Η Αριστερά του δημοκρατικού σοσιαλισμού

Στον Σταύρο Κωνσταντακόπουλο. Αξεθώριαστη μνήμη

του Στέφανου Δημητρίου

Ζαν Μέτζινγκερ, «Γυναίκα στον καθρέφτη», 1916

Η κρίση της πολιτικής. Η κρίση του πολιτικού συστήματος κατέστη κρίση της δημοκρατίας και της ίδιας της πολιτικής. Το πολιτικό σύστημα –όχι ως έννοια περιγράφουσα την οργάνωση της πολιτικής εξουσίας, αλλά ως όρος που περιγράφει και εξηγεί την κατανομή της σε συνθήκες κρίσης, ορίζοντας το πραγματικό κέντρο εξουσίας– διεύρυνε την απόσταση ανάμεσα στην πολιτική εξουσία και την κοινωνία. Η κυβέρνηση της Αριστεράς συνιστά ριζοσπαστική τομή ως προς την αναμέτρηση με το πολιτικό σύστημα. Η νεοφιλελεύθερη πολιτική, μαζί με την κατάργηση των κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων, εδραίωσε τη στυγνή εκμετάλλευση της εργασίας. Η κρίση της πολιτικής μένει ανεξήγητη, χωρίς την εξηγητική παράμετρο της επιθετικής πολιτικής του κεφαλαίου· αυτή έχει προϋπόθεση την κατακρήμνιση των θεσμικών εγγυήσεων των κοινωνικών κεκτημένων. Τα πλειστάκις, μέχρι πέρυσι, διασυρθέντα κοινωνικά δικαιώματα, από τα ΜΜΕ, είναι δημοκρατικά κεκτημένα. Η περιστολή των κοινωνικών δικαιωμάτων, τα οποία αποτελούν όρο για την αναπαραγωγή της κοινωνίας, συνιστά πολιτική προϋπόθεση για την αναπαραγωγή του ίδιου του κεφαλαίου. Αποστεώνονται οι αρχές της ελευθερίας και της ισότητας και ανακαθορίζεται η σχέση τους ως προς την κυριαρχία, άρα, σε ό,τι αφορά τη δημοκρατία, η ουσιώδης σχέση τους με τη λαϊκή κυριαρχία, κανονιστική αρχή της δημοκρατίας. Οι αρχές αυτές εξασθενούν περιοριζόμενες στο τυπικό τους κέλυφος. Όμως, εντός αυτού, οι αντιθέσεις της αστικής κοινωνίας (όπως η αντίθεση ισότητας-ιδιοκτησίας, αλλά και πολιτικής-οικονομίας) είχαν προεξοφλημένη έκβαση: ξέρουμε ποιος έχασε.

Σκέψεις για τα περιφερειακά πανεπιστήμια

της Τόνιας Κιουσοπούλου

στη μνήμη του Σταύρου Κωνσταντακόπουλου

Η δίκη του Γερμανού ιστορικού Χ. Ρίχτερ τελείωσε την προπροπερασμένη εβδομάδα με την αθώωσή του. Τα γεγονότα είναι γνωστά. Τα εθνικής εμβέλειας ΜΜΕ, εφημερίδες και ιστοσελίδες, άλλωστε, αφιέρωσαν αρκετά άρθρα σε αυτή την ιστορία, που κλόνισε πολλά από όσα θεωρούσαμε αυτονόητα.

Μαρκ Σαγκάλ, «Πάνω από την πόλη», 1918

Η δημοσιότητα όμως που δόθηκε στη δίκη του Ρίχτερ αγνοεί μια διάσταση της υπόθεσης που τη ζουν καθημερινά όσοι και όσες εργαζόμαστε στο Πανεπιστήμιο Κρήτης στο Ρέθυμνο. Σε αυτήν τη διάσταση θέλω επιγραμματικά να σταθώ. Γιατί η υπόθεση Ρίχτερ αποκάλυψε ένα ρήγμα στις σχέσεις του Πανεπιστημίου με την τοπική κοινωνία: ακριβέστερα, ένα ρήγμα ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο και σε αυτούς που επιδιώκουν να την εκφράσουν. Χαρακτηριστικά, κρητική ηλεκτρονική εφημερίδα σε άρθρο της με τίτλο «Ποιος είναι ο ρόλος του Πανεπιστημίου;» σημείωνε: «Πότε θα καταλάβουν στο Πανεπιστήμιο Κρήτης ότι δεν είναι δυνατόν να λειτουργούν ανεξάρτητα από την τοπική κοινωνία που τους φιλοξενεί, μία τοπική κοινωνία που με την προσφορά της πριν από μερικές δεκαετίες ήταν αυτή που το εδραίωσε στο Ρέθυμνο και του δίνει σήμερα τη δυνατότητα να υπάρχει και να παράγει επιστημονικό έργο και επομένως οφείλει το ίδιο να αναδεικνύει και τον απαιτούμενο κοινωνικό του χαρακτήρα;»

Παράξενα Φρούτα

Mια (δυτική) ιστορία του λιντσαρίσματος

 της Πηνελόπης Πετσίνη

«Τα δέντρα του Νότου έχουν παράξενα φρούτα» τραγουδούσε το 1939 η Billie Holiday: «Αίμα στα φύλλα κι αίμα στη ρίζα, μαύρα κορμιά αιωρούνται στην αύρα του νοτιά… Άρωμα μανόλιας, γλυκό και φρέσκο, και μετά, η ξαφνική μυρωδιά καμένης σάρκας. Τούτη εδώ είναι μια παράξενη και πικρή σοδειά». Γραμμένο το 1937 από την Abel Meeropol, το «Strange Fruit» αναφερόταν σε μια από τις πιο σκοτεινές πτυχές της αμερικανικής συλλογικής μνήμης. Στα τέλη του δέκατου ένατου και στις αρχές του εικοστού αιώνα, ο όχλος υπέβαλε συχνά ανθρώπους σε δημόσια παρατεταμένα τρομακτικά βασανιστηρια και ακρωτηριασμούς με μια τελετουργική διαδικασία στην οποία η κτηνωδία μετατρέπονταν σε θέαμα που έγινε γνωστή ως λιντσάρισμα. Αν και άνθρωποι από όλες τις φυλές έπεσαν κατά καιρούς θύματα λιντσαρίσματος, η πρακτική αυτή υπήρξε ιδιαίτερα σκληρή για τους μαύρους του Αμερικάνικου Νότου: σχεδόν 5.000 βρήκαν το θάνατο στα χέρια του όχλου μεταξύ του 1890 και του 1960.

