H αυτο-αγιογραφία του Βασιλέως

του Στρ. Μπουλαλάκη

«Το άκουσμα δε τούτο μας ηλέκτρισεν αμφοτέρους, διότι εννοήσαμεν ότι επρόκειτο περί ευρήματος. […] Απλή πρόχειρος εκφύλλισις των χειρογράφων μ’ έπεισαν εν τω άμα ότι επρόκειτο περί θησαυρού μωρίας, ικανού να μας χαρίσει πολλάς ώρας ευθυμίας»

Μπάμπης Άννινος, «Ο σύλλογος των εισαγγελέων» (1925)

 

Το έχει φαίνεται η εποχή για τις ναυαρχίδες του πάλαι ποτέ έγκυρου και κραταιού αστικού Τύπου να φλερτάρoυν με τους δικτάτορες και τους βασιλιάδες. Πέρσι τον Δεκέμβρη, η Καθημερινή μοίραζε τη βιογραφία του Ι. Μεταξά, ο οποίος έκλεινε τη σειρά των «Ηγετών του ελληνισμού» (δίπλα στον Βενιζέλο, τον Περικλή, τον Ιουστινιανό, τον Κολοκοτρώνη κ.ά.). Φέτος ήταν η σειρά του Βήματος να μοιράσει την τρίτομη αυτοβιογραφία του Κωνσταντίνου (με τη «συγγραφική αρωγή» του Γεωργίου Μαλλούχου και επιμέλεια  Γιάννη Διαμαντή).

O Kωνσταντίνος σπάει τούβλα. Φωτόγραφία από αφιέρωμα των Επίκαιρων (28/10/66) με τίτλο «Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΜΕ ΤΗΝ ΜΑΥΡΗ ΖΩΝΗ»

Μέσα από τις σελίδες του έργου αναδύεται μια εικόνα αλλόκοτη: ένας βαθιά δημοκράτης άναξ, σχεδόν κρυπτοεδαΐτης, λάτρης του Θεοδωράκη, ορκισμένος πολέμιος της Χούντας, σοφός πολιτικός (σε κρίσιμες στιγμές, συμβουλεύει τους πάντες, δίνοντας  καίριες λύσεις, από τον ντε Κλερκ της Ν. Αφρικής μέχρι τον Χουάν Κάρλος) κλπ. Βαθιά δημοκράτες ήταν και οι γονείς του, Παύλος και Φρειδερίκη,  και υπέστησαν  βαρύτατες θυσίες γι’ αυτό. Φανταστείτε τι σημαίνει  να αναγκάζεσαι να ανάψεις το τζάκι Ιούνιο μήνα! Παραθέτω:

Πολιτικός και κοινωνικός χρόνος

του Νίκου Χατζηνικολάου

Η εικόνα δεν έχει αλλάξει. Στη Φορμίωνος, από το ξεκίνημά της στο Βρυσάκι μέχρι την Υμηττού, και πιο πάνω, μέχρι τη Φιλολάου, σχεδόν τα μισά μαγαζιά έχουν βάλει λουκέτο. Ελάχιστα άλλαξαν χέρια από την αρχή της κρίσης. Τους τελευταίους μήνες ένας παπουτσής μεταφέρθηκε λίγο πιο πάνω, ενώ ένα ζαχαροπλαστείο έκλεισε και στη θέση του ανοίγει ένας που πουλάει απορρυπαντικά. Ίδια εικόνα στα κλειστά μαγαζιά: μερικοί λογαριασμοί πεταμένοι κάτω απ’ την πόρτα, στα βρώμικα τζάμια κολλημένες αφίσες και οι γνωστές αγγελίες με το ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ σε κίτρινο φόντο. Για το ίδιο κύκλωμα, που δουλεύει κυρίως με Πακιστανούς, ψάχνoυν προσεχτικά στους κάδους απορριμμάτων για μεταλλικά αντικείμενα, ενώ άλλοι, μερικοί με σκούρο δέρμα αλλά οι περισσότεροι λευκοί, κυρίως ηλικιωμένοι, ψάχνουν για κάτι φαγώσιμο.

