Η μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ

του Νίκου Χατζηνικολάου

Η λέξη «μετάλλαξη» έγινε της μόδας. Όρος που έρχεται από τον χώρο της βιολογίας, μπήκε στο πολιτικό μας λεξιλόγιο μεταφέροντας αρνητικούς συνειρμούς: «ξαφνική αλλαγή ιδιότητας του οργανισμού η οποία κατόπιν μεταβιβάζεται κληρονομικά», είναι ο ορισμός που δίνει το Λεξικό του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη.

Σκίτσο του Eduardo Estrada, «El Pais», 14.7.2015

Ήμουνα μπροστά στην τηλεόραση εκείνο το βράδυ της 15ης Ιουλίου, όταν γινόταν η πρώτη συζήτηση στη Βουλή για τα προαπαιτούμενα της νέας συμφωνίας με τους δανειστές και άκουσα έναν βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ να μιλάει. Δεν τον γνώριζα. Μου έδωσε την εντύπωση ότι μιλούσε με αγωνία και ειλικρίνεια. «Εκείνο που φοβάμαι», είπε, «είναι η μετάλλαξή μας, η μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ». Αυτό ήταν το βασικό νόημα που συγκράτησα.

Η «μετάλλαξη» του ΣΥΡΙΖΑ είναι όμως πραγματικότητα εδώ και καιρό. Είναι συνεχής και με βεβαιότητα θα συνεχιστεί. Ποιες ιδιότητες του οργανισμού του άλλαξαν, ποιες ενδέχεται ν’ αλλάξουν και προς ποια κατεύθυνση; Αυτά είναι τα ερωτήματα που τίθενται, που δίκαια μας απασχολούν, που κλέβουν τις νύχτες και τις κουβέντες μας.

Ουγγαρία: πίσω από τον σιδερένιο φράχτη

της Αναστασίνα Κάλιους και της  Έϊμυ Ρότζερς

Η αύξηση των προσφύγων και των μεταναστών (η Ουγγαρία είχε φέτος 80.000 νέες αφίξεις) συνέπεσε με την πτώση της δημοτικότητας του κυβερνώντος εθνικιστικού-συντηρητικού κόμματος, του Fidesz, που οφείλεται κυρίως στην ένταση της φτώχειας και στα σκάνδαλα διαφθοράς. Η παρούσα θέση του Fidesz στο πολιτικό τοπίο αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη μεταναστευτική πολιτική της Ουγγαρίας. Δεδομένου ότι το ακροδεξιό εθνικιστικό κόμμα Γιόμπικ έχει αναδειχθεί στη μόνη συνεκτική αντιπολίτευση, παρατηρούμε μια σταδιακή σκλήρυνση και μετακίνηση προς τα δεξιά. Το Γιόμπικ όχι μόνο λειτουργεί σαν σημείο αναφοράς για το Fidesz, αλλά επίσης ελέγχει πολλούς δήμους σε όλη τη χώρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη σιωπηλή υποστήριξη σε έναν γαλαξία βίαιων ακροδεξιών ομάδων, που έχουν αναλάβει, αυτόκλητες, τον ρόλο του φρουρού του ουγγρικού έθνους — κάτι που σημαίνει ότι μπορούν να επιτηρούν τα σύνορα για να πιάνουν τους πρόσφυγες.

Ούγγροι στρατιώτες στην κατασκευή του 175 χλμ φράχτη στα σύνορα με την Σερβία. Πηγη AFP

Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, το Fidesz είχε μια ενισχυμένη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Ως εκ τούτου,  μπορούσε μόνο του να τροποποιήσει το Σύνταγμα. Οι αλλαγές που έκανε διασφάλισαν την κυριαρχία του σε όλους τους πυλώνες του κράτους, καθώς και σε θεσμούς όπως ο Τύπος και η κεντρική τράπεζα. Ενώ  κατά την πρώτη θητεία του Fidesz παρακολουθήσαμε μια στροφή προς τον αυταρχισμό, η δεύτερη χαρακτηρίζεται από τη δημιουργία μιας κατώτερης τάξης στην ουγγρική κοινωνία και τη δημιουργία μιας «ανελεύθερης» δημοκρατίας, στην οποία οι ατομικές ελευθερίες έρχονται σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με ό,τι η κυβέρνηση θεωρεί εθνικό συμφέρον. Η σταθερή ποινικοποίηση της φτώχειας υλοποιείται με απαγορευμένες ζώνες για τους άστεγους, ένα βάναυσο πρόγραμμα που διαστρεβλώνει κατάφωρα στατιστικές για την ανεργία και τις αναγκαστικές εξώσεις των καταυλισμών των Ρομά. Οι μεταναστευτικές πολιτικές της Ουγγαρίας είναι απολύτως στοιχημένες με τη συνολική στοχοποίηση των καταπιεσμένων ομάδων και της δημιουργίας αποδιοπομπαίων τράγων, προκειμένου να «κρατήσουμε την Ουγγαρία ουγγρική».

Μελαγχολικοί στις κάλπες

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΧΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

Του Νίκου Σαραντάκου 

Στην πρόσφατη πανελλήνια σύσκεψη στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρθηκε στην έκφραση «αριστερή μελαγχολία», που την είχε προηγουμένως χρησιμοποιήσει στην ομιλία του ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης — και πώς να μην υπάρχει μελαγχολία στους αριστερούς, ή τουλάχιστον στους Συριζαίους, με όσα γίνανε τον τελευταίο καιρό, σε τούτο τον παράξενο και μεστό από εξελίξεις Αύγουστο, με το τρίτο Μνημόνιο και τη διάσπαση του κόμματος. Υπάρχει πιο μελαγχολικό πράγμα από τον χωρισμό;

Άρνολντ Μπέκλιν, «Μελαγχολία», 1900

Ταιριάζει λοιπόν η μελαγχολία για λέξη ειδικά τούτου του μήνα, του Σεπτέμβρη, που μεταιχμιακός καθώς είναι θεωρείται ευρέως ο πιο μελαγχολικός της χρονιάς ανεξαρτήτως πολιτικών εξελίξεων. Η μελαγχολία είναι λέξη αρχαία, που ανήκει στο λεξιλόγιο των μεγάλων Ελλήνων γιατρών της αρχαιότητας –και μάλιστα η πρώτη εμφάνισή της βρίσκεται στα έργα του μεγαλύτερου από αυτούς, του Ιπποκράτη, ο οποίος σε έναν αφορισμό του υποστηρίζει: ῍Ην φόβος ἢ δυσθυμίη πουλὺν χρόνον διατελέῃ, μελαγχολικὸν τὸ τοιοῦτον, που σημαίνει, στην ασυνήθιστη σε μας ιωνική διάλεκτο, ότι αν ο φόβος ή η δυσθυμία διαρκούν πολύ, δημιουργείται μελαγχολική κατάσταση.

Κάτι πολύ περισσότερο από την «επανάκτηση των Εργατικών»

Το φαινόμενο Κόρμπυν-4

της Χίλαρυ Γουέινραϊτ

Μετάφραση Γιάννης Χατζηδημητράκης

Πέραν, όχι εναντίον, των εκλογών. Χρειάζεται μια διαφορετικού τύπου πολιτική οργάνωση από εκείνη που αντιπροσώπευε τους εργαζόμενους κατά την κεϋνσιανή εποχή: μια οργάνωση που θα δίνει μικρότερη σημασία στην προεκλογική εκστρατεία και περισσότερη στην ανάπτυξη και τη διασύνδεση των ικανοτήτων των ανθρώπων για μετασχηματισμό σε διεθνική κλίμακα, διασυνδέοντας το τοπικό με το παγκόσμιο.

Θα έλεγα ότι, ενώ το Εργατικό Κόμμα σε εθνικό επίπεδο δεν μπορεί να «ανακτηθεί», οι τοπικές οργανώσεις συχνά έχουν φτιαχτεί από τοπικούς αγώνες. Δεν μπορούν να πεταχτούν ούτε να μαντρωθούν σε ένα ομοιογενές κόμμα της πρωτοπορίας. Μπορούν, ωστόσο, να γίνουν –και μάλιστα σε πολλές περιοχές έχουν ήδη γίνει– μέρος της συμμαχίας ενάντια στη λιτότητα και υπέρ των δημοκρατικών εναλλακτικών λύσεων.

Τρεις έφηβοι σκαρφαλωμένοι σε ένα παράθυρο για να δουν τον Τζέρεμυ Κόρμπυν, στον λόγο του στο Κάμπντεν (πηγή: twitter, Ellie Mae O’Hagan)

Αυτό θα μπορούσε να είναι μέρος μιας νέας πολιτικής, που ξεκινά από την αναγνώριση ότι μόνος πόρος μας είναι οι δημιουργικές δυνατότητες των ανθρώπων και η προθυμία να συνειδητοποιήσουν αυτές τις δυνατότητες προς όφελος όλων. Ως εκ τούτου, ένα κίνημα τόσο για τη λαϊκή εκπαίδευση και την αυτομόρφωση, όσο και για τη εκλογική νίκη· ένα κίνημα που θα ασχολείται λιγότερο με τις ενδοκομματικές διαμάχες και περισσότερο με την αποδοχή της πολυμορφίας, δημιουργώντας χώρο για προβληματισμό και συζήτηση, αντιμετωπίζοντας τη δράση ως πειραματική πράξη από την οποία αποκτούμε εμπειρίες. Μια οργάνωση, λοιπόν, που θα είναι λιγότερο μια κεντρική ιεραρχία και πρωτοπορία και περισσότερο μια πλατφόρμα που θα συνδέει, θα υποστηρίζει και θα βοηθά τη διασύνδεση των αγώνων.

Ο «κορμπυνισμός» και το μέλλον που καλπάζει

Το φαινόμενο Κόρμπυν-3

του Άλεξ Ντόχερτυ

Μετάφραση Γιάννης Χατζηδημητράκης 

Οι απόψεις του Κόρμπυν για πολλά πολιτικά ζητήματα βρίσκονται στα αριστερά των ιδεολογικών παραμέτρων της κυρίαρχης συζήτησης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο ίδιος τάσσεται υπέρ της εθνικοποίησης τμημάτων του δικτύου μεταφορών της Βρετανίας και των δημοσίων επιχειρήσεων (πολιτικές που υποστηρίζονται από την πλειοψηφία ακόμα και των ψηφοφόρων των Συντηρητικών, αλλά αυτό αποτελεί ανάθεμα για τα μέσα ενημέρωσης και την πολιτική τάξη στη μετα-δημοκρατία της Βρετανίας). Είναι κατά της ανανέωσης του πυρηνικού προγράμματος του Ηνωμένου Βασιλείου, αντιτίθεται σταθερά στις αγγλοαμερικανικές στρατιωτικές επεμβάσεις στο εξωτερικό και παροτρύνει τους Εργατικούς να εγκαταλείψουν την αποδοχή της αναγκαιότητας μεγάλων περικοπών. Προκαλώντας έντονη ανησυχία στο Σίτυ, ο Κόρμπυν προτείνει αυτό που αποκαλεί «λαϊκή ποσοτική χαλάρωση»: τη χρήση της ποσοτικής χαλάρωσης για την άμεση χρηματοδότηση των υποδομών, και όχι μόνο ως μέτρο για τη διάσωση του χρηματοπιστωτικού τομέα.

Ο Τζέρεμυ Κόρμπυν είναι η Νέα Αριστερά

Το φαινόμενο Κόρμπυν-2

 

του Μπαρτ Καμάερτς

μετάφραση Γιάννης Χατζηδημητράκης 

Στον δεξιό Τύπο, αλλά και στα κεντροαριστερά μέσα ενημέρωσης, ο Κόρμπυν περιγράφεται ως «ανισόρροπος αριστερός», ένας «μη εκλέξιμος» ακραίος, και ενδεχομένως το χειρότερο πράγμα που θα μπορούσε να συμβεί ποτέ στο Βρετανικό Εργατικό Κόμμα και στην Αριστερά γενικότερα. Οι στιβαρές αριστερές ιδέες του θεωρούνται «μη ρεαλιστικές», μαρξιστικές και περασμένης εποχής. Η κομματική γραφειοκρατία των Εργατικών, συμπεριλαμβανομένων των δεινοσαύρων των Νέων Εργατικών, όπως ο Τόνυ Μπλαιρ και ο Γκόρντον Μπράουν, έχουν εξαπολύσει μια άγρια εκστρατεία εναντίον του Κόρμπυν, η οποία ενισχύεται πρόθυμα από τα λυσσασμένα σκυλιά των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης. Πώς λοιπόν, με τέτοια βιτριολική αντμετώπιση του Τύπου και με μεγάλα τμήματα των ίδιων των συντρόφων του επί ποδός πολέμου εναντίον του, ο Κόρμπυν εξακολουθεί να είναι προηγείται στην κούρσα για την ηγεσία του κόμματος; Μια σειρά από παράγοντες παίζουν ρόλο. Θα σταθώ στους δύο σημαντικότερους.

Πρώτον, η νέα διαδικασία για την εκλογή του ηγέτη του κόμματος, η οποία εισήχθη από τον Εντ Μίλιμπαντ, δεν μπορεί να αγνοηθεί. Προκειμένου να αντιμετωπίσει τις κατηγορίες ότι βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Εργατικών συνδικάτων, ο Μίλιμπαντ άνοιξε την ψηφοφορία για την ηγεσία του κόμματος και για μέλη των συνδικάτων που δεν ήταν μέλη του κόμματος, με τη δέσμευση να δηλώσουν ρητά την υποστήριξή τους στο κόμμα, πριν τους δοθεί το δικαίωμα του εκλέγειν.

Ο Κόρμπυν και η επιστροφή της πολιτικής

Το φαινόμενο Κόρμπυν-1

της Ντίνας Τζουβάλα 

Ένας εξηντάρης, ανεβασμένος σε ένα όχημα της Πυροσβεστικής, μιλάει στα πλήθη, σ’ ένα δρόμο του Λονδίνου. Η αίθουσα στην οποία επρόκειτο να μιλήσει είχε γεμίσει ασφυκτικά, το ίδιο και η διπλανή, στην οποία η ομιλία θα προβαλλόταν μέσω γιγαντοοθόνης και έτσι αναγκάστηκε να βγει στον δρόμο.

Ο Κόρμπυν μιλάει πάνω σε ένα όχημα της Πυροσβεστικής, στο Κάμπντεν. Φωτογραφία: Christian Sinibaldi για την «Guardian»

Το παράδοξο σ’ αυτή την ιστορία είναι ότι έλαβε πραγματικά χώρα στην Αγγλία του 2015. Ο εξηντάρης με τα φτηνά, κάπως άχρωμα ρούχα είναι ο Τζέρεμυ Κόρμπυν, ένας από τους τέσσερις υποψηφίους για την αρχηγία του Εργατικού Κόμματος. Την επαύριο της ιστορικής ήττας του κόμματος και της παραίτηση του προηγούμενου αρχηγού του, Εντ Μίλιμπαντ, ο Κόρμπυν αποφάσισε να θέσει υποψηφιότητα. Το σκεπτικό πίσω απ’ την απόφαση δεν ήταν να διεκδικήσει με αξιώσεις τη θέση, αλλά να ακουστεί μια αριστερή φωνή στη διαδικασία, η οποία ως τότε καθοριζόταν από τους άλλους τρεις υποψηφίους: την μπλαιρική Κεντάλ και τους παθολογικά κεντρώους Κούπερ και Μπένρχαμ. Μάλιστα, μέχρι και η ίδια υποψηφιότητά του ήταν αβέβαιη μέχρι την τελευταία στιγμή, καθώς ο Κόρμπυν κατάφερε με δυσκολία να μαζέψει τις απαραίτητες υπογραφές (35) από βουλευτές του κόμματός του, όπως απαιτείται από την εσωκομματική διαδικασία, για να μπορέσει να είναι κανείς υποψήφιος.

Να κυβερνάς, δηλαδή

Η Αριστερά στον καιρό των μνημονίων-4

του Βαγγέλη Καραμανωλάκη

Mιχάλης Αμάραντος, «Χωρίς τίτλο», 2013

Ερωτήματα, όπως αυτά που μας θέτουν σήμερα οι φίλοι των «Ενθεμάτων», έχουν, συνήθως, ένα δομικό πρόβλημα: οι έννοιες που τίθενται ως αφετηρία των συλλογισμών, τους οποίους καλούνται να αναπτύξουν οι ερωτώμενοι, εκλαμβάνονται ως αυτονόητες. Αλλιώς: Πριν απαντήσει κανείς στο ποια είναι τα περιθώρια άσκησης αριστερής πολιτικής, χρειάζεται να θέσει ένα άλλο ερώτημα: Τι σημαίνει, στην Ελλάδα και την Ευρώπη του 2015, «αριστερή πολιτική»; Πώς την ορίζουμε μετά τις εμπειρίες και τις διαψεύσεις αυτών των μηνών; Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό ούτε εύκολο. Επειδή, ακόμη και εάν συμφωνήσουμε στο «αυτονόητο», ότι δηλαδή η αριστερή πολιτική ορίζεται από την επιδίωξη βασικών στόχων όπως η κοινωνική δικαιοσύνη, η φροντίδα για τους αδύναμους, η δημοκρατία κλπ. αυτό δεν αρκεί. Γιατί αμέσως μετά έρχεται το ουσιώδες: με ποιους τρόπους πετυχαίνεις, πώς σχεδιάζεις και πώς εφαρμόζεις αυτή την πολιτική. Εδώ, από τη μια, όταν δεν λάβεις υπόψη τα δεδομένα, τις διεθνείς συνθήκες και τους συσχετισμούς, τότε η διάψευσή της είναι εξαιρετικά οδυνηρή. Από την άλλη, στην προσπάθεια να προσαρμοστείς, κινδυνεύεις να απολέσεις όλα εκείνα τα στοιχεία που σε χαρακτηρίζουν και για τα οποία έχεις διεκδικήσει τη διακυβέρνηση. Η εμπειρία των τελευταίων μηνών δείχνει, δυστυχώς, ότι το ένα δεν αποκλείει το άλλο, συνήθως συνυπάρχουν.

Το τέλος της ουτοπίας

Η Αριστερά στον καιρό των μνημονίων-3

του Γιώργου Φαράκλα

Δήμος Σκουλάκης, «Ανοιξιάτικο πρωινό, παραλλαγή στον Ε. Χόπερ», 2010

«Οι άνθρωποι φτιάχνουν την ίδια τους την ιστορία, όχι όμως […] κάτω από όρους που επιλέγουν οι ίδιοι», έλεγε ο Μαρξ το 1852. Για ν’ αλλάξουμε την πραγματικότητα πρέπει, έτσι, πρώτα να την αναγνωρίσουμε. Μπορούμε να πούμε ότι η άρνηση να την αναγνωρίσουμε μετατρέπει τη σκέψη μας σε ουτοπική. Γι’ αυτό, μετά τον Μαρξ, πολλοί θεωρούν βασικό καθήκον της χειραφετικής σκέψης την κριτική της ουτοπικής σκέψης. Πράγματι, ίσως η ουτοπική σκέψη προσφέρει ένα έναυσμα για την πρόοδο, ίσως δίνει ένα όραμα — κι ας είναι άπιαστο. Η άρνηση να δούμε την πραγματικότητα έχει όμως επιβλαβείς επιπτώσεις στην πραγματικότητα.

Πράγματι, όταν δεν αναγνωρίζω την πραγματικότητα, στερώ από τον εαυτό μου τη δυνατότητα να τη βελτιώσω. Προβάλλω πάνω της μια ψευδή εικόνα και αφήνω την ίδια στο σκοτάδι. Πολλές φορές, μάλιστα, τη χειροτερεύω. Γιατί η εικόνα ωραιοποιεί την πραγματικότητα που κρύβει, κι έτσι ευνοεί την επιδείνωσή της. Ας αναλογιστούμε πώς ο λεγόμενος «υπαρκτός» σοσιαλισμός –που θα καταργούσε την καταπίεση μέσω άγριας καταπίεσης και τις τάξεις μέσω επανεισαγωγής ταξικών προνομίων– έβαζε παγίως μια εικόνα στη θέση της πραγματικότητας. Η ουτοπική σκέψη είναι επιβλαβής όχι γιατί δεν διαθέτει ακόμη μια «επιστήμη» της πραγματικότητας, αλλά γιατί αρνείται να κάνει έστω το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή: Να διαπιστώσει ποια είναι η πραγματικότητα. Τοποθετεί στη θέση της μια εξωπραγματική εικόνα.

Τα Μνημόνια δεν είναι «άθροισμα μέτρων» αλλά πολιτικό πρόγραμμα

Η Αριστερά στον καιρό των μνημονίων-2

του Βασίλη Παπαστεργίου

Δημήτρης Σουλιώτης, «Ο χορός της αγάπης», 1990

Το πρωί της 13ης Ιουλίου ο Σλοβάκος σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο έγραψε για την Ελλάδα στο twitter: «Δεν μου αρέσει να χρησιμοποιώ αυτή την έκφραση, αλλά πρόκειται για κάποια μορφή προτεκτοράτου». Η φράση ξενίζει ίσως κάποιον που δεν είναι εξοικειωμένος με τη θεωρία της εξάρτησης, ωστόσο δύσκολα θα αρνηθεί ότι είναι σε μεγάλο βαθμό αληθής, ιδίως αν έχει παρακολουθήσει την κοινοβουλευτική διαδικασία μετά τις 13 Ιουλίου, δηλαδή τη διαδικασία ψήφισης των προαπαιτούμενων και της νέας συμφωνίας.

Η κριτική στα Μνημόνια, τα προηγούμενα χρόνια, επισήμαινε ότι οι αυτά δεν είναι ένα απλό άθροισμα μέτρων, αλλά μια ενότητα, ένα πολιτικό πρόγραμμα, ο νεοφιλελευθερισμός συμπυκνωμένος. Αν αυτό ισχύει για τις προηγούμενες συμφωνίες, δεν βλέπω τον λόγο να ισχύει κάτι διαφορετικό τώρα — και αυτό είναι ανεξάρτητο από τις προθέσεις της απερχόμενης ελληνικής κυβέρνησης, που δέχομαι ότι είναι οι καλύτερες.

Από το κινηματικό καθηκοντολόγιο στην αναζήτηση στρατηγικής

Η Αριστερά στον καιρό των μνημονίων-1

Συνεχίζουμε, και στο φύλλο αυτό, τη συζήτηση που ξεκινήσαμε, την προηγούμενη Κυριακή για τις δυνατότητες, τα προβλήματα και τις προοπτικές της αριστερής πολιτικής στις νέες συνθήκες που διαμόρφωσαν η εκλογική νίκη του Γενάρη, το επτάμηνο της αριστερής κυβέρνησης, η μνημονιακή συμφωνία, η παραίτηση της κυβέρνησης, η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ και η προκήρυξη εκλογών. Θέσαμε τα ακόλουθα δύο ερωτήματα, ως έναρξη της συζήτησης:

α) Ποια εκτιμάτε ότι είναι τα περιθώρια άσκησης αριστερής πολιτικής από μια μετεκλογική κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στις νέες συνθήκες, που δημιουργούν η υπογραφή του Μνημονίου και η διάσπαση;

β) Ποια θεωρείτε βασικά «καθήκοντα» και άξονες δράσης για το αριστερό και ευρύτερο κίνημα, στις συνθήκες αυτές;

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

 

Από το κινηματικό καθηκοντολόγιο στην αναζήτηση στρατηγικής

του Κωστή Καρπόζηλου

Βασίλης Διονυσόπουλος, «Ο μποξέρ και το μοντέλο», 1983-84

Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών, φοβάμαι ότι το κύριο πρόβλημα για την Αριστερά δεν σχετίζεται με τα ασφυκτικά περιθώρια της συμφωνίας του Ιουλίου, αλλά με τη συνολική εμπειρία της επτάμηνης διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Ας σκεφτούμε το εξής: αν ο συμβιβασμός του καλοκαιριού είχε συντελεστεί εν μέσω μιας ανακαινιστικής προσπάθειας που θα ενθάρρυνε ριζοσπαστικές τομές και θα στηριζόταν στα κοινωνικά κινήματα σήμερα θα ήμασταν μεν αντιμέτωποι με μια σημαντική υποχώρηση και ήττα, αλλά ο ορίζοντας των προσδοκιών μας θα ήταν παντελώς διαφορετικός. Το γενικευμένο ξενέρωμα, η απογοήτευση και η αποσυσπείρωση –εμφανής μέχρι και στις δημοσκοπικές μετρήσεις– δεν σχετίζεται μόνο ή αποκλειστικά με την υπογραφή της συμφωνίας ή τη διάσπαση του κόμματος. Σχετίζεται με τον συνδυασμό των παλινωδιών στην ίδια τη διαπραγμάτευση –με κορυφαίο παράδειγμα το δημοψήφισμα– και τον συχνά απογοητευτικό τρόπο άσκησης πολιτικής, που συνοψίζεται στην αδιαφορία ή αδυναμία της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ για ριζικές τομές πέραν ορισμένων πρωτοβουλιών που παρότι σημαντικές δεν αλλάζουν τη γενική εικόνα.

Ο «Ιός»: ένα εργαστήρι αριστερής δημοσιογραφίας

του Στρατή Μπουρνάζου

Το πρώτο φύλλο του «Ιού» εντός της «Ελευθεροτυπίας», 27.5.1990

Ο «Ιός» ολοκλήρωσε, το προηγούμενο Σάββατο, έπειτα από είκοσι πέντε χρόνια, τη διαδρομή του σαν ομάδα και στήλη. Οι «φορείς» του θα συνεχίσουν να γράφουν ατομικά στην Εφημερίδα των Συντακτών. Σ’ αυτό το σημείωμα δεν χρειάζεται να τονίσω ότι η στήλη υπήρξε ενσάρκωση της ανεξάρτητης ερευνητικής δημοσιογραφίας, να εξάρω τη συμβολή της, να πω ότι σε πολλές και δύσκολες μάχες (από το Μακεδονικό του 1990-91 μέχρι τους Ολυμπιακούς του 2004 ή την πρόσφατη επέλαση της Χρυσής Αυγής) υπήρξε προκεχωρημένο φυλάκιο κριτικής και μάχης των αριστερών ιδεών. Όλα αυτά τα ξέρετε καλά, ίσως πολλοί καλύτερα από εμένα.

Θέλω να σταθώ σε ένα μόνο σημείο. Ο «Ιός» (όπως όλα τα σημαντικά έντυπα, άλλωστε — και ας ήταν μόνο μία «στήλη») αποτελούσε εργαστήρι και σημείο αναφοράς. Εργαστήρι έρευνας, γνώσης και αντιπληροφόρησης με μεγάλες επιτυχίες (ας θυμηθούμε, λ.χ., πώς οι συντάκτες του το μακρινό 1998 εντόπισαν τον Περίανδρο, τότε υπαρχηγό της Χρυσής Αυγής, ως υπαίτιο της δολοφονικής επίθεσης στον Δ. Κουσουρή), αλλά και εργαστήρι πολιτικό-μορφωτικό, που διαπαιδαγώγησε γενιές αναγνωστών στην κριτική σκέψη, στα αντιδημοφιλή και δύσκολα θέματα, στην κριτική των στερεοτύπων, ακόμα και των ενδοαριστερών. Αυτός είναι, για μένα, και ο μεγαλύτερος έπαινος για ένα έντυπο, μια στήλη, έναν δημοσιογράφο.

Το τελευταίο φύλλο του «Ιού», εντός της «Εφημερίδας των Συντακτών», 9.8.2015

Χάρη σε αυτό το ιδιόμορφο μείγμα (εγκυρότητα, μαχητικότητα, ανεξαρτησία, κριτική) ο «Ιός», άσκησε επίδραση, έγινε σημείο αναφοράς για έναν ολόκληρο χώρο. Και το πέτυχε όχι «στρογγυλεύοντας» τις απόψεις του ούτε με χολερικές επιθέσεις, αλλά αναδεικνύοντάς τις με τεκμηρίωση, ευφυΐα, γνώση και ήθος. Και νομίζω αυτό είναι ένα πολύτιμο συμπέρασμα για όλους όσους γράφουμε.

Κλείνοντας, ας μνημονεύσω τους συντελεστές του «Ιού», σε όλη τη διαδρομή: Τάσος Κωστόπουλος, Δημήτρης Τρίμης, Αγγέλικα Ψαρρά, Άντα Ψαρρά, Δημήτρης Ψαρράς. Και να πω, βέβαια, πόσο θα μου λείψει (και ξέρω και πολλούς άλλους που λένε το ίδιο) κάθε βδομάδα — ήταν μια από τις σαββατιάτικες απολαύσεις μας!

Παπα-Στρατής: Ο προστάτης-άγγελος των προσφύγων και κατατρεγμένων

Παπα-Στρατής Δήμου: In memoriam 

Ο μυτιληνιός Παπα-Στρατής Δήμου, που χάσαμε σε ηλικία πενήντα εφτά χρονών την Τετάρτη, ήταν ένας άνθρωπος που το έργο του, για την υποδοχή, την ανακούφιση, τη στήριξη των μεταναστών και των προσφύγων δεν χωράει σε λόγια. Σαν αποχαιρετισμό, λοιπόν, παραθέτουμε σήμερα κάποια από τα δικά του λόγια, όπως τα κατέγραφε ο ίδιος στο facebook, τεκμήρια του ήθους και της φλόγας του, παράδειγμα ζωής για όλους και όλες μας, χριστιανούς και αλλόθρησκους, πιστούς και άπιστους.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Ο δικός μου Θεός

Ο δικός μου Θεός, που εγώ πιστεύω, είναι θεός αγάπης, ειρήνης και συγχώρεσης. Δεν είναι ούτε ζηλόφθονος ούτε εκδικητικός, δεν έχει τα ανθρώπινα πάθη και δεν κρίνει από τη σιγουριά του καναπέ. Ο Θεός μου είναι αγάπη, και η αγάπη τα πάντα σκεπάζει, πάντα ελπίζει, τα πάντα υπομένει. Οι ακραίοι, οι φανατικοί κάθε θρησκείας είναι άνθρωποι που ουσιαστικά δεν πιστεύουν στον Θεό. Καλύπτονται πίσω από τη κάθε θρησκεία για να κάνουν τα εγκλήματά τους και να κερδίσουν δύναμη και πλούτο, καλυπτόμενοι και εκμεταλλευόμενοι την αμάθεια και το θρησκευτικό συναίσθημα του ανθρώπου. Το ίδιο συμβαίνει με τον κάθε φανατικό ρατσιστή, τον άνθρωπο που πιστεύει σε κοινωνικές και φυλετικές διακρίσεις τον άνθρωπο που έχει μίσος και κακία στη καρδιά και που δεν έχει καμιά σχέση με τον θεό γιατί δεν έχει μάθει να αγαπά.

Το χαμόγελο στα πρόσωπα αυτών των παιδιών

Το χαμόγελο που θα δεις στα πρόσωπά αυτών των παιδιών είναι η άνοιξη στο χειμώνα της ζωής. Ο Παράδεισος του ανθρώπου στο πέρασμα στους δρόμους της αγάπης, η ελπίδα για το αύριο· και μας θυμίζει ότι ο κόσμος χρειάζεται ειρήνη και αγάπη και ότι πρέπει να δώσουμε αγώνα για τα αυτονόητα ιδανικά της ζωής του ανθρώπου. Είναι παιδιά πλασμένα κατά την εικόνα του Θεού, και πρέπει να τα δώσουμε ειρήνη και αγάπη, γιατί την αγάπη στο Θεό θα τη δώσουμε μέσα από την αγάπη μας στα παιδιά των δρόμων του πόλεμου και της προσφυγιάς.

Ένας μουσουλμάνος που ασπάστηκε έναν ορθόδοξο παπά

Μια από τις δυσκολότερες μέρες της ζωής μου ήταν η χθεσινή (22.5.2015) Βρεθήκαμε με τα μέλη της Αγκαλιάς να διαχειριστούμε και να απαλύνουμε το πόνο των μανάδων και των παιδιών του πολέμου. Περίπου στις 10 το πρωί χτύπησε το τηλέφωνο και μια τρεμάμενη γυναικεία φωνή, αφού ζήτησε συγγνώμη για την ενόχληση, με πληροφόρησε ότι τρεις γυναίκες με μικρά παιδιά, που οι δυο είναι σε ενδιαφέρουσα κατάσταση, έχουν κατασκηνώσει κάπου στην Καλλονή. Κατάλαβα αμέσως ότι ήταν από αυτούς που κατέβαιναν από το Αρκαλοχώρι που είχαν στρατοπεδεύσει και είχαν γνωρίσει την αγάπη και τη ζεστή αγκαλιά των κατοίκων του χωρίου. Αμέσως σηκώθηκα και κατευθύνθηκα στο μέρος που μου είπαν για να τις βρω, και ταυτόχρονα ενημέρωσα τα μέλη της Αγκαλιάς για το πρόβλημα, λέγοντας να φέρουν νερό γάλα τοστ κρουασάν χυμό για την πρώτη επαφή.