Βαλκάνια: Ο ελλείπων κρίκος της διεθνιστικής αλληλεγγύης;

ΤΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΚΟΠΙΑ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ-4

της Μαρίας Iβάντσεβα

Οι διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης με την τρόικα έχουν δείξει ότι «το κοινό μας ευρωπαϊκό σπίτι» χτίστηκε πάνω σε μια οικονομική κινούμενη άμμο. Ωστόσο, εν έτει 2015 δεν θα πρέπει να προξενεί ουδεμία έκπληξη το γεγονός ότι ΕΚΤ, Eurogroup και ΔΝΤ πρόθυμα διακινδυνεύουν μια ανθρωπιστική κρίση, αύξηση των ασθενειών, της βίας, της πείνας και του θανάτου χιλιάδων ανθρώπων στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έχει κάνει μια μοναδική, κολοσσιαία προσπάθεια να πετύχει μια συμφωνία που δεν θα σώζει τις τράπεζες, αλλά τους φτωχούς πολίτες. Δυστυχώς, οι αυξανόμενες παραχωρήσεις και οι εντατικές διαπραγματεύσεις γίνονταισε ένα πλαίσιο έλλειψης βιώσιμων εναλλακτικών οικονομικών λύσεων σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο. Η εντολή που δόθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν το Grexit, και το δημοψήφισμα, έξι μήνες μετά, στην καλύτερη περίπτωση συνιστά μια δονκιχωτική προσπάθεια για δημοκρατία. Επιπλέον, οι διαθέσιμες επιλογές και πραγματικότητες σε μεγάλο βαθμό θυμίζουν ένα άλλο μέρος της ευρωπαϊκής περιφέρειας που, κατά ειρωνεία της τύχης, διατηρούν πιο έντονα το όνειρο μιας ενωμένης Ευρώπης: τη μετασοσιαλιστική Ανατολική Ευρώπη. Τα τελευταία 25 χρόνια, οι περισσότερες μετα-σοσιαλιστικές χώρες, και πιο πρόσφατα η Ουκρανία, έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε μια διαδρομή ένταξης στην Ε.Ε. μέσα από καταστροφικά μέτρα λιτότητας επιβεβλημένα από την Τρόικα, και της έλλειψης ενός εναλλακτικού εθνικού Plan B.

Αυτός ο περίεργος παραλληλισμός φέρνει στο φως μια από τις πολλές αδυναμίες της οργανωμένης Αριστεράς στην Ευρώπη. Ενώ οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και την τρόικα έχουν απορροφήσει όλη την συναισθηματική ενέργεια και τη διεθνή δράση το 2015, δεν υπήρξε παρόμοια δραστηριότητα όταν οι μετα-σοσιαλιστικές χώρες υπέστησαν παρόμοια ύφεση στη δεκαετία του 2000. Η τρέχουσα εστίαση σε μία μόνο χώρα απειλεί να αναπαραγάγει την δυναμική του διαχωρισμού πυρήνα-περιφέρειας κατά τρόπο επικίνδυνο. Η διεθνής αλληλεγγύη είναι ζωτικής σημασίας σήμερα, αλλά η τωρινή κατάσταση μας δείχνει με διεστραμμένο τρόπο ότι η εν λόγω αλληλεγγύη στους φτωχούς ενισχύεται μόνο όταν υπάρχει η παρουσία μιας ισχυρής αριστερής συμμαχίας. Η τρέχουσα εστίαση και συμπαράσταση στην Ελλάδα είναι ένα θαύμα, καθώς παρόμοια αλληλεγγύη ήταν δύσκολο να βρεθεί σε ανάλογες περιπτώσεις στην Ευρώπη, όταν ο μετα-σοσιαλιστικός κόσμος είχε γεμίσει από δεξιές –σκληρές η μετριοπαθείς– δυνάμεις. Το ζήτημα είναι κάθε άλλο παρά άσχετο. Η κατάσταση της ελληνικής κυβέρνησης και του λαού δεν είναι ανεξάρτητη από το περιφερειακό πλαίσιο, το οποίο θέτει σε κίνδυνο τις δυνατότητες για εναλλακτικές λύσεις.