«Δεύτερη διακυβέρνηση της Αριστεράς», θα πει ο άλλος. «Ένα χρόνο είσαστε στην εξουσία. Τί κάνατε;»

Η κυβέρνηση που ορκίστηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2015 είναι αντικείμενο οξύτατης κριτικής. Τι φυσικότερο; Έχω την εντύπωση παρόλα αυτά ότι με την κυβέρνηση Τσίπρα συμβαίνει κάτι διαφορετικό. Μετά το 1974, μόνο στα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου θυμάμαι να συνέβη κάτι ανάλογο. Τόση παραπληροφόρηση. Τόση μισαλλοδοξία. Παράλληλα, ούτε η κυβέρνηση ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ εξηγούν επαρκώς στον κόσμο πού βρισκόμαστε και ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να μπορέσει να αλλάξει η εικόνα στο επίπεδο της καθημερινότητας. Με αποτέλεσμα οι άλλοι να αλωνίζουν. Υπάρχει ένα κενό πληροφόρησης. Δεν χρειάζεται προπαγάνδα αλλά ενημέρωση.

«Διαφωνείς με το Μνημόνιο, αλλά έχεις κάτι άλλο να προτείνεις;»

Η απουσία εναλλακτικής πρότασης

της Γεωργίας Βαλωμένου

Ρόμπερτ Μπερένυ, «Γυναίκα που παίζει τσέλο», 1928

Στις 12 Ιουλίου 2015 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ υπέγραψε το τρίτο Μνημόνιο, «ελλείψει καλύτερης εναλλακτικής πρότασης», σύμφωνα με τους υποστηρικτές της αλλά και πολλούς από τους επικριτές της.

Η διαπραγματευτική ήττα της κυβέρνησης, μια ήττα που μοιραζόμαστε όλοι όσοι τη στηρίξαμε, είναι η ήττα μιας συγκεκριμένης διαπραγματευτικής στρατηγικής, η οποία συνίσταται ακριβώς στην έλλειψη εναλλακτικής. Ο Γ. Βαρουφάκης, στην αρχή των διαπραγματεύσεων, είχε δηλώσει: «Αν δεν διανοείσαι την ρήξη, δεν μπορείς να διαπραγματευτείς». Ωστόσο, η διαπραγματευτική ομάδα δεν διανοήθηκε τη ρήξη, κάνοντας την πολιτική εκτίμηση πως η ρήξη θα είναι Αρμαγεδδώνας για τη χώρα – μια εκτίμηση για την οποία δεν δόθηκε ποτέ καμία αιτιολόγηση.

Η έλλειψη εναλλακτικής πρότασης από την πλευρά της κυβέρνησης, ακριβώς επειδή αποτελούσε στρατηγική επιλογή, δεν αντιμετωπίστηκε ως λάθος, ως κάτι για το οποίο θα έπρεπε να αποδοθούν ευθύνες. Αντίθετα, η κυβέρνηση, απαντώντας στην «κατηγορία» των αντιπάλων της ότι οδηγεί τη χώρα στη δραχμή, και επιλέγοντας να αγνοήσει εκείνους από τους υποστηρικτές της που είχε προσελκύσει με τη φράση «καμία θυσία για το ευρώ», ισχυρίστηκε –και έπεισε– πως ουδέποτε διανοήθηκε την έξοδο από την ευρωζώνη.

Λογοκρισίες στην Ελλάδα

Το πρώτο συνέδριο για την λογοκρισία στη χώρα μας

Από τις 17 έως τις 19 Δεκεμβρίου, στο Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων (πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ), το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου, σε συνεργασία με το Παράρτημα Ελλάδας του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ οργανώνουν το συνέδριο «Λογοκρισίες στην Ελλάδα»,

