Γιατί η Τουρκία δεν είναι ασφαλής «τρίτη χώρα»

Νομική γνωμοδότηση με βάση το ενωσιακό δίκαιο

του  Ράινχαρντ Μαρξ

μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου

 Το κείμενο που ακολουθεί είναι η κατάληξη ενός πολυσέλιδου υπομνήματος (bit.ly/1RjSvzn)  που συνέταξε ο δρ Reinhard Marx, για λογαριασμό της οργάνωσης ProAsyl. Αντικείμενό του το αν είναι παραδεκτό, με  βάση το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το σχέδιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να ανακηρύξει την Τουρκία «ασφαλή τρίτη χώρα».

«Ε»

Στρατόπεδο προσφύγων στο Σουρούτς. Πηγή: http://www.thestar.com

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη-μέλη δεν πρέπει να αντιμετωπίζουν την Τουρκία ως «ασφαλή τρίτη χώρα». Και μόνο το γεγονός ότι έχει επικυρώσει τη Σύμβαση για το Καθεστώς των Προσφύγων (ΣΚΠ) με γεωγραφικό περιορισμό κατά το άρθρο 1 Β αυτής, αποτρέπει από τον χαρακτηρισμό της ως «ασφαλούς τρίτης χώρας». Ομολογουμένως, μόνο το άρθρο 39(2)a) της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2013/32/ΕΕ απαιτεί την άνευ όρων επικύρωση της ΣΚΠ. Ωστόσο, το άρθρο 38(2)c) της ίδιας Οδηγίας προβλέπει επίσης την τήρηση της «αρχής της μη επαναπροώθησης» σύμφωνα με το άρθρο 33(1) της ΣΚΠ, η οποία δίνει τη δυνατότητα στους αιτούντες άσυλο να υποβάλλουν αίτηση αναγνώρισης προσφυγικού καθεστώτος και, εάν αυτό τους αποδοθεί, να λάβουν προστασία υπό την ΣΚΠ. Και αυτή η διαδικασία προϋποθέτει την άνευ όρων επικύρωση της ΣΚΠ και την εφαρμογή της για όλους τους πρόσφυγες, ανεξαρτήτως της χώρας προέλευσής τους.

Ελληνική Επανάσταση του 1821: ο πόλεμος και η νίκη της νεωτερικότητας

Με την ευκαιρία της κυκλοφορίας της «Ελληνικής Επανάστασης του 1821» (εκδ. Gutenberg)

Συνέντευξη του Βασιλη Κρεμμυδά

Ο Βασίλης Κρεμμυδάς σπίτι του. Φωτογραφία: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO

Ο ιστορικός Βασίλης Κρεμμυδάς είναι, ασφαλώς, ένας από τους καλύτερους γνώστες της Τουρκοκρατίας και της Επανάστασης του 1821. Από τις πρώτες του ήδη μελέτες, πέρα από τη συστηματική γνώση των πηγών και του αντικειμένου, ξεχωρίζει επειδή –σε αντίθεση με την κρατούσα τότε τάση στη νεοελληνική ιστοριογραφία– εκκινεί από την οικονομία, για να μελετήσει τις αλλαγές στην κοινωνία και την πολιτική. Ακάματος ερευνητής και συγγραφέας, το τελευταίο έργο που μας χάρισε είναι Η Ελληνική Επανάσταση του 1821. Τεκμήρια, αναψηλαφήσεις, ερμηνείες (εκδ. Gutenberg). Στις 225 σελίδες του τόμου, σε μια ωραία αφήγηση, διανθισμένη με προσεκτικά επιλεγμένα τεκμήρια και τις χρειαζούμενες σημειώσεις, μας προσφέρει τον αποσταγμένο καρπό της πολύχρονης ενασχόλησής του με την κοινωνία της Τουρκοκρατίας στον ελλαδικό χώρο και την Επανάσταση του 1821. Η κυκλοφορία του βιβλίου ήταν η αφορμή για τη σημερινή συνέντευξη.

Στρ. Μπουρνάζος

Ελληνική μαρτιγάνα, 1807 (J.L.S. Bartholdy, «Voyage en Grèce…», Ι, Παρίσι 1807, όπως παρατίθεται στο «Η Θεσσαλονίκη του 18ου αιώνα», Θεμέλιο, Αθήνα 1996)

Θα ξεκινήσω από το εξώφυλλο, που κοσμεί –όπως και τον κολοφώνα– ένα χαρακτικό του Τάσσου.