1. Εμπορική καρτποστάλ από λιντσάρισμα στο Duluth της Minnesota, 1920

Το λιντσάρισμα του Sam Hose στο Νιούμαν της Τζόρτζια, το 1899, ήταν ένα από τα πρώτα και πιο μακάβρια γεγονότα αυτού του είδους. O Hose δούλευε ως εργάτης στο κτήμα ενός λευκού αγρότη, του Alfred Cranford, και κατηγορήθηκε για τη δολοφονία του και το βιασμό της συζύγου του. Τα εθνικά μέσα ενημέρωσης παρακολούθησαν στενά το ανθρωποκυνηγητό και τη σύλληψή του. Ένας ένοπλος όχλος τον συνέλαβε και τον μετέφερε στο Newnan. Εκεί, μπροστά σε ένα μεγάλο πλήθος, ο Hose ακρωτηριάστηκε βάναυσα και πυρπολήθηκε: οι επικεφαλής του λιντσαρίσματος τον ξεγύμνωσαν και τον αλυσόδεσαν σε ένα δέντρο στοιβάζοντας ξύλα γύρω του και λούζοντας τα πάντα με κηροζίνη. Στη συνέχεια ο όχλος του έκοψε τα αυτιά, τα δάχτυλα και τα γεννητικά όργανα και έγδαρε το δέρμα από το πρόσωπό του πριν του βάλουν φωτιά. Παρακολουθούσαν, όπως ανέφερε μια εφημερίδα, «με απροκάλυπτη ικανοποίηση» καθώς ο άνθρωπος καιγόταν ζωντανός. Όταν τελικά πέθανε, ο όχλος αφαίρεσε την καρδιά και το συκώτι του, μοιράζοντας τα κομμάτια μεταξύ τους, πουλώντας θραύσματα οστών και ιστών σε όσους δεν μπορούν να παρευρεθούν. Λέγεται ότι οι αρθρώσεις του είχαν τοποθετηθεί σε δημόσια θέα στη βιτρίνα ενός μπακάλικου στην Ατλάντα. Κανείς δεν είχε καλυμμένο το πρόσωπό του και κανείς δεν τιμωρήθηκε. Μεταγενέστερη έρευνα απέδειξε ότι ο Hose δεν είχε μπει ποτέ στο σπίτι του λευκού, πόσο μάλλον διέπραξε βιασμό εκεί.

«Μνημονικοί νόμοι» και ιστορικοί: η ευρωπαϊκή εμπειρία

της Έφης Αβδελά

Τη μέρα που εκδόθηκε η αθωωτική απόφαση στη δίκη Ρίχτερ (10.2.2016), η Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού-περ. «Μνήμων» οργάνωσε, με αφετηρία τη δίκη, συζήτηση με θέμα «Ιστορία καθ’ υπαγόρευσιν; Νόμοι και διώξεις για το περιεχόμενο της ιστορικής αφήγησης». Μίλησαν η Έφη Αβδελά, η Δήμητρα Λαμπροπούλου και ο Στρατής Μπουρνάζος, με συντονιστή τον Βαγγέλη Καραμανωλάκη. Το άρθρο της Έφης Αβδελά, που δημοσιεύουμε σήμερα, αποτελεί συνοπτική εκδοχή της τοποθέτησή της· σε επόμενο φύλλο θα δημοσιεύσουμε και το αντίστοιχο άρθρο της Δήμητρας Λαμπροπούλου. Τα κείμενα, στην πλήρη τους μορφή, θα περιληφθούν στον επόμενο τόμο του περιοδικού «Μνήμων».

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Ρενέ Μαγκρίτ, «Μνήμη», 1948

Ότι το παρελθόν συνιστά στοιχείο ταυτότητας το ξέρουμε, αν μη τι άλλο από τον τρόπο με τον οποίο συγκροτήθηκαν τα έθνη-κράτη τον 19ο αιώνα. Στήριξαν τη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας στη συστηματική επεξεργασία ενός συνεκτικού εθνικού αφηγήματος για το παρελθόν, διαμορφώνοντας έτσι και μια νέα γνωστική πειθαρχία, την επιστήμη της ιστορίας. Ωστόσο εδώ και καιρό η ενιαία εθνική ιστορική αφήγηση έχει σε πολλές περιπτώσεις υποστεί ρωγμές και έχει γίνει διακύβευμα στο δημόσιο χώρο. Η ιστορία έχει αντικατασταθεί από τη μνήμη, τη διεκδίκηση της συμπερίληψης ή/και της δικαίωσης για τα δεινά του παρελθόντος. Οι σχετικές διεργασίες εμφανίζουν τρεις αλληλένδετες διαστάσεις: τους «πολέμους για την ιστορία», που αφορούν κυρίως το περιεχόμενο του σχολικού μαθήματος∙ τις πράξεις δημόσιας συγνώμης από ηγέτες κρατών για τα δεινά που η χώρα τους επιφύλαξε σε διάφορες ομάδες πληθυσμού στο παρελθόν∙ και τους «μνημονικούς νόμους». Πρόκειται για ενιαίο φαινόμενο, που ως τέτοιο απορρέει από τη σύγχρονη ερμηνευτική ρευστότητα της ιστορίας, την οποία έχει επιφέρει η παγκοσμιοποίηση, η πολιτική των ταυτοτήτων και η αποδόμηση των μεγάλων αφηγήσεων. Η τελευταία διάσταση, που βρέθηκε πολύ πρόσφατα στη δημοσιότητα, εγείρει τις σοβαρότερες αμφισβητήσεις, καθώς αναγορεύει μία εκδοχή του παρελθόντος σε «υποχρεωτική» ιστορία.

Δ. Και αγώνας και φόβος

Πέρασαν εβδομήντα χρόνια

του Βασίλη Κρεμμυδά

Στην πραγματικότητα επρόκειτο για τον πρώτο μετεμφυλιακό ξεσηκωμό της ελληνικής κοινωνίας· της ηττημένης στον Εμφύλιο ελληνικής κοινωνίας. Ήταν η πρώτη ευκαιρία: το γεγονός ότι ο αγώνας των Κυπρίων ήταν αντιαποικιακός βοηθούσε την ελληνική κοινωνία να εκφράσει, πρώτη φορά από την αλλαγή φρουράς (από Αγγλία σε ΗΠΑ), τα αντιαμερικανικά της αισθήματα· οι Αμερικανοί είχαν αρχίσει να αλωνίζουν με περισσή ασυδοσία.