Πενήντα ομιλητές διερευνούν την άμεση και έμμεση λογοκρισία, σε όλες τις εκδοχές δημόσιου λόγου (εικαστικές τέχνες, στίχο, μουσική, λογοτεχνία, θέατρο, κινηματογράφο, δημοσιογραφία), από τις πιο παραδοσιακές εκφορές όπως η βλασφημία και τα «εθνικά θέματα» μέχρι τις πιο σύγχρονες μορφές στον χώρο του διαδικτύου. Η επιδίωξη είναι να ερευνηθεί όλη η γκάμα: η ευθεία καταστολή, η προληπτική λογοκρισία και ο πιο ανεξιχνίαστος λογοκριτικός τύπος: η αυτολογοκρισία. Με την ευκαιρία απευθύναμε από ένα ερώτημα στα τρία μέλη της επιστημονικής επιτροπής του συνεδρίου: τον φωτογράφο Νίκο Παναγιωτόπουλο (δρ τεχνών και ανθρωπιστικών επιστημών), τη θεωρητικό τέχνης Πηνελόπη Πετσίνη (δρ τεχνών και ανθρωπιστικών επιστημών) και τον πολιτειολόγο Δημήτρη Χριστόπουλο (αναπληρωτή καθηγητή, Πάντειο Πανεπιστήμιο).

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Σε καθεστώτα ολοκληρωτικά και αυταρχικά, όπως στη χούντα, ήταν μάλλον εύκολο να ταυτοποιήσουμε τη λογοκρισία. Πώς οριοθετείται όμως η λογοκρισία στη μεταπολίτευση;

Καμιά φορά, όταν μας διηγούνται γκροτέσκες ιστορίες λογοκρισίας από τη χούντα γελάμε. Γελάμε, διότι όντως είναι αστείο και διότι έχουμε πλέον τη δυνατότητα να χλευάσουμε την αυταρχική λογοκρισία που έχουμε αφήσει πίσω.

Αντιέκθεση διαμαρτυρίας, αντίδραση στη λογοκρισία και
την κατάσχεση του έργου της Εύας Στεφανή στην Art Athina,
2007. Στην έκθεση παρουσιάστηκε το επίμαχο έργο της
Στεφανή, μαζί με έργα 70 ακόμη Ελλήνων καλλιτεχνών.
Οι δημιουργίες υπογράφτηκαν από όλους τους καλλιτέχνες,
ώστε σε περίπτωση δίωξης, να ασκούνταν εναντίον όλων.

Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε ξεμπερδέψει με τη λογοκρισία, μολονότι συζητάμε για άλλα πράγματα. Σήμερα, έχουμε ακόμη καταστολή, το αρχέτυπο της λογοκρισίας. Δείγματα μεν, αλλά σταθερά επαναλαμβανόμενα που δείχνουν πως δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά. Υπάρχει ένα νήμα που ενώνει τις διαδηλώσεις στα αθηναϊκά σινεμά που παίζουν τον «Τελευταίο πειρασμό», τα ασφαλιστικά μέτρα εναντίον του βιβλίου Μ^ν του Ανδρουλάκη, την υπόθεση της έκθεσης outlook (με την απομάκρυνση του «βλάσφημου» έργου του Thierry de Cordier και την ποινική δίωξη του επιμελητή της) το 2004, τη δίωξη του «Παστίτσιου» το 2013 ή τις χρυσαυγίτικες αγκαλιές με τον Μητροπολίτη Πειραιώς με αφορμή το Corpus Christi στο Χυτήριο. Αυτά συνεχίζονται με δύο τρόπους: είτε κάποιοι «αγανακτισμένοι» επεμβαίνουν και το κράτος τους παρακολουθεί χωρίς να τους πειράζει, είτε –πιο σπάνια– το ίδιο το κράτος κάνει το ίδιο την δουλειά. Σε κάθε περίπτωση, όταν η υπόθεση φτάνει στο δικαστήριο, τα θύματα της λογοκρισίας κατά κανόνα αθωώνονται, αλλά τι να το κάνεις; Η δουλειά έχει γίνει.

«Το γαμημένο το Σύμφωνο». Επιτέλους.

του Δημήτρη Παπανικολάου

 Έξω από το Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών την προηγούμενη εβδομάδα η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Άννα Βαγενά στάθηκε στις κάμερες να κάνει μια δήλωση. Εμφανώς συγκινημένη υποσχέθηκε «στη μνήμη του Μηνά [Χατζησάββα], να φροντίσει για να περάσει το Σύμφωνο Συμβίωσης από τη Βουλή». Η εικόνα είναι πολλαπλά συμβολική για το διευρυμένο Σύμφωνο Συμβίωσης που έρχεται τελικά προς ψήφιση σε λίγες μέρες. Αφενός γιατί δείχνει πόσο καταλυτική στιγμή υπήρξε η κηδεία του Μηνά Χατζησάββα, πόσο καταλυτική η φωνή του συντρόφου του Κώστα Φαλελάκη όταν – συνδεόμενος με μια βαθειά πολιτική παράδοση που φωνάζει «με οργή και σε πένθος» — αναρωτήθηκε πότε θα ψηφιστεί «επιτέλους αυτό το γαμημένο σύμφωνο που δεν έρχεται». Η συναίνεση που νομίζω θα δούμε την επόμενη εβδομάδα στη Βουλή, θα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και σε αυτή την οργισμένη φωνή.

Roger de la Fresnaye, «Γυμνά σε τοπίο», 1910

Από την άλλη, η δήλωση της Βαγενά έχει ενδιαφέρον για να δει κανείς ξεκάθαρα το πολιτικά οξύμωρο: διότι, βεβαίως, δεν νομίζω να χρειαζόταν η βουλεύτρια έναν θάνατο, για να συνειδητοποιήσει γιατί πρέπει να αγωνιστεί «για το Σύμφωνο». Μεγαλωμένη στην ίδια γενιά με τον Χατζησάββα, έχοντας ζήσει δίπλα σε πολύ κόσμο που σκεφτόταν πολλά χρόνια τη σεξουαλική του ταυτότητα όχι εκτός αλλά ως μέρος της κοινωνικής του ένταξης, η Άννα Βαγενά, δεν μπορεί, ακόμα και πριν πεθάνει ο καλός της φίλος, κάτι θα είχε ακούσει και για την πολλαπλή αναγκαιότητα της νομικής κατοχύρωσης της ομοφυλόφιλης συμβίωσης στην Ελλάδα σήμερα.

Βρε λες;

Με αφετηρία το διευρυμένο σύμφωνο συμβίωσης για ετερόφυλα και ομόφυλα ζευγάρια

του Πάνου Λάμπρου

Βρε, λες να έφτασε η ώρα; Λες να ήρθε η μεγάλη στιγμή, η πρώτη, για χιλιάδες ομόφυλα ζευγάρια, για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους να βγουν από την αφάνεια;

Βρε, λες να γυρίσει το ρολόι, να πάει λίγο πιο μπροστά, να φύγουμε από τον μεσαίωνα;

Βρε, λες ο «αόρατος κόσμος» να γίνει ορατός, να μπορέσει να σταθεί περήφανα στο δρόμο, να δείξει το πρόσωπό του στο φως της ημέρας χωρίς να τον λοιδορούν, χωρίς να τον πετροβολούν;

Βρε λες;

Ταμάρα ντε Λεμπίντσκε, «Δυο κορίτσια», 1928

Πέρασαν χρόνια, δεκαετίες από τότε. Τότε που μια χούφτα νέοι άνθρωποι, παιδιά του Μάη του ’68, των νέων κοινωνικών κινημάτων, αποφάσισαν να σηκώσουν το ανάστημά τους και να πουν: Ναι, είμαστε γκέι και λεσβίες, και διεκδικούμε το αυτονόητο, τότε το αδιανόητο.

Ήταν το ΑΚΟΕ, το Απελευθερωτικό Κίνημα Ομοφυλόφιλων Ελλάδας, που τάραξε τα λιμνάζοντα νερά του κοινωνικού σκοταδισμού και της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας. Μια χούφτα άνθρωποι, που θέλησαν ν’ αλλάξουν τον κόσμο. Ο κόσμος δεν άλλαξε, αλλά ο σπόρος είχε πέσει, φύτρωσε, άνθισε — κι ας ήταν γύρω του κρανίου τόπος. Μέσα σ’ αυτή την ξεραΐλα ιδεών, μέσα σ’ αυτό το αφιλόξενο και εχθρικό τοπίο, ο ανθός κράτησε. Και να που τώρα, χρόνια μετά, γίνεται πραγματικότητα το σύμφωνο συμβίωσης και για ομόφυλα ζευγάρια.

Ο Σίσι στο Λονδίνο

Αμπντέλ Φατάχ ελ Σίσι: Ο δικτάτωρ περιοδεύει-2

του Τζακ Σένκερ

μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης

Ο Σίσι ταξιδεύει αυτό το διάστημα σε όλο τον κόσμο, σε μια προσπάθεια να πετύχει για τον εαυτό του διεθνή νομιμοποίηση, κάτι στο οποίο η βρετανική κυβέρνηση είναι πρόθυμη να βοηθήσει.

Σκίτσο του Randall Enos (Cagle Cartoons)

Το καλοκαίρι του 2013, ο στρατηγός Σίσι, Υπουργός Άμυνας, ανέτρεψε τον πρόεδρο που τον υπουργοποίησε και υπό την υψηλή εποπτεία του διεξήχθη μια σφαγή των υποστηρικτών των Αδελφών Μουσουλμάνων που είχαν στρατοπεδεύσει στις πλατείες του Καΐρου Ράμπαα και Νάντα. Το Human Rights Watch την περιέγραψε ως «μια από τις μεγαλύτερες μαζικές δολοφονίες διαδηλωτών στον κόσμο σε μία μόνο ημέρα στην πρόσφατη ιστορία».

Κόκκινα χαλιά για όλους;

Αμπντέλ Φατάχ ελ Σίσι: Ο δικτάτωρ περιοδεύει-1

της Κεϊτ Άλλεν

μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης

Δεν είμαι σίγουρος τι συμφωνία έχει κάνει ο Ντέιβιντ Κάμερον με τα καθαριστήρια που συνεργάζονται με την Ντάουνινγκ Στριτ, αλλά σίγουρα οι όροι θα είναι συμφέροντες. Διότι, αμέσως μετά το στρώσιμο ενός ολοκαίνουριου κόκκινου χαλιού για τον κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, αυτό ξαναστρώθηκε. Τούτη τη φορά ήταν ο Αιγύπτιος –πρώην επικεφαλής του στρατού που έγινε πρόεδρος– Αμπντέλ Φατάχ ελ Σίσι εκείνος που περπάτησε στο κατακόκκινο βελούδο.

Σκίτσο του Carlos Latuff

Ο Σίσι δεν έτυχε της πολυτέλειας των πέντε αστέρων, με χρυσές άμαξες και επίσημο δείπνο, όπως ο Σι, αλλά αποτέλεσε έναν ακόμα ευπρόσδεκτο φιλοξενούμενο στο Λονδίνο. Πολύ πιθανό να ακούσουμε από τον αρ. 10 της Ντάουνινγκ Στριτ ότι η επίσκεψη θα συμβάλει στην ενίσχυση της συμμαχίας εναντίον του ISIS και άλλων απειλών στην περιοχή, αυτών που το αιγυπτιακό πρακτορείο ειδήσεων ΜΕΝΑ έχει ονομάσει «διευρυμένο κύκλο τρομοκρατίας και εξτρεμισμού». Και, όπως πάντα, θα γίνει ασφαλώς λόγος για το εμπόριο, με το Υπουργείο Εξωτερικών να εξαίρει το γεγονός ότι η χρηματιστηριακή αγορά της Αιγύπτου «ήταν η αγορά με τις καλύτερες επιδόσεις στην περιοχή», πέρσι.

Τι γίνεται όμως με ένα όχι και τόσο ευχάριστο θέμα, τα ανθρώπινα δικαιώματα; Εδώ υπάρχει μια πληθώρα θεμάτων συζήτησης του Κάμερον με τον Αιγύπτιο ηγέτη. Θα μπορούσε να ξεκινήσει χαιρετίζοντας την απελευθέρωση των φυλακισμένων δημοσιογράφων του Al Jazeera, Μπάχερ Μοχάμεντ και Μοχάμεντ Φάχμι τον Σεπτέμβριο, καθώς και των δεκάδων άλλων πολιτικών κρατουμένων που τους δόθηκε χάρη όσο διαρκούσε το φετινό Μπαϊράμι.