Βασίλης Κρεμμυδάς: Το εξώφυλλο, όπως και ο κολοφώνας (που ίσως, μάλιστα, μου αρέσει ακόμα περισσότερο) φέρουν τη σφραγίδα της τέχνης του εξαιρετικού Γιάννη Μαμάη. Το χαρακτικό του εξωφύλλου είναι του Τάσσου, του 1953, με τίτλο «Γυναίκες του Μεσολογγίου». Το δράμα του Μεσολογγίου ήταν ένα δράμα, και από μια άποψη λύτρωση, που συγκίνησε, που ταρακούνησε την Ευρώπη. Το νερό στο αυλάκι, για την απελευθέρωση, βέβαια, είχε μπει από πριν: όπως είχε γράψει μια γαλλική εφημερίδα της εποχής, από τη στιγμή που η βρετανική κυβέρνηση έδωσε την άδεια σε ιδιώτες –γιατί ήταν ιδιώτες οι δανειστές τότε– να δανείσουν τους επαναστατημένους Έλληνες, καθώς ξέρουμε και από άλλες ανάλογες περιπτώσεις, οι Έλληνες πρέπει να θεωρούνται ελεύθεροι.

Και έτσι, ερχόμαστε κατευθείαν στη σημασία των δανείων.

Β.Κ.: H σημασία των δανείων δεν είναι τόσο οικονομική όσο πολιτική. Γιατί το να αναμιχθεί μια μεγάλη δύναμη δανείζοντας τους επαναστάτες, ήταν πολύ σημαντικό ζήτημα. Άλλωστε, ήδη από το 1823, η αγγλική κυβέρνηση που έλεγχε το Ιόνιο Πέλαγος, είχε αποφασίσει ότι τα ελληνικά επαναστατικά καράβια που πλέουν σ’ αυτό πρέπει να αντιμετωπίζονται από τις βρετανικές δυνάμεις ως καράβια εμπόλεμου έθνους. Πρέπει να πω, εδώ, ότι όλα αυτά είναι αποτέλεσμα της εξωτερικής πολιτικής της Επανάστασης, η οποία είχε σαν βάση της ότι οι επαναστατημένοι δεν πρόκειται να στηριχθούν σε καμία Μεγάλη Δύναμη αποκλειστικά. Ζητούσαν τη βοήθειά τους από κοινού, κάτι που προξενούσε τον ανταγωνισμό μεταξύ τους. Το σκεπτικό ήταν το εξής: Όλοι ισχυρίζεστε ότι από τους αρχαίους Έλληνες πήρατε τα φώτα, άρα χρωστάτε σε μας που είμαστε απόγονοι εκείνων που σας φώτισαν, σας έδωσαν επιστήμες κλπ. και όλα αυτά. Αυτό ήταν, αν θες, το περιτύλιγμα της εξωτερικής πολιτικής.

Η «ήπειρος» Αλτουσέρ: για τη νέα μετάφραση του αλτουσεριανού έργου

(Ξανα)διαβάζοντας τον Αλτουσέρ σήμερα

συνέντευξη του Τάσου Μπέτζελου

Ποιες είναι οι μεταφραστικές προϋποθέσεις και απαιτήσεις για τη μετάφραση του έργου του Αλτουσέρ στα ελληνικά; Ποιες ιδιαιτερότητες και δυσκολίες θεωρείς ότι υπάρχουν;

Παρότι κάθε κείμενο ή βιβλίο του Αλτουσέρ έχει τα δικά του, ενικά θα λέγαμε, χαρακτηριστικά, πρωτίστως σε επίπεδο ύφους και ορολογίας, εντούτοις όλα, στον έναν ή τον άλλον βαθμό, βρίσκονται σε διάλογο αφενός με τη συγκυρία (ο Αλτουσέρ στοχάζεται κατεξοχήν υπό τη συγκυρία, και όχι για τη συγκυρία) και αφετέρου με τον μαρξισμό και τη φιλοσοφία (ενδεχομένως, η ιδιαιτερότητα του Αλτουσέρ έγκειται σε αυτό το τελευταίο «και»…). Προκύπτει μια πυκνή, συνεκτική και παραστατική γραφή, η οποία αναζητά δρόμους ανανέωσης και απελευθέρωσης για τον μαρξισμό και κατ’ επέκταση για τον κομμουνισμό, ως τάση εγγεγραμμένη στην ίδια την κοινωνική πραγματικότητα. Πρόκειται για γραφή χωρίς επιτήδευση, και αυτό ακριβώς είναι το πρώτο στοιχείο που καλείται να διαφυλάξει κάθε εγχείρημα μετάφρασης του Αλτουσέρ στα ελληνικά ή σε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα.

