Nίκος Κουτσιαύτης (1944-2015)

Ένας «μικρός» εκδότης με μεγάλη συνεισφορά στα γράμματα

 του Χρήστου Λούκου

Με την απώλεια του Νίκου Κουτσιαύτη, το ποιοτικό έντυπο έχασε έναν σημαντικό του εκπρόσωπο. Πολλοί που, με τον έναν ή άλλον τρόπο, διασταυρώθηκαν με τον εκδοτικό οίκο «Πορεία» μέσω των βιβλίων τα οποία εκεί τυπογραφικά ετοιμάστηκαν και εκδόθηκαν, θα τον θυμούνται πρόθυμο να συζητήσει για όλα τα προβλήματα μιας έκδοσης, για την επιμονή του στην ποιότητα, για την έλλειψη κάθε κερδοσκοπικής λογικής στα λεγόμενά του, για την ετοιμότητά του να μοιραστεί προοπτικές ως προς την τύχη ενός καλού βιβλίου.

Το σήμα των εκδόσεων «Πορεία».

Ο Νίκος Κουτσιαύτης, ο «Νικολάκης» για όσους τον γνώριζαν καλύτερα, γεννήθηκε στον Προυσό της Ευρυτανίας το 1944. Για να φοιτήσει στο Γυμνάσιο, έμεινε κοντά σε έναν θείο του στο Αγρίνιο, αλλά την τελευταία τάξη θα την ολοκληρώσει σε νυκτερινό σχολείο της Αθήνας, όπου είχε καταφύγει κι αυτός, εσωτερικός μετανάστης. Έκανε στην αρχή διάφορες δουλειές. Στη δικτατορία ανοίγει συνεταιρικά ένα βιβλιοπωλείο στην Κυψέλη. Την εποχή αυτή, ιδεολογικά ανήκει στην αντικοινοβουλευτική αριστερά, μετέχει στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, αλλά ποτέ δεν θέλησε να «αξιοποιήσει» τη συμμετοχή του αυτή. Θα κρατήσει μέχρι τέλους την αριστερή του ευαισθησία, χωρίς να είναι ενεργό μέλος κάποιας παράταξης.

Η Αυθεντική Αντίδραση: ένας διάλογος για την ομοφοβία και τρανσφοβία

της Λένας Ασλανίδου, της Αλεξάνδρας Βασιλείου και της Βέρας Λάρδη

Τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότερα περιστατικά ομοφοβικής και τρανσφοβικής βίας αναφέρονται στα μίντια. Το γεγονός οφείλεται στην αύξηση αυτού του είδους βίας αλλά και στο ότι τα θύματα ίσως νιώθουν μεγαλύτερη στήριξη, κι έτσι τα καταγγέλλουν ευκολότερα. Σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπιση της ομοφοβικής και τρανσφοβικής βίας παίζει το σχολείο, βασικός χώρος κοινωνικοποίησης και αναπαραγωγής στερεοτύπων και προκαταλήψεων. Οι τρεις μας λοιπόν, η Αλεξάνδρα Βασιλείου και η Λένα Ασλανίδου από το Processwork Hub και η Βέρα Λάρδη από την ομάδα Amaté Performance αποφασίσαμε να σχεδιάσουμε μια δράση/επιμόρφωση που να απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και θα εξερευνά την ομοφοβία και την τρανσφοβία. Έτσι γεννήθηκε «Η Αυθεντική Αντίδραση», ένα θεατρικό δρώμενο που ακολουθείται από συζήτηση με το κοινό, με σκοπό να δημιουργηθεί ένας δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα στις διαφορετικές φωνές και εμπειρίες γύρω από τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου.