Διαδήλωση για το Κυπριακό, 1957
(Αρχεία ΑΣΚΙ)

Το δεκάχρονο παιδάκι του 1945, εικοσάχρονος φοιτητής πια, άρχισε να βλέπει καθαρά — όχι να συνειδητοποιεί, να βλέπει μόνον. Μπόρεσε, ας πούμε, με μικρή καθυστέρηση, λόγω πρότερου αφελούς βίου, να δει την κυρία, λίγα χρόνια μεγαλύτερή του, που τον πλησίασε και του έκανε τη «φίλη». Πρόσεξε ότι η συμπάθειά της, μέρα με τη μέρα, μεγάλωνε. Τον κάλεσε στο σπίτι της ένα μεσημέρι να του κάνει το τραπέζι· με κάτι πρόχειρο· να, κανένα αυτό τηγανητό… συγχρόνως ψηνόταν και μια τεράστια μπριζόλα! Σκέφτηκε ο εικοσάχρονος φοιτητής: «Εγώ αυγά και εκείνη μπριζόλα, έτσι φαίνεται κάνουν στο Ψυχικό όπου έμενε η κυρία»ݥ λάθος σκέψη· η μπριζόλα ήταν για τη Λιούμπα, τη σκύλα της· το όνομα της σκύλας το θυμάται, της κυρίας όχι!

Η μεταναστευτική πολιτική της Ε.Ε. ή πώς να αποφύγουμε τα ίδια λάθη

του ΒTS Αnonymous

Σύμφωνα με την Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη της που αποτελούν τους βασικούς παίκτες του παιχνιδιού, η λύση στην ευρωπαϊκή προσφυγική κρίση βρίσκεται οπουδήποτε αλλού, εκτός από το εσωτερικό της Ε.Ε. Πιο συγκεκριμένα, όπως δείχνουν οι συζητήσεις για την συμφωνία 3 δισ. ευρώ με την Άγκυρα, που προχωράει, τώρα η λύση φαίνεται να βρίσκεται στην Τουρκία.

Λέσβος, Οκτώβριος 2015. Φωτογραφία του Giles Duley για την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Πηγή: http://www.legacyofwar.com)

Δυστυχώς, η Ε.Ε. δεν δείχνει να μαθαίνει από τα λάθη της. Παρόλο που πλασάρει τη νέα συνεργασία της με την Τουρκία ως μια καινοτόμο συντονισμένη απάντηση σε μια «άνευ προηγουμένου κρίση», δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο σ’ αυτήν: είναι ένα ακόμα επεισόδιο, στη μακρά παράδοση της διαχείρισης της μετανάστευσης σε μια τρίτη χώρα με αμφίβολο ιστορικό στο ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με άλλα λόγια, δεν έχουμε τίποτε περισσότερο από μια ακόμη διαχειριστική προσπάθεια μεταφοράς του μεταναστευτικού εκτός Ε.Ε, εντός της περιοχής της Μεσογείου.

Σχεδόν ένα χρόνο πριν, τον Νοέμβριο του 2014 μια παρόμοια συμφωνία ήταν υπό διαπραγμάτευση μεταξύ της Ε.Ε. και αρκετών χωρών της Βορείου Αφρικής. Στη συνέχεια, το σχέδιο ήταν να ενισχυθεί η ιδιότητα του «φύλακα» για τις χώρες διέλευσης, με στόχο την παρακολούθηση και αναχαίτιση των ροών παράτυπων μεταναστών. Επιπλέον, υπήρχε ο στόχος να δημιουργηθούν κέντρα υποδοχής όπου θα γινόταν η διαλογή και ο διαχωρισμός των μικτών μεταναστευτικών ροών και οι λεγόμενοι «οικονομικοί μετανάστες» να επιστρέφονται γρήγορα στις χώρες καταγωγής τους.

Γιατί η δράση του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο αντίκειται στο διεθνές δίκαιο

Με βάση τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, του ΟΗΕ και τις διεθνείς συμβάσεις

 του Τόμας Σπιγκερμπόερ

μετάφραση: Αγάπιος Λάνδος, Γιάννης Χατζηδημητράκης

Την Πέμπτη 11 Φεβρουαρίου, το ΝΑΤΟ ανακοίνωσε ότι τα πλοία του θα αναπτυχθούν τάχιστα στο Αιγαίο προκειμένου να καταπολεμηθεί η παράνομη μετανάστευση, σε συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές και τη Frontex. Στις 23 Φεβρουαρίου, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γ. Στόλτενμπεργκ δήλωσε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: «Όταν διασώζουμε αυτούς τους ανθρώπους, εκείνο που συμφωνήσαμε με την Τουρκία, σε επίπεδο υπουργών, είναι ότι αν αυτοί οι άνθρωποι ήρθαν από την Τουρκία, τότε μπορούμε να τους επιστρέψουμε στην Τουρκία». Ο Στόλτενμπεργκ επανέλαβε τις ίδιες δηλώσεις την επόμενη μέρα. Είναι κάτι τέτοιο συμβατό με το διεθνές δίκαιο;

Μια διαφορετική πανσέληνος στο Αιγαίο, 11.8.2015. Σύροι πρόσφυγες αντικρίζουν το γεμάτο φεγγάρι, καταμεσής του πελάγους, καθώς το σκάφος τους έχει ξεμείνει έξω από την Κω. Φωτογραφία: Γιάννης Μπεχράκης/ Reuters

Το Politico.eu ανέφερε ότι μια ομάδα πέντε πλοίων (από τη Γερμανία, την Ιταλία, τον Καναδά, την Τουρκία και την Ελλάδα) βρίσκονται ήδη στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Δανία και η Ολλανδία λέγεται ότι έχουν υποσχεθεί να στείλουν σκάφη. Ο γ.γ. του ΝΑΤΟ δήλωσε ότι η Τουρκία και η Ελλάδα δεν θα δρουν η μία στα χωρικά ύδατα της άλλης, αντιμετωπίζοντας έτσι ένα θέμα πολιτικά ευαίσθητο. Η εντολή της αποστολής δεν θα είναι να αναχαιτίζει ή να επιστρέφει τα σκάφη με τους πρόσφυγες αλλά να συμμετάσχει σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης (οι οποίες όμως, όπως κατέστησε σαφές ο Στόλτενμπεργκ στις 23 και 24 Φεβρουαρίου, μπορεί να περιλαμβάνουν την αναχαίτιση και την επιστροφή). Οι ενέργειες αυτές επρόκειτο να λάβουν χώρα εντός των τουρκικών χωρικών υδάτων.