Παράλληλα, ζητούμενο για τη μετάφραση αυτών των βιβλίων ή κειμένων είναι ακριβώς να αποτυπώσει, σε αντιστοιχία με το πρωτότυπο, αυτό το πλέγμα σχέσεων, αναφορών, νύξεων, εντάσεων και περιορισμών, όπως βέβαια και γραμμών (ενίοτε υπόγειων) που προεκτείνονται από το ένα γραπτό στο άλλο ή και διακόπτονται κατά μήκος ενός γραπτού. Τέτοιες γραμμές έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα σε ζητήματα ύφους, και όχι μόνο ορολογίας, εφόσον μιλάμε για τον Αλτουσέρ. Επομένως, η μετάφραση καλείται να είναι ενιαία και συνεκτική, ώστε να αποτυπώνονται οι αλλαγές, οι διορθώσεις, οι προτιμήσεις και γιατί όχι οι εμμονές του Αλτουσέρ, βοηθώντας τον αναγνώστη να εντοπίσει και εκείνος με τη σειρά του άλλα νήματα, άλλα ερωτήματα, και ενδεχομένως άλλες γραμμές ρήξης ή συνέχειας στο πεδίο της γραφής του Αλτουσέρ.

(Ξανα)διαβάζοντας τον Αλτουσέρ σήμερα: Ένας φιλόσοφος μαρξιστής και κομμουνιστής συνάμα

Οι εκδόσεις «Εκτός Γραμμής», για τις οποίες έχουμε ξαναμιλήσει, έχουν αναλάβει, μεταξύ άλλων, το μέγα εγχείρημα να εκδώσουν, σε νέες μεταφράσεις το σύνολο σχεδόν του έργου του Αλτουσέρ. Στο πλαίσιο αυτό, οργανώνουν το διήμερο «(Ξανα)διαβάζοντας τον Αλτουσέρ σήμερα» στις 2 και 3 Απριλίου. Με την ευκαιρία, μιλήσαμε με τον Παναγιώτη Σωτήρη, δρ φιλοσοφίας, έναν από τους ανθρώπους έχουν ασχοληθεί συστηματικά με τον Αλτουσέρ (συγγραφέα της μελέτης Κομμουνισμός και φιλοσοφία. Η θεωρητική περιπέτεια του Λουί Αλτουσέρ) και τον μεταφραστή της σειράς των έργων του Αλτουσέρ στις εκδόσεις «Εκτός Γραμμής», Τάσο Μπέτζελο.

ΕΝΘΕΜΑΤΑ

Ένας φιλόσοφος μαρξιστής και κομμουνιστής συνάμα

συνέντευξη του Παναγιώτη Σωτήρη

Το εκδοτικό του «Εκτός Γραμμής» μετά την έκδοση του «Για τον Μαρξ» του Αλτουσέρ (Δεκέμβριος 2015). Από αριστερά: Δέσποινα Παρασκευά-Βελουδογιάννη, Γιώργος Καλαμπόκας, Παναγιώτης Σωτήρης, Τάσος Μπέτζελος, Αντώνης Βαρσάμης.

