, τα μεταπολεμικά χρόνια.

Βλέπω τώρα αυτοαποκαλούμενους ευρωπαϊστές να έχουν απεκδυθεί κάθε στοιχείο της μυθικής μεν αλλά συμβολικής αυτής Ευρώπης, που οι άνθρωποι της γενιάς μου θεωρούσαμε αυτονόητο, πλην του κούφιου πλέον τίτλου- κελύφους του ευρωπαϊστή. Είναι ένας ευρωπαϊσμός, βαθύ στοιχείο ταυτότητάς του οποίου έχει μείνει μόνο το ευρώ, ο οποίος αυτοαποκαλείται έτσι για να καταστρέψει καλύτερα, αφού το οικειοποιηθεί, το μέχρι τώρα υπονοούμενο αξιακό πλαίσιο του όρου:

Στα «Ενθέματα» αύριο Κυριακή 21 Ιουνίου

Κείμενα των: Κείμενα των: Μιχάλη Παναγιωτάκη, Κωστή Παπαϊωάννου, Νίκου Χατζηνικολάου, Έφης Κάννερ, Κατερίνας Σταυρούλα, Πολυμέρη Βόγλη, Στρατή Μπουρνάζου, Πηνελόπης Πετσίνη, Σάιμον Ρεν-Λιούις, Ρίκας Μπενβενίστε

Το κέλυφος του ευρωπαϊσμού. Το «ευρωπαϊκό ιδεώδες» όπως το εννοούν οι εν ελλάδι αυτοαποκαλούμενοι ευρωπαϊστές, από τον Μιχάλη Παναγιωτάκη. «Βλέπω τώρα αυτοαποκαλούμενους ευρωπαϊστές να έχουν απεκδυθεί κάθε στοιχείο της μυθικής μεν αλλά συμβολικής αυτής Ευρώπης, που οι άνθρωποι της γενιάς μου θεωρούσαμε αυτονόητο, πλην του κούφιου πλέον τίτλου- κελύφους του ευρωπαϊστή.

Remedios Varo – Eyes on the table

Είναι ένας ευρωπαϊσμός, βαθύ στοιχείο ταυτότητάς του οποίου έχει μείνει μόνο το ευρώ, ο οποίος αυτοαποκαλείται έτσι για να καταστρέψει καλύτερα, αφού το οικειοποιηθεί, το μέχρι τώρα υπονοούμενο αξιακό πλαίσιο του όρου. Αυτός ο ευρωπαϊσμός δεν ενστερνίζεται την ιδέα της δημοκρατίας· ίσα-ίσα όταν δεν μπορεί να την χαλιναγωγήσει μέσω των συστημικών ΜΜΕ κάθε είδους, καλεί για την κατάργηση της εκπεφρασμένης εκλογικής επιλογής ενός λαού. Θεωρεί την οικονομική τεχνοκρατία υπέρτερη της λαϊκής βούλησης, και ανέχεται, αν δεν χειροκροτεί, μια ευρωπαϊκή διοίκηση που γίνεται όλο και πιο ερμητική και στεγανή απέναντι στους ευρωπαϊκούς λαούς καθώς οχυρώνεται πίσω από αδιαφανή, ανεξέλεγκτα και μη εκλεγμένα γραφειοκρατικά ιερατεία».