Το προσφυγικό ως ευκαιρία μιας ρωγμής στην Ευρώπη

του Δημήτρη Χριστόπουλου

Δεν πάει πολύς καιρός –ούτε χρόνος δηλαδή– που η κυρίαρχη ευρωπαϊκή αντίληψη είχε αγκυροβολήσει στη βεβαιότητα πως ο έλεγχος των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. αποτελεί εκ των ουκ άνευ προϋπόθεση, πάνω στην οποία εδραζόταν η κοινή ευρωπαϊκή διαχείριση της μετανάστευσης: τα ευρωπαϊκά έθνη νιώθουν να απειλούνται από τους «εισβολείς», οι ηγεσίες τους τροφοδοτούν τον φόβο για να γίνουν πιο δημοφιλείς, αλλά μαζί με τον φόβο μεγαλώνει και η ακροδεξιά. Τα σύνορα στρατιωτικοποιήθηκαν: οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πουλούσαν την προστασία των συνόρων στις κοινές γνώμες των κρατών μελών ως εθνικό καθήκον, ενώ η συσχέτιση της ασφάλειας με τη μετανάστευση γίνονταν ολοένα και πιο ενδιαφέρουσα για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες όπλων.

Ευρωπαϊκές φαντασιώσεις…

Ζευγάρι Σύρων προσφύγων στην ΠΓΔΜ. Φωτογραφία: Άρης Μεσσήνης/AFP

Έτσι, η ευρωπαϊκή πεπατημένη της «αποτροπής» έγινε άρδην συνώνυμο της πολιτικής αφροσύνης. Το απόλυτο αρνητικό άθροισμα. Η Ε.Ε. αναγνώριζε μεν τις τραγωδίες και τα αδιέξοδα στα οποία είχε περιέλθει, αλλά αρνούνταν πεισματικά να ανοίξει μια συζήτηση για μια άλλη προβληματική που σχετίζεται με τη δημιουργία ασφαλών διαδρόμων και τη δυνατότητα μιας συντεταγμένης και υπό κρατικό έλεγχο μετάβασης στις επικράτειές της, η οποία θα ελαχιστοποιούσε την παράνομη διακίνηση ανθρώπων και όλες τις παρανομίες. Αυτή η κριτική ασκήθηκε στην Ε.Ε. όχι από τίποτε αριστερίστικα γκρουπούσκουλα που πίνουν νερό στο όνομα των «ανοιχτών συνόρων», αλλά από όλους τους διεθνείς οργανισμούς που ασχολούνται σοβαρά με τη μετανάστευση, με πρώτον τον ΟΗΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης. Η Ε.Ε. λοιπόν μοιάζει, κάπως παραδόξως, με την Αμερική της ποτοαπαγόρευσης: τυφλωμένη από την υποκριτική ιδεοληψία του συντηρητισμού της απαγορεύει, κλείνοντας το μάτι στο λαθρεμπόριο και ωθώντας τους ανθρώπους στην παρανομία.

Το Μνημόνιο και η κατάρρευση της προσφυγικής πολιτικής

Το Μνημόνιο και η κατάρρευση της προσφυγικής πολιτικής

                                                 Συνέντευξη του Μπερντ Κασπάρεκ

                Τη συνέντευξη πήρε ο Στρατής Μπουρνάζος

μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης

Ξεκινώντας, θέλουμε να μας δώσεις κάποιες εικόνες της κατάστασης με τους πρόσφυγες στη Γερμανία τον Σεπτέμβρη του 2015.

Αυτό το καλοκαίρι η Γερμανία έχει γίνει προορισμός ενός άνευ προηγουμένου αριθμού προσφύγων και μεταναστών. Ενώ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000 υπήρχαν περίπου 30.000 αιτήσεις ασύλου κατ’ έτος, φέτος οι επίσημες εκτιμήσεις μιλούν για περίπου 800.000 (ναι, οκτακόσιες χιλιάδες!) — και αυτό πριν το καλοκαίρι. Μπορεί να φτάσουν και στο 1 εκατομμύριο.

Πριν από δύο εβδομάδες, το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ασύλου δήλωσε ότι δεν θα επαναπροωθεί τους πρόσφυγες από τη Συρία, στο πλαίσιο του κανονισμού του Δουβλίνου ΙΙΙ. Αυτή η είδηση ​​εξαπλώθηκε σαν πυρκαγιά στα κοινωνικά δίκτυα, και ξαφνικά η Γερμανία έγινε προορισμός επιλογής πολλών προσφύγων από τη Συρία. Το γερμανικό σύστημα ασύλου λειτουργεί, αυτή τη στιγμή, στα όριά του: ο κρατικός μηχανισμός εργάζεται για την παροχή στέγης, τροφής κλπ. και ασχολείται με όλες τις αιτήσεις ασύλου.