* Οι εκδόσεις «Εκτός Γραμμής» θα μεταφράσουν και θα εκδώσουν στα ελληνικά όλα τα σημαντικά έργα του Αλτουσέρ, και οργανώνουν το διήμερο. Γιατί αυτή η «εμμονή» στον Αλτουσέρ;

Η «εμμονή» μας προκύπτει από τη διαπίστωση ότι η σκέψη του Αλτουσέρ παραμένει επίκαιρη και δραστική, πολιτικά και θεωρητικά σήμερα. Είτε πρόκειται για την αναζήτηση μιας υλιστικής πρακτικής της φιλοσοφίας, στο πλευρό των αγώνων των καταπιεσμένων, είτε για την αναμέτρηση με την κρίση του μαρξισμού, είτε για την προσπάθεια στοχασμού του αστάθμητου της συγκυρίας, είτε, τέλος, για ένα αναγκαστικά νέο κίνημα χειραφέτησης που θα γενικεύσει τα «χνάρια του κομμουνισμού» μέσα στις σημερινές αντιστάσεις, μπορούμε να σκεφτούμε πολλά ψηλαφώντας τη θεωρητική περιπέτεια του Αλτουσέρ. Σε αυτό ακριβώς ελπίζουμε να συμβάλουν και οι «συναντήσεις θεωρίας» που οργανώνουμε στις 2 και 3 του Απρίλη.

* Ποια θέση κατέχει το αλτουσεριανό έργο στη μαρξιστική φιλοσοφία και θεωρία;

Εδώ και πάνω από πενήντα χρόνια, το έργο του Αλτουσέρ σφραγίζει τη μαρξιστική συζήτηση. Συνέβαλε στο να αναδειχτεί το υλιστικό φορτίο της μαρξιστικής θεωρίας σε τομή με κάθε ιστορικισμό και θεωρητικό ανθρωπισμό. Συγκρούστηκε με τον οικονομισμό (προτεραιότητα των παραγωγικών δυνάμεων κ.λπ.) και την εργαλειακή αντίληψη του κράτους που κυριαρχούσαν στον «επίσημο μαρξισμό», επιμένοντας στην αναλυτική προτεραιότητα της ταξικής πάλης. Ανέδειξε τη διαλεκτική όχι ως ιστορική μεταφυσική ή οντολογία αλλά ως αναμέτρηση με τον άνισο, επικαθορισμένο και αστάθμητο χαρακτήρα των κοινωνικών σχέσεων ως συγκρούσεων και αντιφάσεων. Έδωσε ένα παράδειγμα για την αξία της αυτοκριτικής ως φιλοσοφικής στρατηγικής. Αποδόμησε τη δογματική εικόνα ενός μαρξισμού απαλλαγμένου από ιδεαλιστικά στοιχεία. Επέμεινε ότι η «επιστημονικότητα» του μαρξισμού προκύπτει ακριβώς επειδή είναι μια θεωρία εξαρχής «μεροληπτική» που εκπροσωπεί την οπτική των δυνάμεων της εργασίας. Πάνω από όλα, έδειξε ότι πάλη για τον κομμουνισμό σημαίνει άλλη πρακτική της φιλοσοφίας, της θεωρίας, της πολιτικής.

Η αποστυχία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου και η Συμφωνία Ε.Ε. Τουρκίας.

των Μάαρτεν ντεν Χέιερ, Γιόρριτ Ρέιπμα και  Τόμας Σπέικερμπουρ

μετάφραση: Μαρία Καλαντζοπούλου

Ειδομένη, 22.3.2016. AP Photo/Darko Vojinovic (Source: http://www.refugeesdeeply.org)

Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί επιχειρούν, με πολλαπλούς τρόπους, να θέσουν υπό έλεγχο τον αριθμό των προσφύγων – τις τελευταίες βδομάδες ειδικότερα, κυρίως μηχανορραφώντας μαζί με την Τουρκία. Η ίδια η Ε.Ε. αποσυντίθεται, η Σένγκεν μπορεί να μην επιβιώσει και ένα πλήθος κρατών-μελών δεν είναι πια διατεθειμένο να συμμορφωθεί με τις διεθνείς νομικές του υποχρεώσεις. Παρ’ όλα αυτά, ο αριθμός των προσφύγων καθαυτός δεν μπορεί να είναι το πρόβλημα. Συνιστούν σήμερα περί το 0,3% του ευρωπαϊκού πληθυσμού. Η Ευρώπη θέλει να κρατηθούν οι πρόσφυγες στην Τουρκία, στην Ιορδανία και στον Λίβανο, όμως αυτές οι χώρες φιλοξενούν 10 έως 100 φορές περισσότερους πρόσφυγες απ’ ότι η Ευρώπη. Πώς λοιπόν μπορεί να θεωρείται αυτό κρίση; 

Για τι πράγμα μιλάμε όταν μιλάμε για ποπ κουλτούρα; Το παράδειγμα των Bernie Bros *

