Το «Κεφάλαιο», μια διαρκής αναγνωστική πρόκληση

Για τη νέα ελληνική μετάφραση του «Κεφαλαίου» του Μαρξ (εκδ. ΚΨΜ)

Η νέα ελληνική έκδοση του Κεφαλαίου του Μαρξ (1052 σελ.) είναι, αφεαυτής, εκδοτικό και επιστημονικό γεγονός, για τα ελληνικά γράμματα. Πολύ περισσότερο που η μετάφραση, που βασίζεται στην πιο πρόσφατη και οριστική έκδοση του Κεφαλαίου από τα MEGA (2013) αξιοποιεί όλη την πρόσφατη έρευνα, και πλαισιώνεται από την εισαγωγή, τις πραγματολογικές σημειώσεις και τα Ευρετήρια και Παραρτήματα (τα τελευταία καταλαμβάνουν 300 σελίδες), αναδεικνύοντας τις διαδοχικές επεξεργασίες του μαρξικού. Ο έπαινος είναι παραπάνω από επιβεβλημένος, προς όλους τους ανθρώπους (τον μεταφραστή και την ευρύτερη ομάδα που τον πλαισίωσε, καθώς και τις εκδόσεις ΚΨΜ) που αναμετρήθηκαν χρόνια με το γιγάντιο εγχείρημα αντιμεπίζοντας όλες τις δυσκολίες: γλωσσικές, επιστημονικές, χρονικές και υλικές. Μιλήσαμε, με την ευκαιρία αυτής της σημαντικής στιγμής με τον μεταφραστή Θανάση Γκιούρα, καθηγητή πολιτικής θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

συνέντευξη του μεταφραστή Θανάση Γκιούρα

Τη συνέντευξη πήρε ο Στρατής Μπουρνάζος

Η παρούσα ελληνική έκδοση ακολουθεί την έκδοση των ΜEGA. Ας ξεκινήσουμε από τα MEGA, αυτό το μεγάλο επιστημονικό και εκδοτικό εγχείρημα.

O Mαρξ από τον Ντέιβιντ Λιβάιν

Τα MEGA αποτελούν ακρωνύμιο της ονομασίας Marx-Engels-Gesamtausgabe, δηλαδή της έκδοσης των Απάντων των δύο συγγραφέων. Συγχρόνως βέβαια –κατά διαβολική, ως είθισται να λέγεται, σύμπτωση– το ακρωνύμιο ταυτίζεται με την ελληνική λέξη «μέγα», η οποία χρησιμοποιείται εκγερμανισμένη στην καθομιλουμένη γερμανική και σε άλλες γλώσσες. Πρόκειται λοιπόν, αν ακολουθήσουμε το λογοπαίγνιο, για μια μεγαλειώδη από κάθε άποψη έκδοση, οι απαρχές της οποίας φθάνουν μέχρι τη μεσοπολεμική περίοδο χωρίς τότε να τελεσφορήσει, καθώς ο πρωτεργάτης της προσπάθειας και ένας από τους πρώτους «μαρξολόγους» του 20ού αιώνα, ο Σοβιετικός Ντάβιντ Ριαζάνοφ, εκτελέστηκε στο πλαίσιο των σταλινικών εκκαθαρίσεων, επειδή, όπως ειπώθηκε, προκαλούσε σύγχυση στο προλεταριακό κίνημα. Το εγχείρημα ξεκίνησε και πάλι μετά τον πόλεμο τη δεκαετία του 1970, γι’ αυτό και μιλάμε για MEGA², για την δεύτερη φάση των MEGA. Πρόκειται για ένα εγχείρημα διεθνούς εμβέλειας, το οποίο συντονίζεται από την Ακαδημία Επιστημών του Βερολίνου-Βρανδεμβούργου, και έχει ως σκοπό να δημοσιεύσει σε επιστημονικά επιμελημένες εκδόσεις όλα τα κείμενα, τα χειρόγραφα και τις ευρισκόμενες επιστολές του Μαρξ και του Ένγκελς. Στην τελική μορφή προβλέπεται να περιλαμβάνει 114 τόμους. Στο Συνέδριο που οργανώνουν οι εκδόσεις ΚΨΜ στις 18 και 19 Μαρτίου θα υπάρξει εισήγηση από τον συντονιστή της Ακαδημίας, τον Γκέραλντ Χούμπμαν (Gerald Hubmann) ακριβώς για τα MEGA. Η βοήθεια της Ακαδημίας ήταν μεγάλη, τόσο αναφορικά με την ενημέρωση για την πορεία της διεθνούς έρευνας όσο και για τις διάφορες δυνατότητες προσέγγισης των μαρξικών κειμένων. Το γεγονός ότι πλέον έχουν δημοσιευθεί στα MEGA όλα τα χειρόγραφα του Μαρξ για το Κεφάλαιο, δηλαδή τόσο αυτά που επιμελήθηκε ο Ένγκελς όσο και εκείνα που δεν έλαβε υπόψη, μας επιτρέπει να σχηματίσουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα για την πρόθεση του Μαρξ.