Η κρίση του υποκειμένου

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ, Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ  ΜΝΗΜΟΝΙΟ-5

του Αλέξανδρου Κιουπκιολή

Έργο του Σάββα Γεωργιάδη

Το υποκείμενο ως φορέας δράσης που καλείται να λάβει αποφάσεις αναδύεται συχνότερα σε στιγμές κοινωνικής εξάρθρωσης, όταν οι κατεστημένες θέσεις δεν μπορούν πλέον να αναπαραχθούν ομαλά και απαιτούνται ουσιαστικές παρεμβάσεις για τη διάσωση ή την αλλαγή της κοινωνικής οργάνωσης. Σε ένα πεδίο αβεβαιότητας και αναταραχής, τα υποκείμενα ενδέχεται να αποτύχουν να δράσουν και, μένοντας προσκολλημένα στις παλιές έξεις, καταδικάζονται να παρακολουθούν λίγο πολύ παθητικά την κατάρρευση ή την «αυτόματη» μετάλλαξη της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων. Ή μπορεί να κάνουν το άλμα και να πράξουν, δημιουργώντας ενεργά το νέο στη θέση του παλιού.

Η κύρια κρίση στην Ελλάδα σήμερα δεν είναι η οικονομική-αντικειμενική αλλά η κρίση του υποκειμένου: εκείνη που δυσχεραίνει την εποικοδομητική αντίδραση, επιτρέποντας να συνεχίζεται το έργο της δομικής καταστροφής. Η κυβέρνηση και ο ΣΥΡΙΖΑ κατηγορήθηκαν, από τα αριστερά και τα δεξιά, ότι καλλιεργούσαν συνειδητά αυταπάτες: πως  θα ήταν εφικτό να ανακοπούν ή και να ανατραπούν οι καταστροφικές πολιτικές των διεθνών μηχανισμών νεοφιλελεύθερης εξουσίας μέσα από τον διάλογο, τη διαπραγμάτευση, τη συναίνεση. Οι μομφές αυτές έχουν μάλλον δικαιωθεί, αλλά παραγνωρίζουν κάτι θεμελιώδες: δεν επρόκειτο απλώς για αυταπάτες ή δημαγωγίες της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά για συλλογική φαντασίωση ευρύτερων κοινωνικών στρωμάτων. Η παταγώδης αποτυχία, λοιπόν, του κυβερνητικού σχεδίου σήμανε, ταυτόχρονα, και την παταγώδη διάψευση αυτής της συλλογικής φαντασίωσης.

Για την ανατροπή της ήττας

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ, Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ-4

του Μάκη Κουζέλη

Βίκυ Γεωργιοπούλου, «Το μικρό κορίτσι με τα σπίρτα», 2007

Η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ, η πολιτική με τη οποία κέρδισε τη στήριξη των λαϊκών δυνάμεων και επομένως και τις εκλογές του Ιανουαρίου, αποσκοπούσε  στη δημιουργία συνθηκών που θα προστάτευαν και θα ενίσχυαν αυτές τις δυνάμεις: θα άμβλυναν ουσιαστικά τις κοινωνικές ανισότητες, θα προέτασσαν το συμφέρον της εργασίας –και ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων μορφών της– απέναντι στο κεφάλαιο, θα εξασφάλιζαν κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα, θα υπερασπίζονταν και θα εμβάθυναν τη δημοκρατία. Προϋπόθεση για μια τέτοια πολιτική θεωρήθηκε, ορθά, από τον ίδιο το ΣΥΡΙΖΑ πως είναι η αναίρεση του πλαισίου που επιβάλλουν τα μνημόνια. Κι αυτό γιατί, όπως δυστυχώς φαίνεται και μετά την υπογραφή της νέας συμφωνίας, οι μνημονιακές δεσμεύσεις υπαγορεύουν έναν ασφυκτικό τρόπο μη υπέρβασης της κρίσης και μη άρσης του οικονομικού αδιεξόδου. Ασφυκτικό επειδή δυνάμει αποκλείει ακριβώς εκείνες τις πρωτοβουλίες που θέλει να λάβει ο ΣΥΡΙΖΑ, προδιαγράφοντας μέτρα και επιτηρώντας κάθε κυβερνητική πράξη, σε βαθμό μάλιστα ευθείας προσβολής της ανεξαρτησίας και τυπικής κυριαρχίας της.

Το σήμερα ως αφετηρία, για το αύριο ως αναγκαιότητα

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ, Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ  ΜΝΗΜΟΝΙΟ-3

του Γιώργου Καλαμπόκα

Η επιλογή της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ να προσφύγει σε πρόωρες κάλπες κάθε άλλο παρά κεραυνό εν αιθρία αποτέλεσε· αντιθέτως, λειτούργησε ως συνέχεια με τη μνημονιακή στροφή της και υπαγορεύτηκε από τη στόχευση να παραμείνει ο (νέος) ΣΥΡΙΖΑ κυρίαρχος στο (νέο) πολιτικό σκηνικό, τουτέστιν, από συγκεκριμένους όσο και κυνικούς υπολογισμούς: τον αιφνιδιασμό οποιασδήποτε συγκρότησης ενός αντίπαλου δέους στα αριστερά· το γεγονός ότι εφεξής η οικονομική και κοινωνική κατάσταση μόνο χειρότερη θα γίνεται για τα λαϊκά στρώματα, με την εφαρμογή του μνημονίου· τον εκλογικό χρόνο που, βάσει του επαίσχυντου εκλογικού νόμου, επιτρέπει στην ηγεσία να ελέγξει απολύτως τους υποψηφίους, επικυρώνοντας σε επίπεδο εκπροσώπησης την πολιτική στροφή της ως πραγματικότητα για το κόμμα· φυσικά, αυτή η τακτική ενισχύθηκε και από τη στρατηγική κρίση της Ν.Δ.

Γιάννης Τζερμιάς, «Όνειρο»

Όλα αυτά υπογραμμίζουν τις δύο στρατηγικότερες παραμέτρους της τακτικής Τσίπρα: την «απαλλαγή» του ΣΥΡΙΖΑ από το «βάρος» του προηγούμενου πολιτικού συσχετισμού στο εσωτερικό του, στην κοινωνική και την κοινοβουλευτική εκπροσώπησή του, και την απρόσκοπτη περαιτέρω κίνηση του νέου ΣΥΡΙΖΑ προς τα «δεξιά», την οριστική πολιτικοϊδεολογική «κατάληψη» του «κέντρου», την εκπροσώπηση πρωτίστως των αστικών και ανώτερων νέων μικροαστικών στρωμάτων.

Με την πολιτική φιλοδοξία της ρήξης και της νίκης

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ, Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ  ΜΝΗΜΟΝΙΟ-2

της Ειρήνης Γαϊτάνου

Βρισκόμαστε σε μια σημαντική καμπή, καθώς ο κύκλος που χαρακτήρισε την τελευταία πενταετία, μετά την ένταξη στους μνημονιακούς μηχανισμούς, κάθε άλλο παρά έχει κλείσει, με κυρίαρχα χαρακτηριστικά του την ανάταση του κοινωνικού κινήματος και τη βαθιά πολιτική κρίση. Σήμερα η κρίση αυτή βαθαίνει, ενώ το εγχείρημα ΣΥΡΙΖΑ υπέστη μια σημαντική στρατηγική ήττα, με την προσχώρηση του στο μνημονιακό στρατόπεδο.

Γιώργος Βακαλό, «Ταυρομάχος»

Η εξέλιξη αυτή δεν αφήνει περιθώρια άσκησης ουσιαστικής αριστερής πολιτικής, όπως έχει ήδη φανεί. Ωστόσο, καθώς οι αιτίες και συνέπειες της στρατηγικής αυτής ήττας αφορούν, αν και σε διαφορετικό βαθμό, όλη την αριστερά και το λαό, καλούμαστε να εγκύψουμε σε βάθος πάνω στα χαρακτηριστικά της –με αυστηρή κριτική ματιά αλλά μακριά από ευκολίες και τάσεις απλής αυτοεπιβεβαίωσης– αν θέλουμε να συμβάλλουμε ώστε η υπέρβασή της να σηματοδοτήσει μια νέα δυνατότητα για μια αριστερή πολιτική. Αυτό επιτάσσει πρώτα πρώτα, να επανανοηματοδότησουμε την τελευταία, με όρους όχι απλά ηθικούς, αλλά μιας στρατηγικής αναζήτησης, που θα περιλαμβάνει το μετασχηματισμό του υπάρχοντος, με ορίζοντα την κομμουνιστική προοπτική, παράλληλα με τη βελτίωση των συνθηκών ζωής στο παρόν.

Επτά μήνες «καταπίνοντας βατράχια»*

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ, Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ  ΜΝΗΜΟΝΙΟ-1

της Ντίνας Βαΐου

Εδουάρδος Σακαγιάν – Ένα βράδυ στο δωμάτιο (1995)

Η συζήτηση που άνοιξαν τα «Ενθέματα», πριν από δύο εβδομάδες, θέτει μεταξύ άλλων και ένα άρρητο ερώτημα, αν δηλαδή η Αριστερά (όπως την κατανοεί καθένας και καθεμιά) έχει νόημα να εμπλέκεται στην κυβέρνηση, με οποιεσδήποτε  συνθήκες. Σ’ αυτό το ερώτημα, οι απαντήσεις και οι διαχωριστικές γραμμές εντός της Αριστεράς είναι πολλές, παλιές και βαθιές και σήμερα παρούσες με πολύ οδυνηρούς τρόπους σ’ αυτή την προεκλογική περίοδο των διασπάσεων και ενός ακόμη ενδοαριστερού πολέμου. Οι επικλήσεις της συγκυρίας (κρίση, κυριαρχία του νεοφιλελευθερισμού, επιβολή Μνημονίων) δύσκολα κρύβουν την τοποθέτηση ότι η Αριστερά δεν πρέπει να αναλαμβάνει την κυβέρνηση όταν δεν έχει καταλάβει …τα χειμερινά ανάκτορα και όταν είναι βέβαιο πως θα χρειαστεί να κάνει σκληρούς συμβιβασμούς. Μόνο που, σε μια αστική δημοκρατία, η άνοδος ενός κόμματος στην (κυβερνητική) εξουσία είναι μάλλον δύσκολο να προγραμματιστεί σύμφωνα με τις επαναστατικές αρχές, καθώς η ψήφος δίδεται με διάφορα κριτήρια που, ευτυχώς, δεν είναι πλήρως ελεγχόμενα ή προβλέψιμα.

Προχωράω με μερικές σκέψεις, εκκινώντας από τα  ερωτήματα που μας έθεσαν τα «Ενθέματα»:

O τροχίσκος του ΣΥΡΙΖΑ

του Σπύρου Ι. Ασδραχά 

 

Ζητήσαμε από τον Σπύρο Ι. Ασδραχά (εφτά μήνες μετά τη συνέντευξή του στην Αυγή, στην Πόλυ Κρημνιώτη, 1.2.2015) ένα σχόλιο σχετικά με την εμπειρία της επτάμηνης διακυβέρνησης από την Αριστερά, τη μνημονιακή συμφωνία, τις προτεραιότητες και τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση μετά τις 20 Σεπτεμβρίου, τις αλλαγές στο ευρωπαϊκό πεδίο. Τον ευχαριστούμε θερμά.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Πίνακας του Γιώργου Μπουρναζάκη

Στη σημερινή συγκυρία, όχι μόνο στο επίπεδο της Ευρώπης αλλά στο σύνολο του πολυπολικού διεθνούς συστήματος, η περίπτωση του ελληνικού προβλήματος, νομίζω ότι αποκτά  ιδιαίτερη βαρύτητα ως προάγγελος μεταβολών που θα γίνουν για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός θα πρέπει να αμβλύνει τις αντιφάσεις του και, δεύτερον, γιατί το προσφυγικό ζήτημα συντελεί στην αναπροσαρμογή των γεωπολιτικών διλημμάτων που συνεπάγεται η αποδιάρθρωση των κρατικών σχηματισμών στην Αφρική αλλά και στην Ασία, αποδιάρθρωση στην οποία έχουν συντελέσει καθοριστικά οι  επεμβάσεις των ΗΠΑ και της Ευρώπης.

O στρίγκλος που έγινε αρνάκι

του Στρατή Μπουρνάζου

Έβλεπα προχθές ένα βιντεάκι από μια συνέντευξη. Ο πολιτικός που μιλούσε έλεγε μεταξύ άλλων:

Σχέδιο του H.C. Selous για τη «Στρίγκλα που
έγινε αρνάκι» του Σαίξπηρ, 1830

«Δεν πρέπει να φύγουμε από την Ε.Ε. Δεν μπορείς να φύγεις έτσι εύκολα, από τη στιγμή που βρίσκεσαι 34 ακριβώς χρόνια, και η ελληνική οικονομία έχει σήμερα διάρθρωση σύμφωνα με την Ε.Ε. Ούτε από το ευρώ μπορούμε να φύγουμε αυτή τη στιγμή.

Οι γερμανικές αποζημιώσεις είναι πολύ σοβαρό θέμα, [ωστόσο οι Γερμανοί] είχαν δώσει κάποια χρήματα. Και υπάρχει και ένα πρόβλημα λογικό. Σου λέει ο άλλος: Καλά, ρε παιδιά τώρα το θυμηθήκατε, μετά από εβδομήντα χρόνια;

Δεν είπα εγώ να βυθίσουμε τα πλοία [των μεταναστών και προσφύγων]. Προειδοποιητική βολή δεν σημαίνει ότι βαράς στο ψαχνό. Αν βουλιάξει μια βάρκα, δεν θα τους αφήσεις να πνιγούν, θα τους σώσεις. Έχουν πνιγεί, δυστυχώς, παιδιά».

Όταν ο δημοσιογράφος τον ρωτάει για ενέργειες του κόμματός του «που δεν είναι απόλυτα συμβατές με τη δημοκρατία σαν μάχη ιδεών και δημιούργησαν δυσφορία στον κόσμο», απαντάει: «Κοιτάξτε να δείτε, περισσότερο ήταν ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάστηκαν κάποια γεγονότα, παρά τα ίδια τα γεγονότα. Aυτοκριτική οπωσδήποτε έχει γίνει».

***

Το απόσπασμα δεν παρουσιάζει, αφεαυτού, μεγάλο ενδιαφέρον — το αντίθετο μάλλον. Το παραθέτω για να κάνουμε ένα κουίζ: Ποιος πολιτικός τα λέει όλα αυτά; Θα πόνταρα σε διάφορους, από κάμποσα κόμματα, εκτός ενός: της Χρυσής Αυγής. Και όμως, εκείνος που μιλάει είναι ο Νίκος Μιχαλολιάκος, στο Kontra News (28.8.2015). Kαι θα προσθέσει, μάλιστα ότι, όπως έλεγε από καιρό στις εκπομπές του κ. Κουρή, ο οποίος «είχε την ευγένεια (sic), την καλοσύνη (sic) και το δημοκρατικό ήθος (sic sic)» να τον καλεί στο στούντιο, τα επεισόδια στον Άγιο Παντελεήμονα δεν ήταν οργανωμένα από τη Χρυσή Αυγή, απλώς «βρεθήκαμε και εμείς εκεί» — άλλωστε «αυτά δεν προσέφεραν τίποτα στο πρόβλημα το λαθρομεταναστευτικό, το οποίο προσεγγίζουμε πλέον υπεύθυνα, με προτάσεις».

Αμέσως, το χωρίον αποκτά ενδιαφέρον. Ο Μιχαλολιάκος υπέρ του ευρώ, κατά των γερμανικών αποζημιώσεων, υπέρ της διάσωσης προσφύγων, κριτικός για τα Τάγματα Εφόδου στον Άγιο Παντελεήμονα! Τι συμβαίνει; Αν εκπλησσόμαστε, ίσως έχουμε χάσει κάποια επεισόδια.

Κι αυτό γιατί η Χρυσή Αυγή, μετά τον Γενάρη, ακολούθησε μια αρκετά διαφοροποιημένη πορεία στον δημόσιο λόγο της. Άρχισε να εκπέμπει ένα νέο στίγμα που συνέθεταν η αποφυγή των ακροτήτων και των τραμπουκισμών, το μαλάκωμα της κριτικής ειδικά προς την Αριστερά (στις προγραμματικές ήταν πολύ ήπια, σχεδόν υποστηρικτική στην κυβέρνηση), η «σοβαρότητα». Oι δηλώσεις Μιχαλολιάκου συμπυκνώνουν αυτό το νέο κλίμα.

 Ασφαλώς, πρόκειται για μια έκφανση του λεγόμενου «διττού λόγου». Όπως έχει δείξει ο Δ. Ψαρράς στο Κρυφό χέρι του Καρατζαφέρη (εκδ. Αλεξάνδρεια), οι ακροδεξιοί ηγέτες, με πρώτο διδάξαντα τον Ζαν Μαρί Λεπέν, αλλιώς μιλάνε στις εσωτερικές συγκεντρώσεις των μελών και αλλιώς στο εθνικό ακροατήριο. Έτσι, και στην περίπτωση Μιχαλολιάκου όλη αυτή η «μετατόπιση» αφορά τις δημόσιες εμφανίσεις· δεν έχουμε λόγους να υποθέσουμε ότι στις συνάξεις τους οι Χρυσαυγίτες σταμάτησαν να χαιρετάνε ναζιστικά ή να μιλάνε για «υπανθρώπους». Βέβαια, και πάλι το φαινόμενο χρήζει ερμηνείας. Ο ίδιος ο Μιχαλολιάκος πριν τρία χρόνια δημοσίως χαιρετούσε ναζιστικά, μιλούσε για τις ξιφολόγχες ακονίζονται στα πεζοδρόμια κλπ. Γιατί αίφνης ημέρεψε;

Ταυτόχρονα, η Χρυσή Αυγή εμφανίζεται συγκρατημένη δημοσκοπικά. Χωρίς να ξέρουμε βέβαια τι θα γίνει στις κάλπες, και ενώ το 5-7% των δημοσκοπήσεων δεν είναι διόλου ασήμαντο, πάντως οι νεοναζί δεν καλπάζουν όπως το 2012-2013. Παράλληλα η δημόσια παρουσία τους είναι κι αυτή σε ύφεση, παρά τις σποραδικές επιδρομές που πραγματοποιούν, ενώ σαφώς επηρεάζουν πολύ λιγότερο την ατζέντα. Πώς εξηγούνται όλα αυτά, μια εποχή μάλιστα που δύο κρίσιμοι παράγοντες (τα κύματα των προσφύγων και η υπογραφή του τρίτου Μνημονίου), θα περιμέναμε να τους έχουν εκτινάξει; Κάποιες πρώτες σκέψεις.

Πρώτον, η ποινική δίωξη. Παρά τα λεγόμενα, ούτε «ηρωοποίησε» ούτε «χαλύβδωσε» τους νεοναζί. Είχε αποτελέσματα στην αντίθετη κατεύθυνση: ανέδειξε την εγκληματική τους δράση, ανάγκασε τα κανάλια να μιλήσουν γι’ αυτήν, απομάκρυνε οπαδούς, απορροφάει μεγάλο μέρος της δράσης των ηγετών, και επέδρασε καθοριστικά στον περιορισμό της δράσης των Ταγμάτων.

Δεύτερον, το ευρύτερο αντιφασιστικό κίνημα, παρά τις αδυναμίες του, κατάφερε να αναδείξει τόσο τον ναζιστικό όσο και τον εγκληματικό χαρακτήρα της Χρυσής Αυγής, στενεύοντας τα όρια δράσης της.

Τρίτον, η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση. Παρότι ο ΣΥΡΙΖΑ και η κυβέρνηση έκαναν πολύ λίγα στο εν λόγω πεδίο (και αυτό είναι μεγάλη απογοήτευση), συνετέλεσαν με δύο τρόπους, έμμεσα αλλά καταλυτικά. Πρώτον η Ελπίδα που ερχόταν, ήδη από το 2014, όχι μόνο προσανατόλισε ένα κομμάτι της διαμαρτυρίας στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά έδινε τον τόνο. Στο κλίμα αυτό, που έδιωχνε την απόγνωση και τον φόβο, γεννώντας την προσμονή της αλλαγής, οι κραυγές των νεοναζί ξεθώριαζαν. Δεύτερον, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε κυβέρνηση, σε ένα κρίσιμο –και γενικά αλλά και για τη συζήτησή μας ειδικά– θέμα, το προσφυγικό, αλλάξαμε σελίδα. Από τις φωτογραφίες του Σαμαρά στον φράχτη του Έβρου πήγαμε στο ανοιχτό κέντρο του Ελαιώνα, από τους «λαθρομετανάστες» στους πρόσφυγες (και φυσικά η πρόσφατη αλλαγή πολιτικής της Γερμανίας έχει κομβική σημασία). Κι αυτό μας έδειξε, άλλη μια φορά, από την αντίστροφη τώρα, πόσο καθοριστικό ρόλο παίζει, στην ανάπτυξη της Ακροδεξιάς, αν ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία κυριαρχούν ή όχι στον λόγο και τις πρακτικές του κράτους.

***

Με τα παραπάνω δεν θέλω σε καμιά περίπτωση να πω ότι όλα βαίνουν καλώς. Πέραν του ότι πολλά δεν ξέρουμε (πώς κινείται η Χρυσή Αυγή στις γειτονιές, πώς οργανώνεται, αν δείχνει σημεία ανασυγκρότησης) ουδείς μπορεί να προβλέψει τη συνέχεια, καθώς μάλιστα η ελπίδα απομακρύνεται ταχέως, το πολιτικό σύστημα παραπέει, οι κοινωνικές εντάσεις οξύνονται, τα οικονομικά και κοινωνικά δεινά των Μνημονίων εμπεδώνονται. Άλλωστε τα εξάρια και τα εφτάρια των δημοσκοπήσεων δεν είναι καθόλου μικρά, ειδικά αν σκεφτούμε τα ποσοστά ΠΑΣΟΚ και Ποταμιού (για να μην πούμε των ΑΝΕΛ). Οι δημοσκοπήσεις προσφέρονται, άλλωστε, σε δύο αναγνώσεις. Η μία είναι η ανακοπή της ανόδου που ανέπτυξα παραπάνω, η άλλη της σταθεροποίησης και αντοχής της Χρυσής Αυγής (τη δεύτερη εξηγεί πειστικά η Βασιλική Γεωργιάδου, «Γιατί δεν υποχωρούν τα ποσοστά της Χρυσής Αυγής», metarithmisi.gr, 10.9.2015). Νομίζω ισχύουν αμφότερες.

Πολλές σκέψεις, και ακόμα περισσότερες αμφιβολίες. Για ένα όμως είμαι σίγουρος: ο αντιφασιστικός αγώνας πρέπει να συνεχιστεί αμείωτος. Εδώ η υποβάθμιση ή και απουσία του θέματος Χρυσή Αυγή από τον προεκλογικό στίβο (αν εξαιρέσουμε το ΚΚΕ και την ΑΝΤΑΡΣΥΑ) είναι ανησυχητική. Όπως και το μάλλον υποτονικό κλίμα στο οποίο πλησιάζει η επέτειος της δολοφονίας Φύσσα.

Ο αντιφασιστικός αγώνας δεν μπορεί παρά να είναι προτεραιότητα το επόμενο διάστημα. Όχι μόνο, επειδή, όπως ακούμε συχνά, η ένταση της κρίσης θα δυναμώσει τη Χ.Α., η οποία θα συνεχίσει να ψαρεύει στα θολά νερά του αντιμνημονίου. Αλά για έναν ακόμα πιο σημαντικό λόγο: δεν μπορούμε (ως αριστεροί, ως δημοκράτες, αλλά και απλώς ως τίμιοι άνθρωποι) να κοιμόμαστε ήσυχοι όσο τους νεοναζί τους ψηφίζουν χιλιάδες, όσο κατεβάζουν συνδυασμούς σε όλη τη χώρα, εμφανίζονται στην τηλεόραση κλπ. Αυτοτελώς.

Καθήκοντα λοιπόν! Η δίκη, που συνεχίζεται αύριο, είναι αποφασιστικής σημασίας. Όπως έχει ειπωθεί πολλές φορές, δεν θα «πάει» από μόνη της. Λόγω πολλών παραγόντων (της διάρκειάς της, της παρελκυστικής τακτικής της Χ.Α., της απουσίας των ηγετικών στελεχών της) κινδυνεύει να διεξαχθεί εν μέσω γενικής αδιαφορίας. Το αντιφασιστικό κίνημα πρέπει να αναδεικνύει τη σημασία της, να την κρατάει στην επικαιρότητα, να φανερώνει την πολιτική της σημασία. Αδιαλείπτως και με ψυχή.

Μαθήματα αλληλεγγύης και η διαχείριση της ήττας

της Γεωργίας Βαλωμένου 

Όταν, τρία χρόνια πριν, μια ομάδα εκπαιδευτικών, μαζί με το σωματείο μας και σε συνεργασία με τους  γονείς, αποφασίσαμε να οργανώσουμε στην περιοχή μας (Κυψέλη, Πατήσια, Γαλάτσι) δωρεάν ενισχυτικά μαθήματα για οικονομικά ασθενείς μαθητές χρειάστηκε να απαντήσουμε πολλά ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο και το νόημα της αλληλεγγύης.

Κώστας Αργύρης – Mορφές (1996)

Γράφαμε (30.8.2012): «Σε μια τέτοια εφιαλτική πραγματικότητα δεν μας μένει άλλη απάντηση από το να αναλάβουμε εμείς την ευθύνη. Η ίδια η κοινωνία, ο ίδιος ο λαός. Αλλιώς, αν δεν οργανωθούμε και αν δεν αντεπιτεθούμε απέναντι  στη απόγνωση και το χάος  που αφήνει η καταστροφή κάθε έννοιας κοινωνικού κράτους, θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε το οργανωμένο έγκλημα και τις φασιστικές οργανώσεις. Ας μην αφήσουμε τον λαό μας και τους ίδιους τους εαυτούς μας αβοήθητους στο φόβο, τη φτώχεια και την απόγνωση. Να δράσουμε όσο γίνεται πιο συλλογικά, εκεί που ζούμε, εκεί που δουλεύουμε. Nα δείξουμε όσο γίνεται πιο γρήγορα ότι υπάρχει τρόπος συλλογικής δράσης και οργάνωσης, ότι υπάρχει δυνατότητα ανατροπής των τρομοκρατικών σεναρίων που απεργάζονται την καταστροφή της ζωής και της ανθρωπιάς μας», συνδέοντας τις δράσεις αλληλεγγύης με την αντίσταση και την προοπτική ανατροπής μιας πολιτικής που ονομάζαμε «μνημονιακή» (βλ. Ομάδα Δράσης Καθηγητών: Δίκτυο Αλληλεγγύης Βοηθητικών Μαθημάτων).

