Μετά το 39% «Ναι» στο δημοψήφισμα

του Νίκου Χατζηνικολάου

Υπάρχει ένα νέο δεδομένο στην πολιτική μας ζωή. Πρόκειται για τη βαθμιαία ιδεολογικοπολιτική συγχώνευση τριών κομμάτων της Αντιπολίτευσης (της Νέας Δημοκρατίας, του ΠΑΣΟΚ και του νεόφερτου Ποταμιού). Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι εν μέρει απευθύνονται σε διαφορετικές πελατείες. Γι’ αυτό και είναι απαραίτητος ο καταμερισμός εργασίας ανάμεσά τους. Η γενική τάση δεν παύει όμως να είναι αυτή της άρσης των χαρακτηριστικών που τα διαφοροποιούσαν ακόμη πρόσφατα.

Η χρήση του όρου «η Αντιπολίτευση», ως ενιαίου υποκειμένου, είναι πλέον απαραίτητη για κάθε πολιτική ανάλυση.

Η εβδομάδα που κύλησε ανάμεσα στην προκήρυξη του Δημοψηφίσματος και στην ανακοίνωση του αποτελέσματος ήταν αποκαλυπτική. Στη διάρκειά της φάνηκε η κοινή πλατφόρμα στην οποία στηρίζονταν τα τρία κόμματα, σε σύμπνοια με τους δανειστές. Έτσι και ο όρος «Τρόικα εσωτερικού» έγινε πιο ξεκάθαρος στα μάτια του κόσμου. Έγιναν πράγματα που κανείς δεν φανταζόταν ότι θα μπορούσαν ποτέ να γίνουν και τα οποία δεν μπορούν να ξεχαστούν.

Η Αντιπολίτευση (μετά από πρόταση τίνος δεν γνωρίζουμε) αποφάσισε να δράσει στη βάση ενός επιτελικού σχεδίου παραπλάνησης του ελληνικού λαού προσποιούμενη ότι το ερώτημα δεν ήταν, όπως το έθετε το ίδιο το ψηφοδέλτιο, αλλά «Ναι ή Όχι στο ευρώ». Με αυτό τον τρόπο απαντούσε ταυτόχρονα θετικά στο τελεσίγραφο με τους όρους των θεσμών. Έχοντας στη διάθεσή της άπειρες δημοσκοπήσεις που επί μήνες έδειχναν ότι το 70% των Ελλήνων ήθελε η χώρα να μείνει στην ευρωζώνη, θεώρησε ότι με το να ισχυριστεί ότι αυτό ήταν το πραγματικό δίλημμα που έθετε το δημοψήφισμα το Ναι θα επικρατούσε κατά κράτος. Ήταν βέβαιη ότι της είχε δοθεί η πρώτη μεγάλη ευκαιρία μετά τις εκλογές αν όχι να ανατρέψει την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. τουλάχιστον να της καταφέρει ένα αποφασιστικό χτύπημα. Πίεζε και η Τρόικα εξωτερικού. Κινητοποίησε όλες της τις δυνάμεις στην υπόθεση. Έβαλε τις μηχανές παραπλάνησης των ΜΜΕ να δουλεύουν στο φουλ, συνέχισε και ενέτεινε την τρομοκράτηση του κόσμου, πρώην Ρηγάδες υπέγραψαν ψήφισμα υπέρ του Ναι, την ώρα που έγκριτοι δημοσιογράφοι έβγαλαν τις μάσκες και άρχισαν να πυροβολούν. Λίγο παλαιότερα, ο νεκρός Άγγελος Ελεφάντης είχε χρησιμοποιηθεί κατά του Αλέξη Τσίπρα, ενώ ο Αντώνης Σαμαράς διαβεβαίωνε δημόσια ότι ο πρωθυπουργός «είχε κρυφή ατζέντα» να βγάλει τη χώρα από τη ζώνη του ευρώ. Ήταν μια μεγάλη εκστρατεία, με επίσημο αλλά όχι πραγματικό διευθυντήριο την «Εθνική Επιτροπή Στήριξης στο Ναι». Ποιος θα ξεχάσει τη δημαγωγία με τον πατέρα του παιδιού με προβλήματα υγείας στην εκδήλωση υπέρ του «Ναι» στο Καλλιμάρμαρο; Το αποτέλεσμα που πήρε η Αντιπολίτευση μετά τη λυσσαλέα αυτή προσπάθεια να αλλάξει το νόημα του δημοψηφίσματος, ήταν λίγο λιγότερο από 39%.