Φωτογραφίες του Μάριου Λώλου από την παράσταση

Μαζέψαμε μια ομάδα lgbtq ανθρώπων για μια βραδιά αφηγήσεων στιγμών αποδοχής και διάκρισης, ιστοριών που αφορούν τη δική τους lgbtq εμπειρία. Με βάση αυτό το υλικό σχεδιάσαμε ένα θεατρικό δρώμενο στο οποίο συμπεριλάβαμε αυτούσιες τις ιστορίες, διαφυλάσσοντας την ανωνυμία αφηγητών και αφηγητριών. Στο επόμενο στάδιο, σχηματίστηκε μια ομάδα εθελοντών ηθοποιών. Ενδιαφέρον είναι ότι και η ίδια η ομάδα των ηθοποιών, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της δράσης, διαπραγματεύτηκε το θέμα της προσωπικής και κοινωνικής ομοφοβίας και τρανσφοβίας, όπως αυτή εμφανιζόταν στην επεξεργασία του υλικού επηρεάζοντας τις σχέσεις μέσα στην ομάδα.

Φράχτης σημαίνει…

του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου

Οι Καστανιές βλέπουν διαδηλώσεις αραιά και πού. Η τελευταία ήταν τον περασμένο Μάιο, πάλι για το φράχτη. Η προηγούμενη δεν ξέρει κανείς. Αυτή τη φορά είμαστε 500 άνθρωποι: αριστεροί και αριστερές, το Δίκτυο και η Αντιρατσιστική Πρωτοβουλία Θεσσαλονίκης, αναρχικοί, αλληλέγγυοι/ες απ’ την Πάτρα, την Αθήνα και τη Λάρισα μέχρι την Καβάλα, την Αλεξανδρούπολη και την Κομοτηνή. Φτωχό χωριό, το κοντινότερο στη στρατιωτική ζώνη. Χαμηλά σπίτια με αυλές, κτίρια σαν σε προετοιμασία αγγελοπουλικού σκηνικού, ηλικιωμένοι κάτοικοι. Παλιά ζούσαν τη φαντασίωση του ακρίτα· ελληνοτουρκικά σύνορα. Σήμερα παραπονιούνται ότι, αν και ακρίτες, είναι παρατημένοι στην τύχη τους. Μια γυναίκα λέει ότι δεν βρίσκει να πουλήσει το βόδι. Ένας άλλος μας τη λέει: «Τώρα μας θυμηθήκατε;». Η υποδοχή μας αμφίθυμη, απ’ όσους τουλάχιστον είναι ακόμα στο δρόμο στις πέντε το απόγευμα, με τέτοιο κρύο.

Έβρος 2015. Φωτογραφία του Μίλος Μπικάνσκι

Την προηγούμενη φορά η διαδήλωση συνέχισε Ορεστιάδα. Τώρα μένει στις Καστανιές. Κρατάει λιγότερο από μισή ώρα, μέχρι τη σύγκρουση με την αστυνομία στο σημείο του αποκλεισμού. Αν και –υπερβολικά– σύντομη, και παρά τη μικρή ορατότητά της στην περιοχή, είναι ήδη πολιτικό γεγονός και γι’ αυτήν τοποθετούνται όλοι: ο Άνθιμος (φυσικά εναντίον…), ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής («ιδεολογικά υπέρ, αλλά…»), κόμματα και ΜΜΕ (σε διάφορες αποχρώσεις της συμπάθειας). Οι καραβιές και οι χαμένες ζωές, οι αλλεπάλληλες σύνοδοι κορυφής και οι ευρω-φράχτες, και φυσικά ο σπόρος της αλληλεγγύης, που μήνες τώρα καρπίζει από τη Λέσβο ως την Ειδομένη, έχουν ετοιμάσει το έδαφος. Η διαδήλωση είναι πολιτικό γεγονός: μειοψηφικό στην εκκίνηση, που όμως απευθύνθηκε πλειοψηφικά στην κοινωνία, κέρδισε πολιτική νομιμοποίηση, και με την Ελλάδα να μετρά καθημερινά πνιγμούς, και την ηθική υπεροχή. Γι’ αυτό θα έχει και συνέχεια.

Η Ελλάδα και η Ευρώπη μπροστά στον προσφυγικό χειμώνα του 2015

O φράχτης του Έβρου, το Αιγαίο, η «ασφαλής διέλευση», η υποδοχή και οι υποδομές

του Βασίλη Παπαστεργίου, του Αποστόλη Φωτιάδη και του Δημήτρη Χριστόπουλου

Τον χειμώνα του 2015, στον οποίο ήδη μπήκαμε, το προσφυγικό είναι ένα από τα βασικά θέματα που καθορίζουν την πολιτική ατζέντα σε όλη την Ευρώπη, τόσο σε επίπεδο Ε.Ε. όσο και κρατών μελών. Και στην Ελλάδα φυσικά, όπουτο ζήτημα τίθεται με άμεσα και εφιαλτικά, καθώς τα πνιγμένα παιδιά τείνουν να γίνουν κανονικότητα στο Αιγαίο. Ζητήσαμε λοιπόν από τρεις φίλους των «Ενθεμάτων» να συζητήσουμε για όλα αυτά: τον Βασίλη Παπαστεργίου (δικηγόρο, μέλους της Ομάδας δικηγόρων για τα δικαιώματα προσφύγων και μεταναστών), Αποστόλη Φωτιάδη (δημοσιογράφο, συγγραφέα της μελέτης «Έμποροι των συνόρων», εκδ. Ποταμός), τον Δημήτρη Χριστόπουλο (Πάντειο Πανεπιστήμιο, αντιπρόεδρο της Διεθνούς Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου). Συναντήθηκαν στο εντευκτήριον των «Ενθεμάτων» και συζήτησαν, όπως τους ζητήσαμε, για τον φράκτη του Έβρου, τους φράκτες στην Ευρώπη, τους πνιγμούς στο Αιγαίο, την ελληνική και ευρωπαϊκή πολιτική. Τους ευχαριστούμε θερμά.

ENΘΕΜΑΤΑ

Φωτογραφία του Κυριάκου Συφιλτζόγλου

Αποστόλης Φωτιάδης: Το καίριο ζήτημα, στα ζητήματα που μας θέτετε, είναι θα υπάρξει ασφαλής διέλευσης ή όχι. Στο πλαίσιο αυτό, ο φράκτης έχει αποκτήσει μεγάλη σημασία — και συμβολική και πραγματική. Αλλά δεν είναι μόνο αυτός. Το θέμα θα μπορούσε να λυθεί, λ.χ., αν, με κάποιου είδους συμφωνίας ο κόσμος μπορούσε να έρχεται από τα τουρκικά παράλια με ασφαλή τρόπο. Για να γίνει κάτι τέτοιο, όμως, πρέπει να αναιρεθεί ένα βασικό στοιχείο της φιλοσοφίας της Ε.Ε.: η αντίληψη των εξωτερικών συνόρων και όλη η πολιτική που εκπονεί με βάση αυτή.

Αυτό το επικαλείται η κυβέρνηση, χωρίς βέβαια να καλύπτεται ηθικά απ’ αυτό ως επιχείρημα. Υποστηρίζει ότι είμαστε υποχρεωμένοι να μην πάρουμε πρωτοβουλίες σε αυτό το θέμα, παρότι θα θέλαμε να δημιουργήσουμε αυτή την ασφαλή διέλευση, γιατί μέσα στο όλο παιχνίδι που παίζεται και στο σκηνικό εκβιασμού που οργανώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εναντίον μας θα κατηγορηθούμε ως υπαίτιοι της κατάρρευσης της μετεγκάστασης και της απώλειας έλεγχου των εξωτερικών συνόρων.

Σκέψεις για τη συγκυρία και τα εργαλεία της Αριστεράς

του Γιώργου Βελεγράκη και της Δανάης Τζήκα

Ανρί Ματίς, «Ο παράξενος χορός της φαραντόλας»

Το καλοκαίρι σφραγίστηκε από την υπογραφή του τρίτου Μνημονίου και την πολιτική επιλογή –και μάλιστα με συνοπτικές διαδικασίες– του ΣΥΡΙΖΑ να το εφαρμόσει. Αυτή η εξέλιξη παράγει de facto πολιτικές μετατοπίσεις, φέρνοντας αντιμέτωπη την Αριστερά με αδιέξοδα και τα όρια των πολιτικών σχεδίων που προσπάθησε να αναπτύξει. Απέναντι σ’ αυτή τη συνθήκη, οι δύο βασικές τάσεις ήδη ξεδιπλώθηκαν: αφενός, η πλήρης αποδοχή του μονόδρομου και, αφετέρου, η επιστροφή στις μέχρι πρότινος βεβαιότητές μας, χωρίς να αξιολογείται σοβαρά η επτάμηνη κυβερνητική εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και η ευρύτερη περίοδος εντός της οποίας διαμορφώθηκε η στρατηγική του.

Αυτό που φαίνεται να λείπει, παρόλα τα πρώτα δειλά βήματα, είναι ένας ειλικρινής διάλογος για τη στρατηγική, τα όρια και τις δυνατότητες. Ένας διάλογος που θα επιδιώκει να ξαναφέρει στο προσκήνιο κοινωνικές πρακτικές που διαφάνηκαν ιδιαίτερα την πρώτη περίοδο της κρίσης. Τώρα, λοιπόν, που, πέρα από τις ανάγκες υπάρχει και μια πολύπλευρη εμπειρία, χρειάζεται να επανεξετάσουμε τα εργαλεία και τις πρακτικές μας προς μία κατεύθυνση που θα απελευθερώνει την κοινωνική δυναμική.

Μια πιο αποτελεσματική και ανθεκτική Αριστερά. Πολύ γρήγορα, ήρθαμε ξανά αντιμέτωποι με το ερώτημα, και μάλιστα αυτή τη φορά πιο έντονα: «Ποια είναι η εναλλακτική;». Ένα ερώτημα με το οποίο, είτε το θέλουμε είτε όχι, πρέπει να αναμετρηθούμε.

Η ήττα του πολιτικού σχεδίου του ΣΥΡΙΖΑ και η εκκωφαντική επικράτηση του Μνημονίου, δημιουργεί, εκ των πραγμάτων, αμηχανία σε όλο το φάσμα της Αριστεράς, δείχνοντας και τα όρια της μέχρι τώρα ρητορικής και πρακτικής της. Θα μπορούσαμε –κατά τα γνωστά– να αντικαταστήσουμε τα απλουστευτικά σχήματα του ΣΥΡΙΖΑ πριν γίνει κυβέρνηση με έναν άλλο βερμπαλισμό της γνήσιας αντιμνημονιακής γραμμής, περιμένοντας να βρει απήχηση στην αγανάκτηση του κόσμου. Όμως, όπως δείχνει και η εμπειρία του προηγούμενου διαστήματος, δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι αυτή η μεθοδολογία είναι ικανή, και μάλιστα από μόνη της, να συμβάλει σε μια κατεύθυνση κοινωνικής χειραφέτησης και δημιουργικής κινητοποίησης. Χωρίς να θέλουμε να υποτιμήσουμε την ανάγκη αναζήτησης εναλλακτικής μεγάλης αφήγησης για διέξοδο και απεμπλοκή, πιστεύουμε ότι μια τέτοια κατεύθυνση μπορεί να προκύψει τόσο από κινηματικές μάχες όσο και από συλλογικές αναζητήσεις και πειραματισμούς. Σε αυτή τη φάση, αν η Αριστερά θέλει να συνομιλεί με την κοινωνία, πρέπει να συναντιέται με τις ανάγκες της, προτάσσοντας ένα εναλλακτικό και συνάμα λειτουργικό μοντέλο οργάνωσης της καθημερινότητας.