Η δύναμη του καλού:Kέντρο Ανοιχτής Φιλοξενίας Προσφύγων Ελαιώνα

συνέντευξη της Ανθής Καραγγελή

Ελαιώνας, 19.8.2015. Φωτογραφία του Νίκου Λιμπερτά/SOOC

Όταν πρωτοπήγα, πριν λίγες μέρες, στον Ελαιώνα, και μίλησα με την υπεύθυνη λειτουργίας του χώρου, Ανθή Καραγγελή, μια φράση της μου καρφώθηκε στο μυαλό: «η δύναμη του καλού». Γιατί όλη η υποδειγματική δουλειά που γίνεται εκεί μας δείχνει πώς το καλό μπορεί να εμπνέει, να κινητοποιεί, πώς οι άνθρωποι και οι κρατικοί μηχανισμοί μπορούν να μη δουλεύουν μόνο στους ρυθμούς του μίσους και του φόβου, αλλά να κινούνται από την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη. Και όταν, προχθές, στο ντιμπέιτ άκουσα τον Σταύρο Θεοδωράκη να μιλάει απαξιωτικά για την κυβέρνηση, ότι όλο κι όλο κουβάλησε 200 άτομα από το Πεδίο του Άρεως στον Ελαιώνα, να αναφέρεται υποτιμητικά στον Αριστείδη Μπαλτά, τον Νίκο Παρασκευόπουλο και την «κυρία Τασία των ανοιχτών συνόρων», αισθάνθηκα ότι είμαστε –για να το πω ευγενικά– εντελώς βλάκες. Που αφήνουμε τον κάθε δημαγωγό να λέει την μπαρούφα του, κι εμείς δεν προβάλλουμε τα όσα σπουδαία γίνονται αυτά από τα οποία παίρνουμε κι εμείς δύναμη. Την Πέμπτη, λοιπόν, ξαναπήγα στον Ελαιώνα και μίλησα με την Ανθή. Ακούστε τι λέει αυτή η σπουδαία γυναίκα, η ψυχή του εγχειρήματος, που το ξημέρωμα και τα μεσάνυχτα τη βρίσκουν στον Ελαιώνα. Και θα καταλάβετε πώς το καλό έχει δύναμη και μπορεί να νικάει.

Στρατής Μπουρνάζος

 

Ανθή Καραγγελή

Πώς και πότε ξεκίνησε η προσπάθεια;

Το εγχείρημα ξεκίνησε από μια σύσκεψη, το προτελευταίο Σάββατο του Ιουλίου, στην οποία τα συναρμόδια υπουργεία, μαζί με τον Δήμο Αθηναίων (στον οποίο ανήκει ο χώρος) και την Περιφέρεια Αττικής, υπό το βάρος της κατάστασης στο Πεδίο του Άρεως, κατέληξαν στη δημιουργία αυτού του ανοιχτού κέντρου προσωρινής φιλοξενίας.

Το επόμενο κιόλας πρωί, ήρθαμε εδώ άνθρωποι από τους εμπλεκόμενους φορείς, λίγοι, μετρημένοι στα δάχτυλα του χεριού, και αρχίσαμε να δουλεύουμε. Ό,τι βλέπεις, στήθηκε μέσα σε δεκαπέντε μέρες. Πολύ γρήγορα, αλλά καθόλου πρόχειρα. Ακολουθήσαμε όλα τα διεθνή πρότυπα — ακόμα και οι αποστάσεις ανάμεσα στους οικίσκους ακολουθούν τους κανόνες ασφαλείας, για να μπορούν να περνάνε λ.χ. ασθενοφόρα ή πυροσβεστικά οχήματα, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Στήθηκαν λοιπόν 96 κοντέινερ που μετατράπηκαν σε οικίσκους (90 κατοικούνται, τα άλλα στεγάζουν αποθήκες και διοικητικές υπηρεσίες). Καθένα από τα σπιτάκια χωράει οχτώ άτομα (έχει τέσσερις διπλές κουκέτες). Η συνολική χωρητικότητα είναι γύρω στα εφτακόσια άτομα· και λέω «γύρω» επειδή αν σε ένα σπιτάκι βάλουμε μια εξαμελή οικογένεια δεν θα βάλουμε και δύο άσχετους — προσπαθούμε να υπάρχει μια ποιότητα ζωής.

Υπάρχουν δύο χώροι κοινής συνάθροισης: ο παιδότοπος και ο χώρος του φαγητού. Ο παιδότοπος έχει φτιαχτεί με προδιαγραφές να εξυπηρετεί και τα πολύ μικρά παιδιά (εξού και η άμμος) και τα μεγαλύτερα. Ταυτόχρονα, είναι ο χώρος όπου μαζεύονται οι γυναίκες και μιλάνε, ειδικά τα απογεύματα. Αργότερα, το βράδυ, όταν τα μικρά πάνε για ύπνο, μαζεύονται τα μεγαλύτερα παιδιά, παίζουν παιχνίδια με κάρτες, φτιάχνουν παζλ, κουβεντιάζουν.