Μια σειρά ερωτήματα ανακύπτουν, προκειμένου να εκτιμηθεί η νομιμότητα της πράξης αυτής υπό το πρίσμα του διεθνούς δικαίου: Τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ ασκούν δικαιοδοσία; Υπάρχουν εμπόδια που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο; Υπάρχουν τρόποι να παρακαμφθούν οι υποχρεώσεις που απορρέουν από τη δικαιοδοσία και την τήρηση του διεθνούς δικαίου;

Αφέλειες και βλάβες σοβαρές

Για τη μήνυση της Βασιλικής Θάνου εναντίον του Σταύρου Τσακυράκη

του Στρατή Μπουρνάζου

Εικόνα: Τζέιμς Ένσορ, «Οι καλοί δικαστές»,1891

«Ο εγκαλούμενος εκφέρει και συμπεριλαμβάνει, με εμφανή εκδήλωση και σκοπό καταφρόνησης του προσώπου μου, προσβλητικούς και εξυβριστικούς χαρακτηρισμούς και εκφράσεις, οι οποίοι κατά την κοινήν αντίληψη ενέχουν περιφρόνηση και μείωση της τιμής και της υπόληψής μου […]. Πάντα τα ως άνω προσβλητικά, ενέχουν […] περιφρόνηση και μείωση της ηθικής και κοινωνικής μου αξίας, προεχόντως, όμως, μείωση του κύρους του αξιώματος, ήτοι αυτό της Προέδρου του Αρείου Πάγου κλπ.». Διαβάζοντας τα παραπάνω, στη μήνυση που υπέβαλε η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου Β. Θάνου, σκέφτηκα ότι κάποιος της έσουρε τα εξ αμάξης. Έτσι, όταν στη συνέχεια διαπίστωσα ότι οι επίμαχες εκφράσεις ήταν «αφελής» και «πολιτικάντης», δεν μπόρεσα να συγκρατήσω ένα μειδίαμα. Μειδίαμα το οποίο στη συνέχεια μετατράπηκε σε μεγαχάχανο ή μάλλον σαρδόνειο γέλωτα, όταν διάβασα ότι, κατά το κείμενο της έγκλησης πάντα, ο χαρακτηρισμός «πρώην συνδικαλίστρια» είναι «σκόπιμος και υπαινικτικός» ή ότι «είναι απαξιωτικές και συνιστούν, σε κάθε περίπτωση, εξύβριση και δυσφήμιση της προσωπικότητάς [της], και δη τόσο του προσώπου [της] όσο και της υπόστασής [της] ως Δικαστού, και μάλιστα ως Προέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου, καθώς και ως πρώην Υπηρεσιακής Πρωθυπουργού» η προτροπή στους δικαστές να ζητήσουν την παραίτησή της και άλλες φράσεις (φράσεις, λχ., όπως: «η επιστολή της [προς τους Ευρωπαίους ομολόγους της] καταβαραθρώνει τη δικαιοσύνη και τους θεσμούς, εκθέτει την χώρα μας και μας ευτελίζει πολιτιστικά»). Αφού έκανα μια σειρά αναγκαίους ελέγχους (με πρώτο και κυριότερο ότι πηγή της είδησης δεν είναι το «Κουλούρι»), και αφού πείστηκα ότι η μήνυση δεν υποβλήθηκε από τον πρόεδρο της «Βουλής του Ζαππείου» ή του Φιλοπάππου,το γέλιο μου κόπηκε απότομα και συνέχισα.

Στα «Ενθέματα» αύριο Κυριακή 28 Φεβρουαρίου

Κείμενα των ΒTS Αnonymous, Στέφανου Δημητρίου, Πηνελόπης Πετσίνη, Τόμας Σπινγκερμπόερ, Στρατή Μπουρνάζου, Έφης Αβδελά, Βασίλη Κρεμμυδά, Τόνιας Κιουσοπούλου

Tamara de Lempicka «Οι πρόσφυγες» (1937)

Η μεταναστευτική πολιτική της Ε.Ε. ή πώς να αποφύγουμε τα ίδια λάθη. O ΒTS Αnonymous επιχειρηματολογεί γιατί η πολιτική αντιμετώπισης του μεταναστευτικού είναι απάνθρωπη και αναποτελεσματική, αναπαράγοντας λάθη του παρελθόντος. «Δυστυχώς, η Ε.Ε. δεν δείχνει να μαθαίνει από τα λάθη της. Παρόλο που πλασάρει τη νέα συνεργασία της με την Τουρκία ως μια καινοτόμο συντονισμένη απάντηση σε μια «άνευ προηγουμένου κρίση», δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο σ’ αυτήν. […] Αυτό το σχέδιο με τη σειρά του, βασίστηκε πάνω σε μια πιλοτική πολιτική των αρχών της δεκαετίας του 2000 με τη Λιβύη. Πρώτα η Ιταλία και στη συνέχεια η Ε.Ε., σύναψαν συμφωνίες με τον τότε ηγέτη της Λιβύης, Μουαμάρ Καντάφι, για να εξασφαλίσουν τη συγκράτηση των μεταναστευτικών ροών. Η ιδέα ήταν να δημιουργηθεί μια «νεκρή ζώνη» γύρω από τα σύνορα της Ε.Ε., που θα σταματούσε τους μετανάστες πριν ακόμη ξεκινήσουν το ταξίδι τους μέσω της θαλάσσης. […] αυτή η πολιτική στην πραγματικότητα αύξησε την επιθυμία και την αποφασιστικότητα των μεταναστών να φτάσουν στην ΕΕ. Πριν, η Λιβύη προσέφερε ελκυστικές συνθήκες εργασίας για πολλούς υποσαχάριους μετανάστες, και πολύ συχνά αποτελούσε τελικό προορισμό της μετανάστευσής τους. Ωστόσο, στο πλαίσιο αυτής της νέας πολιτικής, η ζωή στη Λιβύη έγινε αφόρητη αυξάνοντας έτσι τα κίνητρα για τους μετανάστες να δοκιμάσουν την τύχη τους αλλού. Ως αποτέλεσμα, και παρά τους κινδύνους που περιέχει ο διάπλους της Μεσογείου, πολλοί αποφάσισαν να συνεχίσουν προς ασφαλέστερες τρίτες χώρες στην Ευρώπη.» (μετάφραση Γιάννης Χατζηδημητράκης)

Σκέψεις πάνω στο προσφυγικό 100 χρόνια μετά ή όταν η εθνική κυριαρχία εξακολουθεί να σκοτώνει

του Δημήτρη Παρσάνογλου

«[1922]. Πιο τραγικό θέαμα δεν μπορεί κανείς να φανταστεί. Είδα 7.000 ανθρώπους μέσα σε ένα πλοίο που χωρούσε το πολύ 2.000. Ήταν στοιβαγμένοι σαν σαρδέλες στο κατάστρωμα, μία ζωντανή, παλλόμενη μάζα ανθρώπινης δυστυχίας. Ταξίδευαν επί τέσσερις μέρες. Δεν είχαν χώρο να ξαπλώσουν για να κοιμηθούν, ούτε φαγητό να φάνε. Δεν υπήρχε πρόσβαση σε τουαλέτες. Επί τέσσερα μερόνυχτα πολλοί από αυτούς στέκονταν όρθιοι στο κατάστρωμα, μούσκεμα από την φθινοπωρινή βροχή, με τον παγωμένο νυχτερινό αέρα να τους τρυπάει τα κόκαλα και τον ήλιο του μεσημεριού να τους τσουρουφλίζει».