Κάποιος μπορεί εύκολα να δει, για παράδειγμα, την προσπάθεια της δεξιάς κυβέρνησης της Βουλγαρίας να μπλοκάρει την υποστήριξη προς την Ελλάδα και να διευκολύνει την αλλαγή καθεστώτος σε αυτή. Μπορεί να το πετύχει με τον ίδιο τρόπο που η έλλειψη οργανωμένης αντίστασης ώθησε 3-8 εκατομμύρια Βουλγάρους να μεταναστεύουν μετά τις συνταγές του ΔΝΤ (1997), που προέβλεπαν σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις και λιτότητα για «θεραπεία» της μετασοσιαλιστικής ύφεσης. Δύο άρθρα των New York Times, την τελευταία εβδομάδα, αντιπαρέθεσαν τη Βουλγαρία με την Ελλάδα, τσιτάροντας τον πρωθυπουργό Μπόικο Μπορίσοφ, τον αχυράνθρωπο πρόεδρό του και μερικούς «πρόθυμους» δεξιούς οικονομικούς εμπειρογνώμονες, που ομόφωνα καταδίκασαν την Ελλάδα. Ο Μπορίσοφ –ο οποίος επέστρεψε στην εξουσία, παρά την αύξηση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας από την κυβέρνησή του, που οδήγησε σε δεκαπέντε αυτοπυρπολήσεις και μη καταγεγραμμένους θανάτους από το κρύο, την πείνα και την αυτοκτονία– περήφανα διακηρύσσει ότι η χώρα του ακολουθεί τη δημοσιονομική πειθαρχία, σε αντίθεση με την Ελλάδα. Από το 2008, τα βουλγαρικά μέσα μαζικής ενημέρωσης ξεκίνησαν μια επιθετική και αλαζονική εκστρατεία ενάντια «στους τεμπέληδες Έλληνες». Παρά το γεγονός ότι περίπου 300.000 Βούλγαροι ζουν στην Ελλάδα και η Βουλγαρία κερδίζει περισσότερα από τα εμβάσματα των μεταναστών σε σχέση με τις άμεσες ξένες επενδύσεις, παρά το γεγονός ότι οι βασικές τράπεζες στη Βουλγαρία είναι ελληνικές. Και ενώ η ανθρωπιστική κρίση στην Ελλάδα κατά πάσα πιθανότητα θα χτυπήσει πρώτα τους βόρειους γείτονές της Αλβανία, ΠΓΔ της Μακεδονίας και Βουλγαρία, τα βουλγαρικά μέσα ενημέρωσης στην πλειοψηφία τους αναπαρήγαγαν αξιοθρήνητα το «αίσθημα προδοσίας» του Γιούνκερ, τις διαδηλώσεις υπέρ της Ε.Ε. στην Ελλάδα, και συνέκριναν τις ελληνικές συντάξεις με τις βουλγάρικες.

Δεν είναι ευθύνη του ΣΥΡΙΖΑ το ότι περιβάλλεται από κράτη-μαριονέτες. Ωστόσο, η ελληνική και διεθνής Αριστερά έχουν μια επείγουσα ευθύνη για τη δημιουργία εγκάρσιων δικτύων αλληλεγγύης οπουδήποτε υποφέρουν από ύφεση και εξαθλίωση, ακόμη και εκεί που δεν υπάρχουν ισχυροί αριστεροί σύμμαχοι. Απαιτούνται επειγόντως περισσότερες προσπάθειες σφυρηλάτησης σχέσεων που θα μεταμορφώσουν τις ιστορικές διαφορές σε δράσεις αλληλεγγύης για όλες τις χώρες στην περιφέρεια της Ευρώπης που έχουν πληγεί από την ύφεση. Το να αφήσουμε στην άκρη τις αναφορές στον Ψυχρό Πόλεμο και να δουλέψουμε για αλληλεγγύη πέρα από τα σύνορα, είναι ζωτικής σημασίας σε μια περιοχή που σήμερα είναι ο φορέας της μεγαλύτερης υπόσχεσης, αλλά και του μεγαλύτερου κινδύνου για το μέλλον της ηπείρου.

Η Mariya Ivancheva είναι βουλγάρα κοινωνιολόγος και ανθρωπολόγος που τώρα εδρεύει στο Δουβλίνο. Έχει δημοσιεύσει άρθρα για το παρελθόν και το παρόν του σοσιαλισμού στην Ανατολική Ευρώπη και τη Βενεζουέλα, με ιδιαίτερη έμφαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και το ρόλο των διανοούμενων στα κοινωνικά κινήματα και τις διαδικασίες της κοινωνικής αλλαγής. Είναι μέλος της Attac Ιρλανδίας και της Επιτροπής Αλληλεγγύης στην Ελλάδα. Είναι επίσης μέλος της συντακτικής επιτροπής της πλατφόρμας του LeftEast.