Στόχος ζωής η έκδοση του «Κεφαλαίου»

Βασίλης Γραμέλης, Δημήτρης Γκόβας, εκ μέρους των εκδόσεων ΚΨΜ

Παραδώσαμε στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό μια νέα μετάφραση και έκδοση του πρώτου τόμου του Κεφαλαίου του Καρλ Μαρξ. Μια προσπάθεια πολλών χρόνων και ένας από τους μεγάλους στόχους μας, ένα «έργο ζωής» για τις εκδόσεις μας, πραγματοποιείται με αυτό τον τόμο. Ήταν μια εργασία με πολλές παραμέτρους, άγνωστα εμπόδια, πολλές δυσκολίες και μεγάλες προκλήσεις, την οποία οφείλουμε στην ακούραστη ομάδα των ανθρώπων που για χρόνια εργάστηκαν μεθοδικά, με επιμονή και επιστημονική αρτιότητα πάνω στο πρωτότυπο κείμενο του Μαρξ: του Θανάση Γκιούρα, του Διονύση Γράβαρη, του Θωμά Νουτσόπουλου, του Διονύση Γράβαρη, της Βάσως Μπαχούρου και του Ηλία Γεωργαντά.

Για τη σημασία του ίδιου του μαρξικού έργου δεν θέλουμε να προσθέσουμε κάτι. Ο εκπρόσωπος του Διεθνούς Ιδρύματος Μαρξ-Ένγκελς και διευθυντής του προγράμματος MEGA, Γκέραλντ Χούμπμαν, στο σημείωμα-χαιρετισμό του για τη νέα ελληνική έκδοση, όπως και ο πρόλογος των συντελεστών, παρουσιάζουν με πληρότητα την ιστορική θέση του μείζονος μαρξικού έργου, αλλά και τη σημασία που έχει μια νέα επιστημονική έκδοση του Κεφαλαίου στον 21ο αιώνα.

Ο ισπανικός νόμος της ιστορικής μνήμης και οι «επιτροπές αλήθειας» (Ν. Αφρική, Χιλή κ.ά.)

Κανόνες για την ιστορία, νόμοι για τη μνήμη

 της Δήμητρας Λαμπροπούλου

Παυλ Ντελβώ, «Ένας άντρας στο δρόμο», 1940

Πώς προσδιορίζεται η σχέση ανάμεσα στον νόμο και τη λειτουργία της δικαιοσύνης, από τη μια μεριά, την ιστορία και τη μνήμη, από την άλλη; Το ερώτημα δεν είναι καινούργιο, ενώ οι απαντήσεις που έχει δεχτεί εξαρτήθηκαν πάντα από τις διαφορετικές προϋποθέσεις και τις ανάγκες πάνω στις οποίες αναπτύχθηκε η σχέση αυτή. Οι νομικοί που ενδιαφέρονται γι’ αυτό το διατυπώνουν ως εξής: Ποιο είναι το σημείο ισορροπίας ανάμεσα στην ελευθερία της έκφρασης και το νόμιμο δικαίωμα ενός κράτους να ελέγχει τις εκδηλώσεις μίσους, ρατσισμού, ξενοφοβίας και άρνησης των θηριωδιών που διαπράχθηκαν στο παρελθόν; Ωστόσο, από μια οπτική γωνία που αντιλαμβάνεται την ιστορία ως κριτικό λόγο και πρακτική, το πρόβλημα δεν είναι η αναζήτηση ισορροπίας αλλά η σημασία που μπορεί να έχει για την ιστορική συνείδηση και τη δημοκρατική πολιτική μια ιστορία υπό εποπτεία –δικαστική, πολιτική, στρατιωτική, εθνική, υπερεθνική–, και μάλιστα σε εκείνα ακριβώς τα ζητήματα που χρειάζονται τον πιο ανοιχτό διάλογο, καθώς συνήθως αφορούν πρόσφατες και τραυματικές εμπειρίες. Με άλλα λόγια, η κανονικοποίηση της ιστορίας και η νομικοποίηση της μνήμης, που απορρέουν από τέτοιες μορφές εποπτείας της ιστορικής αφήγησης, είναι ζητήματα διόλου μικρής σημασίας.