Χένρυ Μοργκεντάου (παρατίθεται στο Bruce Clark, Δυο φορές ξένος: Οι μαζικές απελάσεις που διαμόρφωσαν την σύγχρονη Ελλάδα και Τουρκία, μετ. Βίκη Ποταμιάνου, Ποταμός 2007, σ. 193).

,

Το εξώφυλλο της «Τσιγγάνικης Ορχήστρας» του Γιάννη Καλαϊτζή (εκδ. Πολύτυπο, 1984)

Θα μπορούσε να γράψει κανείς ένα κείμενο απολύτως επίκαιρο, που να περιγράφει με ακρίβεια αυτό που συμβαίνει τους τελευταίους μήνες στις ευρωπαϊκές θάλασσες και στεριές, χρησιμοποιώντας αυτούσια αποσπάσματα από μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν το προσφυγικό δράμα στις αρχές του 20ού αιώνα. Δεν ξέρω για τον Μεσοπόλεμο, σήμερα πάντως αυτό το κάτι που μένει από τη μυρωδιά των πτωμάτων που ξεβράζουν ή κρατάνε στον βυθό οι θάλασσές μας είναι μια χρυσή ευκαιρία να συλλογιστούμε πάνω στους εαυτούς μας ως Ευρωπαίους. Για μια ακόμα φορά, συγκρούονται, σύμφωνα με το συλλογικό μας φαντασιακό, τουλάχιστον δυο Ευρώπες: η Ευρώπη-φρούριο και η Ευρώπη της Αλληλεγγύης. Πάνω στα πτώματα, ων ουκ έστιν αριθμός, λοιπόν, οικοδομείται ένας διάλογος για την ψυχή μας: μια ανθρωπιστική κρίση μετατρέπεται σε μια ευκαιρία αναστοχασμού και ενδοσκόπησης, από αυτές που χρόνια τώρα αδράχνουμε ως «υπερεθνικοί» πολίτες, ιδίως όποτε η υπερεθνικότητά μας έρχεται ενώπιον ζητημάτων πιο δυσάρεστων από ό,τι οι ανταλλαγές φοιτητών ή η δυνατότητα να ταξιδεύεις χωρίς διαβατήριο.

Παρουσίαση της «Θεωρίας του χρήματος» του Ι. Ρούμπιν την Τρίτη

Οι εκδόσεις Εκτός Γραμμής  (ένα μη κερδοσκοπικό, πολιτικό και θεωρητικό εγχείρημα στον χώρο του βιβλίου, που μας έχει χαρίσει και άλλες ωραίες εκδόσεις, με πιο πρόσφατη το «Για τον Μαρξ» του Αλτουσέρ),  μάς  προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου του Ισαάκ Ιλίτς Ρούμπιν, «Μελέτες για τη θεωρία του χρήματος στον Μαρξ» (μετάφραση: Δημήτρης Δημούλης  και Τάσος Κυπριανίδης, πρόλογος: Γιάννης Μηλιός). Θα μιλήσουν: Λεωνίδας Βατικιώτης (οικονομολόγος, δημοσιογράφος), Γιάννης Μηλιός (καθηγητής πολιτικής οικονομίας, ΕΜΠ), Σάββας Μιχαήλ (συγγραφέας), Δημήτρης Παπαφωτίου («Εκτός Γραμμής»). Η παρουσίαση γίνεται την Τρίτη 23 Φεβρουαρίου, ώρα 19.30, στο Art Garage (Σολωμού 13, Εξάρχεια, 3ος όροφος).

Όπως σημειώνουν οι εκδότες, «στο ανά χείρας δοκίμιο ο Ισαάκ Ιλίτς Ρούμπιν αναλύει τις βασικές έννοιες της μαρξικής θεωρίας ως το αποτέλεσμα μιας δομής σχέσεων παραγωγής, όπου το χρήμα δεν αποτελεί ένα απλό μέσο αντιπραγματισμού/ανταλλαγής αλλά το στοιχείο συγκρότησης της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας. Το έργο του Σοβιετικού θεωρητικού αποτελεί καθοριστικό σημείο αναφοράς για όλες τις σύγχρονες αναγνώσεις του Κεφαλαίου του Μαρξ, εγκαινιάζοντας μια νέα πρόσληψη του μαρξικού έργου, επιστημονική και όχι ιστορικιστική, και αναδεικνύοντας την έννοια της αξιακής μορφής σε ακρογωνιαίο λίθο της μαρξικής θεωρίας».

Εικόνα: Σκίτσο του Γιάννη Καλαϊτζή από τον «Τυφώνα»

Ο Ισαάκ Ιλίτς Ρούμπιν γεννήθηκε το 1896. Νεαρός  προσχώρησε στην Bund, και  αργότερα έγινε μέλος της αριστερής πτέρυγας του κόμματος των μενσεβίκων. Σπούδασε νομικά, έγινε καθηγητής στο πρώτο Πανεπιστήμιο της Μόσχας (1921) και συμμετείχε στη Λαϊκή Επιτροπή Εκπαίδευσης, ενώ δίδαξε πολιτική οικονομία στο Ινστιτούτο Κόκκινης Καθηγεσίας, στο Ινστιτούτο Οικονομίας και στο Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο Σβερντλόφ. Εργάστηκε ως ερευνητής στο Ινστιτούτο Μαρξ-Ένγκελς της Μόσχας υπό τον Νταβίντ Ριαζάνοφ (1926-30), η συνεργασία με τον οποίο καθόρισε το έργο αλλά και τη ζωή του. Δημοσίευσε σειρά μελετών, ενώ μετέφρασε στα ρωσικά σημαντικά έργα του Μαρξ. Έπειτα από διαδοχικές συλλήψεις και φυλακίσεις, καταδικάστηκε σε θάνατο από το σταλινικό καθεστώς και εκτελέστηκε στις 27.11.1937.

Για τα προγράμματα σπουδών του ΕΑΠ – και όχι μόνο

του Κυριάκου Αθανασίου

Σε πρόσφατα φύλλα των «Ενθεμάτων», φιλοξενήθηκαν παρεμβάσεις του προέδρου της Διοικούσας Επιτροπής του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ) Βασίλη Καρδάση (20.12.2015) και του μέλους ΣΕΠ Μανώλη Πατηνιώτη (6.12.2015 και 10.1.2016), παρεμβάσεις που δείχνουν πως έχει ξεκινήσει μια διαδικασία προβληματισμού. Τα σημεία αιχμής στα οποία φαίνεται να εστιάζεται η ανάγκη διορθωτικών παρεμβάσεων σχετίζονται με τον τρόπο διοίκησης, τα προγράμματα σπουδών, την επιλογή των μελών ΣΕΠ, καθώς και την επιλογή των υποφηφίων σπουδαστών.

Από την «Τσιγγάνικη Ορχήστρα» του Γιάννη Καλαϊτζή (εκδ. Πολύτυπο, 1984)

Για τον τρόπο διοίκησης, τονίστηκε ήδη η ανεδαφικότητα του να εφαρμοστεί το μοντέλο διοίκησης και εκλογής οργάνων των υπολοίπων δημόσιων ΑΕΙ και στο ΕΑΠ. Στους λόγους που αναφέρθηκαν, θα επιθυμούσα να προσθέσω και έναν ακόμη: μου είναι φανερό πως η ex officio διοίκηση ενός τόσο μεγάλου ΑΕΙ από τόσο λίγους εμπεριέχει τον κίνδυνο της αυθαιρεσίας και της συναλλαγής, ιδιαίτερα όταν μια τέτοια διοίκηση συνεπάγεται επιλογή και διορισμό ανθρώπων σε αμοιβόμενες θέσεις. Θα αποτολμούσα να πω, ίσως καθ’ υπερβολήν, ότι η μετατροπή του ΕΑΠ σε αυτοδιοικούμενο ΑΕΙ κινδυνεύει να το μετατρέψει σε ιδιωτική ανώνυμη εταιρεία με πενήντα προνομιούχους μετόχους.

Η πολύτιμη συγκομιδή του Δημήτρη Σπάθη

του Νικηφόρου Παπανδρέου

Ο Δημήτρης Σπάθης (1925-2014), θεμελιωτής της ελληνικής θεατρολογίας, σπουδαίος λόγιος, δάσκαλος, ακούραστος εργάτης, αριστερός διανοούμενος του 20ού αιώνα, μας αποχαιρέτησε για πάντα τον Δεκέμβρη του 2014. Το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ) συγκέντρωσε, σε έναν ωραίο και ογκώδη τόμο (825 σ.), με επιμέλεια του Νικηφόρου Παπανδρέου, το μεγαλύτερο μέρος του έργου του, διάσπαρτου μέχρι σήμερα. Ο τόμος, με τίτλο «Από τον Χορτάτση στον Κουν. Μελέτες για το νεοελληνικό θέατρο», παρουσιάζεται την Τετάρτη 24 Φεβρουαρίου, ώρα 18.30 στο Μουσείο Μπενάκη (Κουμπάρη 1). Θα μιλήσουν: Πλάτων Μαυρομούστακος (Παν. Αθηνών), Νικηφόρος Παπανδρέου (ΑΠΘ), Αλέξης Πολίτης (Παν.Κρήτης), Άννα Σταυρακοπούλου (ΑΠΘ). Δημοσιεύουμε ένα εκτενές απόσπασμα από το εισαγωγικό κείμενο του τόμου, που υπογράφει ο Ν. Παπανδρέου.

 ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Ένας από τους θεμελιωτές της ελληνικής θεατρολογίας, ένας πρωτοπόρος που με την ερευνητική και διδακτική του δράση συνέβαλε αποφασιστικά σ’ αυτή την άνθηση [της νεαρής επιστήμης στη χώρα μας], μας πλούτισε με έργο υποδομής, και άνοιξε δρόμους για τους νεότερους είναι ο συγγραφέας των κειμένων που ακολουθούν.

Χρησιμοποιώντας μια βαριοπούλα για να σπάσουμε καρύδια

της Μπάρμπαρα Βέζελ

μετάφραση: Στρ. Μπουλαλάκης

Κάποιες ιδέες  δεν μπορούν παρά να εξηγηθούν μόνο από την απογοήτευση που αισθάνονται οι εμπνευστές τους. Η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και ο Τούρκος πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου, πρέπει και οι δύο να νιώθουν εξουθενωμένοι – ο καθένας για τους δικούς τους λόγους.

 

Από την «Τσιγγάνικη Ορχήστρα» του Γιάννη Καλαϊτζή (εκδ. Πολύτυπο, 1984)

Και οι δύο ηγέτες ζητούν βοήθεια για να αντιμετωπίσουν την προσφυγική κρίση, και το θέμα δεν απαιτεί πρακτικά οφέλη, αλλά αντ’ αυτού, πολιτικές πρωτοβουλίες. Δεδομένου ότι δεν έχει σημειωθεί πρόοδος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι δύο ηγέτες να χτυπούν την πόρτα μιας άλλης συμμαχίας.

Δεν είναι δουλειά του ΝΑΤΟ. Πρώτα απ’ όλα, τα μέλη του ΝΑΤΟ αιφνιδιάστηκαν όταν άκουσαν την πρόταση: Η καταπολέμηση της λαθραίας διακίνησης ανθρώπων δεν είναι στρατιωτικό καθήκον, και σίγουρα επίσης δεν είναι μια αρμοδιότητα που μπορεί να επωμιστεί η στρατιωτική συμμαχία.

Tι σημαίνει η παρέμβαση του ΝΑΤΟ

WEB ONLY

της Άννα-Μαρία Μερλό

μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης

Είναι η πρώτη φορά που το ΝΑΤΟ δεσμεύεται επίσημα σε μια δράση σχετική με πρόσφυγες. Μέχρι τώρα ήταν πάντα αρνητικό, υποστηρίζοντας ότι η Ατλαντική Συμμαχία δεν έχει καμία αρμοδιότητα παρακολούθησης συνόρων ή καταπολέμησης εγκληματικών οργανώσεων.

Η παρέμβαση αποτελεί ένα ακόμα σημάδι της αδυναμίας της Ε.Ε να αντιμετωπίσει την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Σε αντίθεση με την Ευρώπη που σπατάλησε μήνες αντιπαραθέσεων για τις ποσοστώσεις επανεγκατάστασης ενώ οι πρόσφυγες πνίγονταν, το ΝΑΤΟ μέσα σε λίγες ώρες οργάνωσε μια μεγάλη στρατιωτική αντίδραση.

Σκίτσο του Γιάννη Καλαϊτζή από το «Το μαύρο είδωλο της Αφροδίτης»

Το τελευταίο σχέδιο επανεγκατάστασης προσφύγων, που έχει προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μοιάζει με νεκρό γράμμα. Τα σύνορα εντός Ε.Ε κλείνουν το ένα μετά το άλλο (η Αυστρία έκλεισε τα σύνορά της την Πέμπτη), και το σύστημα Σένγκεν βρίσκεται σε όλο και μεγαλύτερο κίνδυνο. Η ιδέα μιας ευρωπαϊκής στρατιωτικής αποστολής, στα ελληνικο-μακεδονικά σύνορα, μελετήθηκε πριν λίγες ημέρες από τους υπουργούς Εξωτερικών της Ε.Ε και απορρίφθηκε κατόπιν αντιρρήσεων της Ελλάδας και του Λουξεμβούργου.

Το γυμνό ανθρώπινο σώμα είναι τέχνη

από μια συνέντευξη του Αντρέι Ζουλάφσκι

Στη μνήμη του σπουδαίου Πολωνού σκηνοθέτη Αντρέι Ζουλάφσκι, που πέθανε την Τετάρτη 17.2.2016, δημοσιεύουμε μικρά αποσπάσματα από μια συνέντευξή του στη Margaret Barton-Fumo, η οποία δημοσιεύθηκε στο www.filmcomment.com, στις 6.3.2012.

«Ε»

.

μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης

Για τoν πολιτισμό

Η ζωή μου είναι συνυφασμένη με τη λογοτεχνία, τη ζωγραφική, τη μουσική. Είναι κάτι έμφυτο — από την οικογένειά μου, από όλη τη διαδρομή της ζωής μου. Αν ξαφνικά έπρεπε να κάνω μια ταινία για έναν Ουκρανό ή έναν Αμερικάνο εργάτη εργοστασίου, θα βρισκόμουν σε σύγχυση, καθώς δεν μπορούσα να καταλάβω τι σημαίνει αυτό. Εκείνο που γνωρίζω σε βάθος είναι ο κόσμος της κουλτούρας, –μισώ αυτή τη λέξη, εντάξει;– ο οποίος εξακολουθεί να είναι ο κόσμος μου, και ως εκ τούτου, εναντιώθηκα σε αυτόν σχεδόν όσο και τον υποστήριξα στις ταινίες μου.

Γιατί τα θωρηκτά δεν είναι λύση για την προσφυγική κρίση

του Ρούμπεν Άντερσον

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Από «Το Μαύρο είδωλο της Αφροδίτης» του Γιάννη Καλαϊτζή (εκδ. Ars Longa, 1990)

Ακόμα μια εβδομάδα πέρασε, και μας έφερε ακόμα ένα σχέδιο που γράφτηκε στο πόδι για να επιλύσει, υποτίθεται, την προσφυγική κρίση. Το καινούριο αυτό σχέδιο είναι το «στείλτε τα θωρηκτά».[1]

Η πανικόβλητη απόφαση να εμπλακεί το ΝΑΤΟ στην προσφυγική κρίση δεν είναι μόνο ένα πρωτοφανές στάδιο στη συνεχιζόμενη στρατικοποίηση των ευρωπαϊκών συνόρων, αλλά ταιριάζει επίσης και στη μακραίωνη πλέον τάση να θεωρούνται οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που φτάνουν στις ακτές μας με βαρκούλες ως μια επείγουσα κατάσταση που μπορεί να αντιμετωπιστεί μονάχα με αύξηση της συνοριακής ασφάλειας.

Από τη στιγμή που λανσαρίστηκε η συμφωνία Σένγκεν για την ελεύθερη διακίνηση τη δεκαετία του 1990, οι κυβερνήσεις εστίασαν στο καθήκον να αυξήσουν την ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ ως υποκατάστατο μιας πραγματικά κοινής προσέγγισης των πολιτικών μετανάστευσης και ασύλου. Υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα με αυτή τους τη σπουδή: δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα. Όπως ακούραστα επαναλαμβάνουν πολλοί ερευνητές[2] (μεταξύ τους κι εγώ), οι προσπάθειες να περιοριστεί η μετανάστευση δια της αστυνόμευσης των συνόρων και της ανακοίνωσης πολιτικών αποτροπής δεν μπορούν να φέρουν αποτελέσματα από τη στιγμή που δεν αντιμετωπίζονται οι ριζικές αιτίες του φαινομένου – από τις εντεινόμενες παγκόσμιες ανισότητες ως τη ζήτηση φτηνού εργατικού δυναμικού στις χώρες προορισμού, κι από τα διασυνοριακά δίκτυα συγγένειας ως τη βία και την καταπίεση. Αντίθετα, κάνουν την κατάσταση χειρότερη – πιο χαοτική, πιο θανατηφόρα, πιο αρπακτική.

Στα «Ενθέματα» αύριο Κυριακή 21 Φεβρουαρίου

Κείμενα των Ρούμπεν Άντερσον, Δημήτρη Παρσάνογλου, Νικηφόρου Παπανδρέου, Αντρέι Ζουλάφσκι, , Κυριάκου Αθανασίου, Άννας-Μαρίας Μερλό, Μπάρμπαρας Βέζελ 

Γιατί τα θωρηκτά δεν είναι λύση για την προσφυγική κρίση. Ο Ρούμπεν Άντερσον σχολιάζει την απόφαση εμπλοκής του ΝΑΤΟ στο προσφυγικό. «Ακόμα μια εβδομάδα πέρασε, και μας έφερε ακόμα ένα σχέδιο που γράφτηκε στο πόδι για να επιλύσει, υποτίθεται, την προσφυγική κρίση. Το καινούριο αυτό σχέδιο είναι το «στείλτε τα θωρηκτά». Η πανικόβλητη απόφαση να εμπλακεί το ΝΑΤΟ στην προσφυγική κρίση δεν είναι μόνο ένα πρωτοφανές στάδιο στη συνεχιζόμενη στρατικοποίηση των ευρωπαϊκών συνόρων, αλλά ταιριάζει επίσης και στη μακραίωνη πλέον τάση να θεωρούνται οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που φτάνουν στις ακτές μας με βαρκούλες ως μια επείγουσα κατάσταση που μπορεί να αντιμετωπιστεί μονάχα με αύξηση της συνοριακής ασφάλειας […] Όπως ακούραστα επαναλαμβάνουν πολλοί ερευνητές (μεταξύ τους κι εγώ), οι προσπάθειες να περιοριστεί η μετανάστευση δια της αστυνόμευσης των συνόρων και της ανακοίνωσης πολιτικών αποτροπής δεν μπορούν να φέρουν αποτελέσματα από τη στιγμή που δεν αντιμετωπίζονται οι ριζικές αιτίες του φαινομένου – από τις εντεινόμενες παγκόσμιες ανισότητες ως τη ζήτηση φτηνού εργατικού δυναμικού στις χώρες προορισμού, κι από τα διασυνοριακά δίκτυα συγγένειας ως τη βία και την καταπίεση. Αντίθετα, κάνουν την κατάσταση χειρότερη – πιο χαοτική, πιο θανατηφόρα, πιο αρπακτική». (μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου) 