με την ευκαιρία της εκδήλωσης του περιοδικού ΣΚΡΑ-punk «Πολιτική και ποπ κουλτούρα: Βίοι παράλληλοι», 31.3.2016, στο Kreuzberg

του Χρήστου Τριανταφύλλου

Η ποπ κουλτούρα αποτελεί μία από τις πλέον νεφελώδεις έννοιες του σύγχρονου, παγκοσμιοποιημένου, ψηφιοποιημένου κόσμου. Δημιουργεί συζητήσεις για την ουσία, την εννοιολόγηση, την καταγωγή και τη χρήση της. Προκαλεί εντάσεις και αφορισμούς σχετικά με την αξία της, τη θέση της στον σύγχρονο κόσμο και τη σχέση της με άλλα αντίστοιχα φαινόμενα. Αλλά εκτός από αυτά, η ποπ κουλτούρα παράγει και λόγους για την εξουσία, την πολιτική, την ιστορία, και πολλά άλλα, χωρίς να αναγνωρίζεται ότι αυτοί οι λόγοι αφορούν και φιλτράρονται μέσα από αυτήν. Με άλλα λόγια, όταν μιλάμε για την ποπ κουλτούρα, συνήθως μιλάμε για πράγματα που αυτή περικλείει, αλλά όχι για την ίδια. Αυτό συμβαίνει γιατί η ποπ κουλτούρα, όπως κάθε είδος κουλτούρας, είναι ένα «δίκτυο σημασιών» –όπως έλεγαν οι ανθρωπολόγοι της δεκαετίας του 1970–, οπότε είναι πολύ πιο απτό να μιλήσει κανείς για σημασίες, παρά για το ίδιο το δίκτυο που τις συγκροτεί και τους δίνει νόημα.

Το κρίσιμο σημείο, όμως, σε δημόσιο επίπεδο δεν είναι τι είναι η ποπ κουλτούρα, ούτε από πού προέρχεται. Αυτό που θεωρώ ως κρίσιμο είναι να συζητήσουμε γιατί είναι σημαντική η ποπ κουλτούρα. Εστιάζω σε αυτό το σημείο γιατί εν πολλοίς η ποπ κουλτούρα αντιμετωπίζεται ως κάτι ανούσιο και δευτερεύον, από ανθρώπους που στην πραγματικότητα μιλούν γι’ αυτήν χωρίς να το συνειδητοποιούν. Ο λόγος είναι ότι εν μέσω μαζικής δημοκρατίας και παγκοσμιοποιημένου ψηφιακού καπιταλισμού, η επιρροή της ποπ κουλτούρας στον τρόπο με τον οποίο συγκροτούνται τα νοητικά μας πλαίσια για τον κόσμο έχει μεγεθυνθεί σημαντικά. Σίγουρα η αντίληψη των ανθρώπων επηρεαζόταν και παλαιότερα από το πολιτισμικό τους περιβάλλον, αλλά πλέον, κυρίως λόγω της κυριαρχίας του ίντερνετ, η ποπ κουλτούρα διαχέεται παντού και ταχύτατα, επανασημασιοδοτώντας ό,τι αγγίζει και, στη συνέχεια, μεταβάλοντας και τους όρους παραγωγής της γνώσης, της πολιτικής και των καθημερινών πρακτικών. Δεν πρόκειται για μια απλή επιτάχυνση της πληροφορίας, αλλά για έναν θεμελιωδώς νέο τρόπο για να κατανοούμε και να κρίνουμε ό,τι βλέπουμε γύρω μας. Θεωρώ σημαντικό να επισημανθεί πως ποπ κουλτούρα δεν είναι μόνο ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, η μουσική και άλλα αντίστοιχα πολιτισμικά προϊόντα. Όταν μιλάμε για ποπ κουλτούρα, μιλάμε για ένα δίκτυο από προϊόντα, συμπεριφορές, τελετουργίες, πρακτικές και δραστηριότητες που αλληλοεξαρτώνται. Ο τρόπος που θα σχολιαστεί και θα χρησιμοποιηθεί σε άλλα πεδία η βασική ιδέα μιας τηλεοπτικής σειράς ανήκει στην ποπ κουλτούρα εξίσου με την ίδια την σειρά.

Συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας: Σαν ένα νέο και πιο βαρύ Μνημόνιο

#Is This a Coup?  #StopTheDeal

του Στρατή Μπουρνάζου

Διαμαρτυρία προσφύγων, που κάθονται στις γραμμές του τρένου, κρατώντας λουλούδια στα χέρια.Ειδομένη,,1.3.2016.Φωτογραφία EFE

Σαν ένα καινούργιο Μνημόνιο – κι αυτό ακόμα πιο βαρύ. Έτσι έλεγε μια φίλη την Τρίτη, όταν βρεθήκαμε στην υποστήριξη του διδακτορικού ενός καλού μας φίλου, ότι νιώθει με την υπογραφή της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας. Ασφαλώς, η αναλογία με όρους ακριβείς δεν στέκει· οι διαφορές είναι σοβαρές και οι επιπτώσεις τους αρκετά διαφορετικές. Ωστόσο, όσοι το λένε –και διαπίστωσα, τις επόμενες μέρες, ότι δεν είναι λίγοι, εντός, εκτός και πέριξ του Σύριζα– έχουν λόγο, ενώ οι όποιες διαφορές επιδεινώνουν την κατάσταση. Γιατί τότε, αν μη τι άλλο, δόθηκε μια μακρά μάχη, και η κυβέρνηση δεν δέχθηκε την «ιδιοκτησία του Μνημονίου», αφού ήταν αποτέλεσμα «πραξικοπήματος» (This is a Coup). Το πλήγμα  όμως της τωρινής συμφωνίας  είναι πιο βαρύ, και επειδή έρχεται σωρευτικά, και επειδή το προσφυγικό-μεταναστευτικό-δικαιωματικό ήταν ένα κρίσιμο πεδίο για την κυβέρνηση και τον Σύριζα. Όχι τόσο για λόγους παράδοσης, αξιακούς  και ευαισθησίας, αλλά και για λόγους ατόφια πολιτικούς: ήταν ένα βασικό πεδίο που έδειχνε τη διαφορά από τη «Δεξιά», αποτελούσε βασικό δίαυλο με τον οποίο η  κυβέρνηση αυτή επικοινωνούσε με τους αλληλέγγυους και τα κινήματα, στην Ελλάδα και την Ευρώπη, βρίσκοντας απήχηση στην κοινωνία. Και το πλήγμα μοιάζει ασήκωτο, επειδή, τούτη τη φορά η κυβέρνηση διεκδικεί την ιδιοκτησία της συμφωνίας, θεωρώντας τη «διπλωματική επιτυχία» και θετικό, έστω δειλό, βήμα.

Δεν χρειάζεται, νομίζω, να αναλύσω ξανά τη συμφωνία (τις σκέψεις μου για μια πρώτη αποτίμηση τις έγραψα στα περασμένα Ενθέματα· βλ. «Όχι πια πρόσφυγες, μόνο “παράτυποι», Τα προβλήματά της τα έχουν αναδείξει πολλοί, η Διεθνής Αμνηστία οργανώνει καμπάνια εναντίον της με τίτλο «Don’t Trade Refugees», ο Καρίμ Λαχιτζί, πρόεδρος  της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (FIDH), μιλάει για «ελεεινή επίδειξη κυνισμού».

Θα σταθώ σε δύο σημεία. Πρώτον, βασική επιδίωξη και  κορμός της συμφωνίας, όπως αναφέρεται με σαφήνεια, είναι η μείωση των ροών από την Τουρκία προς τα ελληνικά νησιά. Ξέρουμε, όμως, ότι οι ροές αυτές είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα προσφυγικές (κατά 90%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ)· επομένως, μείωσή τους σημαίνει μείωση των προσφυγικών ροών. Με όποιον τρόπο δηλαδή και αν επιτευχθεί η μείωση (περισσότερο ή λιγότερο νομότυπο –διότι νόμιμος δεν υπάρχει–, εξατομικευμένο, συλλογικό, με επαναπροωθήσεις, χάρη στην παρουσία των νατοϊκών πλοίων, με το χτύπημα των διακινητών και το κλείσιμο των παράνομων οδών, επομένως και  κάθε οδού, αφού νόμιμη οδός δεν υπάρχει κ.ο.κ.), αυτή θα αφορά πρόσφυγες.