Περί έρευνας και ερευνητικών κέντρων

του Δημήτρη Λουκά

Τζόρτζιο ντε Κίρικο,
«Ο τροβαδούρος», 1946

Πέρασε πάνω από ένας χρόνος από τις εκλογές του Ιανουαρίου. Δύσκολος χρόνος, με το μεγαλύτερο τμήμα αφιερωμένο στις διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές. Υπάρχουν όμως τομείς, όπως η έρευνα και καινοτομία, όπου τα αρμόδια υπουργεία δεν ενεπλάκησαν άμεσα στη διαπραγμάτευση, είχαν την ίδια πολιτική ηγεσία μέχρι σήμερα, και συνεπώς σχετική άνεση να ξεδιπλώσουν το πολιτικό τους σχέδιο. Δυστυχώς, ο απολογισμός είναι φτωχός. Ουδεμία προκήρυξη ερευνητικών προγραμμάτων έγινε, με αποτέλεσμα να υπάρχει σοβαρό πρόβλημα στη συνέχεια των ερευνητικών δραστηριοτήτων σε ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια. Η οικονομική στενότητα και η χρήση των αποθεματικών για την αποπληρωμή του χρέους αποτελούν πιθανώς μια αιτιολογία, δεν είδαμε όμως ως αντιστάθμισμα, στις υπαρκτές χρηματοδοτικές δυσκολίες, ένα σχέδιο μεταρρυθμίσεων και τον αντίστοιχο οδικό χάρτη. Και τούτο είναι κρίσιμο για μια κυβέρνηση της Αριστεράς: αφού, εν μέσω Μνημονίων, αδυνατεί να εφαρμόσει το οικονομικό της πρόγραμμα, μόνο στα πεδία των μεταρρυθμίσεων του κράτους, της υγείας, της παιδείας και έρευνας μπορεί να διατηρήσει τους δεσμούς της με τα κοινωνικά στρώματα που θέλει να εκφράσει.

Το σχέδιο νόμου που προωθεί το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων παρουσιάζεται ως ουσιαστική μεταρρυθμιστική πράξη. Στην ουσία, αποτελεί κείμενο διορθωτικών παρεμβάσεων, με λεκτικές τροποποιήσεις και οριακές μεταβολές, στον νόμο περί έρευνας που ψήφισε το 2014 η κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκην κακό σε μια χώρα όπου η εκάστοτε κυβέρνηση κραδαίνει τη ρομφαία της αλλαγής των πάντων — πολύ περισσότερο που οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις εμπεριέχουν και στοιχεία μιας πιο δημοκρατικής λειτουργίας του ερευνητικού συστήματος, όπως η διεύρυνση των αρμοδιοτήτων των επιστημονικών γνωμοδοτικών συμβουλίων των ινστιτούτων ή η συμμετοχή ερευνητών στις επιτροπές επιλογής διευθυντών. Επειδή όμως στα συγκεκριμένα ζητήματα οι θέσεις του επικεφαλής υπουργού δεν είναι σαφείς, εάν αυτά δεν περιληφθούν στο τελικό κείμενο, το σχέδιο νόμου θα καταντήσει άδειο πουκάμισο.

Πού βρίσκεται και πού πηγαίνει η διανοητική ιστορία σήμερα;

Συνέντευξη της Ανν Τομσον στην Αλεξάντρα Ορτόγια-Μπερντ και τον Γιώργο Σουβλή

 Μετάφραση: Γιώργος Σουβλής

Η Ann Thomson σπούδασε Ιστορία και γαλλικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Δίδαξε στην École Normale Supérieure στο Παρίσι και στη συνέχεια βρετανική ιστορία στο Πανεπιστήμιο του Αλγερίου. Επέστρεψε στη Γαλλία ως επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καν όπου και ολοκλήρωσε μεταδιδακτορικό τίτλο υφηγεσίας. Από το 1998 είναι καθηγήτρια βρετανικής ιστορίας στο Université Paris 8 Vincennnes – Saint Denis και σήμερα κατέχει την έδρα διανοητική ιστορίας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας. Η Ann Thomson μιλάει στην Alexandra Ortolja-Baird (μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο EUI) και τον Γιώργο Σουβλή (υποψήφιο δρ στο EUI). H συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο www.hsozkult.de, την 1.6.2015.

 

Πώς ασχοληθήκατε με τη διανοητική ιστορία;

Πάντα δυσκολευόμουν να ταιριάξω τα ενδιαφέροντά μου στους υπάρχοντες, περιχαρακωμένους, επιστημονικούς κλάδους. Ξεκίνησα τις σπουδές μου στην Οξφόρδη στη φιλοσοφία, την πολιτική και την οικονομία, αλλά γρήγορα έκανα το πέρασμα στην ιστορία και τις γαλλικές σπουδές. Τη συγκεκριμένη περίοδο τα διατμηματικά πτυχία ήταν αρκετά καινούργια και αντιμετωπίζονταν με αρκετή καχυποψία. Επέλεξα να εκπονήσω την διπλωματική μου πάνω σε έναν Γάλλο «φιλόσοφο» (Julien Offray de La Mettrie), αντικείμενο το οποίο μπορούσε να γίνει μόνο αποδεκτό από Τμήμα Γαλλικών Σπουδών, αν και ακόμη κι εκεί υπήρχαν ορισμένες ενστάσεις επί αυτού. Ξεκινώντας την έρευνά μου συνειδητοποίησα ότι η μόνη κατηγορία που περιέγραφε αυτό το οποίο επιχειρούσα να κάνω ήταν εκείνη της διανοητικής ιστορίας, αλλά όχι ως μέρος κάποιας συγκεκριμένης σχολής. Τότε στην Οξφόρδη υπήρχε ένα σεμινάριο διανοητικής ιστορίας το οποίο οργανωνόταν κατά βάση από Aμερικανούς μεταπτυχιακούς φοιτητές, κάτι που μας έδωσε τη δυνατότητα να συζητάμε τις θεματικές με τις οποίες είχαμε καταπιαστεί χωρίς ωστόσο να κυριαρχεί καμία συγκεκριμένη παράδοση. Δεν συμπαθούσα ιδιαιτέρως την παραδοσιακή ιστορία των ιδεών αλλά δεν είχα γνώση της σχολής της συγκειμενοποίησης ή του έργου του Κουέντιν Σκίνερ. Όταν πήγα στη Γαλλία, ένιωσα μια εγγύτητα με ορισμένους –μα όχι όλους– από αυτούς που εξειδικεύονταν στη γαλλική λογοτεχνία του 19ου αιώνα, αλλά υπό το πρίσμα της ιστορίας των ιδεών και με κάποιους που έκαναν ιστορία της φιλοσοφίας. Πιο πρόσφατα, διαφοροποιήθηκα από τους ιστορικούς της φιλοσοφίας και βρίσκομαι εγγύτερα στους ιστορικούς. Όπως βλέπετε, η εμπειρία μου είναι αρκετά διαφορετική σε σχέση με εκείνους που ασχολούνται με τη διανοητική ιστορία στον αγγλόφωνο κόσμο.

Το ISIS προϊόν της διάλυσης του κράτους και της κατάρρευσης της κοινωνίας

Συνέντευξη του Χαμίτ Μποζαρσλάν στον Πολυμέρη Βόγλη

 Μιλάει για το ISIS, τη Συρία, την Τουρκία, το προσφυγικό

Ο Hamit Bozarslan, που διδάσκει σήμερα στην EHESS στο Παρίσι θεωρείται ένας από τους κορυφαίους ιστορικούς και πολιτικούς επιστήμονες, που ασχολούνται με τη σύγχρονη Τουρκία, τη Μέση Ανατολής και το Κουρδικό. Ο Χ. Μποζαρσλάν βρέθηκε στην Αθήνα, προσκεκλημένος του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ (Παράρτημα Ελλάδας). Μίλησε, στη σειρά «Rethinking Europe», στις 5 Φεβρουαρίου, με θέμα «Όταν οι κοινωνίες καταρρέουν: βία και κοινωνική αποσύνθεση στη Μέση Ανατολή και οι επιπτώσεις της στην Ευρώπη». Ο ιστορικός Πολυμέρης Βόγλης (Παν. Θεσσαλίας) του έθεσε μερικά ερωτήματα για το ISIS, την κατάσταση στη Συρία και την Τουρκία, την προσφυγική κρίση.

Οι εικόνες και οι πληροφορίες για τη δράση του ISIS στη Συρία και το Ιράκ έχουν προκαλέσει διεθνώς ένα σοκ και την αίσθηση ότι πρόκειται για μια πρωτοφανή νέα απειλή. Είναι, όντως, το ISIS ένα νέο φαινόμενο; Ποια, κατά τη γνώμη σου, είναι η διαφορά του σε σχέση με προηγούμενες μορφές ισλαμικής τρομοκρατίας, όπως η Αλ Κάιντα;

To ISIS, πρώτα απ’ όλα, είναι προϊόν της διάλυσης του κράτους και της κατάρρευσης της κοινωνίας, κατά κύριο λόγο στη Συρία και εν μέρει στο Ιράκ, τη Λιβύη, και ορισμένες χώρες της υποσαχάριας Αφρικής. Αναδύθηκε σε μια περίοδο κατά την οποία οι διεθνείς μετακινούμενες ομάδες τζιχαντιστών είχαν ενισχυθεί σημαντικά και υπήρχε αλληλεπίδραση μεταξύ των διαφόρων μορφών ριζοσπαστισμού που δημιουργούνταν αφενός στον μουσουλμανικό κόσμου και αφετέρου στο περιθώριο των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Σε αντίθεση με τα τζιχαντιστικά κινήματα του παρελθόντος, συμπεριλαμβανομένης της Αλ-Κάιντα, το ISIS ανέπτυξε ταυτόχρονα μια διπλή δυναμική: μια εν πολλοίς ορθολογική διαδικασία οικοδόμησης κράτους σε διαλυμένες κοινωνίες, μαζί με μια ακραία βία και μια βία αυτοθυσίας που καταστρέφουν κάθε ορθολογισμό, συμπεριλαμβανομένου αυτού που απαιτείται για την οικοδόμηση ενός κράτους. Στην πραγματικότητα, παρά τις μεγάλες διαφορές μεταξύ των δύο ιστορικών περιόδων, θα μπορούσε κανείς να συγκρίνει το ISIS με το ναζιστικό φαινόμενο, το οποίο ήταν ταυτόχρονα ορθολογικό και αυτοκαταστροφικό, ένα παράδοξο που κέντρισε το ενδιαφέρον στοχαστών όπως η Χάνα Άρεντ, ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, ο Ερνστ Μπλοχ, ο Καρλ Κράους, ο Σεμπάστιαν Χάφνερ και ο Σίγκμουντ Φρόιντ την δεκαετία του ’30 και του ’40.

Η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας απαιτεί βία. Το θέλουμε;

Η προκαταρκτική συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας για το προσφυγικό-3

της Μαίρυ Ντεζέφσκι

μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης

Ένα αεράκι ευφορίας έπνευσε στην αίθουσα. Η συμφωνία που επιτεύχθηκε στις Βρυξέλλες, μετά από οκτώ ώρες συνομιλιών, προσέφερε την πρώτη ελπίδα εδώ και έξι μήνες ότι η ΕΕ θα μπορούσε να βρει ένα λειτουργικό σχέδιο για την αντιμετώπιση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που εκτυλίσσεται στις ακτές της.

Συκαμνιά Λέσβου, 24.11.2015. Φωτογραφία: Giles Duley/UNHCR

Η κεντρική ιδέα είναι ότι όλοι οι «παράτυποι μετανάστες», συμπεριλαμβανομένων των Σύρων, οι οποίοι φθάνουν στην ελληνική επικράτεια από την Τουρκία, θα σταλούν πίσω. Για κάθε ένα άτομο που θα επιστρέφει στην Τουρκία, ένας Σύρος πρόσφυγας που αναγνωρίζεται ως τέτοιος εκεί, θα επανεγκατασταθεί στην ΕΕ. Είναι ένα ευφυές σύστημα, σχεδιασμένο για να καταστρέψει το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών και να σπάσει το σύνδεσμο –όπως το έθεσε ο Ντέιβιντ Κάμερον– μεταξύ επιβίβασης σε πλοίο και άφιξης στην Ε.Ε. Εκείνοι που θα επιστραφούν στην Τουρκία θα μπουν στο τέλος της λίστας επανεγκατάστασης.

Oκτώ ερωτήσεις και απαντήσεις για τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας

Η προκαταρκτική συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας για το προσφυγικό-2

του Πάτρικ Κίνγκσλεϋ και της Τζένιφερ Ράνκιν

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

Είναι νόμιμη η επιστροφή στην Τουρκία των ανθρώπων που φτάνουν στην Ελλάδα;

Συκαμνιά Λέσβου, 24.11.2015. Φωτογραφία: Giles
Duley/UNHCR

Η Συνθήκη του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες του 1951 απαγορεύει τις απελάσεις, εκτός αν γίνονται για λόγους δημόσιας τάξης. Οι διεθνείς κανόνες ασύλου ορίζουν πως όλες οι αιτήσεις πρέπει να εξετάζονται κανονικά, και πως δεν επιτρέπεται οι αιτούντες άσυλο να επιστρέφονται σε μια χώρα που δεν προσφέρει την προσήκουσα προστασία. Για την πρόσφατη συμφωνία, ο Μπιλ Φρέλικ, εκ μέρους του Human Rights Watch, είπε τα εξής: «Τα συμβαλλόμενα μέρη άφησαν αδιευκρίνιστο το πώς οι εξατομικευμένες ανάγκες διεθνούς προστασίας θα αξιολογηθούν με δίκαιο τρόπο κατά τη διάρκεια των μαζικών και γρήγορων απελάσεων που συμφωνήθηκαν».

Το σχέδιο δεν είναι καν συμβατό με τους κανόνες της ίδιας της Ε.Ε.: το άρθρο 19 του Χάρτη της Ε.Ε. για τα Θεμελιώδη Δικαιώματα απαγορεύει τις μαζικές απελάσεις.

Ε.Ε.-Τουρκία: Μια μη συμφωνία

Η προκαταρκτική συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας για το προσφυγικό-1

του Πωλ Μέισον

μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης

Παραθέτω τα κύρια σημεία από τη δήλωση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, μαζί με τον δικό μου σχολιασμό, σημεία που αναφέρονται ως «αρχές»:

«Να εξασφαλίζουν την επιστροφή όλων των νέων παράτυπων μεταναστών που μεταβαίνουν από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά· το σχετικό κόστος θα καλύπτεται από την ΕΕ».

Αυτό δεν είναι νόμιμο. Εάν αυτοί οι «παράτυποι μετανάστες» αιτηθούν άσυλο, θεωρούνται πρόσφυγες και το διεθνές δίκαιο τους προστατεύει από την επιστροφή, έως ότου εξεταστεί το αίτημά τους. Η διάταξη θα προσβληθεί στα δικαστήρια αμέσως.

«Για κάθε Σύρο που θα γίνεται εκ νέου δεκτός στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ένας άλλος Σύρος θα επανεγκαθίσταται από την Τουρκία στα κράτη μέλη της ΕΕ, στο πλαίσιο των υφισταμένων δεσμεύσεων».

Συκαμνιά Λέσβου, 24.11.2015. Φωτογραφία: Giles Duley/UNHCR

Αυτό ξεκινά κατά πάσα πιθανότητα κατά την εφαρμογή της συμφωνίας και δεν έχει αναδρομική ισχύ. Αφήνει περίπου 30.000 πρόσφυγες και μετανάστες εγκαταλελειμμένους στην Ελλάδα, κατάσταση η οποία είναι διαχειρίσιμη. Αλλά αυτό αντικαθιστά το νόμο με την αυθαιρεσία της εξουσίας. Ποιος αποφασίζει ποιους πρόσφυγες θα πάρει από την Τουρκία για να έρθουν στην Ευρώπη; Γιατί να μην βάλουμε, απλά, αυτούς που θέλουν να εγκαταλείψουν την Τουρκία και να πάνε στην Ευρώπη σε ένα λεωφορείο ή σε μια πτήση προς το Βερολίνο, αποφεύγοντας το ρίσκο του περάσματος στη Λέσβο, την επιστροφή πίσω και -προφανώς– την ένταξη στη συνέχεια σε μια αυθαίρετη λίστα ανθρώπων στην Τουρκία; Το όλο πράγμα θα μπορούσε να οργανωθεί καλύτερα μέσω του ασφαλούς περάσματος που απαιτούν οι ΜΚΟ.