Σκίτσο από «Το μαύρο είδωλο της Αφροδίτης» του Γιάννη Καλαϊτζή

Σκέψεις πάνω στο προσφυγικό 100 χρόνια μετά ή όταν η εθνική κυριαρχία εξακολουθεί να σκοτώνει. Γράφει ο Δημήτρης Παρσάνογλου: «Το να τα ρίχνουμε όλα στην Ευρώπη που έχει παραστρατίσει από τις θεμελιακές της αρχές δεν είναι μόνο ανούσια έκθεση ιδεών επίπεδου Λυκείου. Επιπροσθέτως, τη στιγμή που πνίγονται άνθρωποι καθημερινά στο χώρο ευθύνης μας (εθνική κυριαρχία γαρ) και δεν έχουμε κάνει τίποτα ή σχεδόν τίποτα για να παράσχουμε στοιχειώδεις συνθήκες φιλοξενίας, η επίκληση στην Ευρώπη δεν καταντάει μόνο γκρίνια, αλλά γίνεται κυνισμός. Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η Ελλάδα σηκώνει (γεωγραφία γαρ) μεγάλο βάρος της προσφυγικής κρίσης, ενώ ορισμένα κράτη-μέλη της ΕΕ είτε σφυρίζουν αδιάφορα είτε υψώνουν φράκτες, λεκτικούς και υλικούς, δεν μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι ούτε με τις συνθήκες φιλοξενίας που παρέχουμε στους πρόσφυγες (βλ. Κόρινθο, Καρά Τεπέ και πάει λέγοντας), ούτε βέβαια με την ταχύτητά μας ως προς την υλοποίηση των δεσμεύσεών μας (βλ. τα περίφημα πέντε hotspots). […]Εν τω μεταξύ, είτε μας αρέσει είτε όχι, η Ελλάδα υπήρξε η πρώτη χώρα και παραμένει μια από τις ελάχιστες της Ε.Ε. που διαθέτει αυτό που καταγγέλλουμε, δηλαδή «φράχτη» και εξακολουθεί να αρνείται οποιαδήποτε, έστω λελογισμένη, προσωρινή, απολύτως ελεγχόμενη κ.ο.κ. διευκόλυνση εισόδου προσφύγων από τα χερσαία σύνορά της».

Γιατί η Τουρκία δεν είναι «ασφαλής» ή «ασφαλής τρίτη» χώρα

WEB ONLY

H PRO ASYL είναι μια από τις σημαντικότερες οργανώσεις με δράση υπέρ των μεταναστών στη Γερμανία. Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα της στις 29.1 (στα γερμανικά) και στις 30.1 (στα αγγλικά). Παρότι οι εξελίξεις τρέχουν, το κείμενο διατηρεί την αξία του, καθώς εξηγεί γιατί η Τουρκία δεν μπορεί να θεωρηθεί «ασφαλής» ή «ασφαλής τρίτη» χώρα.

της οργάνωσης PRO ASYL

μετάσφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Σύρος πρόσφυγας σε προσφυγικό καταυλισμό στην Τουρκία. Φωτό: Mustafa Ozer/AFP/Getty Images

29.1.2016. Η PRO ASYL αντιτίθεται κατηγορηματικά στα σχέδια της ολλανδικής και πιθανά και της γερμανικής κυβέρνησης να επιστρέφονται αιτούντες άσυλο από την Ελλάδα στην Τουρκία με επιβατικά πλοία. «Η Τουρκία δεν είναι ασφαλής τρίτη χώρα. Αν ληφθούν τέτοιες ενέργειες, τα δικαιώματα των προσφύγων θα έχουν ουσιαστικά ανασταλεί», λέει ο Γκίντερ Μπούρκχαρτ, γενικός διευθυντής της PRO ASYL. Η Τουρκία θα μετατρεπόταν σε «προσφυγικό στρατόπεδο της Ευρώπης, και τα ανθρώπινα δικαιώματα των προσφύγων δεν θα ήταν πλέον εν ισχύι. Η Ε.Ε. διαστρεβλώνει την πραγματικότητα για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς της. Μια τέτοια κίνηση θα σήμαινε τη συλλογική απόσυρση της Ευρώπης από την προστασία προσφύγων».

Οι σχεδιαζόμενες επαναπροωθήσεις προσφύγων από την Ελλάδα στην Τουρκία θα παραβίαζαν την ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία. Η σοβαρότητα της κατάστασης στην Τουρκία υποβαθμίζεται, μαζί με τις κτηνώδεις συνέπειες για όσους αναζητούν προστασία. Το ανθρώπινο δικαίωμα του ασύλου θα είχε ουσιαστικά ανασταλεί.

Ίδιο αίμα

ΝΕΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΙΤΙ

Δυο πράγματα θυμάμαι από τις τελευταίες μέρες. Το πρώτο γνωστό. Αναφέρομαι στο κατέβασμα της θεατρικής παράστασης Ισορροπία του Nash, με τα επίμαχα αποσπάσματα από το βιβλίο του Σάββα Ξηρού, σε σκηνοθεσία της Πηγής Δημητρακοπούλου, στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου,που ήταν κατέβασμα και ανέβασμα μαζί, την ύστατη ώρα, και τη λογοκρισία να μας κοιτάζει με ικανοποίηση.

Ρενέ Μαγκρίτ, «Η φωνή του αίματος», 1948

Την ίδια εβδομάδα, επισκέφτηκα το αρχείο της ΕΡΤ και έπεσα πάνω –όχι εντελώς τυχαία– σε μια βιντεοκασέτα που περιείχε μια συρραφή από τα χτυπήματα της 17 Νοέμβρη, κι ανάμεσα τους την πιο κομβική επίθεση της οργάνωσης, την απόπειρα δολοφονίας του τότε Υπουργού Οικονομικών Γιάννη Παλαιοκρασσά  και το θάνατο του εικοσάχρονου Θάνου Αξαρλιάν, με την κάμερα να σαρώνει φωτογραφίες, όπως δημοσιεύτηκαν στις εφημερίδες της εποχής, με αποτέλεσμα να σκεφτώ, για μια ακόμη φορά, τη λογοκρισία, αλλά και την τέχνη, που είναι ένα πεδίο ελευθερίας (για να παραφράσω τη Σούζαν Σόνταγκ) και έχει τη δύναμη να εισχωρεί οπουδήποτε, επειδή κάθε κίνησή της είναι επούλωση και μαζί άνοιγμα της πληγής, και μετά ξανά επούλωση (όπως ακριβώς συνέβη με τη θεατρική παράσταση: ανέβασμα, κατέβασμα, ανέβασμα).