Τι θα έπρεπε να κάνει μετά από ένα τέτοιο αποτέλεσμα, αν το μόνο που την ενδιέφερε δεν ήταν το πώς θα έρθει στα πράγματα; Δεν όφειλε μιαν εξήγηση; Μόνο το 39% των Ελλήνων ήταν/είναι λοιπόν υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ευρωζώνη ή το νόημα του ερωτήματος δεν ήταν αυτό που παραπλανητικά υποστήριζε; Ανεύθυνη σιωπή. Η παραίτηση του κ. Σαμαρά δεν ήταν η οφειλόμενη εξήγηση αλλά μόνο μια παραδοχή ήττας. Έκτοτε, και μέχρι σήμερα, επικράτησε η φυγή προς τα μπρος στην προσπάθεια φθοράς του ΣΥΡΙΖΑ, με νύξεις για την απώλεια της δεδηλωμένης (χωρίς όμως να καταθέτει κανείς πρόταση μομφής!) και ανοίγοντας συνεχώς θέματα για τα μέλη της Αριστερής Πλατφόρμας και τα στελέχη της κυβέρνησης, με γλώσσα και ύφος απίστευτης προπέτειας. Τα δύο πρώην κόμματα εξουσίας, συστατικό στοιχείο του συστήματος διαφθοράς που έχει διαβρώσει τη χώρα, τα οποία στηρίχθηκαν επί τέσσερις δεκαετίες στο πελατειακό κράτος που παρέλαβαν και ολοκλήρωσαν, προσπαθούν τώρα απεγνωσμένα να καταλογίσουν σκάνδαλα στον ΣΥΡΙΖΑ και μιλούν για «κομματικό κράτος» της Αριστεράς. Πρέπει να τονιστεί, χωρίς αυτό να δικαιολογεί ούτε τη γλώσσα ούτε το ύφος της, ότι η Αντιπολίτευση σωστά διαισθάνεται πως αυτή είναι η τελευταία ευκαιρία για να αποφευχθεί η τετραετία ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. Πράγμα που θα εσήμαινε, αν το πετύχει, ότι δεν θα γίνει νόμος του κράτους το νομοσχέδιο για την ψηφιακή τηλεόραση, ότι δεν θα προχωρήσουν οι εξεταστικές επιτροπές που μπήκαν μπροστά στη Βουλή, ότι δεν θα προχωρήσει η πάταξη της φοροδιαφυγής και δεν θα γίνει η ανακατανομή των βαρών. Εκεί παίζονται όλα.

Η Αντιπολίτευση πρέπει να κερδίσει χρόνο. Να φθαρεί ο ΣΥΡΙΖΑ όσο το δυνατόν περισσότερο. Κι εδώ, πάλι, τα ΜΜΕ που ελέγχει έχουν να παίξουν και παίζουν καθοριστικό ρόλο.

Δεδομένου όμως ότι όλες οι δημοσκοπήσεις δίνουν σταθερό προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ στην περίπτωση εκλογών, αυτές θα πρέπει πάση θυσία να αποφευχθούν με το επιχείρημα ότι θα ήταν καταστροφικές «για τη χώρα». Γι’ αυτό και η «απώλεια της δεδηλωμένης» ουσιαστικά αποσιωπάται.

Προς το παρόν, το ζητούμενο είναι η «φθορά» της κυβέρνησης με όλα τα μέσα, ακόμα και με «συναντήσεις των πολιτικών αρχηγών», με την ελπίδα ότι κάτι τέτοιο δημιουργεί την εντύπωση ότι ο πρωθυπουργός είναι απομονωμένος και κυβερνά χάρη στην Αντιπολίτευση, δηλαδή στην τρόικα εσωτερικού, η οποία έτσι «νομιμοποιείται», ενώ απώτερος στόχος είναι μια κυβέρνηση «εθνικού σκοπού», «εθνικής ενότητας» κτλ. κτλ. Ο κ. Αλέξης Μητρόπουλος άρχισε να λέει δυνατά ότι ο τόπος χρειάζεται μια κυβέρνηση διευρυμένη και με στελέχη που θα υποδείξουν τα άλλα κόμματα. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να φύγει απ’ τη μέση ως αυτόνομη πολιτική δύναμη. Μετά, μόλις τα ποσοστά της ανέβουν στις δημοσκοπήσεις, η Αντιπολίτευση θα ζητήσει εκλογές.

Ο Νίκος Χατζηνικολάου είναι ιστορικός της τέχνης, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης